NAJCZĘŚCIEJ POWTARZAJĄCE SIĘ PYTANIA Z POWSZECHNEJ U KRYCHY

1.Geruzja (Rada Starszych)

Skład: 28 członków i 2 królów.

Członków wybierano dożywotnio

Byli nieodpowiedzialni

Członkiem mógł zostać pełnoprawny obywatel który ukończył 60lat

Pierwotnie była zwoływana przez królów i przewodniczyli jej obradą

Funkcje:

-Rozpatrywała ważniejsze sprawy pań

-przygotowywała wnioski do przedstawienia zgromadzeniu ludowemu

- mogła uchylać uchwały zgromadzenia jeśli uznała je za szkodliwe dla pań

Uchwały które Geruzja przyjęła jednomyślnie od razu stawały się prawem

2.BGB,

-wszedł w życie w 1900r.

2385 paragrafów, 5 ksiąg, 240paragrafów w cz. Ogólnej

Zawierał: Pr. Rodzinne, Pr. Rzeczowe, Pr. Zobowiązaniowe, Pr. Spadkowe

Charakter BGB

-zawiła konstrukcja przepisów

- zawierał klauzule generalne (kauczukowe) sędzia rozstrzygał sprawy na podstawie dobrej wiary lub uczciwego obrotu

- oparty częściowo na gruncie liberalnym, ale dopuszczał także interwncjonalizm

- starannie zawarto zapisy instytucji cywilistycznych

-świecka instytucja małzeńska

-uregulowania dotyczące sytuacji kobiet

-mowił o umowach zawartymi z osobami trzecimi

- zawierał przepisy dotyczące stowarzyszeń i fundacji

3.O karze Śmierci,

4.Źródła prawa w Rosji Radzieckiej,

Do głównych źródeł praw w Rosji Radzieckiej należały uchwalone podczas II Wszechrosyjskiego Zjazdu Rad akty: (Dekret o pokoju, dekret o ziemi oraz o przejęciu władzy przez rady):

Dekret o pokoju: wezwanie do państw walczących w I wojnie światowej by zawiesiły działania wojenne i przystąpiły do rokowań pokojowych;

Dekret o ziemi: do którego dołączony był tzw. Nakaz w sprawie ziemi, który był tymczasową ustawą regulującą kwestie agrarne. Ziemia obszarników przeszła do dyspozycji gminnych komitetów.

Przejęcie władzy przez rady: dekret ten mówił o przejęciu władzy w terenie przez rady.

Następnie w listopadzie1917r uchwalona została

Deklaracja Praw Narodów Rosji, która określała zasady radzieckiej polityki wobec narodowości zamieszkujących terytorium państwa:

-zasadę równości i suwerenności narodów,

-prawo do samookreślania,

-uchylanie dotychczasowych przywilejów, bądź ograniczeń prawnych

-zasadę swobodnego rozwoju mniejszości narodowych i grup etnicznych.

Następnie uchwalono 25.I.1918r na III Wszechrosyjskim Zjeździe Rad Deklarację Praw Ludu Pracującego i Wyzyskiwanego, która stanowiła:

- znosi się podział społeczeństwa na klasy;

- cała władza w państwie przechodzi w ręce rad;

- w celu faktycznego zapewnienia władzy ludziom pracy wprowadzona zostanie kontrola robotnicza;

- „wyzyskiwacze” zostają odsunięci od władzy;

- ludność uzyskuje prawa obywatelskie, łącznie z prawem do nauki ;

- wprowadza się zasadę kto nie pracuje nich nie je: czyli powszechny obowiązek pracy;

- ludzie pracy zostaną uzbrojeni;

Konstytucja ZSRR z 1918r uchwalona przez V Zjazd Rad zawierała w części pierwszej tekst Deklaracji Praw Ludu Pracującego i Wyzyskiwanego. W części drugiej były zawarte rzeczy dotyczące ustroju władz.

5.Leges Barbarorum,

Było podstawowym źródłem prawa w monarchii frankońskiej było to prawo poszczególnych szczepów germańskich, które weszły w orbitę państwa Franków zgodnie z zasadą personalności prawa. Polegała na stosowaniu w wymiarze sprawiedliwości w stosunku do danej osoby prawa szczepu, z którego się wywodziła. W późniejszych wiekach było stosowane zasady terytorialności prawa.

6.Pokój ziemski,

8.Monarchia Austro-Wegierska (Kiedy ustała)

Monarchia Austro-Węgierska ustała na skutek kolejnego kryzysu spowodowanego klęskami poniesionymi przez Austrię w wojnach z Prusami i Włochami 1866r. Wyparta z Niemiec i Italii Austria potrzebowała Węgier, albowiem bez poparcia Węgrów monarchia habsburska straciłaby swoja mocarstwową pozycję. Zwycięstwo koncepcji dualistycznej oznaczało koniec monarchii i uznawało odrębność państwową Węgier w stosunku do pozostałych części monarchii habsburskiej. 7 lutego 1867 cesarz przywrócił konstytucję węgierską i mianował w 1848r pierwszy osobny rząd węgierski.

