1.ROZWÓJ- ZMIANY, KTÓRE NARASTAJĄ I WYNIKAJĄ Z NATURY BIOL., NASTĘPNIE NASTĘP UJE ROZWÓJ FUNKCJI PSYCHOLOGICZNYCH. DZIEJE SIĘ TAK POD WPŁYWEM PEWNYCH WYDARZEŃ ŻYCIOWYCH, ROZWOJU ZEWNĘTRZNEGO. WSZYSTKIE TE PRZEMIANY MAJĄ WYRAŹNIE OKREŚLONY KIERUNEK, PROWADZĄCY DO CORAZ LEPSZEJ REGULACJI STOSUNKÓW JEDNOSTKI LUDZKIEJ Z OTOCZENIEM.

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA MÓWI O OKRESIE DZIECIŃSTWA I ADOLESCENCJI. BADA, NA CZYM POLEGA I OD CZEGO ZALEŻY ROZWÓJ PSYCHICZNY CZŁOWIEKA.

ROZWÓJ:

-> ROZWÓJ ONTOGENETYCZNY- JEDNOSTKOWY;

-> ROZWÓJ FILOGENETYCZNY - ROZWÓJ ŻYCIA PSYCHICZNEGO W CAŁYM ŚWIECIE.

ROZWÓJ TO DŁUGOTRWAŁY PROCES ZMIAN, MA 3 CHARAKTERYSTYCZNE CECHY:

-> KIERUNKOWOŚĆ- MA CEL( ZBLIŻANIE SIĘ DO IDEALNEGO STANU KOŃCOWEGO);

-> PRAWIDŁOWOŚĆ- OZNACZA PORZĄDEK ZMIAN, KAŻDY NASTĘPNY ETAP TO KONTYNUACJA POPRZEDNIEGO;

-> PROGRESYWNOŚĆ- PRZECHODZENIE OD STANÓW NIŻSZYCH DO WYŻSZYCH, KRYTERIUM TEGO POSTĘPU JEST STOPIEŃ RÓWNOWAGI MIĘDZY ORGANIZMEM A ŚRODOWISKIEM.

CZTERY RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH.:

1. ZMIANY WIELKOŚCI- MAJĄ CHARAKTER ILOŚCIOWY, POLEGAJĄ NA WZROŚCIE SOMATYCZNYM I PSYCHICZNYM;

2. ZMIANY PROPORCJI-POLEGAJĄ NA PRZEKSZTAŁCENIACH POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI W OBRĘBIE CAŁOŚCI, JAKĄ JEST ORGANIZM I PSYCHIKA LUDZKA, SĄ TO: ZMIANY ILOŚCIOWE I JAKOŚCIOWE;

3. ZANIKANIE DAWNYCH WŁAŚCIWOŚCI -W SFERZE SOMATYCZNEJ I PSYCHICZNEJ. ZANIK GRASICY, SZYSZYNKI, GAWORZENIE;

4. NABYWANIE NOWYCH WŁAŚCIWOŚCI- ZMIANA UZĘBIENIA, POJAWIENIE SIĘ NOWYCH POTRZEB SPOŁECZNYCH.

CELE ZMIAN ROZWOJOWYCH:

-> PRZECHODZENIE OD ADOLESCENCJI DO ZMIAN ŚRODOWISKOWYCH;

-> OBIEKTYWIZACJA POZNANIA;

-> AUTONOMIZACJA DZIAŁANIA;

-> WZROST ZDOLNOŚCI DO ABSTRAKCYJNEGO POJMOWANIA RZECZYWISTOŚCI.

MECHANIZMY ZMIAN KIERUNKU ROZWOJU:

-> PRZECHODZENIE OD REAKCJI GLOBALNYCH DO CZYNNOŚCI SPECYFICZNYCH;

-> PRZECHODZENIE OD CZYNNOŚCI PROSTYCH DO ZŁOŻONYCH;

-> PRZECHODZENIE OD CZYNNOŚCI ZEWNĘTRZNYCH DO WEWNĘTRZNYCH;

-> PRZECHODZENIE OD CZYNNOŚCI NIEŚWIADOMYCH DO KONTROLOWANYCH;

-> PRZECHODZENI OD CZYNNOŚCI INDYWIDUALNYCH DO ZESPOŁOWYCH.

3 OKRESY W HISTORII PSYCHOLOGII:

1) FILOZOFICZNY ( SPEKULATYWNY)

-> OPARTY NA MYŚLI, KTÓREJ CELEM JEST POZNANIE ŚWIATA, JEGO STRUKTURY, FUNKCJONOWANIE.

-> OPARTY NA SPEKULACJI MYŚLOWEJ (REFLEKSJI)

2) NAUKOWY

-> ROZPOCZĄŁ SIĘ OD POWSTANIA LABORATORIUM NAUKOWEGO W LIPSKU

-> OPARTY NA DOŚWIADCZENIU WEWNĘTRZNYM (INTROSPEKCJA)

-> NAZYWANY OKRESEM KLASYCZNYM

- >POWSTANIE 4 TEORII PSYCHOLOGICZNYCH:

*PSYCHOANALIZA

*BEHAWIORYZM

*PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

*PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

ŚREDNIOWIECZE - NIE MA ZAINTERESOWANIA PSYCHIKĄ, DZIECKO BYŁO URABIANE.

ODRODZENIE - POJAWIA SIĘ ZAINTERESOWANIE ODMIENNOŚCIĄ PSYCHICZNĄ DZIECKA, POWSTAJE NATURALIZM. 1882 R. POWSTANIE PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ. POJAWIA SIĘ PRACA WILHELMA. WYDAŁ KSIĄŻKĘ: „DUSZA DZIECKA SPOSTRZEŻENIA NAD UMYSŁOWYM ROZWOJEM CZŁOWIEKA WE WCZESNYCH LATACH ŻYCIA”.

W 1886R. POJAWIA SIĘ PO RAZ PIERWSZY NAZWA PEDAGOGIA- NAUKA O DZIECKU.

1928R.- POCZĄTEK PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ W POLSCE. POWSTAŁA WÓWCZAS KATEDRA PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNA. POWOŁAŁ JĄ STEFAN SCHUMAN.

PRZEDSTAWICIELE PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ:

- STANLEY HALL- OJCIEC PSYCHOLOGII ROZWOJOWEJ;

- ALFRED BINET- INTERESOWAŁ SIĘ ROZWOJEM UMYSŁOWYM DZIECKA, A TAKŻE PSYCHOPATOLOGIĄ. OPRACOWAŁ PIERWSZY TEST PSYCHOLOGICZNY DO POMIARU INTELIGENCJI.

- JOHN DEWEY

-WILIAM STERN- TWÓRCA PSYCHOLOGII PERSONALISTYCZNEJ.

-ARNOLD GESELL- AUTOR SKALI ROZWOJU MAŁYCH DZIECI POCZYNAJĄC OD OKRESU NIEMOWLĘCTWA, BADAŁ BLIŹNIĘTA JEDNOJAJOWE.

- ZYGMUNT FREUD- TWÓRCA PSYCHOANALIZY

- CHARLOTTE BOHLER

-JEAN PIAGET- TWÓRCA EPISTEMOLOGII PSYCHOLOGICZNEJ I TEORII ROZWOJU UMYSŁOWEGO. STWIERDZIŁ, ŻE ROZWÓJ UMYSŁOWY PRZEBIEGA NA 4 ETAPACH:

1. 0-2 ROKU- SENSORYCZNA- DZIECI UCZĄ SIĘ PRZEZ ZMYSŁY

2. 2-7 ROKU-PRZEDOPERACYJNA- DZIECI STARAJĄ SIĘ UAKTYWNIĆ SWOJĄ WYOBRAŹNIĘ, MAJĄ BARDZO EGOCENTRYCZNE SPOJRZENIE NA ŚWIAT.

3. 7-11 LAT- FAZA OPERACJI KONKRETNYCH- ZASTOSOWANIE LOGIKI I ALTERNATYWNYCH PERSPEKTYW, POMAGA DZIECKU POJĄĆ ZWIĄZKI PRZYCZYNOWO- SKUTKOWE

4. OD 12 ROKU ŻYCIA- FAZA OPERACJI FORMALNYCH- DZIECI ZACZYNAJĄ MYŚLEĆ FORMAMI ABSTRAKCYJNYMI.

-LEW WYGOTSKY

- EDWARD CLAPAREDE- JEDEN Z TWÓRCÓW PSYCHOLOGII WYCHOWAWCZEJ I PED. EKSPERYMENTALNEJ. TWÓRCA „ WYCHOWANIA FUNKCJONALNEGO” I KONCEPCJI „SZKOŁA NA MIARĘ DZIECKA”

-STEFAN BALEY I SZUMAN- POWOŁALI KATEDRY PSYCHOLOGII PEDAGOGICZNEJ.

2. STRATEGIE BADAŃ

BADANIA PODŁUŻNE:

BADANIA TE SĄ PROWADZONE NA JEDNEJ GRUPIE WIEKOWEJ. BADANIA TE ROZPOCZYNA SIĘ WE WCZESNYM OKRESIE ROZWOJU, KIEDY TO U DZIECI OBSERWUJE SIĘ I ZA POMOCĄ KWESTIONARIUSZY BADA SIĘ POZIOM ICH ZDOLNOŚCI ROZWOJU. MOŻNA ZAUWAŻYĆ CZYNNIKI, JAKIE MIAŁY WPŁYW NA PRZYSPIESZENIE LUB ZATRZYMANIE ROZWOJU. MOŻEMY TAKŻE PRZEWIDYWAĆ NA PODSTAWIE PEWNYCH KWESTIONARIUSZY DALSZY ROZWÓJ OSOBOWOŚCI. STAŁOŚCIĄ TYCH BADAŃ JEST: ZMIENNOŚĆ BADACZY, MIEJSCA BADANIA, METOD. BADANIA TE OPARTE SĄ NA KRYTERIUM CZASU I SŁUŻĄ ZROZUMIENIU MECHANIZMÓW ZMIAN, ORAZ CZYNNIKÓW WPŁYWAJĄCYCH NA ZACHOWANIE .

BADANIA POPRZECZNE:

METODA BADAWCZA, W KTÓREJ GRUPY BADANYCH, RÓŻNE POD WZGLĘDEM WIEKU CHRONOLOGICZNEGO, SĄ OBSERWOWANE I PORÓWNYWANE W DANYM MOMENCIE CZASU. JEST TO METODA NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANA W BADANIACH NAD ROZWOJEM CZŁOWIEKA. UŚREDNIAJĄC WYNIKI MOŻEMY STWIERDZIĆ, NA JAKIM ETAPIE ROZWOJU JEST GRUPA WIEKOWA. UCZESTNICY W BADANIU POPRZECZNYM PODDAWANI SĄ - W GRUPIE EKSPERYMENTALNEJ - BODŹCOM LUB SPECJALNEMU ODDZIAŁYWANIU, PODCZAS GDY BADANI - Z GRUPY KONTROLNEJ - O TAKIM SAMYM ROZKŁADZIE WIEKU, NIE SĄ PODDAWANI DANEJ ZMIENNEJ NIEZALEŻNEJ.

BADANIA UKOŚNE:

BADANIE KILKU GRUP POKOLENIOWYCH W TYM SAMYM WIEKU, ALE RÓŻNYM CZASIE. WYCHWYCENIE RÓŻNIC

POKOLENIOWYCH, KTÓRE POWODUJĄ ZMIANY ROZWOJOWE.

3. KLASYCZNE KONCEPCJE ROZWOJOWE:

NATYWISTYCZNE( BIOLOGICZNE) TEORIE ROZWOJU:

PODSTAWOWYM ZAŁOŻENIEM BYŁO TWIERDZENIE, ŻE ROZWÓJ, KSZTAŁTOWANIE I PRZEBIEG ZAMIAN UWARUNKOWANY JEST DZIEDZICZENIEM POSZCZEGÓLNYCH CECH PO PRZODKACH (ZW. RODZICACH); POSIADANY PRZEZ NAS GENOTYP DECYDUJE O NASZYM ROZWOJU; GENETYCZNE WYPOSAŻENIE (ŚWIADECTWEM SĄ CHOROBY RECESYWNE I DOMINUJĄCE, KTÓRE MOGĄ PROWADZIĆ DO UPOŚLEDZENIA UMYSŁOWEGO), SPRAWNOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO, KONSTYTUCJA CIAŁA. NALEŻY GŁÓWNĄ UWAGĘ ZWRÓCIĆ NA BUDOWĘ SYSTEMU NERWOWEGO. WARTO TEŻ ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA KORĘ MÓZGOWĄ, JAKO PODSTAWĘ ŻYCIA PSYCHICZNEGO. W KORZE WYODRĘBNIANE SĄ CZTERY PŁATY - CZOŁOWY, CIEMIENIOWY, SKRONIOWY I POTYLICZNY. W KAŻDYM Z WYMIENIONYCH

PŁATÓW ZNAJDUJĄ SIĘ OŚRODKI ODPOWIADAJĄCE ZA KONKRETNE CZYNNOŚCI. USZKODZENIA OGNISKOWE KORY

MÓZGOWEJ MOGĄ PROWADZIĆ DO AFAZJI (ZABURZEŃ MOWY), APRAKSJI (ZABURZENIA DZIAŁANIA) I AGNOZJI (ZABURZENIA W ZAKRESIE ROZPOZNAWANIA). CECHY TEMPERAMENTU SĄ WRODZONE. TEMPERAMENT JEST WYZNACZONY PRZEZ WŁAŚCIWOŚCI KILKU UKŁADÓW: UKŁADU NERWOWEGO( RÓWNOWAGA), AUTONOMICZNEGO( FIZJOLOGIA, EMOCJE), HORMONALNEGO( ENERGIA W ZACHOWANIU).

UKŁAD NERWOWY- GROMADZI BODŹCE ZE ŚRODOWISKA ZEW. JAK I WEW. BODŹCE MOŻNA PODZIELIĆ NA: PODPROGOWE, PROGOWE, NADPROGOWE, MAKSYMALNE, SU PRAMAKSYMALNE. BODŹCE ODBIERANE SĄ PRZEZ

RECEPTORY( KOMÓRKI, KTÓRE DOSTARCZAJĄ UKŁADOWI NERWOWEMU ODEBRANE BODŹCE ZE ŚRODOWISKA).

RECEPTORY DZIELĄ SIĘ NA 4 GRUPY, W ZALEŻNOŚCI OD ICH ŹRÓDŁA: EKSTERORECEPTORY(ODBIERAJĄ RECEPTORY Z POWIERZCHNI CIAŁA, SĄ TO RECEPTORY SKÓRY I SMAKU). PROPRIORECEPTORY- ODBIERAJĄ BODŹCE Z UKŁADU NARZĄDÓW RUCHU. INTERORECEPTORY- ODBIERAJĄ BODŹCE Z NARZĄDÓW WEW. TELERECEPTORY- RECEPTORY WZROKU, SŁUCHU, WĘCHU. ZBUDOWANY JEST Z DWÓCH CZĘŚCI:

-> UKŁAD ODBUDOWY: * UKŁAD SOMATYCZNY- NERWY CZASZKOWE- DOPROWADZAJĄ BODŹCE DO RDZENIA KRĘGOSŁUPA SKĄD TRAFIAJĄ DO MÓZGU. *UKŁAD AUTONOMICZNY- ŚCISŁY ZWIĄZEK ZE WSZYSTKIMI WEW. NARZĄDAMI, SKŁADA SIĘ Z DWÓCH CZĘŚCI, KTÓRE ODPOWIADAJĄ ZA NASZĄ FIZJOLOGIĘ.

-> NEUROPRZEKAŹNIKI- IMPULS Z JEDNEJ KOMÓRKI MOŻE BYĆ PRZENIESIONY DO DRUGIEJ KOMÓRKI. W RÓŻNYCH CZĘŚCIACH MÓZGU POWSTAJĄ RÓŻNE NEUROPRZEKAŹNIKI:

-> ACETYLOCHOLINA- DZIAŁA POBUDZAJĄCO I HAMUJĄCO. WZMACNIA REAKTYWNOŚĆ KOMÓREK NERWOWYCH. ELEMENT INTELIGENCJI PŁYNNEJ. WPŁYWA NA PRACĘ MIĘŚNI, PAMIĘĆ, FUNKCJE POZNAWCZE. JEJ BRAK TO CHOROBA ALZHAIMERA.

-> SEROTONINA- DZIAŁA POBUDZAJĄCO I HAMUJĄCO. WPŁYWA NA SEN, POBUDZENIE EMOCJONALNE, ŁAKNIENIE. NIEDOBÓR- DEPRESJA

-> DOPAMINA- DZIAŁA HAMUJĄCO. WPŁYWA NA PAMIĘĆ, FUNKCJE POZNAWCZE, UCZENIE SIĘ, NASTRÓJ, WZBUDZENIE EMOCJONALNE. NIEDOBÓR- DEPRESJA, PARKINSON. NADMIAR- SCHIZOFRENIA.

-> ADRENALINA I NEOADRENALINA- DZIAŁA POBUDZAJĄCO I HAMUJĄCO. TO ZARAZEM HORMONY I NEUROPRZEKAŹNIKI. WPŁYWA NA ZA CZYNNOŚCI RUCHOWE I POZNAWCZE, STANY CZUWANIA I WZBUDZANIA, REAGOWANIE NA STRES, UCZENIE SIĘ I PAMIĘĆ.

-> GABA- DZIAŁA HAMUJĄCO. WPŁYWA NA CZYNNOŚCI RUCHOWE I POZNAWCZE, RELAKSACJE I USPOKOJENIE.

-> KWAS GLUTAMINOWY- DZIAŁA POBUDZAJĄCO, PODNOSI POZIOM CZUWANIA.

INTELIGENCJA:

-> PŁYNNA- WRODZONY POTENCJAŁ, ODPORNOŚĆ NA ZAKŁÓCENIA, NAJCZĘŚCIEJ ULEGA PROCESOM WSTECZNYM

-> SKRYSTALIZOWANA- PRODUKT NASZEGO DOŚW. ZALEŻY OD TEGO, NA JAKIM POZIOMIE UŻYWALIŚMY SWOICH SZARYCH KOMÓREK.

MÓZGOWE OSRODKI MOWY( LEWA PÓŁKULA- DOMINUJACA)

-> OŚRODEK BROCA- RUCHOWY;

-> OŚRODEK WENICKIEGO- CZUCIOWY OBSZAR MOWY;

-> STYK CIEMIENIOWO- SKRONIOWO- POTYLICZNY;

-> DODATKOWE POLE RUCHOWE;

-> DOLNA OKOLICA SKRONIOWA.

OBSZAR RUCHOWY- TO ZDOLNOŚĆ ARTYKUŁOWANIA NASZYCH MYŚLI. JEST TO MOŻLIWE DZIĘKI TEMU ZE W NASZYM UMYŚLE ZNAJDUJĄ SIĘ OBRAZY RUCHOWE. JEŚLI DOJDZIE DO USZKODZENIA OŚRODKA RUCHOWEGO TO MAMY TRUDNOŚCI Z NAZYWANIEM SWOICH MYŚLI.

U OSÓB PRAWO RĘCZNYCH OŚRODKI MOWY SĄ W LEWEJ PÓŁKULI.

W PNIU MÓZGU ZNAJDUJE SIĘ PŁAT SIATKOWATY- ODPOWIADA ZA STAN AKTYWNOŚCI NASZEGO MÓZGU. PŁAT TEN SPRAWIA ZE JESTEŚMY AKTYWNI, POBUDZENI. ZNAJDUJĄ SIĘ TU TEŻ OŚRODKI ODPOWIEDZIALNE ZA ŻYCIOWE FUNKCJE. NAD PNIEM MÓZGU ZNAJDUJE SIĘ MIEDZY MÓZGOWIE- SĄ TAM DWIE STRUKTURY:

-> WZGÓRZE- DYSPOZYTOR AKTYWNOŚCI PSYCHICZNEJ, DOCIERAJĄ DO NIEGO BODŹCE ZMYSŁOWE, INFORMUJĄ O TYM, CO SIĘ Z NAMI DZIEJE, MAMY KONTAKT Z RZECZYWISTOŚCIĄ. WZGÓRZE UKIERUNKOWUJE ODPOWIEDNIE BODŹCE DO POSZCZEGÓLNYCH CZĘŚCI NASZEGO MÓZGU.

