Motywacja i emocje ogólna charakterystyka
Spis treści
Różne podejścia do pojęcia,,motywacji, „ str.3
Podstawowe pojęcia związane z zagadnieniem motywacji str.3-4
Mózgowe mechanizmy motywacji
Elektryczna regulacja głodu i pragnienia na przykładzie zwierząt str.4-5-6
Zaburzenia systemu regulacji motywacji na przykładzie zwierząt str.6-7
Definicje słowa Emocje str.7
-Klasyfikacja procesów Emocjonalnych str.7-8
Podział Emocji na pierwotnie i wtórne
Różne podejścia do pojęcia „motywacja”
W książkach z zakresu psychologii odnaleźć możemy wiele definicji motywacji. specjaliści z zakresu psychologii są zgodni że zachowanie motywacyjne jest skierowane na konkretny cel i zawsze idzie w parze z uaktywnieniem się organizmu. Tradycyjne pojęcie motywacji stosuje się by wyjaśnić trzy istotnie kwestie.
Co powoduje pobudzenie organizm do działania?
Dlaczego organizm wybiera jedną reakcję kosztem drugiej? Jeżeli dany człowiek może wybrać między kierowaniem dużym przedsiębiorstwem a karierą naukowca. Dlaczego dokonuje takiego, a nie innego wyboru? Czym się kieruje
Dlaczego organizm na ten sam bodziec jednym razem reaguje tak, a innym razem inaczej? Dlaczego czasami pragniemy towarzystwa innych ludzi a czasami chcemy uciec przed nimby pobyć trochę w samotności
„Motywacja (z łac. movere tzn. ruszać się) - jest pojęciem abstrakcyjnym, którego nie da się obserwować bezpośrednio; to termin na określenie wszystkich procesów zaangażowanych w rozpoczęcie, kierowanie i podtrzymywanie aktywności fizjologicznych i psychicznych.” (Zimbardo 2002)
„Motywacja - to pojęcie wyjaśniające pobudzenie, ukierunkowanie oraz zróżnicowanie działania, a także jego przyczyny.” (Pervin 2002)
„Motywacja - to termin, pozwalający wyjaśnić, co skłania istoty żywe do ruchu i utrzymania wybranego kierunku przynajmniej przez jakiś czas.” (Mitel 1999)
Motywacja jest bardzo szerokim pojęciem, na które składa cała masa wewnętrznych mechanizmów zaangażowanych w:
preferencje jednej aktywności nad innymi (osoba silnie zmotywowana przekłada pewna aktywności nad inne, doskonali swoje umiejętności ćwiczy zachowanie które pozwolą jej uzyskać wyznaczony przez nią cel poświęca cały swój czas i energię dla osiągnięcia tej jednej rzeczy);
całą swoją energie, czyli siłę reakcji
nieustępliwość czyli działania według wzoru, skierowanego cele.
Podstawowe pojęcia związane z zagadnieniem motywacji
Psychologowie często posługują się następującymi pojęciami popęd oraz motyw by wyjaśnić problematykę związaną z motywacją. Pojęcie motyw jest najczęściej dotyczy potrzeb ludzkich zakorzenionych psychicznie i społecznie, które z założenia są wyuczone przez doświadczenia osobiste. Wiec „Motywy są hipotetycznymi stanami wewnętrznymi organizmu, które aktywizują zachowanie i popychają organizm do jakiegoś celu.” (Rathus 2004). Inna definicja motywu mówi, że „motyw to pojęcie wyjaśniające pobudzenie, ukierunkowanie oraz zróżnicowanie działania, a także jego przyczyny” (Pervin 2002). Motywy są odpowiedzialne za to, dlaczego postępujemy tak, a nie inaczej. Zdaniem psychologów motywy mogą występować w postaci popędów, potrzeb i pobudek. Współcześni psychologowie wyróżniają dwa rodzaje motywów: motywy świadome oraz motywy nieświadome. W niektórych sytuacjach określenie danego rodzaju motywu może sprawiać kłopoty. Podstawowe motywy to te, które są związane bezpośrednio z ciałem, jego fizjologią i chemią. Kolejnym pojęciem związanym z motywacją jest popęd ten termin, zazwyczaj używany przez psychologów w stosunku do motywacji z założenia pierwotnie biologicznej, tzn. głód, pragnienie. Popęd jest to uporczywy bodziec, wymagający odpowiedniej reakcji. Popędy fizjologiczne stanowią odpowiedniki potrzeb fizjologicznych. Po pewnym czasie bez jedzenia i picia organizm potrzebuje tych składników by prawidłowo funkcjonować. ,,Mino to doświadczenie głodu i pragnienia ma podłoże psychiczne. Popędy pobudzają nas do działania. Poziom popędu rośnie w miarę okresu deprywacji. Jeżeli nie jedliśmy od pięciu godzin, odczuwamy silniejszy popęd głodu, niż wtedy, gdy nie jedliśmy od pięciu minut
Mózgowe mechanizmy motywacji
Elektryczna regulacja głodu i pragnienia na przykładzie zwierząt
