OCEANOLOGIE -ekologia mórz i oceanów/LIMNOLOGIE - ekologie wód śródlądowychEPEIROLOGIE - ekologia lądówEkologia - podział Autekologia - (ekologia fizjologiczna) - ekologia pojedynczych organizmów. Zajmuje się badaniem wzajemnego oddziaływania środowiska abiotycznego na poszczególne organizmy i odwrotnie. Synekologia - (ekologia ogólna biocenologia, populacjologia) - ekologia grup, zespołów organizmów w biocenozach, zajmuje się badaniem zależności między zbiorowościami organizmów, a ich siedliskami /Sozologia - nauka zajmująca się opisem zmian w środowisku przyrodniczym zajmująca się głównie pod wpływem czynników postępu technicznego(antropersji) oraz zajmująca się problemami ochrony przyrody i jej zasobów m.in. w celu zapewnienia trwałości ich użytkowania, korzystająca z metod ochrony środowiska, nowocześnie ujmowanej geografii.2. CZYSTSZA PRODUKCJA Czystsza produkcja oznacza ciągle stosowanie kompleksowej prewencyjnej strategii ochrony środowiska ograniczającej ryzyko jakie niesie produkcja i jej wytwory ludziom i ich otoczeniu idea CP jest przeciwstawieniem idei USUWANIA SKUTKÓW oddziaływania produkcji na środowisko naturalne U.S. w naszym podejściu jest do ochrony środowiska ZŁEM koniecznym - ostatnim ogniwem działania jeśli wszystkie inne sposoby zostały wykorzystane Ideałem usuwania skutków jest utworzenie zrzutów zanieczyszczeń do środowiska poniżej normalnych norm Ideałem C.P. jest produkcja bez odpadów C.P. jest procesem zarządzania i sterowania produkcji zmierzającym do zapobiegania i ograniczenia powstania marnotrawstwa zasobów pracy ludzkiej, materiałów i energii.// 7 czynników warunkujących sukces ECO-sukuteczności:redukcja ilości materiałów zużywanych na produkty i usługi//redukcja zużycia energii w produkcji i usługach // redukcja emisji substancji toksycznych// zwiększenie recyklingu materiałów// maksymalizacja zrównoważonego wykorzystania odnawialnych zasobów// redukcja materiałów z których odpady długo rozkładają się w czasie/\ zwiększenie żywotności produktów i skuteczności usług 3. CZYSTA PRODUKCJA -Czysta produkcja idea CP jest przeciwstawieniem idei usuwania skutków oddziaływania produkcji na środowisko naturalne usuwanie skutków, w naszym podejściu w ochronie środowiska jest złem koniecznym - ostatnim ogniwem działania, jeśli wszystkie inne sposoby lub możliwości, które daje Koncepcja CP zostały wyczerpaneideałem usuwania skutków jest utrzymanie zrzutów zanieczyszczeń środowiska poniżej dopuszczalnych norm Ideałem CP jest produkcja bezodpadowa
CP jest procesem zarządzania i sterowania produkcją zmierzając do zapobiegania i ograniczania powstawania marnotrawstwa zasobów pracy ludzkiej materiałów i energiiDla procesów produkcyjnych oznacza :
Oszczędność materiałów energii, eliminacja toksycznych surowców redukcję ilości i toksyczności wszystkich zanieczyszczeń zanim opuszczą procesDla produktu oznacza :Ograniczenie oddziaływania produktu na środowisko w całym cyklu życia począwszy od pozyskania surowców a kończąc na składowaniu zużytego produktu.CP uzyskuje się przez : know how, - usprawniania technologii, - zmianę postaw ludzkich