-> PODWZGÓRZE- STANOWI O REGULACJI TAKICH FUNKCJI JAK GOSPODARKA WODNA, TEMP. MIESZCZĄ SIĘ TAM OŚRODKI „KARY I NAGRODY”, CZYLI NASZE EMOCJE, ODCZUCIA, PRZYJEMNOŚCI I PRZYKROŚCI.

-> OŚRODEK EMOCJONALNY- WARUNKUJE PROCESY EMOCJONALNE, PODSTAWOWE EMOCJE NP. RADOŚĆ, LĘK, SMUTEK SĄ KONTROLOWANE PRZEZ CIAŁO MIGDAŁOWATE. MIEŚCI SIĘ ONO W UKŁADZIE LIMBITYCZNYM- STARA KORA MÓZGU. UKŁAD LIMBICZNY MIEŚCI SIĘ W KORZE MÓZGOWEJ CZĘŚCI PRZYŚRODKOWEJ. MIEŚCI SIĘ TAM TEŻ HIPOKAMP- ODPOWIEDZIALNY ZA PAMIĘĆ. AKTYWNOŚĆ HIPOKAMPA WARUNKUJE:

* WYDOBYCIE INF, KTÓRE W TYM MOMENCIE SĄ NAM POTRZEBNE

* BODŹCE, KTÓRE DO NAS DOCIERAJĄ ZOSTAJĄ PRZEKSZTAŁCONE W TRWAŁE ŚLADY PAMIĘCIOWE.

METODY NEUROOBRAZOWANIA NASZEGO MÓZGU:

1. STRUKTURALNE( METODY POZNAWANIA STRUKTUR MÓZGU): TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY.

2. FUNKCJONALNE( POZNANIE AKTYWNOŚCI MÓZGU): EEG- ELEKTROENCEFALOGRAFIA- OBRAZOWANIE AKTYWNOŚCI ELEKTRYCZNEJ, PET- POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA, FUNKCJONALNY REZONANS MAGNETYCZNY.

UWARUNKOWANIA SOCJOLOGICZNE(SPOŁECZNE ):

DRUGI ZESPÓŁ CZYNNIKÓW TWORZY SPOŁECZEŃSTWO. ISTOTNE JEST UCHWYCENIE MECHANIZMÓW ODDZIAŁYWANIA ŚRODOWISKA SPOŁECZNEGO, (JAKO SZCZEGÓLNIE PODSTAWOWEGO DLA ROZWOJU JEDNOSTKI) NA PODMIOT. MECHANIZMY ODDZIAŁYWANIA SPOŁECZEŃSTWA NA PODMIOT:
1. EMPATIA (EMOCJONALNA, POZNAWCZA).
2. NAŚLADOWANIE, IDENTYFIKACJA, MODELOWANIE.
3. KARA I NAGRODA.
4. ROLE SPOŁECZNE.
5. PERSWAZJA I SUGESTIA.
6. TRADYCJE KULTUROWE, SYSTEM WARTOŚCI.

SOCJALIZACJA- PROCES ROZWOJU SPOŁ. CZŁOWIEKA, KSZTAŁTOWANIA JEGO OSOBOWOŚCI, PRZEKAZYWANIA SYSTEMU WARTOŚCI, NORM, WZORÓW ZACHOWAŃ, OBOWIĄZUJĄCYCH WE WSPÓŁŻYCIU Z INNYMI LUDŹMI ORAZ UMIEJĘTNOŚCI NIEZBĘDNYCH DOROSŁEJ OSOBIE. JEST TO PROCES NIEZAMIERZONY, ALE STAŁY I ZNACZĄCY. JEST TO PROCES NIEKONTROLOWANY. JEST TO PROCES KSZTAŁTUJĄCY OSOBOWOŚĆ.

WYCHOWANIE- TO PROCES ZAMIERZONY KSZTAŁTUJĄCY OSOBOWOŚĆ. PROCES TEN MA SWÓJ CEL I JEST KONTROLOWANY.

&SCHEMAT WYCHOWANIA WG. ANTONINY GURYCKIEJ:

CEL WYCHOWANIA- ZŁOŻONY „PROJEKT OSOBOWOŚCI WYCHOWANKA- OSTATECZNY LUB POŚREDNI

SYTUACJE WYCHOWAWCZE- SYTUACJE CELOWE I WYKORZYSTUJĄCE SYTUACJE NATURALNE, IZOMORFICZNE WOBEC CELÓW WYCHOWANIA.

DOŚWIADCZENIA WYCHOWANIA- OSOBISTE DOŚWIADCZENIA, KTÓRE SĄ PAMIĘCIOWYM ŚLADEM KONSTRUOWANYM W PSYCHICE PRZEZ FAKT UCZESTNICTWA W ZDARZENIACH, TOWARZYSZĄCE TEMU PRZEŻYCIA EMOCJONALNE ORAZ ICH POZNAWCZE UOGÓLNIENIA.

ZMIANA ZACHOWANIA- PRZEKSZTAŁCENIE DOTYCHCZASOWYCH LUB POWSTANIE STAŁYCH CECH DLA OSOBOWOŚCI I ZACHOWANIA.

ELEMENTY ZNACZĄCE W BIOGRAFII WYCHOWANKA:

1. OSOBY ZNACZĄCE- TO SĄ TE OSOBY, Z KTÓRYMI DANA JEDNOSTKA PRZEBYWA PRZEZ DŁUŻSZY CZAS, NP. RODZICE, KTÓRE MAJĄ WPŁYW NA NASZE DECYZJE, WIĄŻĄ NAS Z NIMI ZWIĄZKI EMOCJONALNE, STANOWIĄ PROTOTYP NASZYCH RELACJI Z INNYMI LUDŹMI.

2. ROLE SPOŁECZNE-, JAKIE PEŁNILIŚMY I PEŁNIMY ORAZ W JAKI SPOSÓB JE SPEŁNIAMY, DOŚW. WYPŁYWAJĄ Z OCZEKIWAŃ INNYCH.

3. SYTUACJE, W KTÓRYCH UCZESTNICZYMY- SYTUACJE, KTÓRE STYMULUJĄ ROZWÓJ, POWTARZAJĄ SIĘ, DOSTARCZAJĄ DOŚWIADCZEŃ I DOZNAŃ WPŁYWAJĄCYCH NA NAS W ZNACZNYM STOPNIU.

4. WYJĄTKOWE SYTUACJE W NASZYM ŻYCIU- TRAUMATYCZNE, ZMIENIAJĄCE SYTUACJE ŻYCIOWĄ.

MECHANIZMY ODDZIAŁYWAŃ SOCJALIZACYJNO - WYCHOWAWCZYCH:

-> INDYWIDUALNE:

* WZMOCNIENIE ZACHOWAŃ- UCZENIE SIĘ PRZEZ DOŚW., DROGĄ WARUNKOWANIA. PROCES TEN ODBYWA SIĘ ŚRODKAMI „KARY I NAGRODY”;

* MODELOWANIE- MA ON CHARAKTER OBSERWACJI WZORU OSOBOWEGO MODELA. JEST TO PROCES NAŚLADOWANIA I UTOŻSAMIANIA SIĘ.

* PERSWAZJA- WYRAŻANIE WPROST PEWNYCH ZASAD ORGANIZUJĄCYCH ZACH, ŚRODKIEM PRZEKAZU JEST SŁOWO.

*DAWANIE ZADAŃ I TOWARZYSZĄCYCH Z NIMI WYMAGAŃ- JEST TO UCZENIE SIĘ POPRZEZ WGLĄD, WYCIĄGANIE WNIOSKÓW Z SYTUACJI, KTÓRE STAJĄ SIĘ REGUŁĄ PRZY DALSZYM POSTĘPOWANIU.

-> GRUPOWE:

*MODELOWANIE- CZĘSTO PUNKTEM ODNIESIENIA STAJE SIĘ GRUPA

*WZMOCNIENIE- ODDZIAŁYWANIE GRUPY PRZEZ NACISK GRUPOWY, KAŻDA GRUPA MA CEL I CZŁONKOWIE PRZYBLIŻAJĄCY GRUPĘ DO TEGO CELU SĄ NAGRADZANI, A CI, CO ODDALAJĄ SPOTYKAJĄ SIĘ Z NIECHĘCIĄ GRUPY, A NAWET KARA.

* ODDZIAŁYWANIE POPRZEZ KULTURĘ- POSZCZEGÓLNI CZŁONKOWIE PRZENOSZĄ SWOJĄ KULTURĘ ZE ŚRODOWISKA SWOJEGO DO ŚRODOWISKA GRUPY LUB TEŻ GRUPA WYTWARZA WŁASNA KULTURĘ.

ELEMENTY ODDZIAŁYWAŃ SOCJALIZACYJNO- WYCHOWAWCZYCH:

RODZINA- SUMA ELEMENTÓW, KTÓRYMI SĄ CZŁONKOWIE RODZINY. W CAŁOŚCI TEJ WAŻNE SĄ POWIĄZANIA MIEDZY DWOMA TYMI ELEMENTAMI. ODDZIAŁYWANIA NA SIEBIE CZŁONKÓW RODZINY JEST PROCESEM STAŁYM- TRWA ŚREDNIO 20 LAT. RODZINA JEST ŚRODOWISKIEM NATURALNYM, ALE TAKŻE INSTYTUCJĄ WYCHOWAWCZĄ, W KTÓREJ SĄ OKREŚLONE PRAWA I OBOWIĄZKI. JEST PODSTAWOWĄ MAŁĄ GRUPĄ SPOŁECZNA, DOMINUJĄCE SĄ W NIEJ PROCESY SOCJALIZACYJNE, ALE NIEKTÓRE DZIAŁANIA SĄ ZAPLANOWANE I ZAMIERZONE.

3 WYMIARY RODZINY I JEJ FUNKCJONOWANIA:

1. SPÓJNOŚĆ- WIĘZI EMOCJONALNE I STOPIEŃ AUTONOMII POSZCZEGÓLNYCH CZŁONKÓW RODZINY.

2. ADAPTACYJNOŚĆ- ZDOLNOŚĆ RODZINY DO ZMIAN W ZALEŻNOŚCI OD OKOLICZNOŚCI I SYTUACJI.

3. KOMUNIKACJA- BADANIA BERNSTEINA POKAZAŁY, ZE MOŻNA WYRÓŻNIĆ DWA TYPY RODZIN, W KTÓRYCH OBOWIĄZUJĄ DWA RODZAJE KOMUNIKACJI:

-> RODZINA POZYCYJNA( ROBOTNICZA) - POZYCJA W RODZINIE JEST WAŻNA, RODZICE PEŁNIĄ KIEROWNICTWO W DOMU, NIESTABILNIE KARAJĄ I NAGRADZAJĄ. JĘZYK, JAKI OBOWIĄZUJE W RODZINIE TO JĘZYK POTOCZNY.

->RODZINA OSOBOWA- RODZINY W RAMACH KLASY ŚREDNIEJ, WZMOCNIENIE POZYCJI ZALEŻY OD ICH CECH OSOBOWYCH, OSOBY, KTÓRE MAJĄ PREDYSPOZYCJE WŁADCZE DECYDUJĄ O SPOSOBIE SPĘDZANIA CZASU. RODZICE NAJCZĘŚCIEJ STOSUJĄ METODY PERSWAZYJNE, OBOWIĄZUJE JĘZYK FORMALNY. JĘZYK JEST BOGATY SKŁADNIOWO. DZIECI MAJĄ WIĘKSZĄ SZANSĘ NA KARIERĘ EDUKACYJNĄ.

FUNKCJE RODZINY( WG TYSZKI):

I BIOPSYCHICZNE:
1) PROKREACYJNA - ZASPOKAJANIE POTRZEB W KWESTII POSIADANIA POTOMSTWA;
2) SEKSUALNA - ZASPOKAJANIE POTRZEB SEKSUALNYCH WSPÓŁ MAŁŻONKÓW, NIE MUSI BYĆ ZWIĄZANA Z PROKREACJĄ;
II EKONOMICZNA:
1) MATERIALNO-EKONOMICZNA - ZASPOKAJANIE POTRZEB MATERIALNYCH;
2) OPIEKUŃCZO- ZABEZPIECZAJĄCA - TROSKA NAD DZIEĆMI I OSOBAMI STARSZYMI I CHORYMI ;
III SPOŁECZNO-WYZNACZAJĄCA:
1) KLASOWA- UTRZYMANIE DZIECKA W KLASIE RODZINY;
2) LEGALIZACYJNO-KONTROLNA - RODZICE LEGALIZUJĄ PEWNE ZACHOWANIA(NP. PRZYZWYCZAJENIE DO NAGOŚCI) ;
IV SOCJOPSYCHOLOGICZNA:
1) SOCJALIZACYJNA - DOSTOSOWANIE ZACHOWANIA DO NORM OBOWIĄZUJĄCYCH W SPOŁECZEŃSTWIE;
2) KULTURALNA- ZAPOZNAWANIE Z DZIEDZICTWEM KULTURY, INKULTURACJA;
3) REKREACYJNO-TOWARZYSKA - UMIEJĘTNOŚCI ZACHOWANIA SIĘ W TOWARZYSTWIE, SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO, SPONTANICZNE KONTAKTY TOWARZYSKIE;
4) EMOCJONALNO-EKSPRESYJNA - POPARCIE, BEZPIECZEŃSTWO, MIŁOŚĆ, KSZTAŁTOWANIE WSPÓLNOTY RODZINNEJ, EMOCJONALNEJ I INTELEKTUALNEJ

RODZAJE RODZIN:

-> WIELOPOKOLENIOWE I NUKLEARNE;

-> PEŁNE I NIEPEŁNE;

-> BIOLOGICZNE I ADOPCYJNE;

-> MAŁE I WIELODZIETNE;

-> NORMALNE I DYSFUNKCYJNE;

-> BOGATE I UBOGIE;

-> SPÓJNE, ZINTEGROWANE I PRZYNALEŻNE.

DYSFUNKCJA- ISTOTĘ STANOWIĄ RÓŻNE PRZEJAWY ZANIEDBANIA DZIECKA, PROWADZI TO DO TEGO ZE:

-> DZIECKO TRACI WYJĄTKOWOŚĆ I NIEZWYKŁOŚĆ;

-> DZIECI TRĄCA WZORCE DLA WŁASNEGO ROZWOJU;

-> WIELE NEGATYWNYCH EMOCJI TOWARZYSZY NAJWCZEŚNIEJSZYM DOŚW.

-> DZIECI SĄ ZMUSZANE DO PRZYJMOWANIA SZEREGU FUNKCJI DOROSŁYCH.

ROLA MATKI: SILNE WIĘZI, ZASPOKAJANIE POTRZEB PSYCHOLOGICZNYCH DZIECKA, POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA, UDZIELANIE WSPARCIA, UTRWALANIE NABYTYCH ZACHOWAŃ, ZACHĘCANIE DO ROZWOJU, DBANIE O POZYTYWNE RELACJE MIĘDZY CZŁONKAMI RODZINY, KULTYWOWANIE TRADYCJI. KATEGORIE MATEK: MATKI O SILNYM INSTYNKCIE MACIERZYŃSKIM, MATKI, KTÓRE MAJĄ USPOSOBIENIE MĘSKIE LUB DZIECINNE.

ROLA OJCA: PRZEKAZYWANIE ZASAD, NORM, WARTOŚCI, AKTYWIZUJĄ DZIECKO I ZACHĘCAJĄ DO ROZWOJU POPRZEZ STAWIANIE PEWNYCH WYMAGAŃ. KATEGORIE OJCÓW: OJCOWIE PEŁNIĄCY ROLĘ PRAWIDŁOWO, CHWIEJNI, NIEPEWNI W WYKONYWANIU SWOICH RÓL, OJCOWIE NIEOBECNI.

POZYTYWNE POSTAWY RODZICIELSKIE:

-> AKCEPTACJA DZIECKA- PRZYJMOWANIE DZIECKA TAKIM, JAKIE JEST, RODZICE MAJĄ PRZYJEMNY, SATYSFAKCJONUJĄCY KONTAKT Z DZIECKIEM.

-> WSPÓŁDZIAŁANIE Z DZIECKIEM- RODZICE WYRAŻAJĄ ZAANGAŻOWANIE, ZAINTERESOWANIE AKTYWNOŚCIĄ DZIECKA, WŁĄCZAJĄ GO W SWOJE AKTYWNOŚCI

-> DAWANIE SWOBODY- ZWIĘKSZANIE SWOBODY WRAZ Z ROZWOJEM DZIECKA, RODZICE ZACHOWUJĄ DYSKRETNY AUTORYTET.

-> UZNAWANIE PRAW DZIECKA- IDEOLOGIA- DZIECKO TEZ CZŁOWIEK, RODZICE SZANUJĄ ROLE DZIECKA W RÓŻNYCH ETAPACH JEGO ROZWOJU.

NEGATYWNE POSTAWY RODZICIELSKIE:

-> UNIKANIE DZIECKA- DYSTANSOWANIE SIĘ RODZICÓW. KONTAKT Z DZIECKIEM JEST ODCZUWALNY, JAKO TRUDNY.

-> ODTRĄCANIE DZIECKA- RODZICE EWIDENTNIE ODCZUWAJĄ OBECNOŚĆ DZIECKA, JAKO COŚ NIEPRZYJEMNEGO.

-> NADMIERNE WYMAGANIA- RODZICE DEKLARUJĄ FORMALNA AKCEPTACJE DZIECKA, ALE ZWIĘKSZAJĄ WYSOKĄ POPRZECZKĘ WYMAGAŃ

-> NADMIERNE CHRONIENIE DZIECKA- IDEALIZACJA DZIECKA, LUB RODZICE MAJĄ PRZEKONANIE O BEZRADNOŚCI DZIECKA.

STYLE WYCHOWAWCZE:

-> AUTOKRATYCZNY- STYL O CHARAKTERZE KONSEKWENTNYM, WYSTĘPUJE W RODZINACH PATRIARCHALNYCH, JEST TO RYGOR, PRZESTRZEGANIE ZASAD I RESTRYKCYJNE KARANIE- PRZEWAGA KAR W WYCHOWANIU. RODZICE NIE LICZĄ SIĘ Z WOLĄ DZIECKA I JEGO POTRZEBAMI. RODZICE NIE ROZMAWIAJĄ Z DZIECKIEM. WYMAGANIA CZĘSTO PRZEKRACZAJĄ MOŻLIWOŚCI DZIECKA. WYSTĘPUJE DYSTANS UCZUCIOWY DO DZIECKA. STYL TEN BLOKUJE PRAGNIENIA DZIECKA, WYPŁYWA LEK, POCZUCIE WSTYDU. DOMINUJE FORMALNY AUTORYTET RODZICA OPARTY NA WŁADZY I RYGORZE. WYNIKIEM TEGO STYLU JEST: NISKA SAMOOCENA, WZMOŻONA ZALEŻNOŚĆ DZIECKA OD AUTORYTETÓW( DUŻA LĘKLIWOŚĆ LUB AGRESJA);

-> DEMOKRATYCZNY- OPARTY NA DIALOGU. OPINIE DZIECKA I POTRZEBY MAJĄ WPŁYW NA ATMOSFERĘ W RODZINIE. STYL TEN WYRABIA WEW. DYSCYPLINĘ, AUTORYTET RODZICÓW JEST NATURALNY, ŁATWO SIĘ KOMUNIKUJĄ Z DZIECKIEM, DZIECKO WSPÓŁUCZESTNICZY W SPRAWACH RODZINNYCH, CZĘŚCIEJ JEST NAGRADZANE. STYL TEN JEST PRZYCHYLNY DLA ZAUFANIA, PRZYJAŹNI, SPRZYJA SAMODZIELNOŚCI, ODPOWIEDZIALNOŚCI, SWOBODNEMU ROZWOJOWI.

