Rozród kóz i odchów koźląt Dojrzałość rozpłodową osiągają w wieku 7-8 miesięcy (użytkowanie powinno się rozpocząć miesiąc dwa miesiące później w celu przyrostu masy ciała matki. Ruja występuje sezonowa w miesiącach wiosennych, marcu i kwietniu oraz w sierpniu i grudniu. Występuje tzw. Ruja cicha trwająca dwa trzy dni: obnirzenie sromu zaczerwienie, wyciek śluzu. Ciąża trwa około 5 miesięcy w zależności od liczby młodych. Przed porodem przygotowuje się pomieszczenie, należy wyścielić słomą. Poród przebiega łagodnie bez pomocy. Po porodzie podajemy kozie poidło z otrąb pszennych. Koza podczas porodu powinna mieć zapewnioną swobodę ruchów. Zabiegi takie jak u bydła i owiec. W ciągu 30 min. podać siarę, aby młode koźlę mogło oddać pierwszy kał - smułkę przez pierwsze 5-6 dni koźlę żywimy tylko mlekiem matki. Po 3 tygodniach wprowadzamy siano dobrej jakości, ziarno owsa. Do 3 tygodni paszę, mleko zastępcze mleko krowie. Po 5 tygodniach paszę treściwą, po 8 tygodniach niewielkie ilości zielonki.. do całorocznego utrzymania kozy z przychówkiem potrzeba 15-20 arów powierzchni.
SWINIE-LOCHY objawy popędu płciowego występują u młodych loszek już w wieku 5-6 mies., dojrzałość do rozpłodu osiągają dopiero w wieku ok.8 mies., po uzyskaniu kondycji hodowlanej i masy ciała 110-120kg. Lochy o dobrej płodności użytkuje się 3-4 lata, ponieważ po 5-7 miotach liczba prosiąt zmniejsza się oraz obniża się mleczność. Cykl rujowy trwa 21 dni. Czas trwania rui, zwanej u świń lochowaniem lub hukaniem wynosi 2-3 dni, mniej wiecej po upływie doby od pierwszych objawów rui następuje trwająca kilkanaście godz owulacja. Podczas niej z jajników sukcesywnie wydostają się dojrzałe komórki jajowe. Ruja powtarza się przeciętnie co 3 tygodnie. Objawy rui: obniżenie i zaczerwienienie sromu, niespokojne zachowanie się, utrata apetytu, wydawanie charakterystycznego głosu. KNURY popęd płciowy przejawia się już od 5-6 miesiąca życia, do rozrodu od 8 mies. Przy masie 120-130 kg. KRYCIE duży wpływ na zapłodnienie wywiera wybór odpowiedniego terminu krycia lochy w okresie rui. Plemniki knura przedostają się do jajowodów w 2-3 godz po stanowieniu i zachowują tam zdolność do zapłodnienia komórek jajowych przeciętnie prze 15-20 godz. Pierwszy raz kryje się lochę 12-18 godz po dostrzeżeniu objawów rui, a drugi raz 12-18 godz po pierwszym pokryciu. CIĄZA trwa 114 dni. W początkowym okresie część płodu zamiera i bądź zostaje wessana bądź ulega zeschnięciu. W drugiej połowie ciąży można stwierdzić ciężarność na podstawie powiększania się objętości brzucha lochy oraz ruchów płodów. Oznakami zbliżającego się porodu jest nabrzmienie sromu i wymienia. Locha rodzi leżąc na boku. Poród trwa 2-3 godz . Prosięta rodzą się w odstępach 10-15 min. W 2-3 godz po urodzeniu się ostatniego prosięcia odchodzi łożysko co świadczy o zakończeniu porodu.