Żeby dokładnie wyjaśnić ten proces powinniśmy wziąć pod uwagę np. dobrze nakarmione zwierzęta, które wyglądają na zadowolone i którym niczego nie brakuje. Te zwierzęta umieścimy w pomieszczeniu gdzie będą miały bardzo łatwy dostęp do swojego ulubionego pokarmu. Jeśli są te psy naprawdę najedzone nie będą nic jadły. A teraz włączymy aparaty stymulujące, które są podłączone z elektrodą implantowaną w struktury śród mózgowia zwierząt. Jeżeli to urządzenie zostanie umieszczone w odpowiednim miejscu zwierzęta zaczną jeść i będą jadły dopóty, do póki będzie się utrzymywać symulacja elektryczna. Zwierzęta przestaną jeść zaraz po tym, jeśli wyłączymy urządzenie. Elektrody, które umieszczone są we właściwych rejonach mózgu mogą w praktyce regulować reakcje pokarmowe zwierząt.(Hoebel, 1969) Kiedy patrzymy na taka sytuację nasuwa się podstawowe pytanie „Czy w ten sposób rzeczywiście wzbudzamy normalny motyw głodu?” Sceptycy tej teorii dowodzą, że takie reakcje zwierzęcia nie mają nic wspólnego motywacją Jest całkowicie możliwe, że elektroda po prostu wzbudza program regulacji mięśniowej związany z jedzeniem. Możliwość aktywizowania reakcji mięśniowej związanym z jedzeniem. Możliwość aktywizowania aktywizowania reakcji mięśniowych przez bodźce elektryczne ani nie jest czymś nowym, ani też nic nam niemów o motywacji. Teraz musimy się zastanowić na d problemem jak rzeczywiście przekonać sceptyków do tego, że symulacja po przez elektrody oddziałuje rzeczywiście na motywacyjny system regulacji zachowań? Przede wszystkim reakcja zwierząt musi charakteryzować się pewną ilością cech istotnych. Po pierwsze jego reakcja na prąd elektryczny nie powinna być po prostu automatyczną reakcją jedzenia, jakiego kolwiego dostępnego pokarmu. Powinna ona zależeć raczej do tego, czego zwierzę nauczyło się w normalnych warunkach w swojej przeszłości. Ponadto zwierzęta powinny wyraźnie odnosić się do określonych typów motywacji np. do wody albo pokarmu. Ten ostatni dowód rzeczowy jest potrzebny do wykluczenia możliwości, że elektroda po prostu wpływa na ogólny system aktywacji, czyniących zwierzęta ogólnie bardziej gotowe do reakcji na wszystko to, co znajduje się w jego otoczeniu łącznie z jedzeniem. Nie rozpatrzymy tych wszystkich problemów do póki do póty ta sprawa zostanie w zawieszeniu. Reakcja zwierząt na drgania elektryczne, które aktywizują obwody nerwowe w śródmózgowiu są identyczne z reakcjami biologicznego popędu głodu. Nie jedzą one pierwszego lepszego pokarmu, na który się natkną, a który nadaje się do spożycia. Zwierzęta te konsekwentnie wykonują te reakcje, które w jego poprzednim doświadczeniu prowadziły do uzyskania pokarmu. A za razem zwierzęta będą zmieniać reakcje, które nie są efektywne i nie dają określonej korzyści w tym wypadku uzyskania pokarmu. Krótko mówiąc ich zachowania są identyczne do zachowań głodnych zwierząt, mimo to, że głód jest pochodzenia elektrycznego a nie biochemicznego. Podobne wyniki uzyskano również dla wielu różnych systemów motywacyjnych. Kozy koty szczury i małpy ucząc się różnorodnych reakcji pod wpływem elektronicznej stymulacji mózgu w celu uzyskania takich rzeczy jak woda pokarm czy partnerzy seksualni. Aktywacja określonego systemu motywacyjnego zależy od dokładnego umieszczenia elektrod w określonych strukturach śródmózgowia. Obecnie precyzyjna lokalizacja tych obszarów jest już dobrze poznana. W ten sposób zachowanie motywacyjne można dowolnie aktywować całkiem nie zależnie od jakichkolwiek deficytów biochemicznych w organizmie. Ciekawe jest to, iż istnieją miejsca lokalizacji elektrod, który dają efekt wręcz przeciwny do efektu opisanego powyżej powodują zablokowanie motywacji. I tak głodne lub spragnione zwierze może przestać pić lub jeść i powrócić do swego posiłku dopiero w tedy, gdy przestanie działać elektroniczna symulacja. Wskazówką dotyczącą systemu motywacji jest to, że ma w nich zastosowanie ogólna zasada pracy układu nerwowego, odbierającego i przetwarzającego informacje:, że występują w nich zawsze dwa przeciwstawne sobie systemy nie zależne od tego czy odnoszą się do regulacji mięśniowej, analizy percepcyjnej, czy do motywacji system pobudzeniowy będący w opozycji do systemu hamującego.