-> STYL LIBERALNY - PRZYPOMINA POD PEWNYMI WZGLĘDAMI WYCHOWANIE NIEKONSEKWENTNE CZY TEŻ INGEROWANIE W SPRAWY DZIECKA I W JEGO ZACHOWANIE WYŁĄCZNIE OD PRZYPADKU DO PRZYPADKU. W RODZINIE POLEGA NA CAŁKOWITYM NIEMAL POZOSTAWIENIU DZIECKA SAMEMU SOBIE, A WIĘC NIE WTRĄCANIU SIĘ W JEGO SPRAWY, TOLEROWANIE ASPOŁECZNYCH ZACHOWAŃ, BRAK KONTROLI I OPIEKI ZE STRONY RODZICÓW. ISTOTNĄ CECHĄ LIBERALNEGO STYLU WYCHOWANIA JEST ZARÓWNO POBŁAŻLIWY STOSUNEK DO DZIECKA, JAK I PRZESADNA ULEGŁOŚĆ, WYRAŻAJĄCA SIĘ M.IN. W SPEŁNIANIU WSZELKICH JEGO ZACHCIANEK I ŻYCZEŃ. STYL LIBERALNY PRZYPOMINA POD PEWNYMI WZGLĘDAMI WYCHOWANIE NIEKONSEKWENTNE CZY TEŻ INGEROWANIE W SPRAWY DZIECKA I W JEGO ZACHOWANIE WYŁĄCZNIE OD PRZYPADKU DO PRZYPADKU. CZĘSTO TO DZIECKO KIERUJE RODZICAMI, KORZYSTA Z NADMIERNEJ SWOBODY I PRZYWILEJÓW, CO W KONSEKWENCJI SPRAWIA, IŻ SĄ TO \" JEDNOSTKI WPRAWDZIE O DUŻYM POCZUCIU WŁASNEJ WARTOŚCI( NIESTETY CZĘSTO ZBYT DUŻYM), ALE NIEJEDNOKROTNIE EGOISTYCZNE, NIEZDYSCYPLINOWANE WEWNĘTRZNIE, NIEZDOLNE DO TRWAŁEGO WYSIŁKU, MAŁO ZAHARTOWANE.

-> STYL NIEKONSEKWENTNY- RODZICE DZIAŁAJĄ PRZYPADKOWO, WYSTĘPUJE NIEJEDNOLITOŚĆ DZIAŁAŃ WOBEC DZIECKA.

GRUPY SPOŁECZNE:

MAŁA GRUPA SPOŁECZNA- TO, CO NAJMNIEJ TRZY OSOBY POŁĄCZONE WZGLĘDNIE TRWAŁYMI WIĘZIAMI SPOŁECZNYMI POWSTAŁYMI NA PODŁOŻU ODCZUWANYCH I UŚWIADAMIANYCH WSPÓLNYCH POTRZEB, WARTOŚCI I INTERESÓW, KTÓRYCH TREŚCI WYZNACZAJĄ SPECYFIKĘ I ODRĘBNOŚĆ DANEJ GRUPY OD INNYCH. GRUPA SPOŁECZNA TO ZBIOROWOŚĆ, KTÓRA WYKSZTAŁCIŁA PEWIEN ZAKRES WSPÓLNEGO MYŚLENIA. W GRUPIE ISTNIEJE KOMUNIKACJA I ŁĄCZNOŚĆ, TENDENCJA DO ZACHOWANIA KONFORMIZMU, KULTUROWO WSPÓLNYCH WARTOŚCI. CZŁONKOWIE GRUPY MAJĄ ŚWIADOMOŚĆ SWOJEJ ODRĘBNOŚCI OD INNYCH GRUP. NALEŻENIE DO MAŁYCH GRUP BUDUJE POCZUCIE TOŻSAMOŚCI, TWORZY W NASZYM UMYŚLE KATEGORIĘ” MY” - „ONI”, CZŁONKOWIE GRUPY MAJĄ WSPÓLNY CEL, OBOWIĄZUJĄ PEWNE NORMY, ISTNIEJ STRUKTURA FUNKCJONOWANIA GRUPY, CZYLI POZYCJA W GRUPIE Z POZYCJAMI ZAŚ WIĄŻĄ SIĘ ROLE SPOŁ.

13. OMÓWIENIE ZNACZĄCYCH ELEMENTÓW FUNKCJONOWANIA MAŁEJ GRUPY SPOŁECZNEJ(CELE, NORMY I ROLE GRUPOWE)

WYZNACZNIKI ISTNIENIA GRUPY:

-> CZŁONKOWIE MAJĄ WSPÓLNY CEL;

-> CELE MAJĄ BYĆ JASNE;

-> MOBILIZUJĄ GRUPĘ DO DZIAŁANIA;

-> JEŻELI GRUPA TRACI CEL DZIAŁANIA DOCHODZI DO ROZPADU JEJ POSTAWIENIE CELU GRUPOWEGO JEST JEDNYM Z NAJLEPSZYCH SPOSOBÓW ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW;

-> CELE CZĘSTO SĄ Z GÓRY NARZUCONE;

->WAŻNE JEST, ABY WSZYSCY CZŁONKOWIE UCZESTNICZYLI W REALIZACJI CELU.

CZŁONKOWIE GRUP OCENIAJĄ SIĘ POD WZGLĘDEM UDZIAŁU W REALIZACJI CELU I APROBOWALI GO.

1. OBOWIĄZUJĄ NORMY GRUPOWE

-> PRZEPISY JAK POWINIEN/ NIE POWINIEN ZACHOWYWAĆ SIĘ CZŁONEK GRUPY, OBOWIĄZUJĄ WSZYSTKICH;

-> NORMY UTRZYMUJĄ SPÓJNOŚĆ GRUPY;

-> SĄ PRZENOSZONE Z INNYCH GRUP;

-> PRZYSWAJANIE NORM GRUPOWYCH: PERSWAZJA, STOSOWANIE KAR LUB APROBATY, INTERAKCJE, ZACHOWANIA SPOŁECZNE Z INNYMI CZŁONKAMI.

2. ISTNIEJE STRUKTURA GRUPY- ROLE SPOŁECZNE

-> OKREŚLA POZYCJĘ I ROLE SPOŁECZNE POSZCZEGÓLNYCH CZŁONKÓW;

-> W GRYPACH ROLE MOGĄ WYPŁYWAĆ Z POZYCJI;

-> ROLE SPOŁECZNE G. FORMALNYCH- ROLE WYNIKAJĄ Z OKREŚLONYCH CECH INDYWIDUALNYCH CZŁONKÓW GRUPY.

TYPY RÓL:

-> ROLE ZADANIOWE:

* INICJATOR- POMYSŁODAWCA;

* KONTYNUATOR- AKTYWNY;

* NAWIGATOR- SPRAWNA ORGANIZACJA;

* OCENIAJĄCY- PERFEKCJONISTA, ZGODNOŚĆ Z NORMAMI, KONTROLA ZACHOWAŃ INNYCH;

* POSZUKUJĄCY INFORMACJI-NIEZORIENTOWANY, DOSTARCZAJĄCY INFORMACJI;

*KOORDYNATOR- OSOBA ŁĄCZĄCA DZIAŁANIA INNYCH.

-> ROLE ZWIĄZANE ZE WSPÓŁŻYCIEM GRUPOWYM:

POZYTYWNE

* HARMONIZATOR- OSOBA WKRACZAJĄCA, GDY JEST KONFLIKT;

* STRAŻNIK ZASAD- UCZULONY NA ODSTĘPSTWA OD NORM;

*OSOBA ZACHĘCAJĄCA- PODTRZYMUJĄCA DOBRE RELACJE,

* ROZŁADOWUJĄCY NAPIĘCIA- UMIEJĘTNOŚCI MEDIACYJNE, POCZUCIE HUMORY

NEGATYWNE

* BLOKUJĄCY- OSOBA, KTÓREJ NIC SIĘ NIE PODOBA;

* DOMINUJĄCY- ZAWSZE CHCE PEŁNIĆ FUNKCJE KIEROWNICZE, KRYTYKUJE, OCENIA;

*POSZUKUJĄCY UZNANIA- OSOBA UNIKAJĄCA, BIERNA- LESER GRUPOWY.

14. JAKIE SĄ CHARAKTERYSTYCZNE POZYCJE W SOCJOMETRYCZNEJ STRUKTURZE GRUPY, NP. KLASY SZKOLNEJ I JAK JE MOŻNA USTALIĆ? JAKIE SĄ PSYCHOSPOŁECZNE SKUTKI ZAJMOWANIA OKREŚLONEJ POZYCJI??

W GRUPACH SPOŁECZNYCH WYRÓŻNIĆ MOŻNA TRZY TYPY STRUKTUR SPOŁECZNYCH:

1. STRUKTURA KOMUNIKACJI ODNOSI SIĘ DO SIECI WZAJEMNYCH INTERAKCJI W GRUPIE, CO JEST ISTOTNE ZE WZGLĘDU NA SZYBKOŚĆ PRZEPŁYWU INFORMACJI PRZY REALIZOWANIU PRZEZ GRUPĘ CELÓW.

2. STRUKTURA PRZYWÓDZTWA OKREŚLA RELACJE PODDAŃSTWA I DOSTĘP DO WŁADZY JEDNOSTEK ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W GRUPIE. ZE WZGLĘDU NA STYL KIEROWANIA GRUPĄ JEDNOSTKI MOGĄ MIEĆ WIĘKSZY LUB MNIEJSZY WPŁYW NA PODEJMOWANE DECYZJE. W PRZYPADKU TEJ STRUKTURY ISTOTNE JEST ZARÓWNO PRZYWÓDZTWO FORMALNE W GRUPIE, JAK I ISTNIENIE PRZYWÓDZTWA NIEFORMALNEGO.

3. STRUKTURA SOCJOMETRYCZNA OKREŚLA WZAJEMNE POSTAWY JEDNOSTEK WZGLĘDEM SIEBIE, PRZEDE WSZYSTKIM WIĘZI EMOCJONALNE, KTÓRE SPAJAJĄ GRUPĘ. STRUKTURA TA KSZTAŁTUJE SIĘ POD WPŁYWEM INDYWIDUALNYCH POTRZEB AFILIACYJNYCH JEDNOSTEK. ZADAJE SIĘ WSZYSTKIM CZŁONKOM PYTANIA ZWIĄZANE Z UZNANIEM I SYMPATIĄ. OPONUJE SIĘ KONKRETAMI: NAZWISKAMI, IMIONAMI. TYPOWY UKŁAD WZAJEMNYCH SYMPATII, ANTYPATII LUB OBOJĘTNOŚCI, JAKIE WYSTĘPUJĄ POMIĘDZY CZŁONKAMI GRUPY. POWSTAJE W WYNIKU ODDZIAŁYWANIA LUDZI NA SIEBIE. POZWALA NA OPIS GRUPY Z PUNKTU WIDZENIA JEJ DYNAMIKI. STRUKTURA TA PRZEDSTAWIANA JEST ZA POMOCĄ SOCJOGRAMÓW GŁÓWNIE KOŁOWYCH I TABEL SOCJOMETRYCZNYCH.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ GRUPY SOCJOMETRYCZNEJ:

-> POTRZEBA EMOCJONALNA;

-> POTRZEBA BLISKOŚCI;

-> PODOBIEŃSTWO POSTAW;

-> RELACJE WYMIANY : POTRZEBA NAGRADZANIA I SATYSFAKCJI.

CHARAKTERYSTYCZNE POZYCJE W SOCJOMETRYCZNEJ STRUKTURZE

#GWIAZDA SOCJOMETRYCZNA- LIDER; MOŻE BYĆ WYBIERANY ZE WZGLĘDU NA SYMPATIĘ I UZNANIE.

#OSOBA DORZUCANA,- NAJWIĘCEJ NEGATYWNYCH OPINII;

#OSOBA IZOLOWANA- NIE ZOSTAJE WYBIERANA W ŻADNEJ KATEGORII

SKUTKI ZAJMOWANIA OKREŚLONEJ POZYCJI W GRUPIE:

-> W OKRESIE DZIECIŃSTWA( DO 10ROKU ŻYCIA):

* WIELOŚĆ KONTAKTÓW Z RÓWIEŚNIKAMI;

* GÓROWANIE NAD RÓWIEŚNIKAMI;

* SPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA;

*PEWNOŚĆ SIEBIE;

* DOMINACJA W KONTAKTACH Z RÓWIEŚNIKAMI;

* ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA GRUPĘ;

* ZAANGAŻOWANIE.

-> POWYŻEJ 10 ROKU ŻYCIA DO OKRESU DORASTANIA:

* WYŻSZA INTELIGENCJA I LEPSZE WYNIKI W NAUCE;

* SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA;

* USPOŁECZNIENIE I ZDOLNOŚĆ DOSTOSOWANIA SIĘ DO POTRZEB GRUPY;

* POGODNE UOSOBIENIE;

* ODWAGA;

* EKSTRAWERSJA I DOJRZAŁOŚĆ UCZUCIOWA.

-> OKRES DORASTANIA:

* USPOŁECZNIENIE;

* PEWNOŚĆ SIEBIE;

* SZCZEGÓLNE WALORY;

*WYRAŹNA ORIENTACJA WŚRÓD WARTOŚCI, KTÓRE SĄ DLA NIEGO WAŻNE.

16. PRZYKŁADY ZNACZĄCYCH WYDARZEŃ W ŻYCIU DZIECKA

ROLA TYPOWYCH ZDARZEŃ, CZYLI ZMIANY SYTUACJI ŻYCIOWYCH DZIECKA, KTÓRE WPŁYWAJĄ NA WYSTĘPOWANIE KRYZYSÓW, NP. GDY DZIECKO ZACZYNA CHODZIĆ, NAPOTYKA BARIERĘ W RODZAJU KONTROLI RODZICÓW, PÓJŚCIE DO PRZEDSZKOLA, POZNANIE RÓWIEŚNIKÓW, POWODUJE CZĘSTO WYTRĄCENIE Z RÓWNOWAGI.

17. CZY ISTNIEJĄ TZW. OKRESY KRYTYCZNE W ROZWOJU CZŁOWIEKA?

TAK, ISTNIEJĄ OKRESY KRYTYCZNE W ROZWOJU CZŁOWIEKA. OKRESY KRYTYCZNE ODKRYŁ KONRAD LOCKE, SĄ TO OKRESY, W KTÓRYCH CZŁOWIEK POWINIEN SIĘ CZEGOŚ NAUCZYĆ, CZEGOŚ ISTOTNEGO, KSZTAŁTUJĄ SIĘ WÓWCZAS NOWE DOŚWIADCZENIA POMAGAJĄCE W PÓŹNIEJSZYM ŻYCIU.

E. HURLOCK PODAJE TRZY KRYTERIA WYKRYWANIA:
1. ZAINTERESOWANIE DZIECKA DANĄ CZYNNOŚCIĄ;
2. DŁUGOŚĆ CZASU, W JAKIM TO ZAINTERESOWANIE SIĘ PRZEJAWIA;
3. WYNIKI, JAKIE OSIĄGA DZIECKO PRZEZ ĆWICZENIE.

KONCEPCJA WYGOTSKIEGO ( DOTYCZĄCA OKRESÓW KRYTYCZNYCH).WPROWADZIŁ ON STREFY NAJWYŻSZEGO ROZWOJU:
-PODKREŚLA ROLĘ NAUCZANIA W ROZWOJU;
-NAUCZANIE POWINNO BYĆ ROZWIJAJĄCE;
-POWINNO WYPRZEDZAĆ ROZWÓJ.

NAUCZANIE POWINNO NASTAWIAĆ SIĘ NA TAKIE WŁAŚCIWOŚCI DZIECKA, KTÓRE JESZCZE NIE POWSTAŁY, ALE MOGĄ ONE NARODZIĆ SIĘ PRZY POMOCY DOROSŁYCH.
NAUCZANIE JEST SKUTECZNE TYLKO WTEDY, GDY WYPRZEDZA ROZWÓJ.

ARNOLD GESSLER - OKREŚLIŁ, W JAKICH OKRESACH ŻYCIA WYSTĘPUJĄ KRYZYSY:

-> 15 MIESIĄC;

-> 21 MIESIĄC;

-> 2,5 ROKU;

-> 3,5 ROKU;

-> 6 - 7 LAT;

-> 10 - 12 LAT.

18. JAKIE JEST PODŁOŻE TZW. KRYZYSÓW ROZWOJOWYCH?

KRYZYSY ROZWOJOWE - SĄ TO WYDARZENIA ZACHODZĄCE W TOKU NORMALNEGO ROZWOJU I EWOLUCJI, KTÓRE POWODUJĄ GWAŁTOWNĄ ZMIANĘ LUB ZWROT ŻYCIOWY, WYWOŁUJĄCE NAGŁĄ REAKCJĘ. KRYZYS TAKI MOŻE NA PRZYKŁAD BYĆ REAKCJĄ NA URODZENIE DZIECKA, UKOŃCZENIE STUDIÓW, ZMIANĘ KIERUNKU KARIERY ZAWODOWEJ W ŚREDNIM WIEKU LUB PRZEJŚCIE NA EMERYTURĘ. MIMO, ŻE KRYZYS ROZWOJOWY UWAŻA SIĘ ZA ZJAWISKO NORMALNE, KAŻDY Z NICH JEST NIEPOWTARZALNY - TAK JAK CZŁOWIEK-DLATEGO TRZEBA GO TRAKTOWAĆ I PRZEZWYCIĘŻAĆ W SZCZEGÓLNY DLA NIEGO SPOSÓB.

19. NA CZYM POLEGA ZJAWISKO AKCELERACJI W ROZWOJU I W CZYM SIĘ PRZEJAWIA?

AKCELERACJA ROZWOJU - PRZYSPIESZENIE ROZWOJU. MOŻNA ZAUWAŻYĆ WŚRÓD DZIECI RÓŻNICE ROZWOJOWE, JEDNE WCZEŚNIEJ ZACZYNAJĄ CHODZIĆ, MÓWIĆ, INNE PÓŹNIEJ. AKCELERACJA ZAŚ DOTYCZY POKOLENIOWYCH RÓŻNIC NA KORZYŚĆ POKOLEŃ MŁODSZYCH. DOTYCZY TO ROZWOJU SOMATYCZNEGO:

-> WZROSTU, WAGI CIAŁA I WYSOKOŚCI;

-> WZROSTU SZYBKOŚCI PROCESÓW KOSTNIENIA, WCZEŚNIEJ POJAWIAJĄ SIĘ PIERWSZE ZĄBKI, MENSTRUACJA (WYNIKA TO Z CZYNNIKÓW EKOLOGICZNYCH, HIGIENY I DIETY);

-> JEŻELI CHODZI O ROZWÓJ UMYSŁOWY NASTĘPUJE WZROST ZASOBÓW POJĘCIOWYCH, NATOMIAST ISTOTĘ INTELIGENCJI STANOWI SKUTECZNOŚĆ MYŚLENIA I DLATEGO MOŻEMY MÓWIĆ O:

*AKCELERACJI POWIERZCHOWNEJ - CZYLI ZASOBY POJĘCIOWE;

*AKCELERACJI GŁĘBOKIEJ.

NIESTETY NIE MOŻNA STWIERDZIĆ, CZY INTELIGENCJA W DZISIEJSZYCH POKOLENIACH WZROSŁA, CZĘSTO NAWET MOŻEMY SIĘ SPOTKAĆ Z HIPOTEZAMI, ŻE NASTĄPIŁA RETARDACJA, CZYLI OPÓŹNIENIE. OBECNIE KORZYSTA SIĘ Z GOTOWYCH, PRZETWORZONYCH INFORMACJI, A KIEDYŚ MŁODZIEŻ TEGO NIE MIAŁA - BYŁA BARDZIEJ TWÓRCZA

-> W ROZWOJU SPOŁECZNYM WYSTĘPUJE AKCELERACJA, GDYŻ DZIECI MAJĄ WIĘKSZE MOŻLIWOŚCI KONTAKTÓW Z INNYMI LUDŹMI, NATOMIAST ODCZUWAJĄ MNIEJSZE TEGO POTRZEBY.

20. PERIODYZACJA ROZWOJU W ONTOGENEZIE:

PERIODYZACJA ROZWOJU - SĄ TO WŁAŚNIE WYSZCZEGÓLNIONE ETAPY W ROZWOJU CZŁOWIEKA.

ETAPY ROZWOJU W ONTOGENEZIE:

I. WCZESNE DZIECIŃSTWO:

-> NOWORODEK - 1-Y MIESIĄC ŻYCIA;

-> NIEMOWLĘ 1-Y ROK ŻYCIA;

-> WIEK PONIEMOWLĘCY - 2-3R. Ż.

II. ŚREDNIE DZIECIŃSTWO

-> WIEK PRZEDSZKOLNY - 3-7R. Ż.:

*MŁODSZA FAZA PRZEDSZKOLNA;

*ŚREDNIA FAZA PRZEDSZKOLNA;

*STARSZA FAZA PRZEDSZKOLNA.

III. PÓŹNE DZIECIŃSTWO:

-> MŁODSZY WIEK SZKOLNY - 7-11/12 R.Ż;

-> STARSZY WIEK SZKOLNY - 11/12 - 13/14 R.Ż.

