STOP dla przestępstw seksualnych
Program ten powstał w Kanadzie (Ottawa), w latach 80., z inicjatywy Roberta R. Rossa, gdzie początkowo funkcjonował jako program kuratorski. Zyskał szczególne uznanie terapeutów Wysp Brytyjskich. STOP jest programem kognitywno-behawioralnym, mającym za zadanie poszerzenie wnikliwości oceny własnego postępowania.
W zastosowaniu do przestępców seksualnych program STOP zakłada trzy główne cele:
wzbudzenie lub ożywienie poczucia odpowiedzialności za popełnione czyny
doprowadzenie do zrozumienia przez poddawanego oddziaływaniom resocjalizacyjnym przestępcy szerokiego kontekstu konsekwencji popełnionych czynów przestępczych, zarówno dla ofiary, jej najbliższych, jak i dla przestępcy i jego rodziny
rozwinięcie mechanizmów samokontroli prowadzących do wytworzenia nowego stylu zachowania, pozwalającego na maksymalne unikanie sytuacji mogących spowodować nawrót aktywności przestępczej.
3 podstawowe fazy realizacji programu:
A. ocena kandydatów oraz ich przygotowanie do uczestnictwa w programie - obejmuje ocenę przestępcy i natury popełnionego przez niego czynu oraz uczestnictwo w oddziaływaniach przygotowawczych dla programu STOP, które także wspierają skuteczność oddziaływań podstawowych. Ocena przestępcy i jego czynu stanowi podst. element pracy przygotowawczej. Wyróżniamy 10 podstawowych elementów oceny kandydata do programu: 1. sposób popełnienia przestępstwa 2. historia życia skazanego 3. aktywność seksualna skazanego 4. funkcjonowanie w społeczeństwie i samoocena 5. stosunek do ofiary 6. zdolność do podejmowania odpowiedzialności za swoje czyny 7. preferencje seksualne i sposoby seksualnego podniecania się 8. stopień upośledzenia mechanizmów samokontroli 9. poziom rozwoju intelektualnego 10. ocena stopnia ryzyka powrotu do przestępstwa.
B przeprowadzenie programu
C działania wspierające.
Działania przygotowawcze do programu są prowadzone w kilku podst. kierunkach. Działania wspierające to całokształt zabiegów zmierzających do „poszerzenia świadomości” (50 godz zajęć grupowych). Drugi kierunek dz. przyg. ma charakter przygotowawczo - wspomagający. Jest to planowanie czasu pobytu w więzieniu w sposób najbardziej efektowny, plan przygotowuje wspólnie skazany z wychowawcą, plan obejmuje najważniejsze rozwijające skazanego kierunki (podniesienie kwalifikacji do pracy zawodowej, przyuczenie do zawodu, wyrobienie odpowiedniego stosunku do przepisów prawnych i norm obyczajowych, organizacja czasu wolnego, sposoby pracy nad wyzbywaniem się złych nawyków, metody pracy nad poszerzeniem samopoznania, praca nad polepszeniem stosunków z innymi osobami. Dla skazanych za „gwałtowne” formy przestępstw - nauka kontrolowania złości (sporządzenie „dziennika złości), treningi powstrzymywania agresji.
Przebieg programu zasadniczego: Faza pierwsza-jej głównym zadaniem jest „otworzenie świadomości” uczestników spotkań grupowych. Osoby biorące udział w programie wskazują na wadliwość popełnionych wcześniej czynów. Zadaniem pierwszej fazy programu STOP jest wyrobienie poczucia odpowiedzialności za popełnione czyny, kara skazanego jest konsekwencją naruszenia tabu społecznego, a nie złej woli sędziego czy splotu pechowych wydarzeń. Kolejny elementem pierwszej fazy jest wyrobienie u skazanego „odruchów empatycznych”, analiza krzywd, jakie akty przestępstwa seksualnego wyrządzają ofierze.
Najważniejszym, ostatnim elementem pracy grupowej w ramach tej fazy jest analiza cykli własnych reakcji seksualnych szczególnie tych, które są zabronione przez prawo.