9.Deklaracja Niepodległości,

Została ogłoszona w 4.7.1776r Deklaracja Niepodległości, akt w którego treści zawarto:

- teoretyczny wywód na temat przyrodzonych praw wszystkich ludzi: do życia, wolności i szczęścia, źródłem władzy jest zgoda narodu;

- wyliczenie krzywd wyrządzonych koloniom;

- kolonie są wolne od obowiązku posłuszeństwa wobec W. Brytanii, są niepodległymi państwami, które mogą prowadzić samodzielnie tak handel jak i wojny.

- Cechą charakterystyczną Deklaracji Niepodległości było odstąpienie od angielskiej zasady „że król nie może czynić źle” co pozwoliło obciążyć odpowiedzialnością króla a nie jego ministrów.

10.Republika Rzymska,

Okres republiki 509 - 27r pne:

pierwsze wieki republiki były to walki plebejuszy z patrycjuszami o uzyskanie praw politycznych i o udział we władzy. Mimo okresowych sukcesów plebejuszy republika rzymska do końca pozostała republiką arystokratyczną.

- zgromadzenie ludowe formalnie miały szerokie uprawnienia i długo odgrywały ważna rolę, jednak w ostatnich wiekach republiki straciły swe znaczenie na rzecz innych organów- od III w. pne. O najważniejszych sprawach państwowych decydował Senat(reprezentujący arystokrację)

Wykształcił się specyficzny system urzędów ( najważniejsi 2 konsulowie)

- wszyscy urzędnicy wybierani przez zgromadzenie ludowe na 1 rok, a urzędy były kolegialne

- na dany urząd powoływano co najmniej 2 osoby (miało to na celu zapobieganie powstaniu tyranii)

- urzędnicy byli bezpłatni i odpowiedzialność podnosili przed Zgromadzeniem Ludowym

- urzędy wyższe i niższe (wszyscy urzędnicy mieli określony zakres władzy, a wyżsi urzędnicy mieli ponadto imperium (uprawnienia wojskowe, szczególne uprawnienia sądowe, prawo zwoływania zgromadzeń)

- urzędnicy wyżsi:

-Konsulowie ( 2 najwyżsi wybierani na 1 rok)

- pretorzy (władza sądowa w sprawach cywilnych)

- cenzorzy ( uzupełnianie i rewidowanie listy)

W ostatnich wiekach republiki państwo zaczęło rozszerzać się terytorialnie, natomiast formy republikańskie (podobnie jak w państwach greckich) dostosowane były do rządzenia małym państwem - utrzymywanie jedności państwa wymagało gruntownych zmian.

11.Ministeriałowie,

12.Sądy boże,

Jedne z najważniejszych i najskuteczniejszych środków dowodowych w średniowieczu. Do utrwalenia tych sądów przyczynił się kościół, była do nich ustanowiona specjalna liturgia i sprawował nadzór nad ich przebiegiem dopiero w 1215 wprowadzono zakaz uczestniczenia duchowieństwa w sądach bożych ale utrzymały się jednak one w praktyce sądowej do czasów nowożytnych

Ordalia mogły być 1-stronne i 2-stronne

1-stronne:

-próba zimnej wody

-próba gorącej wody

-próba rozpalonego żelaza

-próba poświęconego kęsa

2-stronne:

-pojedynek sądowy: był stosowany wśród wszystkich stanów walczono mieczami( stan wyższy) lub kijem (chłopi) zwycięstwo w pojedynku było jednoznaczne z niewinnością

-próba krzyża

13.Ius Honorarium,

Ius honorarium-prawo urzędnicze
Ius honorarium wprowadziło zmiany do prawa cywilnego. Było zwane także prawem pretorskim, gdyż trzon tego prawa stanowiły edykty pretorskie. Było to prawo bardziej elastyczne, maksymalnie odformalizowane. Do rozwiązań tego prawa dopuszczono także nie obywateli.
Ius honorarium miało 3 zadania:
-wspomagać prawo cywilne
-uzupełnianie luk w prawie cywilnym według prawa słuszności i sprawiedliwości
-korygować i poprawiać prawo cywilne gdy uznali, że jakiś przepis prawa cywilnego jest niezgodny z zasadami słuszności i sprawiedliwości.

14.Senat rządzący w Rosji,

Powołany w 1711 przez Piotra I

Zastępował monarche podczas jego nieobecności ale posiadał również szerokie kompetencje podczas jego obecności w kraju

-zarząd finasami

-nadzór nad działalnością administracji i sądownictwa

-kontrola nad wykonaniem ustawy

-opracowywanie projektów ustaw

-sprawowanie sądownictwa w najważniejszej instancji

Z czasem kompetencje senatu ograniczały się tylko do kontroli nad administracją i sądownictwem

Senat składał się z 9osób mianowanych przez cara

Potem weszli do niego prezesi nowo mianowanych kolegiów

15. Kodeks procedury Karnej z 1810 we Francji,

Kodeks Karny z 1810 r. stanowił duże osiągnięcie z punktu widzenia techniki legislacyjnej. Zawierał on wyłącznie przepisy prawa karnego materialnego:

składał się z rozdziału wstępnego i 4 części, z których

dwie pierwsze miały charakter ogólny, natomiast

dwie pozostałe tworzyły część szczególna.