IV. ADOLESCENCJA

-> FAZA PUBERTALNA (DOJRZEWANIE) - 11/12 - 14/15R.Ż.:

*DZIEWCZĘTA 11 - 14R.Ż.;

* CHŁOPCY 12 - 15R.Ż.

-> FAZA DOJRZEWANIA SPOŁECZNEGO 14/15 - 17/18R.Ż.

V. MŁODZIEŃCZOŚĆ:

-> WIEK MŁODZIEŃCZY 18/19 - 21/22 R.Ż.

VI. DOROSŁOŚĆ

-> WIEK WCZESNEJ DOROSŁOŚCI.

21. CO TO SĄ TZW. ZADANIA ROZWOJOWE I JAKIE SĄ TE „ZADANIA” W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH ŻYCIA DZIECI I MŁODZIEŻY?

ZADANIA ROZWOJOWE - POJĘCIE WPROWADZIŁ ROBERT HAVINGHURST, SĄ TO ZADANIA, KTÓRE WYŁANIAJĄ SIĘ W DALSZYCH OKRESACH ŻYCIA.

ŹRÓDŁA ZADAŃ ROZWOJOWYCH:

-> ROZWÓJ BIOLOGICZNY, DOJRZEWANIE SOMATYCZNE (NP.: NAUKA CHODZENIA, MÓWIENIA);

-> NACISK KULTUROWY (CZŁOWIEK STAJE SIĘ NIEZALEŻNY EKONOMICZNIE, ZAKŁADA RODZINĘ);

-> INDYWIDUALNE ASPIRACJE I WARTOŚCI (NASZE INDYWIDUALNE CELE, REALIZUJĄC JE ROZWIĄZUJEMY PROBLEMY TYPOWE DLA POSZCZEGÓLNYCH FAZ ROZWOJOWYCH, JEST DOBRYM PRZYGOTOWANIEM DO NASTĘPNEGO ETAPU ROZWOJU, JEŚLI JEST TO NIEPOWODZENIE MOŻE PROWADZIĆ DO NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO.

ZADANIA ROZWOJOWE:

-> OSIĄGANIE WZORCÓW ZALEŻNOŚCI I NIEZALEŻNOŚCI OSOBISTEJ;

-> DAWANIE I ODBIERANIE UCZUĆ W RELACJACH W INNYMI LUDŹMI;

-> ZWIĄZKI ZE ZMIENNYMI GRUPAMI SPOŁECZNYMI;

-> UCZENIE SIĘ PSYCHOSPOŁECZNYCH I BIOLOGICZNYCH RÓL PŁCIOWYCH;

-> AKCEPTACJA I DOSTOSOWANIE SIĘ DO ZMIAN FIZYCZNYCH;

-> PANOWANIE NAD PRZEMIANAMI WE WŁASNYM ORGANIZMIE;

-> ROZWÓJ ŚWIADOMOŚCI I SAMOŚWIADOMOŚCI.

ZADANIA ROZWOJOWE W CIĄGU ŻYCIA:

-> NIEMOWLĘCTWO I WCZESNE DZIECIŃSTWO:

* UCZYMY SIĘ CHODZENIA;

*UCZYMY SIĘ PRZYJMOWANIA STAŁEGO POKARMU;

*UCZYMY SIĘ MÓWIENIA;

*UCZYMY SIĘ KONTROLI NAD WYDALANIEM;

*UCZYMY SIĘ RÓŻNIC PŁCI.

-> ŚREDNIE DZIECIŃSTWO:

*UCZENIE SIĘ SPRAWNOŚCI FIZYCZNYCH POTRZEBNYCH W ZABAWACH;

*UCZENIE SIĘ PRZEBYWANIA Z RÓWIEŚNIKAMI;

*UCZENIE SIĘ WŁAŚCIWYCH RÓL KOBIECYCH I MĘSKICH;

*ROZWIJANIE PODSTAWOWYCH UMIEJĘTNOŚCI: CZYTANIA, PISANIA, MÓWIENIA;

*UCZENIE SIĘ POJĘĆ POTOCZNYCH;

*UCZENIE SIĘ ŚWIADOMOŚCI, MORALNOŚCI;

*OSIĄGANIE NIEZALEŻNOŚCI OSOBISTEJ.

-> ADOLESCENCJA:

*OSIĄGANIE NOWYCH, BARDZIEJ DOJRZAŁYCH WIĘZI Z RÓWIEŚNIKAMI;

*UKSZTAŁTOWANIE MĘSKIEJ LUB KOBIECEJ ROLI;

*OSIĄGANIE ODPOWIEDZIALNOŚCI ZA SIEBIE;

*SAMOAKCEPTACJA WŁASNEGO WYGLĄDU;

*OSIĄGANIE NIEZALEŻNOŚCI UCZUCIOWEJ;

*KSZTAŁTOWANIE WŁASNEJ IDEOLOGII (WARTOŚCI);

*PRZYSTOSOWANIE DO MAŁŻEŃSTWA I ŻYCIA W RODZINIE.

22. OMÓWIENIE ZNACZĄCYCH „OSIĄGNIĘĆ ROZWOJOWYCH” W OKRESIE WCZESNEGO ORAZ ŚREDNIEGO DZIECIŃSTWA.

OSIĄGNIĘCIA ROZWOJOWE:

KAŻDY OKRES MA SWOJĄ SPECYFIKĘ I MA INNE OSIĄGNIĘCIA, KTÓRE ODGRYWAJĄ WAŻNĄ ROLĘ W DALSZYCH OKRESACH ŻYCIA.

ROZWÓJ:

NIEMOWLĘCTWO:

-> ROZWÓJ FIZYCZNY:

*PIONIZACJA CIAŁA;

*OPANOWANIE LUDZKIEGO CHWYTU PĘSETKOWEGO;

-> ROZWÓJ UMYSŁOWY:

* KSZTAŁTOWANIE SIĘ INTELIGENCJI DZIECKA;

* PRZECHODZENIE OD AKTYWNOŚCI BEZWARUNKOWEJ, ODRUCHOWEJ DO UWEWNĘTRZNIONEGO MYŚLENIA;

* POCZĄTKI INTENCJONALNOŚCI DZIAŁANIA;

* POCZĄTKI MOWY WŁAŚCIWEJ;

-> ROZWÓJ SPOŁECZNY:

* KONTAKT Z MATKĄ, WYRÓŻNIANIE JEJ;

* ROZRÓŻNIANIE OBCYCH OSÓB;

* PRZEJAWIANIE PRZYWIĄZYWANIA DO INNYCH OSÓB OPRÓCZ MATKI;

-> ROZWÓJ EMOCJONALNY:

* OGÓLNE OŻYWIENIE;

* PODSTAWOWE REAKCJE EMOCJONALNE W MIMICE.

PONIEMOWLĘCY:

-> ODKRYCIE WŁASNEGO „JA”, ODKRYCIE „JA” FIZYCZNEGO (ZACZYNA UŚWIADAMIAĆ SOBIE SWOJĄ ODRĘBNOŚĆ FIZYCZNĄ) ORAZ „JA” PSYCHICZNEGO. W TYM OKRESIE DZIECKO Z UPOREM MÓWI „NIE”, MA WÓWCZAS MOŻLIWOŚĆ SPRAWDZENIA SIŁY SWOJEJ WOLI, WPŁYWANIA NA OTOCZENIE;

-> MOWA - ROZWÓJ ZDOLNOŚCI KOMUNIKOWANIA SIĘ ZEWNĘTRZNEGO;

-> SWOBODNE PORUSZANIE SIĘ W PRZESTRZENI;

-> UWEWNĘTRZNIONE MYŚLENIE OPARTE NA ZDOBYTEJ WCZEŚNIEJ WIEDZY;

-> PRZEJŚCIE DO ZABAW SYMBOLICZNYCH;

PRZEDSZKOLNY (ROZWÓJ NASTĘPUJE W MOTORYCE I ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ):

-> PEŁNA SAMODZIELNOŚĆ W CZYNNOŚCIACH DNIA CODZIENNEGO NP.: JEDZENIE, UBIERANIE SIĘ;

-> OPANOWANIE KONTROLI NAD SWOIM ZACHOWANIEM - ZGODNIE Z WYMOGAMI ŻYCIA DOROSŁYCH;

-> PANOWANIE NAD EMOCJAMI (POD KONIEC TEGO OKRESU) ORAZ SAMODYSCYPLINA;

-> USPRAWNIANIE DOBRYCH RUCHÓW RĘKĄ;

-> OSIĄGNIĘCIE PEŁNEJ POPRAWNOŚCI MOWY, KOMUNIKATYWNOŚĆ W KONTEKŚCIE SPOŁECZNYM;

-> KSZTAŁTOWANIE SIĘ DOWOLNOŚCI PROCESÓW POZNAWCZYCH - BIEG PYTAŃ: „A JAK?, A PO CO?” - JEST TO DOWÓD ŻYWOŚCI UMYSŁU.

-> OKRES POCZĄTKÓW WSPÓŁDZIAŁANIA I EMPATII, POPRZEZ WSPÓLNĄ ZABAWĘ, ZABAWA JEST TEMATYCZNA I Z PODZIAŁEM NA ROLE;

-> POCZĄTKI WARTOŚCIOWAŃ OCEN MORALNYCH;

-> OSIĄGANIE DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

23. CHARAKTERYSTYKA ROZWOJOWA OKRESU MŁODSZEGO SZKOLNEGO I OKRESU DORASTANIA

OKRES MŁODSZY SZKOLNY (7 - 11 LAT)

FAZA I

-> KOŚCIEC DZIECKA JEST DOŚĆ SŁABY, WIĄŻE SIĘ TO Z WIĘKSZĄ NADCZYNNOŚCIĄ, NARAŻENIEM NA DEFORMACJĘ FIZYCZNĄ;

-> DUŻY WYSIŁEK ADAPTACYJNY ZWIĄZANY JEST Z PRZEŻYCIAMI Z ZEWNĄTRZ, WAŻNĄ OSOBĄ W NOWYM ŚRODOWISKU JEST NAUCZYCIEL I OPARCIE W NIM;

-> POCZĄTKI UCZENIA SIĘ, KIEROWANIA AKTYWNOŚCIAMI PSYCHICZNYMI, POZWALAJĄ MU NA KONCENTRACJĘ UWAGI, DŁUŻSZA PRACA NAD ZADANIEM;

-> INTENSYWNY ROZWÓJ ANALIZY I SYNTEZY WZROKOWEJ, SŁUCHOWEJ, A TAKŻE KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA (PISANIE).

FAZA II (9-10/11 LAT)

-> OKRES WCHODZENIA W FAZĘ MYŚLENIA „DOROSŁEGO”, ABSTRAKCYJNEGO (OPARTEGO NA POJĘCIACH);

-> INTENSYWNY ROZWÓJ MOWY (SPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA I ZASÓB SŁOWNIKA);

-> JĘZYK JEST PODSTAWOWYM ŹRÓDŁEM POZNANIA;

-> OPANOWANIE CZYNNOŚCI PISANIA I CZYTANIA.

PROBLEMY:

-> NIEPOWODZENIE W SZKOLE(PRZYCZYNĄ MOŻE BYĆ NIENADĄŻANIE ZA GRUPĄ RÓWIEŚNICZĄ).

*DOSKONALI SIĘ MYŚLENIE LOGICZNE (ZDOLNOŚĆ WNIOSKOWANIA W OPARCIU O PRZESŁANKI), NASTĘPNIE CAŁKIEM SWOBODNE MYŚLENIE LOGICZNE(DZIECKO ODWOŁUJE SIĘ DO OBRAZÓW, KTÓRE UTRWALIŁY SIĘ W POJĘCIACH);

*WZROST SAMOŚWIADOMOŚCI DZIECKA;

*POJAWIA SIĘ MOTYWACJA SZKOLNA.

3 CZYNNIKI ROZWOJOWE:

1. MOŻLIWOŚCI INTELEKTUALNE;

2. MOTYWACJA (STOPIEŃ ZAANGAŻOWANIA);

3. BRAK LUB WYSTĘPOWANIE DYSFUNKCJI ROZWOJOWEJ.

-> OKRES TEN TO FAZA, W KTÓREJ DZIECKO PODPORZĄDKOWUJE SIĘ INNYM, NAUCZYCIELOWI;

-> OKRES INTENSYWNEGO TRENINGU ZACHOWAŃ REGULAMINU SZKOLNEGO (SIEDZENIE W ŁAWCE 45 MIN.);

-> GRUPA RÓWIEŚNICZA ZACZYNA NABIERAĆ SZCZEGÓLNEGO ZNACZENIA, STAJE SIĘ RÓWNOWAŻNA Z RODZINA. KSZTAŁTUJE OSOBOWOŚĆ DZIECKA;

-> WAŻNA JEST AKCEPTACJA SPOŁECZNA;

-> JEST TO OKRES, W KTÓRYM UJAWNIA SIĘ UPODOBANIE DO GIER ZESPOŁOWYCH, KTÓRE WIĄŻĄ SIĘ Z PEWNYMI REGUŁAMI;

-> DZIEWCZYNKI ZACZYNAJĄ WYRAŹNIE ROZWOJOWO CHŁOPCÓW (W ZAKRESIE ROZWOJU FIZYCZNEGO I POZNAWCZEGO- INTELIGENCJA).

-> 10-11 R. Ż. OKRES DOJRZEWANIA DZIEWCZYNEK.

ROZWÓJ FIZYCZNY (SOMATYCZNY I MOTORYCZNY)

-> WZROK JEST RÓWNIE SPRAWNY JAK U DOROSŁYCH;

-> ROZROST CENTRALNEGO UKŁADU NERWOWEGO W MÓZGU, PRZYROST MASY (WAGA MÓZGU MĘŻCZYZNY 1300G., W OKRESIE DOROSŁYM OK. 1400 G.);

-> MIĘŚNIE SĄ JESZCZE SŁABO ROZWINIĘTE (WAGA TKANKI TŁUSZCZOWEJ 23%, U DOROSŁEGO OK. 44& CIĘŻARU CIAŁA);

-> SPRAWNOŚĆ RUCHOWA JEST JESZCZE NIEDOSKONAŁA, OBSERWUJEMY DUŻO RUCHÓW ZBYT SZYBKICH, NIEDOSTOSOWANYCH DO WYKONYWANEJ PRACY, DOPIERO W I FAZIE RUCHY TE SĄ OPANOWANE, DOSTOSOWANE;

-> W FAZIE I ZNACZNA MĘCZLIWOŚĆ W WYKONYWANIU PRECYZYJNYCH RUCHÓW (RĘKI), BO NIE MAMY WSZYSTKICH KOŚCI NADGARSTKA;

-> OKRES WYRASTANIA STAŁYCH ZĘBÓW, POD KONIEC FAZY II MAMY PEŁNE UZĘBIENIE;

-> OKRES PRZYROSTU I DOSKONALENIE WEWNĘTRZNE.

ROZWÓJ MOTORYCZNY - TEMPO ROZWOJU CECH MOTORYCZNYCH NIE JEST RÓWNOMIERNE, MAMY TU RÓŻNICE PŁCI NA KORZYŚĆ DZIEWCZĄT (SPRAWNOŚĆ, ZRĘCZNOŚĆ, ZWINNOŚĆ).

AKTYWNOŚĆ PSYCHICZNA:

1. NAUKA SZKOLNA;

2. ZABAWA;

3. TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA;

4. PRACA DZIECKA;

5. CZYTELNICTWO.

AD. 1. NAUKA SZKOLNA - PODSTAWOWY, GŁÓWNY OBOWIĄZEK, CZYNNIK ROZWOJU. SZYBSZY ROZWÓJ POZNAWCZY.

KATEGORIE ZACHOWAŃ SPOŁECZNYCH (SZKOŁA):

-> DZIECI, KTÓRE SĄ OD POCZĄTKU ZDYSCYPLINOWANE I SUMIENNE - MOTYWACJA;

-> DZIECI, KTÓRE SĄ ZAINTERESOWANE PROGRAMEM SZKOLNYM;

-> DZIECI, KTÓRE MAJĄ NIETRWAŁY, ZMIENNY STOSUNEK DO ZADAŃ SZKOLNYCH (SŁABE NAWYKI PRACY);

-> DZIECI, MAJĄCE SŁABY, FORMALNY STOSUNEK DO OBOWIĄZKU SZKOLNEGO. STOSUNEK TEN JEST ZWIĄZANY Z ZEWNĘTRZNYMI BODŹCAMI.

MOTYWY, KTÓRE MOGĄ KIEROWAĆ DZIECKIEM ZAANGAŻOWANYM W PRACĘ SZKOLNĄ:

1. MOTYWACJA WEWNĘTRZNA (ZADANIOWA) - SAMA ISTOTA I TREŚĆ JEST CZYNNIKIEM SATYSFAKCJONUJĄCYM - CIEKAWOŚĆ, ZAINTERESOWANIA, PASJE, HOBBY.

2. MOTYWACJA OSIĄGNIĘĆ - BAZUJE NA PEWNYCH STANDARDACH DOSKONAŁOŚCI. WŁASNY IDEAŁ BĄDŹ NAŚLADOWANIE, OBSERWOWANIE. MOŻE BYĆ RÓWNIEŻ NARZUCONE - PERSWAZJA. ŹRÓDŁEM SATYSFAKCJI JEST TO, ŻE ZREALIZUJE SIĘ COŚ W SPOSÓB DOSKONAŁY.

-> DOMINACJA NASTAWIENIA NA SUKCES;

-> UNIKANIE PORAŻEK - LĘK PRZED NIEPOWODZENIAMI.

OSOBY, KTÓRE KIERUJĄ SIĘ PRAGNIENIEM SUKCESU CHARAKTERYZUJĄ SIĘ W SWOIM DZIAŁANIU ŚREDNIMI CZYNNOŚCIAMI, GWARANTUJĄ SUKCES I MINIMALIZUJĄ PORAŻKI.

NATOMIAST OSOBY, KTÓRE BOJĄ SIĘ PORAŻEK WYBIERAJĄ ZADANIA TRUDNE BĄDŹ ŁATWE.

1. MOTYWACJA PODTRZYMUJĄCA SAMOOCENĘ - NASZE DZIAŁANIA MAJĄ POTWIERDZAĆ NASZ KOMPETENCJE, BUDOWAĆ SAMOOCENĘ (ZASŁUGUJEMY NA SZCZĘŚCIE).

2. MOTYWACJA (UNIWERSALNA) SAMOREALIZACYJNA - KSZTAŁTUJE SIĘ DOSYĆ PÓŹNO W ROZWOJU JEDNOSTKI, GDY ROZWIJA SIĘ REFLEKSJA NAD WŁASNYM „JA”- POCZĄTKI DORASTANIA. PODSTAWĘ STANOWI DĄŻENIE DO WZROSTU ROZWOJU I DOSKONALENIA SIEBIE, BUDOWY POCZUCIA WŁASNEJ MOCY I KONTROLI NAD RZECZYWISTOŚCIĄ.

MOTYWY UCZENIA SIĘ SZKOLNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY:

MOTYWACJA SZKOLNA- GOTOWOŚĆ I ZDOLNOŚĆ DO PODEJMOWANIA I REALIZOWANIA DŁUGOTRWAŁYCH I DORAŹNYCH OBOWIĄZKÓW ZWIĄZANYCH Z ROLĄ UCZNIA. JEST TO CHĘĆ NAUKI, ZAANGAŻOWANIE, SILNA WOLA, OBOWIĄZKOWOŚĆ.

RODZAJE MOTYWACJI SZKOLNEJ:

1. MOTYWACJA POZNAWCZA (WIELCE OCZEKIWANA) - MOTYWACJA WEWNĘTRZNA, PODSTAWĘ JEJ STANOWI CIEKAWOŚĆ, ŻYWOŚĆ POZNAWCZA, ŻYCIE INTELEKTUALNE, OTWARTOŚĆ NA ŚWIAT, NA POZNANIE ŚWIATA.

2. MOTYWACJA AMBICJONALNA - PODŁOŻE STANOWI MOTYWACJA OSIĄGNIĘCIOWA LUB MOŻE ONA WYNIKAĆ Z POTRZEB EGO „JA”.

3. MOTYWACJA LĘKOWA - MOŻE WYNIKAĆ Z LĘKU PRZED NIEPOWODZENIEM BĄDŹ Z KONTAKTÓW Z RESTRYKCYJNYMI RODZICAMI LUB NAUCZYCIELEM (KARZĄCYM) DZIECKO WIDZI TO, JAKO ODRZUCENIE, DEZAPROBATĘ.