Zaburzenia systemu regulacji motywacji na przykładzie zwierząt
Jeżeli pobudzenie określonych obszarów mózgu zmusza nasycone zwierzęta do jedzenia, to zniszczenie tych samych części mózgu po przecięcie powoduje efekt odwrotny sprawia, iż zwierzęta, nawet, jeśli są głodne, nie przejawiają zainteresowania pokarmem. Podobnie, jeżeli symulacja elektryczna pewnych obszarów mózgu powstrzymuje jedzenie u głodnych zwierząt, to chirurgiczne zniszczenie tego obszaru powoduje, że zwierzęta jedzą przez cały czas nawet wtedy, gdy nie są głodne. Wnioski te opierają się na złożeniu, że system regulacyjny przeciwstawia sobie mechanizmy pobudzenia i hamowania. Uszkodzenia mogą objąć zarówno pola pobudzeniowe, jak i hamulcowe. Uszkodzenie w określonym polu pobudzeniowym ośrodka głodu powoduje, że zwierzęta odmawiają spożycia pokarmu nawet wówczas, kiedy dosłownie umierają z głodu. Uszkodzenie w określonym polu hamowania powoduje, że zwierzęta objadają się i w końcu osiągają wagę ciała kilkukrotnie wyższą niż normalna ten stan nazywany jest hiperfagią. Uszkodzenie hamulcowego ośrodka głodu powoduje, że zwierzęta wyglądają tak ja by bezustannie były głodne. Pomimo wilczego apetytu są wybredne w tym, co dostają do jedzenia. Tak długo jak jedzenie jest dostępne zjadają jego niezwykłe ilości i nadmiernie zwiększają swoją wagę. Nie mniej jednak nie przejadają się tymi pokarmami, które normalnie są dla nich neutralne lub odpychające (Teitelbaum i Epstein 1962). Występują pewne typy uszkodzeń, które mogą poważne zmienić dotychczasowe preferencje zwierząt dotyczące pokarmu bądź też napoju. Jedzą i pija one to, co normalnie odrzucają ze wstrętem. Uszkodzenia te wywołują również niezróżnicowane zachowania seksualne oraz brak ukierunkowania na cel. Wskazywałoby to na całkowite zaburzenia wszelkich mechanizmów oceniających w normalnych warunkach trafności informacji płynącej z otoczenia dla określonego motywu. Ten rozprzestrzeniający się wpływ uszkodzenia na różnorodne formy zachowania nasuwa się wniosek, iż może istnieć wspólny proces oceny służący wielu różnym systemom motywacyjnym. Techniki elektryczne i chirurgiczne stopniowo odsłaniają nam ogólny zarys mechanizmów uwikłanych w motywację. Powszechne stało się obecnie implantowanie elektrod do mózgu, aby za naciśnięciem guzika można było włączyć i wyłączyć reakcje motywacji u zwierząt.. Gdyby dążeniem psychologii była kontrola zachowań, a nie zrozumienie mechanizmów leżących u jego podstaw to możliwość kontroli nad reakcjami motywacyjnymi świadczyłaby o sukcesie psychologów.
Definicja słowa Emocje
Emocje to silne wzruszenie, przeżycie podniecenie wynikające z tego iż człowiek jest systemem reagującym na siebie na poziomie umysłu (świadome postępowanie decyzje oraz przewidywanie) oraz na otoczenie na poziomie ciała (zmian koloru skóry, rytmu serca). Ogólnie słowo Emocje pochodzi od łacińskiego słowa emovere co oznacza poruszać się ku czemuś co sugeruje skłonność do działania zawierająca się w każdej emocji
Przykłady działań pod wpływem emocji
w strachu krew bardzo szybko napływa do mięśni nóg dzięki czemu bez większych problemów możemy podjąć się uciekać, jednocześnie ciało na chwilę zastyga abyśmy mogli ocenić sytuację, czy nie lepiej gdzieś się schować czy jednak uciekać
miłość, czułość oraz zadowolenie seksualne pociągają za sobą pobudzenie układu współczulnego, który wprowadza w stan relaksacji a tym samym symbiozy i współdziałania z drugą osobą
w chwilach smutku nasz organizm spowalnia metabolizm, dzięki czemu mamy czas na pogodzenie się ze stratą, zrozumienie konsekwencji i zaplanowaniu wszystkiego od nowa
Klasyfikacja procesów emocjonalnych
Tradycyjna psychologia wyróżnia trzy istotne cechy procesów emocjonalnych :
znak emocji ich negatywny bądź też pozytywny charakter
natężenie emocji jest zróżnicowane osobniczo ponieważ na taką samą sytuację różne osoby mogą zareagować w bardzo różny sposób. Nawet ta sama osoba w zależności od wielu okoliczności może w różnym natężeniu przeżywać swoje emocje.