4. OCHRONA ŚRODOWISKAOchrona środowiska dotyczy ochrony człowieka, jego życia i zdrowia oraz jakości życia. Zatem ochrona środowiska ma inne zadanie niż ochrona przyrody . Idea ta zmierza do pogodzenia gospodarki człowieka rozwojem ekologicznym otaczającego świata tj prowadzenia działalności człowieka w harmonii z przyrodą. Realizując tę ideę powinno się uznać nadrzędność praw ekologicznego gospodarowania, które nie tylko nie może być zakłócane przez ciągły rozwój cywilizacyjny i wzrost technizacji gospodarki, ale powinno się te dwa elementy planowo wykorzystywać dla dobra przyrody i samego człowieka. Ma temu służyć oparcie gospodarki na ekorozwojuOchronę środowiska można zapewnić przez racjonalne wykorzystanie przyrody i jej zasobów oraz stosowanie środków zapobiegawczych obejmujących:- Wykorzystanie urządzeń chroniących środowisko np. oczyszczalnie ścieków, wychywtacze pyłów, gazów przemysłowych- Eliminowanie działalności czynników szkodliwych dla środowiska albo przeciwdziałanie tym czynnikom (np. stosowanie metod biologicznej ochrony roślin w celu ograniczenia stosowania środków chemicznych, wcześniejsze określenie optymalnych form, wykorzystanie rekreacyjnego terenu i dopuszczalnego obciążenia środowiska ruchem turystycznym, eliminowanie z obszarów podlegających szczególnej ochronie turystyki motorowej i motorowerowej)
- Stosowanie technologii i rozwiązań technicznych nie tworzących zagrożeń lub uciążliwości dla środowiska albo je ograniczających.5. ZINTEGROWANE SYSTEMY ZARZĄDZANIA
]Zarządzanie środowiskiem oznacza zarządzanie użytkowaniem, ochronę i kształtowanie środowiska, czyli zarządzanie ochroną środowiska w szerokim tego słowa znaczeniu - co sposób bezpośredni i pośredni na "końcu rury", w procesach produkcyjnych oraz w czasie pozaprodukcyjnej aktywności społeczeństwa i pojedynczych osób.Zarządzanie środowiskiem zintegrowane z ogólnym systemem zarządzania np. w przedsiębiorstwie lub gminie nazywa się ZARZĄDZANIEM ŚRODOWISKOWYM lub EKLOGICZNY.Systemy zarządzania tworzą obiekt zarządzania (sterowania) i system zarządzający (sterujący), z zachodzącymi między nimi relacjami, którymi najczęściej są sygnały sterowania.1)"skoordynowany układ elementów, zbiór tworzący pewną całość uwarunkowaną stałym logicznym uporządkowaniem jego części składowych"2)"zasady organizacji czegoś, ogół przepisów , reguł obowiązujących i stosowanych w jakiejś dziedzinie, wg których coś jest wykonywane"SYSTEM ZARZĄDZANIA (STEROWANIA) ŚRODOWISKIEM - wyodrębniona i odpowiednio uporządkowana część rzeczywistości, która jest związana z zarządzaniem i użytkowanie, ochroną i kształtowaniem środowiska przyrodniczego, oraz systemem zarządzania (sterowania) środowiskiem.Systemy zarządzania tworzą obiekt zarządzania (sterowania) i system zarządzający (sterujący), z zachodzącymi między nimi relacjami, którymi najczęściej są sygnały sterowania. 