4. MOTYWACJA WYNIKAJĄCA Z POCZUCIA OBOWIĄZKU - JEST TO MOTYWACJA, KTÓRA MA ŹRÓDŁO WEWNĘTRZNE (WIĄŻE SIĘ ZE STANDARDAMI, NORMĄ OBOWIĄZKOWOŚCI, PORZĄDKU) LUB Z USTALONYM NAWYKIEM W KOŃCZENIU, WYWIĄZYWANIU SIĘ Z ZADAŃ. MOŻE MIEĆ CHARAKTER MOTYW. ZEWNĘTRZNEJ, AUTORYTETY, KTÓRE NARZUCAJĄ NORMY.

5. MOTYWACJA AFILIACYJNA - (AFILIACJA - DĄŻENIE DO RELACJI Z INNYMI LUDŹMI). MOTYWACJA WYNIKA Z POTRZEBY AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ, DOTYCZY ONA ROLI GRUPY RÓWIEŚNICZEJ. MOŻE BYĆ ZAANGAŻOWANA BĄDŹ NIEZAANGAŻOWANIA W PRACĘ SZKOLNĄ.

6. MOTYWACJA PRAKTYCZNA- PRACA SZKOLNA JEST WYKONYWANA W SPOSÓB INSTRUMENTALNY, BO „TO DO CZEGOŚ MI SIĘ W ŻYCIU PRZYDA!”.

7. MOTYWACJE IDEOWE - POTRZEBY WYŻSZEGO RZĘDU, POCZĄTKI SAMOREALIZACJI, SAMOKSZTAŁCENIA, OSIĄGNIĘCIE CZEGOŚ, CO MOŻE DAĆ W PRZYSZŁOŚCI COŚ DOBREGO INNYM LUDZIOM.

AD. 2. ZABAWA

DOMINUJĄ TUTAJ GRY, GDZIE OBOWIĄZUJĄ PEWNE ZASADY, GDZIE MOŻNA WYGRAĆ. SĄ TO GRY ZESPOŁOWE. PRZYJEMNOŚĆ DAJE ZWYCIĘSTWO, SUKCES.

SAMOOCENĘ BUDUJE SIĘ NA PODSTAWIE:

-> SUKCESU SZKOLNEGO;

-> MIEJSCA W GRUPIE.

AD. 3. TWÓRCZOŚĆ ARTYSTYCZNA

DZIECI CHĘTNIE RYSUJĄ, ALE W OKRESIE 8-12 R. Ż. FAZA ROZWOJU RYSUNKU OKREŚLANA JEST, JAKO FAZA SCHEMATÓW. RYSUNKI LEPIEJ ODWZOROWUJĄ RZECZYWISTOŚĆ, ODWZOROWUJĄ SCHEMATY SPOSTRZEGANE PRZEZ DZIECKO. DOSTRZEGA ONO DUŻĄ ILOŚĆ SZCZEGÓŁÓW (GUZICZKI, KIESZONKI, KOŁNIERZYKI PRZY SUKIENKACH). DZIECI ODWZOROWUJĄ OBRAZY Z WŁASNEJ PAMIĘCI, A NIE Z WŁASNEJ WYOBRAŹNIE TAK, JAK ROBIŁY TO DO TEJ PORY.

PROCESY POZNAWCZE I ROZWÓJ EMOCJONALNO - SPOŁECZNY:

-> WYRAŹNE DOSKONALENIE ZDOLNOŚCI SPOSTRZEŻENIOWYCH, OBSERWACJE, CO WIĄŻE SIĘ Z KONCENTRACJĄ, PODZIELNOŚCIĄ UWAGI.

-> PAMIĘĆ, OKRES INTENSYWNEGO ROZWOJU PAMIĘCI DOWOLNEJ, POCZĄTEK BUDOWANIA META PAMIĘCI (ZDOBYWANIE ŚWIADOMOŚCI, ŻE TRZEBA UCZYĆ SIĘ W TAKI SPOSÓB, ABY ZAPAMIĘTAĆ, NAUCZYĆ SIĘ).

-> ROZWÓJ ZAPAMIĘTYWANIA LOGICZNEGO, UCZENIE SIĘ ZE ZROZUMIENIEM, SPOSOBY, KTÓRE POMAGAJĄ ZAPAMIĘTYWANIE.

-> MOWA - WZRASTA ZASÓB SŁÓW: 8 LAT -> OK. 3600 SŁÓW; 12 LAT -> OK. 7100 SŁÓW. ODPOWIEDNIA KOMUNIKACJA.

-> MYŚLENIE - WCHODZENIE W FAZĘ OPERACYJNĄ MYŚLENIA LOGICZNEGO, MYŚLENIA OPERACJI ODWRACALNYCH, MYŚLENIA POJĘCIOWEGO (MOŻE ODWOŁYWAĆ SIĘ DO TEGO, CO MAJĄ W UMYŚLE ORAZ POJĘĆ, KTÓRE MAJĄ ODZWIERCIEDLENIE W PRZEDMIOTACH). GŁÓWNYM CELEM MYŚLENIA JEST ZDOBYWANIE SYSTEMATYCZNOŚCI WIEDZY, MAJĄ SILNĄ MOTYWACJĘ SZKOLNĄ ORAZ OPRACOWYWANIE REGUŁ MYŚLENIA.

ROZWÓJ EMOCJONALNY

-> WYCISZENIE EMOCJONALNE W OKRESIE SZKOLNYM;

-> KSZTAŁTUJE SIĘ INTELIGENCJA EMOCJONALNA;

-> ZDOLNOŚĆ ZROZUMIENIA EMOCJI WŁASNYCH I INNYCH;

-> ZDOLNOŚĆ PANOWANIA NAD EMOCJAMI;

-> KONTROLOWANIE EMOCJI;

-> ROZWÓJ WYŻSZEJ UCZUCIOWOŚCI.

ROZWÓJ SPOŁECZNY

-> GRUPA RÓWIEŚNICZA JEST BARDZO ISTOTNYM ELEMENTEM W TYM ROZWOJU;

-> POTRZEBA AKCEPTACJI, APROBACJI;

-> POTRZEBA SZACUNKU WŁASNEGO ORAZ INNEGO.

OKRES ADOLESCENCJI - DORSTANIE

OKRES DORASTANIA OBEJMUJE 2 FAZY:

1. FAZA POKWITANIA (PUBERTALNA) - DOJRZEWANIE, GWAŁTOWNE ZWIĘKSZENIE TEMPA ROZWOJU. UJAWNIA SIĘ SKOK POKWITANIOWY.

2. FAZA DORASTANIA - SPOŁECZNE, KULTUROWE DOJRZEWANIE W SFERZE POZNAWCZEJ ZEWNĘTRZNEJ.

ROZWÓJ FIZYCZNY

I. STREFA SOMATYCZNA

-> RÓŻNICE PŁCI (DOJRZEWANIE U CHŁOPCÓW NASTĘPUJE PÓŹNIEJ):

*CHŁOPCY ZACZYNAJĄ ROSNĄĆ INTENSYWNIE OK. 2 LATA PÓŹNIEJ NIŻ DZIEWCZYNKI (PRZYROST WZROSTU U DZIEWCZĄT 11,5-14,5, A U CHŁOPCÓW 13,5 - 15,5);

*PRZYROST WAGI U DZIEWCZĄT 14 - 15 R. Ż., U CHŁOPCÓW 15 - 17.

-> SKOK POKWITANIOWY - WZMOŻONE TEMPO PRZYROSTU WZROSTU, A TAKŻE WAGI NASTĘPUJE W KRÓTKIM CZASIE - 2 LATA. U CHŁOPCÓW OD 10 DO 30 CM, WAGA OD 7 DO 30 KG (ŚREDNI 20 KG). U DZIEWCZĄT WZROST TRWA KRÓCEJ I JEST MNIEJ NASILONY.

-> DOJRZEWANIE BIOLOGICZNE - ROZWÓJ PIERWSZO I DRUGORZĘDOWYCH CECH PŁCIOWYCH.

*PIERWSZORZĘDOWE - ROZWÓJ JĄDER I JAJNIKÓW (PIERWSZA MIESIĄCZKA I SPERMA);

*DRUGORZĘDOWE - OWŁOSIENIE ŁONOWE, ZMIANY BUDOWY CIAŁA, MUTACJA, ZAROST, POWIĘKSZENIE PIERSI.

-> AKCELERACJA ROZWOJOWA - INTENSYWNE TEMPO ROZWOJU OBECNEGO POKOLENIA ODNOSZĄCE SIĘ DO POPRZEDNIEGO POKOLENIA.

-> ROZWÓJ MOTORYCZNY:

2 FAZY:

1. NIEZGRABNOŚĆ RUCHOWA (FAZA DESTRUKTURALIZACJI) - DZIECI STAJĄ SIĘ NAGLE OGRANICZONE RUCHOWO, OSŁABIENIE TEMPA RUCHÓW, PRECYZJI PRZY JEDNOCZESNYM ZWIĘKSZENIU ILOŚCI PRZYRUCHÓW.

2. NOWEJ STRUKTURALIZACJI - POWRÓT PŁYNNOŚCI DYNAMIKI, PRECYZJI RUCHÓW. ZAZNACZA SIĘ DYMORFIZM PŁCIOWY U DZIEWCZĄT W KIERUNKU GRACJI, PŁYNNOŚCI, U CHŁOPCÓW ZAŚ W KIERUNKU SIŁY, DYNAMIKI RUCHÓW.

-> ROZWÓJ PSYCHOSEKSUALNY:

* WZROST OGÓLNEGO POBUDZENIA, NAPIĘCIA SEKSUALNEGO, CZEGO SKUTKIEM JEST POWSZECHNA MASTURBACJA ORAZ DĄŻENIE KU OSOBOM PŁCI PRZECIWNEJ;

* OBNIŻENIE SIĘ INICJACJI SEKSUALNEJ;

* ANTAGONIZMY PŁCI WYNIKAJĄ Z RÓŻNIC FIZYCZNYCH, EMOCJONALNYCH, W WYGLĄDZIE. TEMAT UCZUĆ JEST BARDZO INTENSYWNIE PRZEŻYWANY;

* U DZIEWCZĄT WIĘKSZA SPRAWNOŚĆ SPOŁECZNA, INTELEKTUALNA;

* CHŁOPCY - HAŁAŚLIWOŚĆ, MAŁA DBAŁOŚĆ O WYGLĄD ZEWNĘTRZNY;

* SILNE WIĘZI PRZYJACIELSKIE MIĘDZY OSOBAMI TEJ SAMEJ PŁCI;

* U DZIEWCZĄT ZAFASCYNOWANIE, ADOROWANIE JAKIEJŚ AKTORKI, PIOSENKARKI;

* U CHŁOPCÓW ZAFASCYNOWANIE JAKIMŚ BOHATEREM;

* ZMIANA ZAINTERESOWAŃ KU OSOBOM PŁCI PRZECIWNEJ, PIERWSZE STANY EMOCJONALNE SĄ BARDZO INTENSYWNE;

* TWORZENIE ZWIĄZKÓW HETEROSEKSUALNYCH, PIERWSZE ZAKOCHANIE - SAMO UCZUCIE JEST WAŻNE.

&KONCEPCJA SZTERNBERGA - MÓWIĄC O MIŁOŚCI NALEŻY UWZGLĘDNIĆ 3 ELEMENTY. MIŁOŚĆ TO SKOMPLIKOWANA GRA MYŚLI, UCZUĆ I ZACHOWAŃ.

3 ELEMENTY MIŁOŚCI (WG SZTERNBERGERA):

1. NAMIĘTNOŚĆ - POBUDZENIE FIZJOLOGICZNE I PRAGNIENIE ZJEDNOCZENIA Z DRUGĄ OSOBĄ.

2. INTYMNOŚĆ:

-> BLISKOŚĆ - WYWOŁUJE DĄŻENIE DO PRZEŻYWANIA (DOBRZE MI Z TĄ OSOBĄ);

-> UCZUCIE RADOŚCI ZWIĄZANE Z OBCOWANIEM TEJ OSOBY;

-> ZAUFANIE - DZIELENIE SIĘ PROBLEMAMI, MYŚLAMI;

-> WSPARCIE EMOCJONALNE.

INTYMNOŚĆ JEST RÓWNIEŻ WAŻNYM ELEMENTEM PRZYJAŹNI.

3. DECYZJA - ZAANGAŻOWANIE, DECYZJA O POKOCHANIU I UTRZYMANIU TEGO UCZUCIA.

TE TRZY ELEMENTY MOGĄ POJAWIĆ SIĘ W RÓŻNYM STOPNIU INTENSYWNOŚCI.

RODZAJE MIŁOŚCI (WG SZTERNBERGERA):

1. DOSKONAŁA - NAMIĘTNOŚĆ, INTYMNOŚĆ I DECYZJA.

2. ROMANTYCZNA - NAMIĘTNOŚĆ I INTYMNOŚĆ.

3. FATALNA - NAMIĘTNOŚĆ I ZAANGAŻOWANIE.

4. BRATERSKA - BLISKOŚĆ I ZAANGAŻOWANIE.

5. „PUSTA” - ZAANGAŻOWANIE.

6. SYMPATIA (OGÓLNOLUDZKA) - BLISKOŚĆ.

DWA TRUDNE PROBLEMY ZWIĄZANE Z MIŁOŚCIĄ:

1. PRZEŻYWANIE ZAZDROŚCI;

2. ZRYWANIE.

& KONCEPCJA FROMMA - MIŁOŚĆ WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE JEST UCIECZKĄ PRZED UCZUCIEM OSAMOTNIENIA.

UCIECZKA W DOZNANIA O CHARAKTERZE ORGIASTYCZNYM:

-> ALKOHOL;

-> SEKS;

-> NARKOTYKI;

-> ZESPOLENIE Z GRUPĄ;

-> RUTYNA PRACY;

-> AKTYWNOŚĆ TWÓRCZA;

-> UCIECZKA W MIŁOŚĆ.

MIŁOŚĆ NIEDOJRZAŁA CECHUJE SIĘ:

1. PODPORZĄDKOWANIEM (ZDANIE SIĘ NA KOGOŚ);

2. DOMINACJĄ (PANUJE SIĘ NAD DRUGIM CZŁOWIEKIEM).

MIŁOŚĆ DOJRZAŁA: (DAWANIE I UJAWNIANIE SIEBIE, SWOICH SŁABOŚCI, WARTOŚCI I MA SIĘ WSPARCIE W DRUGIEJ OSOBIE).

1. TROSKA (CZYNNE ZAINTERESOWANIE ŻYCIEM I ROZWOJEM);

2. POCZUCIE ODPOWIEDZIALNOŚCI;

3. POSZANOWANIE (PRZYJMOWANIE CZŁOWIEKA TAKIM, JAKIM JEST);

4. POZNANIE (DOSTRZEGANIE ISTOTY DRUGIEJ OSOBY).

II. SFERA POZNAWCZA

-> PAMIĘĆ LOGICZNA - UCZENIE SIĘ ZE ZROZUMIENIEM, OPANOWYWANIE SPOSOBÓW, METOD PRACY SZKOLNEJ. W OKRESIE TYM DOMINUJE PAMIĘĆ DOWOLNA. JEST TO OKRES INTENSYWNEJ ZDOLNOŚCI UCZENIA SIĘ, PRZYSWAJANIA WIEDZY.

-> MYŚLENIE - DOKONYWANIE ANALIZY I SYNTEZY, ZDOBYWANIE WIEDZY. ROZWÓJ MYŚLENIA ABSTRAKCYJNEGO NA POZIOMIE KONKRETÓW, A TAKŻE LOGICZNEGO, HIPOTETYCZNO - DEDUKCYJNEGO - ZDOLNOŚĆ WNIOSKOWANIA Z CZYSTYCH HIPOTEZ, A NIE TYLKO Z OBSERWACJI.

-> OKRES KSZTAŁTOWANIA SIĘ OPERACJI FORMALNYCH- OPARTYCH NA POJĘCIACH (WG PIAGETA);

-> OKRES KRYTYCYZMU - ODNOSZENIE SIĘ KRYTYCZNIE DO TEZ, MĄDROŚCI PRZEKAZYWANYCH PRZEZ OSOBY STARSZE;

-> II FAZA OKRESU DOJRZEWANIA JEST TO ANALIZA MYŚLENIA MŁODYCH Z OSOBAMI STARSZYMI, PROWADZI ONA DO DYSKUSJI, CZĘSTO DOCHODZI DO NIEPOROZUMIEŃ MIĘDZY DZIECKIEM, A RODZICAMI;

-> WYSOKI POZIOM KREATYWNOŚCI - ZDOLNOŚĆ TWÓRCZEGO MYŚLENIA;

-> WYOBRAŹNIA I FANTAZJA ODGRYWAJĄ BARDZO WAŻNĄ ROLĘ W MYŚLENIU W TYM OKRESIE;

-> OKRES INTENSYWNEGO BUDOWANIA MORALNOŚCI (UOGÓLNIANIE DOŚWIADCZEŃ);

ROZWÓJ EMOCJONALNY

-> ŁATWOŚĆ WYRAŻANIA EKSTREMALNYCH EMOCJI (MIŁOŚĆ I NIENAWIŚĆ, RADOŚĆ I SMUTEK);

-> LABILNOŚĆ - ZMIENNOŚĆ UCZUCIOWA;

-> BEZPRZEDMIOTOWOŚĆ RUCHÓW;

-> DOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA U DZIEWCZĄT W WIEKU 15 LAT, U CHŁOPCÓW 16 - 17 LAT;

-> WCHODZENIE W FAZĘ MORALNOŚCI AUTONOMICZNEJ (WEWNĘTRZNEJ, OPARTEJ NA WŁASNEJ MORALNOŚCI);

-> ROZWÓJ POTRZEB UCZUCIOWYCH, EROTYCZNYCH, SEKSUALNYCH;

ROZWÓJ SPOŁECZNY

-> KRYZYS AUTORYTETU RODZICÓW - KRYZYS ZAUFANIA DO RODZICÓW, INTENSYWNOŚĆ ZALEŻY OD CHARAKTERU I SILNEJ WIĘZI EMOCJONALNEJ.

ZACHOWANIA OSŁABIAJĄCE WIĘZI:

1. MORALIZOWANIE (DAWANIE RAD);

2. KRYTYKOWANIE (STROFOWANIE);

SĄ TO CZYNNIKI BLOKUJĄCE, OSŁABIAJĄCE WIĘZI, BIERZE SIĘ TO Z NAWYKÓW RODZICÓW. ZMIANOM POWINNI ULEGAĆ RODZICE, A TAKŻE WIĘZI. EFEKTEM TEGO JEST OSŁABIENIE WIĘZI, WYNIKAĆ ONE MOGĄ Z ZACHOWAWCZEGO ZACHOWANIA RODZICÓW. DZIECI I MŁODZIEŻ MAJĄ ZAPOTRZEBOWANIE NA SZERSZE KRĘGI ZNAJOMYCH, OSÓB BLISKICH.

-> POTRZEBA AUTONOMII - NIEZALEŻNOŚCI, SPRAWDZENIA SIĘ W ROLI CZŁOWIEKA DOROSŁEGO. WEWNĘTRZNA AUTONOMIA - ZDOLNOŚĆ DO WŁASNYCH WYBORÓW, NIEZALEŻNOŚCI.

CECHY STANOWIĄCE WARUNEK WEWNĘTRZNEJ AUTONOMII:

1. NISKI POZIOM LĘKU (WYNIKAĆ MOŻE Z CECH TEMPERAMENTU, A TAKŻE Z OKREŚLONYCH DOŚWIADCZEŃ, Z TEGO, ŻE UZYSKIWALIŚMY SPORO AKCEPTACJI, SZACUNKU).