Jego sformułowania były jasne i precyzyjne.

Ważną cechę układu kodeksu, stanowił trójpodział przestępstw na zbrodnie, występki i wykroczenia w zależności od charakteru kary, która za dane przestępstwo była przewidziana. Pod względem treści kodeks karny francuski wyrażał interesy zwycięskich sił społecznych w walce o utrzymanie władzy politycznej, w warunkach konfliktów społecznych.

16.Apella,

Zgromadzenie Ludowe

Był to organ ustawodawczy który rozstrzygał o najważniejszych sprawach pań.

W tym o wojnie i pokoju

Zebrania odbywały się z regóły co miesiąc

Mogli brać w nich udział wszyscy pełnoprawni obywatele którzy ukończyli 20 lat.

Zgromadzenie zwoływali królowie a potem eforowie

Prawo przemawiania w zgromadzeniach mieli członkowie rady starszych i eforowie

Kompetencje:

- przyjmowanie lub odrzucanie wniosków Geruzji lub eforów bez Pr dyskusji

- wybór eforów, gerontów, nauczycieli zajmujących się wychowaniem młodzieży spartańskiej, dowódców woj.

-decydowanie który z królów ma objąc dowództwo na czas wojny

- sądownictwo nad urzednikami, którzy dopuścili się przestępstwa

17.Proces Rzymsko-Kanoniczny,

Stosowany od XIII w w komunach włoskich zaczął nastepnie przenikac wraz z sądownictwem kościelnym do różnych krajów stając się podstawą rozwoju procesu cywilnego w europie

ZMIANY:

-rozpowszechnienie się pisemności postępowania

- był to proces skargowy

-jego cecha była zasada dyspozycyjności - tylko od woli stron zależalo rozpoczęcie procesu, sędzia działał dopiero po otrzymaniu skargi od powoda

-zasada sporności: do samych stron należało zgromadzenie i przedstawienie materiału procesowego, sedzia w zadnym ze stadiów nie działał z urzędu

-proces ten opierał się na zasadzie prawdy formalnej

Postepowanie dowodowe opierało się na tzw legalnej teorii dowodowej

18.Znaczenie Kodeksu Napoleona na Świecie,

Kodeks Napoleona jest dziełem ustawodawczym o zasięgu światowym. Jego początkowy zakres obowiązywania związany był z podbojami Napoleona, który wprowadzał go do wszystkich terytoriów znajdujących się w orbicie Grand Empire jako symbol nowego porządku politycznego i prawnego. W późniejszych czasach stał się modelem dla większości kodeksów cywilnych Europy i innych kontynentów. Na Code Civil wzorował się miedzy innymi : kodeks rumuński (1864/1865), pierwszy kodeks włoski (1865), portugalski (1867), hiszpański (1889). Szczególne wpływy code civil zaznaczyły się na kontynencie amerykańskim. Wzoruje się na nim wiele kodeksów państw Ameryki Południowej, a także na Bliskim i Dalekim Wschodzie i w Afryce Północnej.

19.Kompilacje jako źródła,

20.Analogia w prawie feudalnym,

22.Dyrektoriat,

Była to władza wykonawcza.

Złożona z 5 członków

Wybierała ich Rada Starszych spośród 10 kandydatów przedstawionych im przez radę pięciuset

Dyrektorzy byli wybierani na 5 lat ale co roku jeden ustępowal na rzecz nowego

Członkowie dyrektoriatu nie byli odpowiedzialni konstytucyjnie przed władzą ustawodawczą a jedynie mogli być oskarżeni przez rady za naruszenie prawa przed Sądem Najwyższym

Dyrektoriat sprawował niepodzielnie władzę wykonawczą powołując 6 do 8 odpowiedzialnych przed nią ministrów a mieli oni status zwykłych urzędników i nie tworzyli rady ministrów

Dyrektorzy i ministrowie nie mogli być członkami rad i nie mogli uczestniczyć w ich zebraniach

Dyrektoriat nie miał zadnych uprawnień w stosunku do wł ustawodawczej a wł ustawodawcza nie mogły usunąc dyrektorów

23.Kodeks Napoleona w Polsce

Kodeks Napoleona wszedł w życie na terenie Księstwa 1 maja 1808r. Niemal jednocześnie dokonano reorganizacji sądownictwa oraz wprowadzono francuski kodeks procedury cywilnej z 1806r. W 1810 moc obowiązująca KN została rozciągnięta na nowo utworzone departamenty pogalicyjskie.