6. EKONOMICZNY ROZWÓJ -EKOROZWÓJ - zrównoważony trwały rozwój może mieć wiele znaczeń:- Systematyczne, długotrwałe wykorzystanie naturalnych zasobów ziemi - Modalny rozwój, który umożliwia krajom postęp ekonomiczny i socjalny bez niszczenia ich środowiska zasobów - Typ rozwoju, który jest społecznie słuszny, etycznie akceptowany moralnie sprawiedliwy i ekonomicznie zdrowy Technologiczny rozwój- inaczej ekorozwój i jest on prowadzeniem wszelkiej działalności gospodarczej w taki sposób aby nie spowodować nie odwracalnych zmian w żywej przyrodzie.rozwój społeczno gospodarczy jest zharmonizowany z środowiskiem przyrodniczym. Obszary (reguły) kształtowania ekorozwoju :-traktowanie środowiska człowieka jako całości ,-środowisko jest procesem rozwojowym,- środowisko traktować interakcyjnie,-systemowe ujmowanie elementów środowisk( rola w ekosystemie). Czynniki wdrażania ekorozwoju:-świadomoś ekologiczna społ.- stan równowagi między gospodarką, środowiskiem i społeczeństwem,- ekologizacja procesów gospodarczych,-ekonomizacja zarządzania ochrona środowiska,-zapobieganie skutkom negatywnym,WNIOSEK-eko rozw. Jest procesem dyna,micznym, ma na celu zapewnienie kontroli przebiegu procesu i sterowanie czynnikami. Standardy(jakość życia,jakość środowiska, świadomość ekologiczna) 7. ZRÓŻNICOWANY ROZWÓJ
"Rozwój" musi być zróżnicowany jako jakościowy pomiar dobrobytu. "Zrównoważony rozwój" zachowuje niezbędną równowagę między interesami współczesnych i przeszłych pokoleń. Mieści się w nim zarówno pojęcie sprawiedliwości społecznej jak i zdrowe środowisko naturalne. Rozwój dotyczący prze wszystkim ludzi a nie rzeczy.Dlatego punktu wyjścia i celem całej działalności zmierzającej do rozwoju musi być człowiek. Bardzo często "postęp" oznaczał przemianę powodującą ograniczenie wolności człowieka. Każdy, więc postęp "nieludzki" nie jest postępem i uważany musi być za niemoralny. Gdy więc mówimy o postępie i rozwoju świata w jego materialnym aspekcie trzeba mieć na uwadze rozwój całego człowieka we wszystkich jego wymiarachZróżnicowany rozwój = nowy ład społeczny.
- Deklaracja z RIO zawiera zbiór 27 zasad, którymi Państwa powinny kierować się przy wprowadzaniu „NOWEGO ŁADU NA ZIEMI”.- Podstawową zasadą NOWEGO ŁADU ma być „Zasada zrównoważonego rozwoju zapewniająca harmonie w dążeniu do uzyskania lepszej jakości życia- Zrównoważony rozwój i wyższą jakość życia dla wszystkich ludzi można osiągnąć przez wyeliminowanie niezrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz stosowania własnej polityki demokratycznej- NŁ (nowy ład) nie jest możliwy bez określenia nowych komunikowanie się i współpracy między ludźmi, narodami, państwami.
- NŁ nie jest również możliwy bez ustanowienia nowych systemów ekonomicznych wspierający rozwój krajów rozwijających się oraz zwalczanie globalnych zagrożeń.
Zrównoważony rozwój - ma zapewnić zachowanie zasobów naturalnych a tym samym powstrzymać dalszą degenerację środowiska przyrodniczego.8. NORMY 9000 I 14000 ISO 14000 jest to system zarządzania środowiskowego jako część ogólnego systemu zarządzania która obejmuje struktórew organizacyjną planowanie, odpowiedzialność zasady postępowania, procedury, procesy i środki potrzebne do opracowywania, wdrażania, realizowania i przeglądu polityki środowiskowej.Norma ISO 14001 jest normą między narodową określa wymagania systemu zarządzania środowiskowego, ocenia ten system i zapewnia ciągły rozwój systemu zarządzania.