KONIE- ogier jak i klacz zaczynają przejawiać popęd płciowy w wieku 1-1,5 roku. Nadają się do rozpłodu w wieku 3 lat. W dobrych warunkach żywienia i utrzymania klacz pracujący w zaprzęgu może być używany do rozpłodu od 3-4 do 16-20 roku życia, ogier zaś od3 do 9-15 roku życia. Ogrowi młodemu w pierwszym sezonie rozpłodowym nie należy przeznaczać do pokrycia więcej niż 30 klaczy i nie przekraczać 6 skoków tygodniowo. W drugim roku eksploatacji rozpłodowej ogier może pokryć do 40 klaczy do 10 skoków tyg, a w następnych sezonach rozpłodowych może ogrowi dorosłemu przeznaczyć 60-80 klaczy. Czas trwania rui u klaczy nazywany paleniem się lub grzaniem się, jest różny; jajeczkowanie następuje zwykle 2 dni prze je zakończeniem. Uwzględniając długość rui klacze można podzielić na 3 grupy: o krótkim okresie grzania się 1-3 dni, należy je kryć po raz pierwszy w pierwszym dnie i powtórnie drugiego i trzeciego dnia; o średni długim okresie grzania się 4-7 dni należy je kryć w trzecim dniu rui; o długim okresie rui 8-12 dni należy je kryć w szóstym dniu grzania się. Powtórne krycie powinno następować w 24 do 48 godz po pierwszym .Cykl płciowy u normalnie rozwiniętych klaczy powtarza się co 20-21 dni. CIĄZA waha się w granica 320-340 dni. Głównym objawem ciązy jest zahamowanie cyklu płciowego. Przed porodem klacz zwykle zaczyna się niepokoić, wstaje i kładzie się na przemian. Następuje obrzęk wymienia i pojawia się mleko; nabrzmiewają wargo sromowe, zapadają okolice przy nasadzie ogona. Podczas porodu najpierw ukazują się błony płodowe w postaci pęcherzy, który stopniowo się powiększa, wreszcie pęka. Wówczas ukazują się nogi źrebięcia najczęściej przednie. Poród trwa 20-50 min. Pępowina łącząca płód z matką rozrywa się sama, gdy klacz wstaje po porodzie. Klacz po porodzie najczęściej oblizuje noworodka, usuwając w ten sposób śluz i resztki błon płodowych. Łożysko odchodzi zwykle w 15-30 min po urodzeniu źrebięcia.
OWCE- dojrzałość płciowa w wieku 5-8 mies., zależy od rasy i żywienia. Ruja u maciorek trwa 24-36 godz . Ruja przebiega w owiec na ogół bez objawów jest to tzw. cicha ruja. Zorganizowany proces rozrodu u owiec nazywamy stanówką. Krycie kontrolowane polega na tym ze do grupy maciorek przeznaczonych do krycia wpuszcza się tryka probiera, czyli szukarka który ma za zadanie wyszukać grzejące się owce. Ten sposób umożliwia wykrycie wszystkich samic z rują i krycie we właściwym czasie. Krycie naturalne z ręki 1 tryk rozpłodowy może pokryć w czasie stanówki 50 -60 macior. Jeden tryk nie powinien kryć więcej maciorek niż 2-3 dziennie. Przerwy miedzy skokami powinny wynosić 2-3 godz. Krycie nie kontrolowane polega na swobodnym naturalnym kojarzeniu tryków i maciorek bez udziału człowieka. System haremowy polega na włączeniu 1 tryka do stada 20-30 maciorek, z którymi pozostaje prze cały czas stanówki. System wolny do wszystkich maciorek przeznaczonych do pokrycia wpuszcza się w określonym terminie wszystkie tryki rozpłodowe. CIAZA trwa 144-152 dni. Rozwój zarodka, a następnie płodu jest do końca 2 mies., W 3 mies., ciąży przyrost masy płodu staje się szybsza i do 5 mies., stale wzrasta. Na początek porodu wskazuje ukazanie się w szparze sromowej pęcherza płodowego, gdy pęcherz sam pęknie z rozszerzonej szpary sromowej owcy powinny wystawać nóżki jagnięcia.