Faza druga - polega na ugruntowaniu umiejętności i nawyków zdobytych w fazie pierwszej, głównie nawyku analizowania cyklu odczuwalnych seksualnych ekscytacji, aby na tej podst. wyrobić mechanizmy blokowania reakcji niepożądanych. Mechanizmy zapobiegania zapobi
Kasia Boraczek (27-01-2010 20:48)
egające nawrotowi zachowań przestępczych. List do ofiary jako najlepsza metoda pracy nad wyrobieniem ćwiczonych w pierwszej fazie odruchów empatycznych (autor listu wyraża odpowiedzialność za popełniony czyn, następnie analiza krzywdy, jaka dotknęła ofiarę, w zakończeniu listu uczestnik programu opisuje swoje wysiłki zmierzające do poprawy, nie może być w liście prośby o wybaczenie, kiedyś listów nie wysyłano, teraz jednak istnieje taka możliwość). Faza trzecia - programy wspomagające. Rozwijanie zainteresowań, wybieranie hobby, nauka zręczności społecznych, bezkonfliktowego i nieagresywnego uczestnictwa w grupie. „Kobieta, mężczyzna i społeczeństwo” program, mający na celu wyposażenie uczestników w wiedzę na temat seksualności kobiety i mężczyzny, ról społecznych związanych z płcią. Istnieje także program dotyczący pracy z osobami ze skłonnościami do nadużywania alkoholu, narkotyków. Program dramatoterapeutyczny - prowadzony przez zawodowego aktora albo przez terapeutę, uczestnicy programu organizują inscenizacje klasycznych sztuk, jak i scenek z prywatnego życia uczestników terapii. Skazanym przygotowywanym do wyjścia na wolność zaleca się uczestnictwo w programie „przedzwolnieniowym” Obejmuje on metody poszukiwania pracy, kurs właściwego planowania wydatków, informacje o bezpiecznym seksie, o metodach antykoncepcyjnych. Wychodzącego na wolność wyposaża się w wiadomości na temat uzależnień takich jak narkomania, alkoholizm, nikotynizm oraz sposoby walki z tymi uzależnieniami. W ramach projektu STOP prowadzone są także kursy dla opiekunów i kuratorów sądowych.
SOTP - modyfikacja programu STOP w Anglii i Walii.
STOP i SOTP mało się między sobą różnią. W zakresie oceny kandydatów do uczestnictwa w programie różnice polegają na rozszerzeniu naboru do programu. Wszyscy skazania za przestępstwa seksualne muszą być przebadani przez więziennego psychologa wg Skali Oszacowań Cech Psychopatycznych Harego. Obowiązują też liczne badania osobowości.
Przebieg zasadniczego programu SOTP jest krótszy-obejmuje dwie fazy po 80 sesji każda. Bardziej rozbudowany jest system działań wspierających. Szczególnie ważne są dwa: program adaptacyjny (dla więźniów o zaniżonym poziomie wiedzy i małej kompetencji społecznej) oraz program uzupełniający (50 godz., którego zadaniem jest poprawienie zdolności umysłowych, uczy podejmowania decyzji życiowych) W ramach programu SOTP istnieje także skrócony program dla mniej groźnych przestępców seksualnych. Istotna dla SOTP jest dwukrotna ocena stopnia ryzyka powrotu do przestępstwa, tzn. przed rozpoczęciem programu i po jego zakończeniu.
Przygotowanie personelu do pracy z przestępcami seksualnymi wymaga dostarczenie jak najszerszych wiadomości o naturze przestępstw seksualnych, sposobach resocjalizacji negatywnych zachowań, w szczególności ujęcia kognitywno-behawior.którym opiera się program STOP, po drugie wymaga zoorganizowania dla pracowników więziennych oddziaływań wspierających. Pracownicy i personel przechodzą szkolenie na temat życia seksualnego. Działania wspierające dla osób pracujących z przestępcami seksualnymi obejmują 3 kierunki działań: 1. pomoc merytoryczną 2. wspieranie emocjonalne 3. rozwiązania organizacyjne.