Wprowadzenie Kodeksu Napoleona do Księstwa spotkało się z silną opozycją. Głównym jej reprezentantem było duchowieństwo katolickie. Po wejściu w życie KN było ono zmuszone wobec braku odpowiednich kadr do pełnienia funkcji urzędników stanu cywilnego, a tym samym do podejmowania decyzji sprzecznych z zasadami wiary. Drugim czynnikiem opozycyjnym były szerokie kręgi średniej szlachty. Główna przyczyna ich niezadowolenia były przepisy zamieszczone w KN odnoszące się do hipoteki, godzące w interesy zadłużonego ziemiaństwa. Hipoteka francuska bowiem nie była nastawiona na zabezpieczenie kredytu realnego. Po upadku Napoleona kodeks został utrzymany w mocy dzięki główne poparciu polskich sfer sądowniczych, które zdołały już poznać walory napoleońskiego dzieła.

24. ABGB

Kodeks austriacki z 1811r.

1502 paragrafy

Dzieli się na:

Wstęp i 3 części: o prawie osobowym, o prawie rzeczowym i o przepisach wspólnych dla prawa osobowego i rzeczowego (było to nawiązanie do 3-podziału instytucji justyniańskich)

ABGB opierał się na prawnonaturalnych, ujmowanych abstrakcyjnie założeniach równości podmiotów prawa, wolnej własności i swobody umów

-operował sformułowaniami prostymi i krótkimi

Odwoływal się do zasad słuszności i zdrowego rozsądku

Kodeks ten nawiązywał do prawa rzymskiego

25. Parlament w Anglii

W XIII w. z przekształcenia rady królewskiej powstał parlament angielski, który w XIV w. podzielił się już na dwie izby: Izbę Lordów i Izbę Gmin. Jego początkowym uprawnieniem było prawo do ustalania podatków.
Rozwój i zwiększanie uprawnień parlamentu oznaczały ograniczenie absolutnej władzy monarszej. Przez szereg wieków trwała rywalizacja pomiędzy władcami i parlamentami (szczególnie izbą niższą) poszczególnych państw o zakres sprawowanej władzy. Walka ta przybrała na szczególnej ostrości w Anglii za panowania Henryka VII, kiedy król odmówił parlamentowi prawa do ustalenia podatków.
Do otwartej wojny doszło w czasie rządów Karola I. Król trzykrotnie rozwiązywał nie akceptujący jego polityki parlament, co stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu rewolucji i stracenia Karola I. Po rewolucji w Anglii zaczęła się kształtować parlamentarno-gabinetowa forma rządów, w XVIII w. Izba Gmin, pochodząca z wyboru, zdobyła dominującą pozycją w parlamencie, odsuwając na drugi plan Izbę Lordów, pochodzącą z nominacji królewskiej. Następnie Izba Gmin zdobyła kontrolę nad rządem, co ostatecznie przesadziło o ukształtowaniu się współczesnego parlamentaryzmu.

26. Pretorzy

Urząd ten powstał w 367r. pne. Dopuszczając plebejuszy do konsulatu przekazano pretorowi sądownictwo w sprawach cywilnych pomiędzy obywatelami rzymskimi. Nie rozstrzygał on jednak bezpośrednio sporów ale jedynie rozpatrywał w postępowaniu In iure czy w danym przypadku prawo rzymskie daje ochronę roszczeniu powoda po czym ustalał i formułował przedmiot sporu. Następnie sprawę rozpatrywali i wydawali wyrok sędziowie, których powoływały strony lub pretor. 242r. pne powołano urząd pretora dla prerogatyw (pretor peregrinus) rozpatrywał on również In iure spory pomiędzy cudzoziemcami oraz cudzoziemcami a obywatelami rzymskimi. Pretor nie posiadał wprawdzie władzy ustawodawczej, ale podobnie jak inne magistratury kurulne, obejmując urząd wydawał edykt, w którym zawarte były zasady, jakie będzie on stosował w czasie swego urzędowania.

27. Kary mutylacyjne

Była to kara okaleczenia

Były to kary publiczne

Polegały na odcinaniu uszu, kończyn, nosa, języka, oślepienie, kastracja

Mogły meic charakter odzwierciedlający kary samoistne bądź jako kary dodatkowe, zaostrzające kare śmierci bądź jako kary zastępcze

28. Oprycznina

W latach 1565-1572 ustanowiona przez cara

Były to rozległe środkowe i północne obszary państwa, o dużym znaczeniu gospodarczym, które Iwan IV wydzielił, przekazując zabrane bojarą dobra wiernym sobie opryczniką rekrutującym się w większości spośród dworiaństwa

Zorganizowano ich w specjalne oddziały zbrojne, wykorzystywane do walki z faktyczną i domniemaną opozycją bojarska. Przymusowo wysiedlanym z ich rodowych posiadłości bojarom, car nadawał ziemię najczęściej jako dożywotnie pomiestije, w pozostałej części państwa, którą obłożył ogromnym podatkiem. Oprycznicy, pełniąc swą służbę dopuszczali się licznych samowoli i okrucieństw