2. WYSOKA SAMOOCENA - OSIĄGNIĘCIA, UZNANIE RÓWIEŚNIKÓW.

3. SILNE POCZUCIE TOŻSAMOŚCI.

4. POCZUCIE WEWNĘTRZNEJ KONTROLI (JA JESTEM PRZYCZYNĄ MOICH NIEPOWODZEŃ).

-> OKRES DUŻEJ WRAŻLIWOŚCI NA RELACJE Z RÓWIEŚNIKAMI (PRZYJAŹŃ, MIŁOŚĆ, POCZUCIE BLISKOŚCI, ZAPOTRZEBOWANIE NA KONTAKTY SPOŁECZNE);

-> CECHĄ ROZWOJOWĄ JEST ŁATWOŚĆ WCHODZENIA W ZGRUPOWANIA FORMALNE (GRUPY ZAINTERESOWAŃ);

-> BUDOWANIE WŁASNEGO ŚWIATOPOGLĄDU (W POCZUCIU TOŻSAMOŚCI ZAWARTY JEST OBRAZ ŚWIATA I POCZUCIE WARTOŚCI FORMOWANIA);

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI - ROZWÓJ WŁASNEGO „JA”. STYMULUJĄ TEN ROZWÓJ ZMIANY BIOLOGICZNE, SKUPIANIE SIĘ NA SAMOPOZNANIU.

4 FAZY TOŻSAMOŚCI:

1. ROZPROSZONA - DZIECI SĄ ZMIENNE, INTERESUJĄ SIĘ NAJPIERW JEDNĄ, A POTEM DRUGĄ RZECZĄ.

2. LUSTRZANA - POSZUKIWANIE AUTORYTETÓW POPRZEZ UTOŻSAMIANIE, NAŚLADOWANIE RÓŻNYCH LUDZI.

3. MORATORYJNA - DZIECI UCZĄ SIĘ RÓŻNYCH KOMPETENCJI. RODZICE POWINNI POZWALAĆ NA UCZENIE SIĘ RÓŻNYCH KOMPETENCJI.

4. DOJRZAŁA - AKTYWNOŚĆ SKUPIA SIĘ NA KILKU DZIEDZINACH, W KTÓRYCH DZIECKO SIĘ SPRAWDZIŁO, WOBEC NICH BUDUJE KOMPETENCJE, MA MOTYWACJĘ DO OKREŚLONYCH WYBAORÓW. POTRZEBA DOSKONALENIA SIĘ.

24.I 25. JAKIE SĄ KIERUNKI ZMIAN ROZWOJOWYCH W FUNKCJONOWANIU PAMIĘCI DZIECI I MŁODZIEŻY?

ZMIANY W ZAKRESIE PAMIĘCI

PAMIĘĆ - WŁAŚCIWOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO ORAZ Z DRUGIEJ STRONY SĄ TO CZYNNOŚCI PSYCHICZNE: ZAPAMIĘTYWANIE, PRZECHOWYWANIE, PRZYPOMINANIE.

RODZAJE PAMIĘCI:

-> MECHANICZNA

->LOGICZNA

-> MIMOWOLNA

-> SAMOWOLNA

ZMIANY ROZWOJOWE W ZAKRESIE PAMIĘCI:

-> WZROST DOWOLNOŚCI PAMIĘCI

-> WZROST ZDOLNOŚCI ZAPAMIĘTYWANIA LOGICZNEGO

-> KSZTAŁTOWANIE SIĘ TZW. META PAMIĘCI

1. WZROST DOWOLNOŚCI PAMIĘCI - DO 3, 4 ROKU ŻYCIA MAMY DO CZYNIENIA Z AMNEZJĄ DZIECIĘCĄ - NIE PAMIĘTA SIĘ DOŚWIADCZEŃ Z NAJWCZEŚNIEJSZEJ FAZY ROZWOJU, DO 5 ROKU ŻYCIA DOMINUJE W NASZYM ROZWOJU PAMIĘĆ MIMOWOLNA, PIERWSZE PRÓBY DOWOLNEGO ZAPAMIĘTYWANIA, POJAWIAJĄ SIĘ W WIEKU PRZEDSZKOLNYM NP.: UCZENIE SIĘ PIOSENEK, WIERSZY. JEŻELI UCZĄ SIĘ JAKIEGOŚ MATERIAŁU TO MAMY DO CZYNIENIA Z DWOMA ZJAWISKAMI:

-> SEMINESENCJI

-> ZJAWISKO SŁABEJ GOTOWOŚCI - DISKOZJA PAMIĘCI, DZIECI MAJĄ WIĘCEJ INFORMACJI NIŻ SĄ W STANIE W DANYM MOMENCIE WYDOBYĆ Z PAMIĘCI. OD 10 ROKU STABILIZUJE SIĘ ZAKRES WIADOMOŚCI

2. WZROST ZDOLNOŚCI ZAMAPIĘTYWANIA LOGICZNEGO - OBSERWUJEMY OD 11 - 12 ROKU ŻYCIA, WIĄŻE SIĘ TO Z ROZWOJEM MYŚLENIA, PORZĄDKUJE SIĘ TREŚCI DO NAS TRAFIAJĄCE I ROZUMIE SIĘ JE. UCZENIE SIĘ ZE ZROZUMIENIEM ZWIĄZANE JEST Z DWOMA PROCESAMI.

-> ORGANIZOWANIE TREŚCI - NADAWANIE TREŚCIOM LOGICZNEGO ZNACZENIA, WYODRĘBNIAMY WĄTKI, KTÓRE SĄ ZE SOBĄ POWIĄZANE, STRESZCZAMY WIADOMOŚCI

-> ELABORACJA - PRZYSTOSOWANIE NOWYCH WIADOMOŚCI DO TEGO, CO JUŻ WIEMY, WYSZUKUJEMY POJĘCIA, KTÓRE OKREŚLAJĄ COŚ NOWEGO. ZDOLNOŚĆ LOGICZNEGO UCZENIA SIĘ WZRASTA POWOLI, TREŚCI ROZUMOWANIA LOGICZNE SĄ BARDZIEJ EFEKTYWNE.

3. KSZTAŁTOWANIE METAPAMIĘCI - JEST TO WIEDZA, DOŚWIADCZENIA I STRATEGIE UCZENIA SIĘ. META PAMIĘĆ POJAWIA SIĘ W WIEKU PRZEDSZKOLNYM, DZIECI MAJĄ ŚWIADOMOŚĆ, ŻE ŻEBY SIĘ NAUCZYĆ TRZEBA WYKONAĆ JAKIŚ WYSIŁEK. METODY UCZENIA BAZUJĄ NA DOŚWIADCZENIACH I ZALEŻĄ OD SYTUACJI, W KTÓREJ SIĘ ZNAJDUJEMY.

PROCES MYŚLENIA

MYŚLENIE - PROCES POZNAWCZY I ZŁOŻONA FUNKCJA UMYSŁOWA. RODZAJE MYŚLENIA:

-> KONKRETNE;

-> POJĘCIOWE;

-> SENSORYCZNE;

-> ABSTRAKCYJNE;

-> ODTWÓRCZE I TWÓRCZE;

-> LINEARNE - KROK PO KROKU.

ZŁOŻONOŚĆ NOWEGO MYŚLENIA ZALEŻY OD STRUKTURY, KTÓRA SKŁADA SIĘ Z 3 ELEMENTÓW:

1. MATERIAŁ - TO, CO CZUJEMY, SŁYSZYMY;

2. OPERACJE MYŚLOWE - NP.: SYNTEZA, ANALIZA;

3. INTUICYJNE DROGI NA SKRÓTY.

ZAKRES ZMIAN W ROZWOJU MYŚLENIA:

-> ZMIANY DOTYCZĄCE MATERIAŁU MYŚLENIA;

-> ZMIANY DOTYCZĄCE OPERACJI UMYSŁOWYCH;

-> WZROST AUTONOMII MYŚLENIA;

-> DOSKONALENIE SPOSOBU ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW.

MATERIAŁ MYŚLENIA - DANE SPOSTRZEŻENIOWE, OBRAZY W NASZYM UMYŚLE, MOGĄ TO BYĆ WYOBRAŻENIA ZAKODOWANE W NASZEJ GŁOWIE LUB TEŻ POJĘCIA

POJĘCIA - UCHWYCENIE PEWNEJ OSOBY, WYDARZENIA, RZECZY, JEJ ISTOTNYCH CECH. ZMIANY POLEGAJĄ NA TYM, ŻE MATERIAŁ MYŚLENIA U DZIECI DO 2 ROKU SĄ TO GŁÓWNIE SPOSTRZEŻENIA, REAGUJĄ NA TO, CO WIDZĄ, MYŚLENIE JEST SENSOMOTORYCZNE, OPARTE NA ODRUCHACH, DO 7 ROKU ŻYCIA DOMINUJĄ WYOBRAŻENIA - CZYNNOŚCI ZAKODOWANE W UMYŚLE, MYŚLENIE JEST UWEWNĘTRZNIONE, DZIECKO JEST W STANIE PRZEWIDYWAĆ.

DO 14 ROKU ŻYCIA DZIECI STYKAJĄ SIĘ Z POJĘCIAMI, PRZYSWAJAJĄ JE I OPERUJĄ NIMI, PRZYWOŁUJĄ Z PAMIĘCI POJĘCIA KONKRETNE, MAJĄCE SWOJE DE STYGMATY W RZECZYWISTOŚCI.

POJĘCIA ABSTRAKCYJNE: WOLNOŚĆ, DOBRO, PRZYJAŹŃ - POJAWIAJĄ SIĘ PO 12 ROKU ŻYCIA. DRUGI KIERUNEK ZMIAN DOTYCZY OPERACJI UMYSŁOWYCH. ROZWÓJ PRZEBIEGA W KILKU KIERUNKACH:

-> ODWRACALNOŚĆ MYŚLENIA - POSTAWA MYŚLENIA LOGICZNEGO, ZDOLNOŚĆ POWROTU DO PEWNYCH PRZESŁANEK;

-> WZROST KOORDYNACJI CZYNNOŚCI UMYSŁOWYCH;

-> PRZEJŚCIE DO OPERACJI FORMALNYCH - PRZEJŚCIE DO MYŚLENIA ABSTRAKCYJNEGO I DEDUKCYJNEGO.

MYŚLENIE MAŁYCH DZIECI JEST MYŚLENIEM PRZEDOPERACYJNYM, PRELOGICZNYM. POCZĄTEK OKRESU SZKOLNEGO TO WCHODZENIE W FAZĘ MYŚLENIA DOROSŁEGO, CZYLI LOGICZNEGO.

-> WZROST AUTONOMII MYŚLENIA - ZDOLNOŚĆ POSŁUGIWANIA SIĘ MYŚLENIEM, POZNAWANIE CORAZ TO DOKŁADNIEJ ŚWIATA OTACZAJĄCEGO, MYŚLENIE U MAŁYCH DZIECI JEST EGOCENTRYCZNE. POZWALA NA STAWIANIE HIPOTEZ, ALE PRZEDE WSZYSTKIM JEST TO SAMODZIELNE MYŚLENIE

-> DOSKONALENIE MYŚLENIA - PROBLEMY PRAKTYCZNE PRZECHODZĄ NA PROBLEMY ABSTRAKCYJNE, POJAWIA SIĘ ZDOLNOŚĆ ROZWIĄZYWANIA CORAZ TO BARDZIEJ ZŁOŻONYCH PROBLEMÓW, ZWIĘKSZA SIĘ SYSTEMATYZACJA SPOSOBU ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW.

26. OMÓWIENIE FAZ ROZWOJU UMYSŁOWEGO WG PIAGETA:

FAZY ROZWOJU INTELEKTUALNEGO WG J. PIAGETA:

I. FAZA SENSORYCZNO - MOTORYCZNA (DO 2 ROKU ŻYCIA). W TYM OKRESIE DZIECKO MYŚLI GŁÓWNIE PRZEZ DZIAŁANIA. FAZA TA OBEJMUJE CZAS OD URODZENIA DO DWÓCH LAT.  

ZOSTAŁA PODZIELONA NA SZEŚĆ ETAPÓW ROZWOJU:

1. ODRUCHY (0-1 MIESIĄC) - AKTYWNOŚĆ ODRUCHOWA.

2. PIERWSZE ROZRÓŻNIENIA (1-4 MIESIĄC) - KOORDYNACJA RUCHÓW.

3. ODTWARZANIE (4-8 MIES.) - KOORDYNACJA RUCHÓW RĘKI I OCZU; ODTWARZANIE INTERESUJĄCYCH ZDARZEŃ.

4.KOORDYNACJA SCHEMATÓW (8 - 12 MIES.) - STOSOWANIE ZNANYCH ROZWIĄZAŃ DO NOWYCH PROBLEMÓW, PRZEWIDYWANIE.

5.EKSPERYMENTOWANIE (12-18 MIES.) - ODKRYWANIE NOWYCH SPOSOBÓW DZIAŁANIA.

6.REPREZENTACJA (18-24 MIES.) - WYMYŚLANIE NOWYCH SPOSOBÓW DZIAŁANIA POPRZEZ WEWNĘTRZNE KOMBINACJE.

II. FAZA PRZEDOPERACYJNA (2 - 7 ROK ŻYCIA);

DZIECKO W WIEKU 2-7 LAT ZACZYNA FUNKCJONOWAĆ W CORAZ WIĘKSZYM STOPNIU W TRYBIE POJĘCIOWYM I PRZEDSTAWIENIOWYM. STAJE SIĘ CORAZ BARDZIEJ ZDOLNE DO UMYSŁOWEGO REPREZENTOWANIA ZDARZEŃ. GŁÓWNYM OSIĄGNIĘCIEM ROZWOJOWYM STADIUM PRZEDOPERACYJNEGO JEST ZDOLNOŚĆ REPREZENTOWANIA (PRZEDSTAWIANIA) PRZEDMIOTÓW I ZDARZEŃ. JEST KILKA RODZAJÓW REPREZENTACJI (PRZEDSTAWIEŃ) WAŻNYCH DLA ROZWOJU POZNAWCZEGO. SĄ TO, W KOLEJNOŚCI ICH WYSTĘPOWANIA: NAŚLADOWNICTWO ODROCZONE (NAŚLADOWANIE NIEOBECNYCH PRZEDMIOTÓW I ZDARZEŃ), ZABAWA SYMBOLICZNA (NP. KLOCEK ZASTĘPUJE SAMOCHÓD), RYSUNEK, OBRAZY UMYSŁOWE (WEWNĘTRZNE REPREZENTACJE PRZEDMIOTÓW I PRZESZŁYCH DOŚWIADCZEŃ), MOWA (MOWA EGOCENTRYCZNA ORAZ MOWA USPOŁECZNIONA).

CECHAMI ROZWOJU PRZEDOPERACYJNEGO SĄ:

1. EGOCENTRYZM-DZIECKO JEST PRZEKONANE, ŻE WSZYSCY MYŚLĄ TAK SAMO JAK ONO. SĄ PRZEKONANE, ŻE ICH MYŚLI SĄ ZGODNE Z PRAWDĄ.

2. NIEZDOLNOŚĆ DO ROZUMIENIA PRZEKSZTAŁCEŃ.

3. CENTRACJA - DZIECKO WYKAZUJE TENDENCJE DO SKUPIANIA UWAGI NA JEDNYM TYLKO ASPEKCIE PREZENTOWANEGO MU BODŹCA WZROKOWEGO.

4. ODWRACALNOŚĆ-MOŻLIWOŚĆ COFNIĘCIA SWEGO MYŚLENIA DO PUNKTU, W KTÓRYM SIĘ ROZPOCZĘŁO.

OPISANE WYŻEJ CECHY SĄ NIEZBĘDNE DO ROZWOJU MYŚLENIA LOGICZNEGO I WYSTĘPUJĄ W SPOSÓB NATURALNY. NAJBARDZIEJ WIDZIANE SĄ W TYM, CO BYWA NAZYWANE PROBLEMEM ZACHOWANIA STAŁOŚCI. ZACHOWANIE STAŁOŚCI (NIEZMIENNIK) OZNACZA, ŻE ILOŚĆ SUBSTANCJI (LICZEBNOŚĆ ZBIORU) POZOSTAJE TAKA SAMA BEZ WZGLĘDU NA ZMIANY DOKONYWANE NA WYMIARACH NIEZWIĄZANYCH Z NIĄ. POZIOM ROZUMIENIA NIEZMIENNIKÓW STANOWI MIARĘ ROZWOJU STRUKTUR LOGICZNO-MATEMATYCZNYCH DZIECKA.

III. FAZA OPERACJI KONKRETNYCH (7 - 11 ROK ŻYCIA) OKRES TEN PRZYPADA NA WIEK 7-11 LAT. W TYM WIEKU PROCESY ROZUMOWANIA STAJĄ SIĘ LOGICZNE. W TYM STADIUM DZIECKO ROZWIJA PROCESY MYŚLENIA LOGICZNEGO, MOGĄCE MIEĆ ZASTOSOWANIE PRZY ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW, KTÓRE SĄ KONKRETNE. ZADANIA DOTYCZĄCE ZACHOWANIA STAŁOŚCI NIE SPRAWIAJĄ JUŻ PROBLEMU. GDY NATRAFIA NA SPRZECZNOŚĆ MIĘDZY MYŚLENIEM A PERCEPCJĄ, JAK NP. W PROBLEMACH DOTYCZĄCYCH NIEZMIENNIKÓW, OPIERA SWOJE ROZSTRZYGNIĘCIA NA ROZUMOWANIU A NIE NA PERCEPCJI. W TYM CZASIE DZIECKO PRZESTAJE BYĆ UZALEŻNIONE OD PERCEPCJI I STAJE SIĘ ZDOLNE DO ROZWIĄZYWANIA WIĘKSZOŚCI PROBLEMÓW POZNAWCZYCH;

(NP. DO ZACHOWANIA STAŁOŚCI), Z KTÓRYMI NIE MOGŁY SOBIE PORADZIĆ WCZEŚNIEJ. DZIECKO POTRAFI DECENTROWAĆ SWOJE SPOSTRZEŻENIA I ZWRACA UWAGĘ NA PRZEKSZTAŁCENIA, A CO NAJWAŻNIEJSZE- POSIADA ZDOLNOŚĆ ODWRACANIA OPERACJI UMYSŁOWYCH. DZIECKO W FAZIE OPERACJI KONKRETNYCH STAJE SIĘ PONADTO BARDZIEJ USPOŁECZNIONE I MNIEJ EGOCENTRYCZNE W POSŁUGIWANIU SIĘ MOWĄ NIŻ WCZEŚNIEJ.

MYŚLENIE NA POZIOMIE OPERACJI KONKRETNYCH PRZEWYŻSZA MYŚLENIE PRZEDOPERACYJNE POD WZGLĘDEM, JAKOŚCI. POJAWIAJĄ SIĘ SCHEMATY OPERACJI LOGICZNYCH TAKICH JAK SERIACJA (PORZĄDKOWANIE) I KLASYFIKACJA. ROZWIJAJĄ SIĘ POJĘCIA PRZYCZYNOWOŚCI, PRZESTRZENI, CZASU, PRĘDKOŚCI.

          W TEJ FAZIE DZIECKO DOCHODZI DO FUNKCJONALNYCH ZASTOSOWAŃ ROZUMOWANIA LOGICZNEGO, TO NIE OSIĄGA JESZCZE NAJWYŻSZEGO POZIOMU ZASTOSOWAŃ OPERACJI LOGICZNYCH. DZIECI W WIDOCZNY SPOSÓB ROZWIJAJĄ OPERACJE LOGICZNE, TO JEDNAK OPERACJE TE (ODWRACALNOŚĆ, KLASYFIKACJA I INNE) SĄ POMOCNE JEDYNIE W ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW DOTYCZĄCYCH KONKRETNYCH ( RZECZYWISTYCH, OBSERWOWALNYCH) PRZEDMIOTÓW I ZDARZEŃ, Z KTÓRYMI DZIECKO SIĘ STYKA. NA TYM POZIOMIE ROZWOJU DZIECI PRZEWAŻNIE NIE POTRAFIĄ JESZCZE ZASTOSOWAĆ LOGIKI DO ROZWIĄZYWANIA HIPOTETYCZNYCH, CZYSTO SŁOWNYCH LUB ABSTRAKCYJNYCH PROBLEMÓW.

4. FAZA OPERACJI FORMALNYCH (DO 12/15 ROKU ŻYCIA)

DZIECKO NABYWA ZDOLNOŚĆ DO ROZUMOWANIA ABSTRAKCYJNEGO BEZ ODWOŁYWANIA SIĘ DO KONKRETNYCH PRZEDMIOTÓW I WYDARZEŃ. DZIECI POTRAFIĄ ROZWIĄZYWAĆ PROBLEMY W UMYŚLE ZA POMOCĄ SYSTEMATYCZNEGO TESTOWANIA ZBIORU HIPOTEZ I RÓWNOCZESNEGO BADANIA ICH WZAJEMNYCH ZALEŻNOŚCI. STAJE SIĘ W CORAZ WIĘKSZYM STOPNIU PODOBNE DO MYŚLENIA CZŁOWIEKA.

