Motyw biesiady (uczty, wesela, zgromadzenia) i jego
funkcja w dzielach literatury polskiej.
Motyw biesiady pojawial sie czesto w utworach literatury
polskiej zarówno starych, jak i nowych. Pelnil on w nich wielo-
rakie funkcje, w zaleznosci od czasów, w jakich one powstawaly.
Biesiada, zwlaszcza wesele, to swieto radosne - uwienczenie mi-
łosci. Smialo wiec moze stac sie pretekstem do zaprezentowania
optymistycznego spojrzenia w przyszlosc, nadziei na zgode naro-
dowa. Bywa tez opisane dla prezentacji obyczajów zwiazanych
z tym swietem, bywa tematem parodii lub ukazywania przemian
dziejowych.
Wiersz Sloty O zachowaniu sie przy stole z XV wieku przed-
stawia biesiade zamoznych warstw spoleczenstwa polskiego: ry-
cerzy, giermków, dam dworu. Ukazuje obyczaje biesiadne, które
przenikaly w owym czasie do Polski z zachodu. Biesiada ta pelni
wiec w utworze Sloty funkcje religijna, towarzyska i kulturalna,
a takze wzmacnia wiezi miedzy ludzmi.
Zupelnie inne funkcje spelnia biesiada w II i III cz. Dziadów
Adama Mickiewicza. W cz. II poeta przedstawia biesiade cmen-
tarna, urzadzana przez zywych zmarlym przodkom w dniu ich
œwieta. Wskazuje ona na scisle reakcje pomiedzy swiatem zywych
i umarlych oraz jednosc tych dwóch swiatów w wymiarze poza-
ziemskim. Uczy równiez zyjacych niesienia sobie wzajemnej po-
mocy i przypomina, ze zlo zostanie ukarane. Zgromadzenie w kap-
licy cmentarnej pelni funkcje filozoficzna, moralna, a nawet spole-
czna (przypomina, ze panom nie wolno znecac sie nad chlopami).
W III cz. Dziadów, która powstala po upadku powstania lis-
topadowego, dostrzegamy juz nie tylko funkcje omówione wyzej.
W scenie I zgromadzeni wiezniowie w Wigilie Bozego Narodzenia
dziela sie dobrym slowem. Opowiadaja o sprawach zwiazanych
z procesem Filomatów i Filaretów. To wigilijna uczta pelniaca
obok funkcji religijnych równiez filozoficzne i polityczne. W scenie
pt. „Salon warszawski” poeta przedstawia spotkania towarzyskie
warstw wyzszych. Mimo iz kraj w tym czasie cierpi z powodu re-
presji politycznych, na tym spotkaniu mówi sie tylko o balach i do-
konaniach literackich. Tylko nieliczni Polacy mówia - szeptem -
o sprawach dotyczacych wyzwolenia kraju. Spotkanie towarzyskie
ukazane w tej scenie sluzy Mickiewiczowi do scharakteryzowania
spoleczenstwa polskiego doby listopadowej.
W scenie „Bal u senatora” ukazany jest autentyczny bal, nie
tylko spotkanie towarzyskie. Ksiadz Piotr przepowiada doktorowi
Becu smierc, a kiedy ten ginie, razony piorunem, zlo moralne zo-
staje ukarane. Nastrój zgrozy ogarnia rozbawione przedtem towa-
rzystwo, zas aria Komandora z Don Juana zapowiada katastrofe.
Muzyka ta jest zapowiedzia rozprawy ze zlem - zdrajcami, którzy
poszli na wspólprace z zaborca. Bal ten pelni wiec znów funkcje
zarówno metafizyczna, jak i polityczna.