29. Sąd Kameralny Rzeszy

Powstał w 1495r jako najwyższy trybunał dla całej Rzeszy

-sędziego przewodniczącego sądu mianował cesarz spośród książąt, hrabiów i wolnych panów

-w sądzie zasiadało 16 asesorów - ½ pochodzenia szlacheckiego i ½ z doktoratem prawa

Z czasem sąd kaeralny został podzielany na wydzialy na czele każdego stal prezydent mianowany przez cesarza zwiększyła się także liczba asesorów do 50 ale potem zmniejszono do 25

-sad kameralny orzekał na podstawie ustaw rzeszy i „prawie powszechnym” czyli rzymskim

- sad ten bardzo przyczynił się do recepcji Pr rzymskiego na terenie Niemiec

Sąd Kameralny sądził w I instancji sprawy:

- o złamanie pokoju powszechnego

- gdy sąd właściwy odmówił rozstrzygnięcia

- sprawy cywilne osób posiadających bezpośredniość państwową

W II instancji rozstrzygał:

- apelacje od wyroków sądów władców terytorialnych w sprawach cywilnych gdy wartość przedmiotu sporu przekraczała 400 talarów

30. Humanitaryzm w prawie karnym

Należy podkreślić na wstępie, że program humanitarnej reformy ustawodawstwa kryminalnego dotyczył przede wszystkim najbardziej jaskrawych przejawów bezprawia i okrucieństwa dotychczasowego systemu karania, a te ujawniły się głównie w dziedzinie procesu karnego. Jak już wspomniałem, głównym celem wystąpień humanitarystów była walka z feudalnym bezprawiem i samowolą w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości z arbitralnością sędziów. Domagano się więc określenia przez prawo co jest przestępstwem i jaka zań grozi kara. W dobie wystąpień XVIII w. humanitarystów było skierowane hasło przeciw praktyce stosowania analogii w prawie karnym.

Uczonymi, którzy wywarli decydujący wpływ na podjęcie reform w duchu humanitaryzmu, a których działalność zdobyła światowy rozgłos byli : Wolter i Cesare.

31. precedensy

Sędziowie angielscy nie ogłaszali nigdy żadnej zasady prawnej. Rozstrzygali konkretną indywidualną sprawę i wyrok obowiązywał formalnie w danym tylko przypadku. Faktycznie gdy sędzia rozstrzygną jakąś sprawę, to sędzia niższej instancji musiał w ten sam sposób rozstrzygnąć sprawę analogiczną. W rzeczywistości więc sędzia tworzył normę. Izba lordów jako sąd była związana swoimi precedensami. Oficjalnie sędziowie twierdzili, że nie wprowadzają niczego nowego a tylko ujawniają to, co dotychczas nie było wyraźnie stwierdzone. Kiedy istniał wyraźny przepis ustawy, sędziowie stosowali go odpowiednio do brzmienia.

32. proces mieszany

Proces mieszany zapoczątkowało ustawodawstwo rewolucyjnej Francji, czerpiące wzory z dawnego procesu inkwizycyjnego oraz z procesu angielskiego. Od połowy XIX wieku stawał się on dominujący w Europie. Dziś jest to model powszechny w sprawach karnych.

1. Pierwsza faza ma charakter inkwizycyjny. Jest to śledztwo, względnie dochodzenie. Tą fazę, wszczynaną z urzędu, prowadził prokurator lub pod jego nadzorem policja, w niektórych systemach prowadzone było przez sędziego śledczego.
2. Druga faza była kontradyktoryjna, występowały w niej trzy podmioty:

prokurator jako oskarżyciel,

oskarżony (często wraz z obrońcą) oraz

sąd, jako arbiter przed którym toczył się spór.

Od procesu inkwizycyjnego różniło tą fazę rozdzielenie funkcji oskarżyciela, obrońcy i arbitra, które w klasycznym procesie inkwizycyjnym połączone były w jednym ręku.
Rozprawa była ustna i jawna, oparta na zasadzie bezpośredniości (w procesie inkwizycyjnym dominowała pisemność, tajność oraz często pośredniość. Cechy te występowały w rożnym natężeniu w fazie śledczej procesu mieszanego) . Sąd swobodnie oceniał dowody i dążył do oparcia wyroku na prawdzie materialnej. Dowody były prowadzone z urzędu lub na wniosek stron, przy czym sąd nie był tymi wnioskami związany.
Przewidziano szerokie możliwości zaskarżania wyroków (w procedurze inkwizycyjnej możliwość zaskarżenia była wyjątkiem, tylko wyroki w najcięższych sprawach zatwierdzały sądy wyższej instancji).
Nadto:
Oskarżonemu (podejrzanemu) zapewniano gwarancje procesowe dotyczące rygory pod jakimi mógł być aresztowany oraz zasadę domniemania niewinności.

