Święte księgi
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.
Święte księgi - pisma uznawane za źródła prawd religijnych przez pewne religie. Są zwykle napisane przez proroków danej religii lub ich uczniów. Często są uważane za podyktowane przez wyższe istoty.
|
Hinduizm
Smriti (Tradycje):
Buddyzm
Święta księga buddyzmu to Dhammapada. Kanon świętych pism buddyjskich został spisany w I w. pne. na Cejlonie w języku pali. Tekst jest podzielony na trzy części - zbiory zwane "koszami". Całość znana jest jako Tipitaka (w sanskrycie: Tripitaka) czyli Trójkosz.
Winajapitaka (Kosz dyscypliny zakonnej) - zbiór reguł życia obowiązujących mnichów i mniszki. Wymienia grzechy zakazane prze Buddę, podaje kary związane z grzechami, a także formułę "spowiedzi" (praktimoksza) sposoby łagodzenia sporów oraz zajmuje się różnymi dziedzinami życia zakonnego.
Suttapitaka (w sanskrycie: Sutrapitaka - Kosz sutr) - zbiór kazań, wypowiedzi Buddy, opowieści o Buddzie spisanych prozą i zebranych w pięciu częściach (nikaja).
Abhidhammapitaka (w sanskrycie: Abhidharmapitaka - Kosz Wyższej Doktryny)
Rozmaite odmiany buddyzmu bazują na różnych sutrach z Dhammapady. Przykładowo buddyzm tybetański bazuje na tzw. Diamentowej Sutrze. Jedynym odłamem buddyzmu nie opierającym się na żadnej konkretnej sutrze jest zen.
Bar-Do T'os-Grol - tzw. Tybetańska Księga Zmarłych) - święta księga buddyzmu tybetańskiego - zbiór rytuałów, które się sprawuje nad umierającym. Jej autorem ma być sam [[Padmasambhawa], który zaszczepił buddyzm w Tybecie. Księga została odkryta w XIV wieku.
Taoizm
Taoizm uznaje Tao Te Ching (Tao i jego siła), przypisywany Lao-tse, Czuang-tsy, której autorem ma być Czuang Czou oraz Lie-tsy.
Sikhizm
Święta księga Sikhów to Adi Granth. Kolejne jego rozdziały były pisane w latach 1550-1730 przez kolejnych dziesięciu "Wielkich Guru". Ostatni dziesiąty Guru obwieścił zakończenie pisania księgi uznając, że jest już ona doskonała. Adi Granth stała się od tego czasu ostatnim Guru Sikhów w sensie dosłownym. Sikhowie mają zwyczaj od tego czasu rozstrzygać spory religijne i osobiste zadając głośno pytanie księdze a następnie otwierając Adi Granth na losowo wybranej stronie.
Zaratusztrianizm
Święta księga zaratusztrian to Awesta Księga ta powstała w VI w. pne, ale jej pierwotny tekst został zniszczony czasach podbojów Aleksandra Macedońskiego. Nowa redakcja powstała w I w. n.e. a ostatecznie zredagowano ją w IV w. Na zachowaną Awestę składają się: Jasna z Gaty (najstarsza część przypisywana Zaratusztrze; Wisperad; Widewdat; Jaszty; Chorda Awesta (Mała Awesta) - zbiór modlitw przeznaczonych do odmawiania w różnych okolicznościach przez świeckich (powstał w IV w. n.e. w języku pazand).
Islam
Świętą księgą islamu jest Koran, uważany za podyktowany Mahometowi przez posłanego przez Boga archanioła Gabriela. Ostateczna redakcja Koranu dokonała się po śmierci Mahometa, kiedy spisano i ostatecznie ustalono brzmienie tekstów ułożonych w 114 sur. Muzułmanie wierzą, że Koran przedstawia dokładnie słowo w słowo przesłanie Boga i często niechętnie patrzą na tłumaczenia Koranu z języka arabskiego.
Judaizm
Judaizm uznaje przede wszystkim świętość Tory (Pięcioksięgu Mojżeszowego, gr. Pentateuch), którą wedle przekonań religijnych Żydzi dostali od samego Boga pod górą Synaj podczas ucieczki z Egiptu. Tora zawiera wszystkie wskazówki prawa niezbędne do wypełnienia Przymierza Izraela z Bogiem.
Dobre zrozumienie Tory wymaga jednak komentarzy, przypowieści i przykładów z historii Izraela. Stąd wysoka ranga nadawana innym, późniejszym księgom. :
Nebiim (Prorocy) dzielona na "Proroków starszych" (Księgi: Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie) i "Proroków młodszych", a wśród nich (ze względu na objętość ksiąg) trzech Proroków "większych" (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel) i Dwunastu "mniejszych".
Ketubim (Pisma), a wśród nich trzy pisma poetyckie (Psalmy, Księga Hioba i Ksiega Przysłów), pięć zwojów (Księgi: Rut, Pieśń nad pieśniami, Koheleta, Lamentacje i Estery) oraz pozostałe (Księgi: Daniela, Kronik, Ezdrasza i Nehemiasza).
Oprócz tego dla judaizmu bardzo ważnym odniesieniem jest Talmud, który jest swoistym komentarzem do Tory. Talmud powstał przez zebranie przepisów i norm (hebr. halacha) oraz opowieści (hebr. haggada). Ukształtowany do III w. ne. zbiór to Miszna, której poszczególne traktaty zostały opatrzone obszernym komentarzem - Gemara. Istnieja dwie redakcje Gemary - jerozolimska (z końca IV w.) i babilońska (V-VIII w.).
Wyznania chrześcijańskie
Chrześcijaństwo uznaje świętość Starego Testamentu. Początkowo opowiadając się raczej za jego szerszą, grecką wersją (Septuaginta) i przyjmując za natchnione niektóre z odrzuconych przez rabinów księgi (w literaturze katolickiej nazywane są one księgami deuterokanonicznymi lub wtórnokanonicznymi; w literaturze protestanckiej - apokryfami). Były to Księgi: Tobiasza, Judyty, Barucha, Mądrości, Syracha oraz dwie Księgi Machabejskie, a także dodatki do Księgi Estery, Daniela i tzw List Jeremiasza (dołączony do Księgi Barucha). Ostateczny, obowiązujący dla katolicyzmu kanon ogłosił dopiero Sobór Trydencki w 1546 r. Wcześniej Marcin Luter opowiedział się za przyjęciem kanonu hebrajskiego. Stąd też Stary Testament w układzie katolickim i protestanckim różni się ilością ksiąg. Także część teologów prawosławnych opowiada się za kanonem hebrajskim. Natomiast Kościoły ormiański, koptyjski, syryjski i etiopski uznają kanon przyjęty przez katolicyzm rozszerzając go ponadto o kilka ksiąg apokryficznych.
Poza Starym Testamentem chrześcijaństwo uznaje świętość Nowego Testamentu. Jest to zbiór 27 ksiąg, których kanoniczność uznaje całe chrześcijaństwo (pomimo początkowych wątpliwości Marcina Lutra względem Listu do Hebrajczyków, Listów Jakuba i Judy oraz Apokalipsy). W skład Nowego Testamentu wchodzą napisane w języku greckim (mówi się też o pierwotnej redakcji Ewangelii wg Mateusza w języku aramejskim) i zredagowane ostatecznie w I i II w. cztery Ewangelie, Dzieje Apostolskie, Listy Pawła, Jakuba, Piotra, Jana i Judy oraz Apokalipsa. Kanon taki przyjęto do IV w.
Zobacz też