TEZA WYJŚCIOWA: MYŚLENIE DZIECKA NIE JEST WERSJĄ UPROSZCZONĄ, JEST TO MYŚLENIE JAKOŚCIOWO ODMIENNE. STRUKTURY UMYSŁOWE SĄ INNE, RÓŻNIĄ SIĘ JAKOŚCIOWO. ZMIANY POLEGAJĄ NA TYM, ŻE MYŚLENIE JEDNOSTRONNE POPRZEZ DZIAŁANIE NA WEWNĘTRZNYCH REPREZENTACYJNYCH ZMIENIA SIĘ NA MYŚLENIE ABSTRAKCYJNE I MYŚLENIE HIPOTETYCZNE. ZDANIEM PIAGETA FAZY POWYŻSZE SĄ UNIWERSALNE, NIEZALEŻNE OD DOŚWIADCZEŃ I KULTURY.

27. GŁOWNE ZAKRESY I KIERUNKI ZMIAN W ROZWOJU EMOCJONALNYM JEDNOSTKI

-> ZAKRESY I KIERUNKI ZMIAN W ROZWOJU JEDNOSTKI:

* ZMIANY DOTYCZĄCE CZYNNIKÓW WYWOŁUJĄCYCH EMOCJE

CZYNNIKI, KTÓRE WYWOŁUJĄ EMOCJE- W RÓŻNYM OKRESIE ŻYCIA, RÓŻNE ŹRÓDŁA EMOCJI WYWOŁUJĄ RÓŻNE ZACHOWANIA:

# NOWORODEK- PODSTAWOWE ŹRÓDŁO EMOCJI TO NASZA BIOLOGIA- OBIEKTY WITALNE, ZWIĄZANE Z ODDYCHANIEM, ZASYPIANIEM.

# NIEMOWLĘTA- W DRUGIM MIESIĄCU ŻYCIA SĄ EMOCJE EGZOGENNE, DALSZY ROZWÓJ JEST W OBRĘBIE CORAZ TO NOWSZYCH ŹRÓDEŁ EMOCJI. WZROST ROLI WTÓRNYCH BODŹCÓW EMOCJONALNYCH- SŁOWA- ŹRÓDŁA POZNAWCZE. UWEWNĘTRZNIANIE SIĘ ŹRÓDEŁ EMOCJI- DZIECKO ZACZYNA REAGOWAĆ NA WYOBRAŻENIA, NA NOWE POJĘCIA

# OKRES PRZEDSZKOLNY- POJAWIAJĄ SIĘ NOWE ŹRÓDŁA EMOCJI- WYOBRAŹNIE, WYOBRAŻENIA. POCZĄTEK OKRESU PRZEDSZKOLNEGO WIĄŻE SIĘ Z ROZWOJOWYMI LĘKAMI DZIECIĘCYMI. MŁODSZE DZIECI REAGUJĄ NA BODŹCE FIZYCZNE.

# OKRES SZKOLNY- NOWYM ŹRÓDŁEM EMOCJI JEST PAMIĘĆ I OCZEKIWANIE. DZIECI PRZEJAWIAJĄ OSTRY LĘK

# OKRES DORASTANIA- POJAWIAJĄ SIĘ ABSTRAKCYJNE POJĘCIA I IDEE- LUDZIE ANGAŻUJĄ SIĘ W RÓŻNE IDEE, PRZEDSIĘWZIĘCIA- TO, CO WIĄŻE SIĘ ZE ZDOLNOŚCIĄ MYŚLENIA ABSTRAKCYJNEGO.

-> ZMIANY DOTYCZĄCE RÓŻNICOWANIA SIĘ EMOCJI I WZROSTU TRWAŁOŚCI REAKCJI EMOCJONALNYCH

SĄ TO ZMIANY W KIERUNKU OD REAKCJI OGÓLNEGO OŻYWIENIA( REAKCJE EMOCJONALNE NIEMOWLĄT, TAKIE SAME NIEZALEŻNIE OD TEGO, CZY DZIECKU JEST DOBRZE, CZY ŹLE). POD KONIEC OKRESU NIEMOWLĘCEGO JESTEŚMY WSTANIE IDENTYFIKOWAĆ RÓŻNE STANY EMOCJONALNE. PIERWSZE WZORCE EKSPRESJI SĄ TO WZORCE REAKCJI NEGATYWNYCH( ZŁOŚĆ, GNIEW, SMUTEK, STRACH), DOPIERO PÓŹNIEJ POZYTYWNE.

NATĘŻENIE EMOCJI DZIECKA- TO DOPROWADZENIE EMOCJI DZIECKA, DO JAKOŚCI BODŹCÓW, JAKIE WYZWALAJĄ. Z CZASEM EMOCJE SĄ DOSTOSOWANE DO STOPNIA ZADOWOLENIA LUB NIEZADOWOLENIA DZIECKA.

TRWAŁOŚĆ REAKCJI- JEST TO PRZEJŚCIE OD REAKCJI LABILNYCH DO STABILNYCH. DZIECI W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM SĄ JUŻ WSTANIE PRZYZWYCZAIĆ SIĘ DO JAKIŚ OSÓB, OBIEKTÓW. ZMIANY SĄ OD CHWIEJNOŚCI EMOCJONALNEJ DO STABILNOŚCI EMOCJONALNEJ. PÓŹNIEJ KSZTAŁTUJE SIĘ COŚ W RODZAJU TONACJI ŻYCIA EMOCJONALNEGO. KAŻDY Z NAS MA INDYWIDUALNĄ SKŁONNOŚĆ DO PRZEŻYWANIA JAKIŚ NASTROJÓW.

-> ZMIANY DOTYCZĄCE FORM PRZEJAWIANIA SIĘ EMOCJI

ISTOTĘ ZMIAN STANOWI ROZWÓJ INTELIGENCJI PERSONALNEJ- WŁAŚCIWOŚCI, KTÓRĄ MOŻEMY WYPRACOWAĆ.

INTELIGENCJA PERSONALNA- TO ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA EMOCJI WŁASNYCH I INNYCH. MOŻEMY TO ROBIĆ NA RÓŻNE SPOSOBY: POTRAFIMY WYRAŻAĆ EMOCJE W SPOSÓB ADEKWATNY DO SYTUACJI. IM WYŻSZY STOPIEŃ INTELIGENCJI TYM WYŻSZA ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA EMOCJI. PRZEJAWEM INTELIGENCJI JEST ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA EMOCJI- POJAWIA SIĘ ONA W OKRESIE DORASTANIA. OPANOWYWUJEMY SZTUKĘ ODREAGOWANIA SWOICH EMOCJI. PRZEJAWEM INTELIGENCJI JEST TEŻ ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA EMOCJI INNYCH: ROZPOZNAJEMY EMOCJE INNYCH- EMPATIA; UMIEMY KONTAKTOWAĆ SIĘ Z INNYMI- BYCIE ASERTYWNYM.

28. CHARAKTERYSTYCZNE PRZEJAWY EMOCJONALNOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH ROZWOJU.

EMOCJONALNE „PUNKTY ZWROTNE” W ROZWOJU:

OKOŁO 2/ 3 MIESIĄCA ŻYCIA- DZIECI ZACZYNAJĄ REAGOWAĆ EMOCJONALNIE NA ŚWIAT.

OKOŁO 3 MIESIĄCA- ŻYWE DZIECI ZACZYNAJĄ REAGOWAĆ SILNIE NA OBIEKTY SPOŁECZNE.

W 1 ROKU ŻYCIA- MIEDZY 7 A 9 MIESIĄCEM- DZIECI ZACZYNAJĄ REAGOWAĆ ODMIENNIE NA OSOBY ZNANE I NIEZNANE. POJAWIA SIĘ LĘK SEPARACYJNY. TEN LĘK SEPARACYJNY SŁABNIE DOPIERO PO 2 ROKU ŻYCIA. LĘK SEPARACYJNY WIĄŻE SIĘ Z ROZWOJEM PAMIĘCI- DZIECI SĄ W STANIE UTRWALIĆ I ZAPAMIĘTAĆ TE OSOBY, KTÓRE ZNAJĄ I POTRAFIĄ JE RÓŻNICOWAĆ Z OSOBAMI NIEZNANYMI.

TEN OKRES TO RÓWNIEŻ OKRES, KTÓRY DOSTARCZA DZIECKU LOKOMOCJĘ- ZACZYNAJĄ RACZKOWAĆ, PRZEMIESZCZAĆ SIĘ, STAJĄ NA WŁASNYCH NÓŻKACH. JEŻELI SIĘ PRZEMIESZCZA TO MOŻE ZASPOKAJAĆ WŁASNA CIEKAWOŚĆ, DZIECKO MA WIELE DOZNAŃ EMOCJONALNYCH.

W 2 ROKU ŻYCIA MAMY TEŻ WIELE MOMENTÓW ZWROTNYCH:

-> DZIECKO ODKRYWA SWOJA ODRĘBNOŚĆ FIZYCZNĄ, ZACZYNA DOSTRZEGAĆ INNE OSOBY, JAKO ODMIENNE FIZYCZNIE I ZACZYNA NAŚLADOWAĆ ICH ZACHOWANIE

-> DZIECKO ODKRYWA WŁASNE „JA PSYCHICZNE”. DZIECKO PRÓBUJE MOC SPRAWCZA, REAGUJE NA PROŚBY, ZAKAZY, NAKAZY. DZIECI EPATUJĄ NEGATYWIZMEM.

OKRES PRZEDSZKOLNY- POJAWIAJĄ SIĘ EMOCJE ZWIĄZANE Z OCENIANIEM INNYCH LUDZI, OCENIANIEM ICH WŁAŚCIWOŚCI. NIE POTRAFIĄ WYJAŚNIAĆ, ALE JUŻ STOSUJĄ WYRAŹNE OCENY EMOCJONALNE. OK. 6 ROKU ŻYCIA DZIECI ZACZYNAJĄ ROZUMIEĆ JAKIEŚ UWARUNKOWANIA. POJAWIAJĄ SIĘ POCZĄTKI EMPATII.

OKRES SZKOLNY- JEST OKRESEM, W KTÓRYM DZIECI SA JUŻ ZDOLNE DO KONTROLOWANIA SWOICH EMOCJI, UKRYWANIA ICH PRZED ŚWIATEM.

OKRES ADOLESCENCJI- TO INTENSYWNOŚĆ EMOCJI ZARÓWNO POZYTYWNYCH JAK I NEGATYWNYCH.

AFEKTYWNY CHARAKTER UCZUĆ:

-> UCZUCIE SILNE, GWAŁTOWNE I KRÓTKOTRWAŁE, DZIECI NIE POTRAFIĄ MASOWAĆ PRZEŻYĆ EMOCJONALNYCH.

-> POBUDLIWOŚĆ UCZUCIOWA FIZJOLOGICZNIE NIEDOSTATECZNIE WYKSZTAŁCONYM PROCESEM HAMOWANIA- ZNACZNE OBNIŻENIE SIĘ POBUDLIWOŚCI.

EMOCJE LABILNE- ZMIENNE I NIETRWAŁE. POBUDLIWOŚĆ W POWIĄZANIU Z LABILNOŚCIĄ SPRAWIAJĄ, ZE MAŁE DZIECI SĄ NA OGÓŁ NIEZRÓWNOWAŻONE. OKRESY WZGLĘDNE RÓWNOWAGI UCZUCIOWEJ.

29. OMÓWIENIE TZW. SPOŁECZNYCH PRZEŁOMÓW ŻYCIOWYCH WYZNACZAJACYCH ZMIANY W ROZWOJU SPOŁECZNYM DZIECI I MŁODZIEZY

1. ZMIANY DOTYCZĄCE ZACHOWAŃ SPOŁECZNYCH.

NIEMOWLĘCTWO- POD KONIEC 3 MIESIĄCA ŻYCIA NASTĘPUJE ODRÓŻNIANIE TWARZY, LUDZI OD INNYCH. OK. 4 MIESIĄCA ŻYCIA WYODRĘBNIA SIĘ TWARZ MATKI. OKOŁO 5 MIESIĄCA SĄ POZYTYWNE REAKCJE EMOCJONALNE. REAKCJE NA ZMIANY OSÓB.

PONIEMOWLĘCY- OBSERWUJEMY OPANOWANIE SPOŁECZNEJ FUNKCJI PRZEDMIOTU. DZIECI OPANOWUJĄ SENSORYCZNA MANIPULACJĘ NA TYCH PRZEDMIOTACH. CHARAKTER ZABAW JEST JUŻ DOSTOSOWANY DO FUNKCJI PRZEDMIOTU. MAMY DO CZYNIENIA Z ZABAWAMI FUNKCJONALNYMI, DZIECI BAWIĄ SIĘ W TO SAMO, TAK SAMO, ALE NIE WSPÓŁDZIAŁAJĄ. DRUGIM PRZEJAWEM W TYM OKRESIE JEST TO, ŻE DZIECI TAK SAMO USTOSUNKOWUJĄ SIĘ DO INNYCH OSÓB W OTOCZENIU. TRZECIM PRZEJAWEM JEST SPIERANIE SIĘ Z WOLĄ OSÓB STARSZYCH- DZIECKO KWESTIONUJE AUTORYTETY.

OKRES PRZEDSZKOLNY-

-> FAZA MŁODSZA- W TYM OKRESIE OBSERWUJEMY ZWIĘKSZENIE DYSTANSU DO INNYCH OSÓB

-> FAZA STARSZA- DZIECI STAJĄ SIĘ BARDZIEJ OTWARTE, PEWNE SIEBIE. JEST TO OKRES PRZYPISYWANIA RÓŻNYCH WŁAŚCIWOŚCI SWOIM RÓWIEŚNIKOM.

SPOŁECZNE PRZEŁOMY- SPECYFICZNE DOŚWIADCZENIA CHARAKTERYSTYCZNE DLA DANEGO ROZWOJU. PRZEŁOMY SPOŁECZNE:

# TRENING CZYSTOŚCI- OK. 1,5 ROKU ŻYCIA- RODZICE PRZYUCZAJĄ DZIECKO DO ZASPOKAJANIA POTRZEB FIZJOLOGICZNYCH. PIERWSZY SPOŁECZNY PRZEŁOM MA MIEJSCE W OKRESIE ŻYCIA PŁODOWEGO- PO 6 MIESIĄCACH CIĄŻY DZIECKO ZACZYNA REJESTROWAĆ RUCHY CIAŁA MATKI. ZACZYNA UZGADNIAĆ RYTM WŁASNEJ AKTYWNOŚCI Z RYTMEM AKTYWNOŚCI MATKI. NAUKOWCY UWAŻAJĄ, ŻE JEST TO PRZYGOTOWANIE DZIECKA DO INTERAKCJI Z MATKĄ. TRENING CZYSTOŚCI OKREŚLA SIĘ, JAKO SPOŁECZNY PRZEŁOM, PONIEWAŻ DZIECKO UZYSKUJE PEWNĄ NIEZALEŻNOŚĆ-, KTÓRA POLEGA NA PRZEJĘCIU PEWNEJ KONTROLI, ZDOBYWA SIĘ NIEZALEŻNOŚĆ W KONTAKTACH SPOŁECZNYCH. RODZICE ŻYWO REAGUJĄ, GDY ICH DZIECKO RADZI SOBIE Z TYM, ZE POTRAFI RADZIĆ SOBIE Z POTRZEBAMI FIZJOLOGICZNYMI. PSYCHOANALITYCY ZWRÓCILI UWAGĘ ZE TRENING CZYSTOŚCI JEST NAJTRUDNIEJSZYM SPOŁECZNYM PRZEŁOMEM.

# NASTĘPNYM PRZEŁOMEM JEST W OKRESIE PRZEDSZKOLNYM I WIĄŻE SIĘ ON Z ZABAWĄ TEMATYCZNA. DZIECI BAWIĄ SIĘ JUŻ W COŚ- Z PODZIAŁEM NA ROLE. DZIECKO WYCHODZI Z EGOCENTRYZMU DZIECIĘCEGO.

30. ETAPY W ROZWOJU MORALNYM JEDNOSTKI

ROZWÓJ MORALNY

PRZYSWAJANIE NORM I ZASAD W ŻYCIU SPOŁECZNYM. ZDOLNOŚĆ OCENY, POSTRZEGANIE ZACHOWAŃ INNYCH. KIEROWANIE SIĘ TYMI ZASADAMI. W ROZWOJU, W UJĘCIU SOCJOLOGICZNYM WAŻNA JEST WAŻNA SOCJALIZACJA, A MIANOWICIE KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI UMYSŁU.

SOCJALIZACJA - ROZWÓJ MORALNY.

ANOMIA MORALNA

-> HETERONOMIA MORALNA OD 2 DO 9 R. Ż. - NORMY I ZASADY NIE SĄ PRZYSWOJONE PRZEZ DZIECKO, TKWIĄ ONE W AUTORYTETACH. WIE, ŻE ISTNIEJĄ DANE NAZWY, ALE JESZCZE NIE PRZYSWAJA ICH.

-> RELATYWIZM MORALNY - ZDOLNOŚĆ DOSTRZEGANIA INTENCJI W OCENACH.

-> SOCJONOMIA MORALNA (KONWENCJONALIZM MORALNY) DO 13 R. Ż. - NORMY SĄ ZAKORZENIONE W DZIECKU, ALE PODOBNE ONE SĄ DO NORM, JAKIE UZNAJĄ I STOSUJĄ INNE OSOBY, RÓWIEŚNICY.

-> AUTONOMIA MORALNA - POWYŻEJ 13 R. Ż. DO PEŁNOLETNIOŚCI EMOCJONALNEJ - RYGORYZM MORALNY (NP. KONFLIKTY Z RODZICAMI).

-> PEŁNA AUTONOMIA 13 -14 R. Ż. - KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU WARTOŚCI (ŚWIADOMOŚĆ).

TOŻSAMOŚĆ ROZPROSZONA - WCHODZENIE W CORAZ INNĄ TOŻSAMOŚĆ.

OKRESY W ŻYCIU CZŁOWIEKA:

-> NOWORODKOWY (DO 1MIESIĄCA ŻYCIA);

-> NIEMOWLĘCY (2 M. Ż. DO 3R. Ż.);

-> DZIECIĘCY.

4 FAZY ROZWOJU:

1. ROZWÓJ FIZYCZNY - SOMATYCZNY (ZMIANY CIELESNE), RUCHOWY (LOKOMOCJA I MANIPULACJA);

2. ROZWÓJ UMYSŁOWY - MOWA;

3. ROZWÓJ EMOCJONALNY;

4. ROZWÓJ SPOŁECZNY.

OKRES NOWORODKOWY

ROZWÓJ FIZYCZNY - DZIECKO PO NARODZINACH WAŻY OKOŁO 3300 G, JEGO DŁUGOŚĆ TO OKOŁO 52 CM

-> WYGLĄD:

# DUŻA GŁOWA, OK. 30% MASY CIAŁA;

# MAŁA TWARZ;

# DŁUGI TUŁÓW;

# KRÓTKIE KOŃCZYNY;

# KOŚCIEC DZIECKA - ZMIANA TKANKI CHRZĘSTNEJ W TKANKĘ KOSTNĄ (CIEMIĄCZKO DUŻE ZARASTA DO 1ROKU I 3 MIESIĘCY, CIEMIĄCZKO MAŁE W 1 MIESIĄCU);

# POSTAWA LEŻĄCA, ASYMETRYCZNA.

-> RUCHOWE:

# NIESKOORDYNOWANE RUCHY;

# ODRUCH BAGIŃSKIEGO ZANIKAJĄCY OK. 2 R. Ż.

AKTYWNOŚĆ PSYCHICZNA

-> SEN NOWORODKA ZAJMUJE 4/5 DOBY, 50% FAZA REN;

-> NARZĄDY ZMYSŁOWE;

-> DZIECKO NIE ROZRÓŻNIA KOLORÓW (WIDZI TYLKO CZERWONY I ZIELONY);

-> ODRÓŻNIA SŁODKI SMAK.