33. Carolina

Carolina powstała w 1532

była próbą przełamania partykularyzmu prawa niemieckiego i ujednolicenia systemu. Składała się z 219 art.

Dotyczyła prawa proceduralnego jak i materialnego.

Była ona krokiem milowym w spisaniu prawa karnego dzięki czemu osiągnęła sławę poza krajami germańskimi a jej odmiany były uznawane za obowiązujące prawo w innych państwach.

Istniało kilka wstępnych redakcji aktu, lecz były one kolejno odrzucane przez Sejm Rzeszy uznającym obawy władców terytorialnych o możliwość ograniczenia samodzielności prawnej ich terenów.

Dlatego zawarto w niej klauzule salwatoryjną oznaczającą subsydiarność i posiłkowość stosowania Caroliny. Miała być używana tylko w wypadkach nieuregulowanych kwestii w prawie miejscowym.

Mimo tego osiągnęła znaczny sukces.

34. Sobór Ziemski

W roku 1549 Iwan Groźny powołał po raz pierwszy szerszą instytucję stanową o charakterze reprezentacyjnym określaną jako Sobór Ziemski.

Jego największym dziełem był ułożony w roku 1550 Carski Sudiebnik, był to nowy zbiór praw w którym już wyraźnie odbiły się tendencje do umocnienia samowładztwa.

Uczestnicy soborów wyznaczani byli przez cara lub jego urzędników.

Początkowo miał on wyłącznie doradczy charakter i jego uchwały nie były wiążące dla cara. Sobory zwoływał władca, a podczas bezkrólewia patriarcha lub Duma Bojarska.

Do ich uprawnień należało:

uchwalanie nowych podatków,

rozstrzyganie spraw pokoju i wojny,

uchwalanie szczególnie ważnych ustaw i

wybór cara w przypadku braku następcy.

Rola Soborów wzrosła w okresie osłabienia władzy cesarskiej, po śmierci Iwana Groźnego.

35. Beneficjum

1. W starożytnym Rzymie akt władzy publicznej, zwł. cesarza, nadający majątki lub dochody konkretnym osobom (np. żołnierzom) za zasługi dla państwa. Od czasów cesarza Justyniana I Wielkiego beneficjum oznaczało prawa przysługujące poręczycielowi wobec dłużnika po zaspokojeniu praw wierzyciela.

2. W średniowieczu uposażenie ziemskie nadawane wasalowi przez seniora w dożywotnie użytkowanie w zamian za spełnianie obowiązków lennych (od IX w. dziedziczne). Pod koniec średniowiecza w prawie kanonicznym określenie dochodów związanych z kapelanią lub probostwem.

3. Od 1917 beneficjum oznaczało w Kościele katolickim urząd kościelny i prawo do dochodów z majątku związanego z tym urzędem.

36. Stany generalne we Francji

Po raz pierwszy Stan zwołał Filip IV Piękny w 1302r.

Było to zgromadzenie przedstawicieli duchowieństwa, szlachty i mieszczaństwa we Francji i Niderlandach; w feudalnej Francji organ doradczy, zwoływany od XIII w. przez króla, głównie w celu uchwalenia nadzwyczajnych podatków; za początek instytucji stanów generalnych uznaje się zgromadzenie zwołane 1302 w celu poparcia Filipa IV w sporze z papieżem Bonifacym VIII; rola i znaczenie stanów generalnych zmieniały się w ciągu wieków: zwołane 1789 przez Ludwika XVI, były miejscem wystąpień przywódców stanu trzeciego, proklamowały się Zgromadzeniem Narodowym (17 VI), a następnie Konstytuantą (9 VII), stając się pierwszym organem ustawodawczym rewolucji francuskiej 1789-99.

37. Leopoldina

Kodeks karny wydany dla Taskany w 1786r.

Ustawa ta, daleka od doskonałości technicznej i od wyczerpującego przedstawienia materii

Była pierwszym kodeksem karnym w europie

Realizował postanowienia doktryny humanitarnej

-skreslone zostały wszystkie kary hańbionce oraz cielesne oraz zniosła stosowanie kary śmierci

-podstawową kara była kara pozbawienia wolności (kara miala na celu poprawę przestępcy)

- ograniczenie konfiskaty majątku

-ograniczenia procesu inkwizycyjnego

-zlikwidowano odpowiedzialnośc zbiorową

38. Reformy Aleksandra I w Rosji

Zaraz po objęciu władzy Aleksander przystąpił do wprowadzania w Rosji zmian:

-zdecydował się na nawiązanie szerokich kontaktów z zagranicą

-ogłosił amnestię dla tych którzy zbiegli z Rosji z powodu nadmiernych represji ze strony władz

-złagodził cenzurę

-odnowił działalność samorządu szlacheckiego wprowadzonego w czasach Katarzyny II

-zlikwidował tzw. Tajną Ekspedycję, która dokonywała aresztowań i zajmowała się zsyłaniem więźniów na Syberię

-zniósł zwyczaj stawiania w miastach szubienic

-zainteresował się rozwojem nauki

-był również inicjatorem reform ustrojowych.