ROZWIJAJĄCE SIĘ OBSZARY ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEMISO 14001 System Zarządzania ŚrodowiskiemISO 14011-15 Przeglądy ekologicznieISO 14031 Ocena działań proekologicznychISO 14020-24 Etykietowanie ekologiczneISO 14041-44 Ocena cyklu życia produktuISO 14060 Określenia i definicje 9. ANALIZA CYKLU ŻYCIA PRODUKTU
Zewnętrzne czynniki oceny:- polityka produktu, - ocena cyklu życia produktu, - program oznaczenia produktów przyjaznych środowiskuZarządzanie cyklem życia produktu (5 etapów trwania produktu):- faza projektancka, - faza produkcyjna, - sprzedaż, - konsumpcja - eksploatacja, - faza pokonsumpcyjna OCENA (ZARZĄDZANIE) CYKLU ŻYCIA PRODUKTU - LCATo proces oceny wpływu na środowisko związanego z istnieniem na rynku produktu - wpływu związanego z całym okresem życia produktu. Technika LCA różni się od innych narzędzi ochrony środowiska.PROCEDURA OCENY CYKLU ŻYCIA PRODUKTU- zidentyfikowanie produktu: - określenie cyklu i zakresu; - analiza inwentaryzacyjna: - opracowanie wykresów przypływów; - zbieranie danych; - zdefiniowanie granic systemu; przetwarzanie danych; ocena wpływów: - ocena wielkości wpływów; - klasyfikacja i charakterystyka; ocena możliwości polepszenia produktu: sprawozdawczość i ocena poprawyROLA LCD w podejmowaniu decyzji:a)aspekty środowiskowe: - analizy środo.: LCA; SFA; RA; EIA; inne b)Aspekty pozaśrodowiskowe: - inne typy analiz: koszty; bezpieczeństwo; problem zatrudnienia; inne- ramy określające podjęcie decyzji, - wyznacznik decyzji, - podjęcie decyzji><><> IDEA EKOROZWOJU polega na takim gospodarowaniu zasobami przyrody, aby nie dopuścić do ich degradacji, lecz przyczynić się do ich rozwoju i ulepszenia.
Główne cele zrównoważonego rozwoju:-bezpieczne dla zdrowia ludzkiego środowiska-zachowanie równowagi ekologicznej w podstawowych ekosystemach-przygotowanie niezbędnych warunków ochrony biologicznej sił człowieka-dalszy rozwój gospodarczyTECHNIKI MINIMALIZACJI ODPADÓW1.redukcja u źródła-zmiany w produkcie-kontrola u źródła-zmiany technologii-zmiany w materiale wyjściowym
-poprawa praktyki eksploatacyjnej /2.redukcja wewnątrz i na zewnątrz zakładu - RECYRKULACJA-odzysk-ponowne użyciePROCEDURA MINIMALIZACJI ODPADÓWZmierza do tego aby zrealizować w przedsiębiorstwie system zarządzania środowiskowego. Składa się z:a)fazy planowania i organizacji - okreś la wpływy przedsiębiorstwa na środowisko b)faza oceny - realizowanie zadań c)faza analizy wykonalności: - techniczna, - ekonomiczna d)faza próby wdrażania produktu
Do podstawowych reguł kształtowania ekorozwoju J. Kołodziejski zalicza:
Całkowite i systemowe ujmowanie zjawisk przyrodniczych, społecznych i gospodarczych zachodzących w danym terytorium oraz traktowanie środowiska człowieka jako ograniczonej całości.
Postrzeganie środowiska jako procesu rozwojowego, w którym stale następują ewolucyjne i rewolucyjne zmiany.
Traktowani środowiska w sposób interaktywny, dostrzeganie współzależności zdarzeń i zjawisk, w tym również systemu wzajemnych powiązań i zależności między różnymi formami użytkowania środowiska a stanem ekosystemów.
Systemowe ujmowanie elementów środowiska szczególnie z punktu widzenia ich roli w ekosystemie
Ocenie zmian środowiska przez nowy paradygmat systemu wartości, w którym główną wartością jest zachowanie zdolności przyrody do zapewnienia trwałego rozwoju (wzorzec systemów wartości)
Praktyczne wdrażanie ekorozwoju jest uwarunkowanie takich składników jak:
świadomość ekologiczna społeczeństwa i jego gotowość do partycypacji w zarządzaniu ekorozwojem.
Stan równowagi między gospodarką, środowiskiem i społeczeństwem oraz możliwość wdrażania różnych racji, które pojawiają się w procesie podejmowania decyzji o rozwoju organizacji społeczeństwa itp.
Naturalne powiązania między ekosystemami i ludzką populacją i możliwości ich kształtowania.
Ekologizacja procesów gospodarczych uzależnionych od środowiska
Ekonomizacja zarządzania ochronną środowiska
Analizowanie ekologicznych skutków zamierzonej działalności gospodarczej na etapie jej programowania i zapobieganie skutkom negatywnym