Aleksandra Krupińska
IV rok MDSSM
Nr albumu 222 542
Nauka o wojnie i pokoju.
Temat:
Koncepcja wojny, koncepcja pokoju wg św. Augustyna. Wojna sprawiedliwa wg św. Augustyna
Zagadnieniom wojny i pokoju poświęciło wiele uwagi wielu pisarzy wczesnochrześcijańskich, ale najpełniejszy wyraz znalazły one w twórczości św.Augustyna ( 354-430), zwłaszcza w jego fundamentalnym dziele „De civitate Dei” ( „O państwie Bożym).
Augustyn zakłada istnienie dwóch państw:
państwa Bożego, zamieszkanego przez dobrych aniołów i ludzi pobożnych, tylko tu możliwy jest idealny pokój,
państwa ziemskiego , gdzie przebywają aniołowie upadli i ludzie skazani na potępienie
Walka między tymi dwoma państwami stanowi treść, oś dziejów ludzkich, ich integralną częścią są również wojny, które Augustyn postrzega w jako realizację opatrznościowych planów na Ziemi, które wyznaczają zarówno władców królestw jak i czas ich trwania i panowania.
Tylko jeden prawdziwy Bóg twórca i dawca wszystkiego jest tym, który królestwa rozdaje
Wolą i mocą Boga prawdziwego zakreślone są czasy królów i królestw
1.POKÓJ
Istotę pokoju w państwie ziemskim rozważa w kategoriach doczesnych i wyróżnia pokój wewnętrzny( harmonia duszy i ciała) , pokój w państwie( harmonijne współistnienie wszystkich obywateli) oraz pokój powszechny ( harmonia panująca na świecie). Wg. Św. Augustyna nie istnieje wojna, której cel byłby inny niż pokój, mamy tu nawrót do koncepcji Platona i Arystotelesa traktujących wojnę jako drogę do pokoju. Władcy, którzy dążą do wojny nie traktują jej jako celu samego w sobie tylko jako środek mający zapewnić zwycięstwo a więc pokój i nowego urządzenia stanu rzeczy. Dążenie do pokoju jest zgodne z naturą człowieka.
Ci nawet co wojny chcą, dążą do zwycięstwa , a przeto wojując pragną dojść do pokoju
Augustyn zdecydowany prymat w relacji pokój-wojna przyznawał pokojowi, który był wg niego szczególnym darem od Boga. Nie był jednak skrajnym pacyfistą, nie potępiał wszystkich wojen.
2.WOJNA
Wojna u Augustyna odgrywa rolę instrumentalną, karzącą , przypominającą o powinności spełniania czynów moralnie dobrych.
Bóg zepsute obyczaje ludzi przez wojnę naprawia i niszczy i za pomocą takiej chłosty zaprawia ludzi do życia uczciwego i chwalebnego
Czas trwania każdej wojny i wynik każdej wojny od woli Bożej zależy
To wola Boga i tylko ona może wznieść wodza i państwo na piedestał sławy.
Analizując istotę wojen występujących w państwie ziemskim Św. Augustyn dzieli wojny na :
sprawiedliwe -obronne, mające na celu zachowanie istnienia i wolności państwa, ”autoryzowane” przez Boga, mają pozytywną ocenę, bowiem mogą doprowadzić do zwycięstwa dobra nad złem
niesprawiedliwe- zaborcze, wynikające z pychy, prowadzące do zguby narodów, przejaw karzącej sprawiedliwości Boga, są zsyłane na ludzi przez Opatrzność,
św. Augustyn akceptuje wojny prowadzone w koniecznych przypadkach przez państwa chrześcijańskie podkreśla, że powinny się one odznaczać pewną łagodnością, brakiem niepotrzebnych zniszczeń, dotrzymywania słowa danego przeciwnikowi, aby tym przekonać przeciwników o swojej wyższości moralnej, aby i oni mogli postepować zgodnie z duchem nauki chrzećijańskiej.
Św. Augustyn na sprawy służby wojskowej i zawodu żołnierskiego zapatruje się , odmiennie niż np. Tertulian, Augustyn uważa, że w niektórych sytuacjach udział w wojnie nie jest sprzeczny z zasadami moralnymi chrześcijaństwa. W jego interpretacji istnieją pewne wyjątki od piątego przykazania Dekalogu („Nie zabijaj) dotyczące mi in. Pozbawienia życia wrogów w czasie walki zbrojnej autoryzowanej przez Boga, oraz karanie śmiercią zbrodniarzy przez władze publiczne. Chrześcijanin pełniący służbę wojskową powinien wykonywać otrzymane rozkazy ,może odmówić tylko w wtedy gdy są one sprzeczne z nakazami Boga. Dobro ogółu przedkładamy nad dobro jednostki- do tej zasady powinien stosować się człowiek wierzący w relacji jednostka -państwo chrześcijańskie. Dzięki takiemu rozumowaniu Św. Augustyn starał się przezwyciężyć lukę jaka istniała w teorii i praktyce w państwie rzymskim, szczególnie po zwycięstwie Konstantyna.
Ukoronowaniem augustyńskiej teologii wojen przez Boga autoryzowanych była koncepcja „wojen świętych” Bernarda z Clairvaux oraz Rajmunda z Agiles.
Bibliografia:
1.Borgosz Józef „Drogi i bezdroża filozofii pokoju” , wyd. MON 1989r. Warszawa
2. Rosa Ryszard „Filozofia bezpieczeństwa” , wyd. Bellona 1995r. Warszawa