treść są to emocje które określają znaczenie danego bodźca i nakazują organizmowi by się zachował się konkretnie do danej sytacji
Procesy emocjonalne są często dzielone na:
uczucia - są to stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych ludzi, zdarzeń i innych elementów otaczającego nas świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości . Ta sama emocja - rozumiana jako niezależny od woli proces psychiczny, będący reakcją organizmu na bodźce - może zostać zinterpretowana jako różne uczucia w zależności od sytuacji. Przykładowo zespół reakcji organizmu związany m.in. ze wzrostem poziomu adrenaliny, przyspieszonym tętnem i odpowiednim pobudzeniem układu nerwowego może być interpretowany (uświadamiany) jako strach, lęk, obawa lub panika w zależności od nasilenia emocji oraz rozpoznania wywołujących ją bodźców. Uczucia wyższe obejmują m.in. uczucia moralne (etyczne), uczucia estetyczne i uczucia intelektualne. Niekiedy używa się pojęcia uczucia do określenia zarówno emocji, nastroju jak i sentymentu.
afekty - uczucia powstające najczęściej pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych, zwłaszcza działające nagle, (gniew, złość, rozpacz, radość i strach). Posiadające wyraźny komponent fizjologiczny i ograniczające racjonalność działania. Pojęcie używane niekiedy jako synonim emocji.
emocje - silne wzruszenie, silne uczucie. Np. gniew, trema. Można czuć miłość do kogoś - to jest uczucie, lub przypływ miłości - to emocja. Pojęcia "uczucie" i "emocja" są używane niekiedy zamiennie.
nastroje - uczucia długotrwałe o małej sile i spokojnym przebiegu (zadowolenie lub niezadowolenie, wesołość lub smutek, niepokój, tęsknota).
namiętności - to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, ukierunkowują myśli, spostrzeżenia, pamięć i inne procesy psychiczne. Są charakterystyczne dla wieku młodego, z czasem słabną, ale niektóre (np. chciwość) mogą narastać.
sentymenty (postawy emocjonalne) - odnosi się do trwałych sympatii bądź antypatii np. "nie lubię antypatii", "nie lubię brukselki".
Ze względu na wielość pojęć, które odnoszą się do stanów afektywnych, trudno o takie definicje, które nie nakładałyby się na siebie. Znakomita większość badaczy zgadza się co do wyraźnego rozróżnienia dwóch odmienne zjawisk:
emocja jako względnie nietrwałe stany afektywne, o silnym zabarwieniu i wyraźnym wartościowaniu, poprzedzone jakimś wydarzeniem i ukierunkowane. Na emocje składają się trzy odrębne składniki: wyraz mimiczny, pobudzenie fizjologiczne i subiektywne doznanie (zobacz: dwuczynnikowa teoria emocji).
nastrój - o znacznie mniejszym nasileniu i długim czasie trwania (np. nostalgia, irytacja, samotność, tęsknota, dobrostan wewnętrzny).
Podział emocji na pierwotne i wtórne
Emocje są również dzielone na pierwotne - które wypływają z osoby np. lęk emocjonalny ni, które dotyczą zaspokojenia biologicznych potrzeb organizmu i wtórne - które zostały wypracowane na bazie dyspozycji, które człowiek posiada w swej naturze osobowej w połączeniu z pewnymi doświadczeniami zdobywanymi przez całe życie mające charakter społeczny, dotyczące sfery wartości i wiedzy.
Bibliografia :
Pervin Lawrence A. „Psychologia osobowości”. Gdańsk 2002. wydaw. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Wydanie pierwsze w języku polskim
Rathus S. A. „Psychologia współczesna: lepiej, więcej, przystępniej”. Warszawa 2004. wydaw. Państwowe Wydawnictwo Naukowe
Strelau J. (red.) „Psychologia. Podstawy psychologii” Gdańsk 2000. wydaw. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Nowacki T ,,Zarysy psychologii” WSIP 1974
Hock Roger R. ,,40 PRAC BADAWCZYCH, które zmieniły oblicze psychologii” Gdańsk 2003 WydawcaGdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Reber S. Artur „Słownik psychologii” Warszawa 2002. wydaw. Państwowe Wydawnictwo Naukowe
5