OKRES NIEMOWLĘCY

ROZWÓJ FIZYCZNY

-> W 1 R. Ż. WZROST DZIECKA ZWIĘKSZA SIĘ O 50 %;

-> PO 3-4 M. Ż. PODWAJA SIĘ WAGA DZIECKA;

-> W 5-7 M. Ż. U DZIECI POJAWIAJĄ SIĘ RÓŻNICE INDYWIDUALNE (PRZECHODZĄ NA WŁASNĄ FIZJOLOGIĘ);

-> ROZWÓJ KOŚĆCA, TKANKA CHRZĘSTNA ZMIENIA SIĘ W TKANKĘ KOSTNA, ROZWÓJ MIĘŚNI;

-> PRZYROST TKANKI MÓZGOWEJ (AKTYWNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA), ROZROST PÓL W KORZE MÓZGOWEJ;

-> OK. 6 M. Ż. POJAWIAJĄ SIĘ ZĘBY MLECZNE, KTÓRE WYRASTAJĄ DO 3 R. Ż.

-> W 1 R. Ż. ZACHODZĄ ZMIANY W POSTAWIE CIAŁA (LOKOMOCJA, MANIPULACJA, CHWYTANIE, SIEDZENIE);

# W 3 M. Ż. DZIECKO OBRACA SIĘ Z PLECÓW NA BOK;

# 6 -7 M. Ż. DZIECKO OBRACA SIĘ Z PLECÓW NA BRZUCH;

# 8 M. Ż. PRZEMIESZCZANIE, PEŁZANIE;

# 10 - 11 M. Ż. RACZKOWANIE;

# KONIEC 1 R. Ż. DZIECKO STAWIA PIERWSZE KROKI;

-> MANIPULOWANIE (RUCH RĘKI)

# 5 -6 M. Ż. URUCHAMIA SIĘ STAW ŁOKCIOWY - DZIECKO POTRAFI CHWYTAĆ;

# 9 M. Ż. SPRAWNOŚĆ NADGARSTKA.

ROZWÓJ POZNAWCZY

SPRAWNOŚĆ PERCEPCJI

-> DO 3 M. Ż. NIEPEŁNA AKOMODACJA SOCZEWEK (DZIECKO WIDZI WYRAŹNIE DO 20- 21 CM);

-> WIDZI NASTĘPUJĄCE KOLORY: ŻÓŁTY, NIEBIESKI, CZERWONY, ZIELONY;

-> OK. 2 M. Ż. SPOSTRZEGANIE INTERMODALNE;

-> 1 R. Ż. CZYNNOŚCI EKSPLORACYJNE;

-> DO 7 - 8 M. Ż. ZABAWY WOKALNE (PROSTE SYLABY, POWTARZA SPÓŁGŁOSKI, SAMOGŁOSKI);

-> OD 7,8 - 12 M. Ż. - OKRES GWARZENIA.

OKRES PONIEMOWLĘCY

ROZWÓJ FIZYCZNY

OKRES PONIEMOWLĘCY W ROZWOJU FIZYCZNYM NIE JEST JUŻ TAK DYNAMICZNY JAK W OKRESIE NIEMOWLĘCYM.

SOMATYCZNY

* 2 - 3 R. Ż. DZIECKO CHODZI;

* WZRASTA MANIPULACJA;

* DOSTRZEGANIE WYRAŹNYCH PROPORCJI CIAŁA;

* WZROST DZIECKA WZRASTA;

*MASA MALEJE.

*W 1 R. Ż. PRZYBYWA MU 7 KG, W 2 I 3 R. Ż. UBYWA MU 2 KG, POD KONIEC 3 R. Ż. ZANIKA PODŚCIÓŁKA, SYLWETKA SMUKLEJE.

* PROCES KOSTNIENIA - ZARASTANIE CIEMIĄCZKA (1 R. Ż. MAŁE, 3R. 6M. Ż. DUŻEGO);

* WYRZYNANIE SIĘ ZĘBÓW MLECZNYCH (POD KONIEC 3 R. Ż. DZIECKO MA 20 ZĘBÓW);

RUCHOWY

ZMIANA POZYCJI Z POZIOMEJ (LEŻĄCEJ, RACZKOWANIA) DO POZYCJI STOJĄCEJ;

* WYRAŹNY ROZWÓJ CHODZENIA;

* BRAK AUTONOMIZACJI I KOORDYNACJI RUCHOWEJ;

* POD KONIEC 2 - 3 R. Ż. DZIECKO CHODZI, BIEGA;

* POD KONIEC 3 R. Ż. UCZY SIĘ JEŹDZIĆ NA TRZYKOŁOWYM ROWERKU;

* W 2 R. Ż. OBSERWUJEMY ROZWÓJ SPECYFICZNEJ MANIPULACJI, ZABAWĘ KLOCKAMI, KTÓRA WYMAGA ODPOWIEDNIEJ KOORDYNACJI;

* RYSOWANIE - OD POŁOWY 2 R. Ż. DO 4 R. Ż. JEST TO TZW. OKRES „ BAZGROŁ”. POCZĄTKOWO DZIECKO TRZYMA OŁÓWEK W GARŚCI I RYSUJE PRZY UŻYCIU STAWU ŁOKCIOWEGO I RAMIENNEGO, TWORZY LINIE, KTÓRE NIC NIE PRZEDSTAWIAJĄ. W 3 R. Ż. DZIECKO PRAWIDŁOWO TRZYMA OŁÓWEK, MA SPRAWNE KOŚCI NADGARSTKA, WYKONUJE PRECYZYJNE RUCHY, POD KONIEC, 3 R. Ż. POJAWIAJĄ SIĘ KOŁA I KROPKI. NA POCZĄTKU 4 R. Ż. DZIECKO RYSUJE „GŁOWO - NOGI” (LUDZIE, ZWIERZĘTA, PONIEWAŻ Z NIMI MAJĄ NAJCZĘSTSZY KONTAKT).

* AKTYWNOŚĆ RUCHOWA - DZIECKO UCZY SIĘ POSŁUGIWAĆ NARZĘDZIAMI CODZIENNEGO UŻYTKU (KUBEK, ŁYŻKA, KREDKA, W WIEKU 2 - 3 LAT POSŁUGUJE SIĘ MYDŁEM, CZAPKĄ, RĘCZNIKIEM);

* WZRASTA AUTOMATYZACJA CZYNNOŚCI, DZIECKO SKUPIA SIĘ NIE NA DZIAŁANIU, ALE NA CELU WYKONYWANIA DZIAŁANIA;

* PODSTAWOWĄ FORMĄ AKTYWNOŚCI DZIECKA JEST ZABAWA, KTÓRA JEST ZNACZĄCYM ŹRÓDŁEM DLA ROZWOJU DZIECKA. ZABAWY MANIPULACYJNE (PRZYJEMNOŚĆ Z POWTARZANIA JAKIEJŚ CZYNNOŚCI - WYSYPYWANIE Z KOSZYCZKA COŚ). ZABAWY KONSTRUKCYJNE - KLOCKI, PIASEK, PATYKI. ZABAWY SYMBOLICZNE - WYKORZYSTUJE RÓŻNE PRZEDMIOTY W INNYCH FUNKCJACH (KIJEK, JAKO SZCZOTKA).

* SKŁONNOŚĆ DO UDAWANIA.

ROZWÓJ POZNAWCZY

* DZIECKO ĆWICZY, DOSKONALI ZDOLNOŚĆ WIDZENIA, SŁYSZENIA, DOTYKU;

* UCZY SIĘ SPOSTRZEGANIA ŚWIATA (POMAGAJĄ MU W TYM TELERECEPTORY - WZROK I SŁUCH);

* DO 3 R. Ż. ROZWÓJ MOWY JEST W PEŁNI UKSZTAŁTOWANY;

* UWAGA DZIECKA JEST SŁABA, O NIEWIELKIM ZAKRESIE;

* PAMIĘĆ JEST MIMOWOLNA, ZAPAMIĘTYWANIE MA CHARAKTER MECHANICZNY. DO 3 R. Ż. MAMY DO CZYNIENIA Z AMNEZJĄ DZIECIĘCĄ;

* DOŚWIADCZENIA EMOCJONALNE MOGĄ BYĆ BAZĄ URAZÓW, KTÓRE MOGĄ WPŁYNĄĆ NA PÓŹNIEJSZY ROZWÓJ DZIECKA.

MYŚLENIE SENSORYCZNE (WG PIAGETA) - SKUPIONE NA ODRUCHACH. POZNAJE POJĘCIA I ODPOWIADAJĄCE IM SŁOWA, OKRES UCZENIA SIĘ POPRZEZ WARUNKOWANIE / TWORZENIE SCHEMATÓW, KTÓRE SĄ PODPORĄ NA PÓŹNIEJSZE MYŚLENIE DZIECKA.

* POD KONIEC 3 R. Ż. DZIECKO WCHODZI W OKRES MYŚLENIA UZEWNĘTRZNIONEGO (MYŚLENIE KONKRETNE, SILNE EGOCENTRYCZNIE);

ROZWÓJ UMYSŁOWY

* MOWA -ZASÓB SŁOWNIKA DZIECKA WYRAŹNIE WZRASTA. 1,5 R. - 50 SŁÓW, 2R. Ż. - 500 SŁÓW, 3 R. Ż. -1000 - 1500 SŁÓW.

* 3 R. Ż. ZDANIA DŁUŻSZE.

ROZWÓJ EMOCJONALNY

* EMOCJE SĄ INTENSYWNE, POBUDZONE, NIETRWAŁE;

* NASTRÓJ DZIECKA ZALEŻY OD STANU ZASPOKOJENI JEGO POTRZEB, DZIECI, KTÓRE MAJĄ ZASPOKOJONE POTRZEBY SĄ POGODNE;

* POD KONIEC 3 R. Ż. POJAWIAJĄ SIĘ EMOCJE ZWIĄZANE Z WŁASNYM „JA” (DUMA, WSTYD, POCZUCIE WINY, ZAZDROŚĆ, ZAKŁOPOTANIE);

* W 3 R. Ż. DZIECI REAGUJĄ NA KONFLIKTY NAJBLIŻSZYCH (NIE POTRAFIĄ TEGO OKAZAĆ, ALE RZUCA SIĘ TO NA KOLORYT ŻYCIA EMOCJONALNEGO DZIECKA).

ROZWÓJ SPOŁECZNY

* DZIECKO LUBI PRZEBYWAĆ Z OSOBAMI, KTÓRE ZNA I SĄ MU BLISKIE;

* DZIECI LUBIĄ POMAGAĆ W DOMOWYCH CZYNNOŚCIACH (ZAPOTRZEBOWANIE NA KONTAKT Z OSOBĄ DOROSŁĄ);

* W 2 - 3 R. Ż. POJAWIA SIĘ FAZA NEGATYWIZMU ( PRZECIWSTAWIA SIĘ WSZYSTKIEMU DOOKOŁA);

* W TYM OKRESIE ZAZNACZA SIĘ SKŁONNOŚĆ DO POSIADANIA, BRONI SWOICH ZABAWEK I ZABIERA RÓWIEŚNIKOM TO, CO MU SIĘ PODOBA;

* INTENSYWNIE REAGUJE NA STANY EMOCJONALNE RÓWIEŚNIKÓW, NA BAZIE ”ZARAŻANIA SIĘ”.

OKRES PRZEDSZKOLNY (ŚREDNIE DZIECIŃSTWO) 3 - 7 R. Ż.

SPOSÓB POZNANIA ŚWIATA POPRZEZ ZABAWĘ, MIMOWOLNE UCZENIE SIĘ. ŚRODOWISKIEM KONTAKTOWYM JEST NADAL RODZINA, A GRUPA RÓWIEŚNICZA TO TYLKO ŚRODOWISKO UZUPEŁNIAJĄCE.

3 FAZY ROZWOJOWE:

1. 3-4 R. Ż. - WCZESNA;

2. 4-5 R. Ż. - ŚREDNIA;

3. 5,5 - 7 R. Ż. - PÓŹNA.

AD. 1. WCZESNA

-> MAŁA SAMODZIELNOŚĆ:

* DZIECKO TYLKO TROCHĘ POTRAFI WYKONYWAĆ PODSTAWOWE CZYNNOŚCI;

* NIE POTRAFI WSPÓŁDZIAŁAĆ W GRUPIE, WYKONYWAĆ POLECEŃ SKIEROWANYCH DO GRUPY.

-> WYOBRAŹNIA JEST JUŻ BARDZIEJ UFORMOWANA;

-> ZABAWY Z RÓWIEŚNIKAMI SĄ DOŚĆ PROSTE, KRÓTKIE;

-> ZMIENIA SIĘ PRZEDMIOT ICH ZAINTERESOWAŃ;

-> INTENSYWNA EMOCJONALNOŚĆ, MOGĄ MIEĆ PROBLEM Z ADAPTACJĄ W PRZEDSZKOLU.

AD. 2. ŚREDNIA

-> DZIECKO JEST CORAZ BARDZIEJ ZARADNE;

-> LUBI PRACĘ Z RÓWIEŚNIKAMI;

-> CHĘTNIE SIĘ BAWI, ALE NIE POTRAFI SAMO ZORGANIZOWAĆ SOBIE ZABAWY.

-> 4 R. Ż. ROZPOCZYNA FAZĘ PYTA- DZIECI SĄ WŚCIBSKIE, WNIKLIWE, RUCHLIWE.

-> POZNAWANIE RZECZYWISTOŚCI JEST POWIERZCHOWNE.

AD. 3. PÓŹNA

-> DZIECI SPRAWNIE FUNKCJONUJĄ W GRUPIE;

-> ZABAWY SĄ ICH WŁASNĄ INWENCJĄ TWÓRCZĄ;

-> WYKAZUJĄ ZNACZNY SPOSÓB SAMODZIELNOŚCI;

-> PRZEJAWIAJĄ BARDZIEJ ZŁOŻONE UCZUCIA;

-> POCZĄTKI WYŻSZEJ EMOCJONALNOŚCI.

ROZWÓJ FIZYCZNY

SOMATYCZNY

-> ZMIANY WZROSTU I MASY CIAŁA SĄ MNIEJSZE;

-> DZIEWCZYNKI ROZWIJAJĄ SIĘ SZYBCIEJ NIŻ CHŁOPCY I DZIECI CHORE;

-> DZIECI MAJĄ PEŁNE UZĘBIENIE MLECZNE;

-> 6-7 R. Ż. WYPADAJĄ ŻEBY MLECZNE I WYRZYNAJĄ SIĘ STAŁE;

-> DUŻA RUCHOWOŚĆ STAWÓW, ALE SŁABE WIĘZADŁA STAWOWE;

-> DZIECI SIĘ BARDZO SZYBKO MĘCZĄ;

-> NASTĘPUJE KOSTNIENIE NADGARSTKA;

-> W UKŁADZIE NERWOWYM OBSERWUJEMY PROCES MIELINIZACJI WŁÓKIEN NERWOWYCH ORAZ PRZEPŁYW INFORMACJI MIĘDZY KOMÓRKAMI;

-> WZRASTA ILOŚĆ NEURO - PRZEKAŹNIKÓW;

-> WZRASTA ROLA PŁATÓW CZOŁOWYCH;

-> POD KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO ZWIĘKSZA SIĘ SYNCHRONIZACJA PŁATÓW MÓZGOWYCH;

-> DZIECI GRAJĄ W GRY RUCHOWE;

-> ZABAWA MA CHARAKTER SYMBOLICZNY, DZIAŁA NA BAZIE WŁASNYCH WYOBRAŻEŃ;

-> ZABAWY MAJĄ CHARAKTER ZESPOŁOWY, SĄ ONE SAMODZIELNE, TWÓRCZE, O RÓŻNEJ TEMATYCE;

-> DZIECI UŻYWAJĄ CORAZ CZĘŚCIEJ MATERIAŁÓW KONSTRUKCYJNYCH;

ROZWÓJ POZNAWCZY

-> WYRAŹNY WZROK, DZIECI ZNAJĄ I ROZRÓŻNIAJĄ KOLORY;

-> ROZWÓJ SŁUCHU WERBALNEGO, POPRAWNIE NAŚLADUJE DŹWIĘKI, ODTWARZA JE. LUBI SŁUCHAĆ I ŚPIEWAĆ PIOSENKI;

-> UWAGA JEST SŁABA;

-> PAMIĘĆ ŚWIEŻA SIĘ ROZWIJA;

-> MYŚLENIE DZIECI W TYM WIEKU JEST EGOCENTRYCZNE, PRZEDOPERACYJNE;

-> WYRAŹNE POCZĄTKI AKTYWNOŚCI;

-> WIEK PYTAŃ, CO ŚWIADCZY O ZAINTERESOWANIU DZIECKA OTACZAJĄCYM ŚWIATEM;

-> MYŚLENIE PODPORZĄDKOWANE JEST ZADANIOM PRAKTYCZNYM;

-> MOWA W 3 R. Ż. MA CHARAKTER SYTUACYJNY, ROZWIJA SIĘ ZDOLNOŚĆ SYTUACYJNA. ZDOLNOŚĆ KONWERSACYJNA DOSKONALI SIĘ POD KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO.

ROZWÓJ EMOCJONALNY

-> DO 5-6 R. Ż. MAMY ZNACZNĄ IMPULSYWNOŚĆ, DUŻĄ LABILNOŚĆ I KRÓTKOTRWAŁOŚĆ EMOCJONALNĄ.

-> DZIECKO FORMUŁUJE ZWROTY GRZECZNOŚCIOWE;

-> KONIEC OKRESU PRZEDSZKOLNEGO TO PRZEJŚCIE Z EMOCJONALNOŚCI MECHANICZNEJ DO UCZUĆ WYŻSZYCH;

-> DZIECI SĄ ZDOLNE DO INTELEKTUALNOŚCI SWOICH UCZUĆ;

-> UCZUCIA ZACZYNAJĄ BYĆ ROZUMIANE.

ROZWÓJ SPOŁECZNY

-> UPODOBANIA I ZDOLNOŚCI DO ZADAŃ RUCHOWYCH;

-> Z WIEKIEM ROŚNIE ILOŚĆ ZADAŃ WSPÓŁZAWODNICZĄCYCH.

DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA-WŁAŚCIWOŚCI ROZWOJOWE DZIECI MAJĄCYCH PODJĄĆ OBOWIĄZEK SZKOLNY. JEST TO TAKI POZIOM ROZWOJU FUNKCJI PSYCHO - RUCHOWYCH, KTÓRY POMAGA SPROSTAĆ ZADANIOM SZKOLNYM. OSIĄGNIĘCIE POZIOMU ROZWOJU FIZYCZNEGO, PSYCHICZNEGO I SPOŁECZNEGO CZYNI DZIECKO WRAŻLIWYM(ZAINTERESOWANIE DZIECKA SZKOŁĄ, TREŚCIAMI, FORMAMI NAUCZANIA I ZDOBYWANIA WYŻSZYCH KOMPETENCJI) I PODATNYM(TO, CZEGO DZIECKO SIĘ UCZY JEST DLA NIEGO ZROZUMIAŁE. POTRAFI PODPORZĄDKOWAĆ SIĘ NAUCZYCIELOM).

PRZEJAWY DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ:

ROZWÓJ FIZYCZNY:

-> RUCHOWOŚĆ, SPRAWNOŚĆ DŁONI (PISANIE).

ROZWÓJ POZNAWCZY:

-> ODPOWIEDNIA ANALIZA WZROKU, SŁUCHU, KOORDYNACJI;

-> ODPOWIEDNI ZASÓB WIEDZY OGÓLNEJ O ŚWIECIE;

-> ORIENTACJA W PRAKTYCZNYCH CZYNNOŚCIACH DNIA CODZIENNEGO.

ROZWÓJ EMOCJONALNY:

-> DŁUGOTRWAŁA ROZŁĄKA Z MAMĄ BEZ DRAMATÓW;

-> ZDOLNOŚĆ KONTROLOWANIA KRAŃCOWYCH EMOCJI, RADOŚCI I ZŁOŚCI;

-> ZDOLNOŚĆ UZEWNĘTRZNIANIA EMOCJI POPRZEZ FORMY GRZECZNOŚCIOWE.

ROZWÓJ SPOŁECZNY:

-> UMIEJĘTNOŚĆ ZASPOKAJANIA SWOICH POTRZEB;

-> ZDOLNOŚĆ DO PRACY W GRUPIE;

-> ZDOLNOŚĆ PRZYJMOWANIA I WYKONYWANIA POLECEŃ SKIEROWANYCH DO GRUPY.

OKRES MŁODSZY SZKOLNY (7 - 11 LAT) I OKRES DORASTANIA (W PUNKCIE 23!)

1

---