W Panu Tadeuszu z biesiada, spotkaniem towarzyskim, we-
selem spotykamy sie niemal w kazdej ksiedze. Uczta odbywajaca
sie na zamku w I ksiedze ukazuje staropolskie tradycje i obyczaje
zwiazane z biesiadowaniem. Rodzi ona wiezi patriotyczne, laczy
Polaków i uswiadamia im ich odrebnosc narodowa w trudnych
czasach niewoli. Ostatnia ksiega epopei konczy sie wspaniala ucz-
ta staropolska z okazji zareczyn Zosi Horeszkówny z Tadeuszem
Soplica. Wojski wydobywa z tej okazji staropolski serwis, zas Jan-
kiel gra melodie narodowe, zwiazane z historia Polski. Przy stolach
zasiedli zolnierze, równiez i w polskich mundurach. Jest to wiec
uczta nadziei na zmiany polityczne w Polsce, które maja nastapic
wraz ze zwyciestwem Napoleona.
W powiesci Nad Niemnem Eliza Orzeszkowa przedstawia dom
polski jako ostoje tradycji i patriotyzmu w trudnych latach niewoli
narodowej. Imieniny pani Emilii to nie tylko wspólny posilek i spot-
kanie towarzyskie z rodzina i sasiadami, ale równiez okazja
do dyskusji nad realizacja programu pozytywistycznego na wsi.
Wesele w Bohatyrowiczach charakteryzuje zascianek, ukazuje jego
obyczaje i mentalnosc.
Wesele wiejskie przedstawione jest równiez w dramacie Sta-
nislawa Wyspianskiego Wesele. Na nim mialo dojsc do zjednocze-
nia róznych warstw narodu we wspólnej walce o wolnosc. Widzimy
wiec, ze i w tym utworze biesiada, jaka bylo wesele dziewczyny
wiejskiej z inteligentem z miasta, pelni funkcje wielorakie: towa-
rzyskie, kulturalne, spoleczne, a przede wszystkim polityczne.
Niestety, rozwiewa nadzieje Polaków na wspólne wystapienie
zbrojne.
Chlopi Wladyslawa Reymonta to epopeja chlopska, mówiaca
o zyciu gromady wiejskiej w koncu XIX w. Tym razem opisane ma-
my wesele typowo wiejskie, Jagny z Boryna. Bogaty chlop zeni sie
z dziewczyna srednio zamozna. Na takie wesele zaproszeni sa o-
czywiscie najbogatsi gospodarze z calej wsi. I znów mamy okazje
do poznania barwnych obyczajów i pogladów, które róznia ich cal-
kowicie od innych warstw. Mlodziez i starzy zbierali sie takze
na wspólne darcie pierza czy szatkowanie kapusty. Razem wyko-
nywana praca staje sie okazja do blizszego poznania, zwrócenia
na siebie uwagi ladnym wygladem czy ubiorem, zaciesnienia wiezi
miedzyludzkich. Wspólna zabawa, opowiesci i spiewy zacieraja
nieco róznice spoleczne i powoduja, ze gromada wiejska powoli
staje sie jednoscia. Równiez karczma byla miejscem spotkan mie-
szkanców wsi i róznych uroczystosci. Tu odbywaly sie takze dys-
kusje nad rozwiazaniem wiejskich konfliktów. Ale wies polska za-
wsze zwiazana byla przede wszystkim z tradycja chrzescijanska
i dlatego w powiesci odnajdujemy spotkania rodzinne z okazji
œwiat Bozego Narodzenia czy Wielkiejnocy. Biesiady i zgromadze-
nia z okazji swiat religijnych nawiazywaly do tradycji staropolskiej
w trudnych czasach niewoli. Pelnily funkcje nie tylko religijne czy
towarzyskie, ale równiez polityczne.
Motyw biesiady - uczty, wesela, zgromadzenia - pelnil wielo-
rakie funkcje w utworach literatury polskiej. W czasach niepodle-
glosci byly to funkcje: religijne, kulturalne i towarzyskie. Zas
w czasach zaborów doszly jeszcze funkcje polityczne, poniewaz
tylko ucieczka w sfere zycia prywatnego dawala mozliwosc zacho-
wania i pielegnowania polskich tradycji.