39. Edykt pretorski

Stwierdzał czy dany czyn jest zamieszczony w danym systemie prawnym, jeśli nie to uzupełniał prawo o cos nowego

Jako kary stosowano głownie postanowienia pretorów

Składały się z czesci:

Normatywnej

Formularnej

40. Mediatyzacja

Była to kontynuacja procesu integracji zapoczątkowanego w 1803r przez Deputację Sejmu Rzeszy,

uznać należy:

sekularyzację księstw duchowych,

likwidację większości miast cesarskich i

zasadnicze zmniejszenie ilości państw poprzez podporządkowanie mniejszych terytoriów większym.

Działania Mediatyzacji doprowadziły do znacznego przegrupowania terytorialnego, tworząc nową mapę polityczną Niemiec.

41. Zwierciadło Saskie

Była to prywatna księga prawna

Powstała w latach 1220-1235

Zawierała prawo zwyczajowe wschodniej Saksonii

Dzieliła się na 2 części

Prawo ziemskie

Prawo lenne

Poza prawem zwyczajowym uwzględniało w pewnej mierze ustawy cesarskie oraz przepisy prawa kanonicznego

Autor uznawał wyższość władzy świeckiej nad duchowną- wyrażało to m.in. w przepisach o niedopuszczalności wyklęcia cesarza przez paieża (z wyjątkiem 3 przypadkow) oraz o nieuznawaniu prawa papieża do stanowienia praw sprzecznych z prawem ziemskim lub lennym

42. Zwierciadło Szwabskie

Pojawił się na wzór zwierciadła saskiego pod koniec XIII w.

Zbiór ten obejmował prawo zwyczajowe południowych Niemiec

Zbiór ten poza normami prawa zwyczajowego, uwzględniał przepisy prawa rzymskiego i kanonicznego.

Jej autorem był duchowny, stojący na stanowisku wyższości kościoła nad władzą świecką

Zyskała popularność w samej Rzeszy jak i poza jej granicami

43. Kodeks Tagancewa

Powstał w 1903r.

był dziełem zwięzłym liczącym 687 artykułów . Wśród nich ściśle wyodrębnione były normy o charakterze ogólnym ( 72 artykuły) oparte na konstrukcjach karnoprawnych czerpanych głównie z założeń szkoły klasycznej.

Kodeks Tangacewa wprowadził z kodeksu francuskiego trójpodział przestępstw na : zbrodnie, występki oraz wykroczenia karne. W tym kodeksie w art. 1. Opisano przestępstwo jako: czyn zagrożony przez ustawę w czasie jego popełnienia pod groźbą kary”.

Odpowiednio zmieniono kary lecz katorga i zesłania pozostały

W nowoczesny sposób zostały zwarte w kodeksie zasady odpowiedzialności karnej. Natomiast w części szczególnej istniała tendencja do kazuistyki .

kodeks ten nigdy nie został wprowadzony w całości m.in. dlatego iż realizacja jego postanowień wymagałaby gruntownych reform przestarzałych rosyjskich urządzeń więziennych, natomiast w związku z narastającą falą rewolucji uzyskała moc obowiązującą część jego art. Odnoszących się do przestępstw politycznych i religijnych. Zatem obowiązywał równolegle z KKGP

44. Zakres władzy monarszej w okresie królewskim w Rzymie

Posiadał najwyższą władzę w państwie

Wojskową, administracyjną, sądową i kapłańską

Władza królewska słabła w miarę rozwoju zgromadzeń ludowych i senatu

Kompetencje:

- prawo zwoływania komicjów i senatu oraz przewodniczenia im

- reprezentację państwa na zewnątrz

-administrowanie skarbem publicznym; dowództwo nad wojskiem

-decydowanie o zawarciu pokoju

-jurysdykcja w sprawach karnych i cywilnych

Przewodniczenie kolegiom kapłańskim

45. kompetencje parlamentu paryskiego

Do kompetencji parlamentu paryskiego należały:

-sadownictwo w najwyższej instancji w czterech izbach:

-Izba Wielka: sądziła sprawy cywilne i karne jako instancja odwoławcza sądów balliwialnych i sądu prewota Paryża, w I instancji i jednocześnie w ostatniej sądził w sprawach o obrazę majestatu, dóbr królewskich itd.,

-Izba Wieżyczki: pierwotnie była komisją pomocniczą Izby Wielkiej do rozpatrywania spraw karnych zagrożonych karą śmierci,

-Izba Dochodzeń: początkowo opracowywała projekty wyroków na podstawie materiałów z dochodzeń w sprawach, w których wyrokować miała Izba Wielka,

Izba Skarg: powstała z komisji, która przejmowała skargi kierowane do króla i decydowała, jaka władza ma skargę rozstrzygnąć,

-sprawował nadzór nad urzędnikami na prowincji,

-w dziedzinie ustawodawczej - badał czy akty prawne przez króla są zgodne z obowiązującymi prawami i wpisywał je do rejestrów.