BYDŁO- Dojrzałość płciowa występuje 6-15 mies., życia. Użytkowanie rozpłodowe rozpoczyna się dopiero po osiągnięciu pełnej dojrzałości fizycznej, a wie buhajów w wieku 12-14 mies., a jałowic 14-20 mies. U krów ruja trwa przeciętnie 18 godz., okres miedzyrujowy trwa u krów przeciętnie 3 tyg. Zewnętrzne objawy rui; niepokój, ryczenie, brak apetytu, obrzęk warg sromowych. Pierwszym objawem ciąży jest brak rui w ciągu 3-4 tyg. po unasiennieniu. Drugą połowę ciąży charakteryzuje stopniowy spadek mleczności i wzrost procentu tłuszczu w mleku. Sztuki cielne stają się spokojniejsze mniej żywo reagują na otoczenie, poruszają się wolniej. W ostatnich miesiącach ciąży (7-9 mies.) należy już czynić przygotowania do oclenia i następnej laktacji. Na 6-8 tyg. przed wycieleniem należy krowe zasuszyć. Ciąża trwa 280 dni. Przebieg porodu- otwieranie się szyjki macicy może trwać kilka godzin, podczas których rytmicznie skurcze macicy powodują wnikanie do kanału szyjki błon płodowych- omoczni i owodni- wraz z wodami płodowymi. Okres wypierania rozpoczyna się wówczas gdy do skurczów macicy dołączają się skurcze mięsni brzucha. Na początku tego okresu pękają błony płodowe i płyn wylewa się na zewnątrz. Płód wskutek skurczów mięsni macicy zmienia swe położenie i ustawia się w kierunku ujścia dróg rodowych. Wypieranie łożyska może trwać od 2 do 12godz. Wypierane łożysko należy dokładnie obejrzeć w celu stwierdzenia czy odeszło ono w całości.
Lęgi kur.
Jaja do wylęgu dla reprodukcji stada nie muszą być z chowu ekologicznego, co nie znaczy że nie mogą być.
Na jednego koguta przy użytkowaniu nieśnym przypada 12-15 kur, a przy użytkowaniu mięsnym 8-10, stosuje się w kryciu wolnym. W chowie klatkowym stosuje się inseminację, tylko nasieniem świeżym (nasienie się rozcieńcza).
W ekologicznym chowie jest mniejsza nieśność i parametry wylęgowe są mniejsze
Żywotność plemników w drogach rodnych samicy to około kilkudziesięciu dni (20)
Nieśność powyżej 200 jaj rocznie daje możliwość uzyskania 100 szt. potomstwa od jednej kury rocznie
Jaja do wylęgu pozyskuje się około 22 tygodnia życia
U kogutów ujście narządów płciowych jest do kloak i istnieje niebezpieczeństwo zanieczyszczenia przy pobieraniu nasienia.
Jajnik służy do produkcji komórki jajowej, która znajduje się w żółtku tzw. tarczka zarodka
Jajo zbudowane jest z żółtka, białka, błony skorupowej i skorupy z materiałem zapasowym
Czas tworzenia się jaja to około 20-25 godzin (nieco ponad dobę)
Do zapłodnienia zachodzi w lejku jajowodu, zanim zacznie się tworzyć skorupka.
Przez skorupę zachodzi wymiana gazowa, utrata wody, w skorupie jest wapń
U kur owulacja jest codziennie
Czas inkubacji 21 dni. W komorze lęgowej okres rozwoju zarodka do 18 dnia, temp. 37,7-37,9C, wilgotność względna 53-58%, wymiana powietrza 10m3 dla 1000 zarodków, obracanie jaj co 3 godziny.
Komora klujnikowa, okres rozwoju zarodka 19-21 dni, temp. 37,7-37,9C, wilgotność względna 55-60%, wilgotność względna podczas klucia 75-80%, wymiana powietrza 30m3 dla 1000 zarodków.
Rozwój zarodka zostaje całkowicie zahamowany w temp. 20C (zero fizjologiczne), a w temp. 40C zarodek zamiera.
Prawidłowa wilgotność reguluje oddawanie ciepła przez zarodek, ułatwia przyswajanie wody ze skorupy. Zbyt mała wilgotność powoduje nadmierne parowanie wody z jaj, żółtko gęstnieje, a pobieranie składników odżywczych jest utrudnione. Jeżeli wilgotność jest zbyt wysoka, następuje rozwodnienie żółtka, co prowadzi do opóźnienia wylęgu i zamierania piskląt wskutek zachłyśnięcia się płynem owodni.
Zarodek kurzy w ciągu 21 dni w inkubacji potrzebuje około 4l tlenu a wydziela około 3,5l dwutlenku węgla.
Obracanie jaj chroni przed przywieraniem do błony obiałkowej oraz przed przylepianiem omoczni do żółtka.
Wskaźniki rozrodu:
- liczba jaj nadających się do lęgu
- wskaźnik zapłodnienia
- procent wylęgu (liczba zdrowych jaj)
Przy 37C białko z zepsutych jaj się rozkłada i zanieczyszcza środowisko
Seksuje się te, które są przeznaczone do chowu nieśnego (szczątkowe prącie) w pierwszych dniach stosuje się szczepionki