46. formy zawierania małżeństwa w średniowieczu

1) porwanie - pierwotna forma zawierania małżeństwa

2) kupno żony - przekształciło się z porwania

Małżeństwo było zawierane w drodze umowy pomiędzy rodami kobiety i mężczyzny, w następstwie takiej umowy kobieta przechodziła na własność faceta (maaasakra :P )

3) kupno władzy, opieki nad kobietą od ojca lub innego meskiego krewnego który władze nad nią sprawował

4) formalna umowa podzielona na 2 odrębne stadia : zmówiny i zdawany

-Zmówiny: były wstępną umową ślubną, która regulowała warunki i termin zawarcia

małżeństwa,

-Zdawiny: były uroczystą czynnością prawną, której treścią było zawarcie małżeństwa.

47. ograniczenie zdolności do czynności prawnych w średniowieczu

-Cudzoziemcy:

-Żydzi „nieprzyjaciele Chrystusa”

-Cześć (uszczerbek na dobrej sławie np. poprzez trudnienie się niegodnym zawodem)

-Kobiety (głównie w zakresie dziedziczenia dóbr nieruchomych lub sprawowania opieki nad dziecmi)

-stan zdrowia początkowo dotyczyło to tylko zdrowia fizycznego z czasem jednak i zdrowia psychicznego

48. reformy prawa wyborczego w UK w XIX w.

Dopiero po II wojnie światowej.

I-wszym etapem było odebranie praw wyborczych zgniłym miastom i przyznanie im miastom większym.

Ustawa z 1832 r. przyznała prawa wyborcze w miastach wszystkim mężczyznom, głową rodziny jeśli posiadali lub dzierżawili domy (min 10 funtów).

W roku 1867 (reforma Disrealiego) cenzus majątkowy określany wartością posiadanego domostwa, obniżony został do 5 funtów.

Dalsza demokratyzacja prawa wyborczego przeprowadzona została w latach 1884-1885 reformy Gladstone :

. Prawa wyborcze otrzymali wówczas wszyscy mężczyźni, właściciele samodzielnych domostw zamieszkujący hrabstwa, co rozszerzyło dwukrotnie liczbę dotąd uprawnionych.

Ustawa z 1918 r. (reforma Lloyd George :

zniesiono cenzus majątkowy w stosunku do mężczyzn, którzy ukończyli 21 rok życia.

Kobietom przyznano prawa wyborcze po 30 roku życia, jeżeli posiadały mieszkanie, za które same lub ich mężowie płaciły określony czynsz.

10 lat później zrównano prawa wyborcze obu płci.

Od 1918 r. wybory w Anglii były powszechne, bezpośrednie i tajne.

Obowiązywał system pluralny, który pozwalał głosować jednej osobie na kilku okręgach wyborczych.

Został on zniesiony dopiero po I wojnie św. (1948) i dopiero w Anglii były wybory w pełni demokratyczne

49. Kompetencje Dumy Bojarskiej

Początkowo (XIV w.) była stałym organem doradczym wielkiego księcia i co wiecej musiał się on liczyc ze stanowiskiem Dumy

-funkcja centralnego organu sądowego

W XVI w. zaczęła tracic swój arystokratyczny charakter

Duma współdziałając z carem w załatwianiu najważniejszych spraw państwowych posiadała również pewne uprawnienia ustawodawcze i sądowe.

Z Dumy Bojarskiej w tym czasie wyłoniła się Bliżniaja Duma (Tajna Rada)

złożona z tych członków Dumy, którym car ze względu na wagę omawianych spraw, najbardziej ufał.

50. Ruska prawda

Jedno z najstarszych pomników prawa słowiańskiego

Zbiór ten zawiera nie tylko normy prawa zwyczajowego ale i elementy książęcego ustawodawstwa oraz wiadomości z praktyki sądowej

Znane są 2 redakcje Ruskiej Prawdy:

-Krótka Prawda

Starsza redakcja

Obejmowała głownie przepisy z prawa karnego i procesu a złożona z tzw. Prawdy Jarosława czyli zbioru ustaw Jarosława Madrego wydanych w latach 30 XI w. w uzupełnieniu prawa zwyczajowego oraz tzw Prawdy Jarosławiczów powstałe 1054-1072 wydane przez synów Jarosława na podst. Prawa zwyczajowego, zaznacza się tu wyrażnie feudalny charakter prawa

-Obszerna Prawda

Pochodzi z XIIw.

Zawarte zostały przepisy krótkiej prawdy + uzupełnienia przez wnuków Jarosława + statut Włodzimierza monomachia

W XV w. pojawiła się ejscze jedna wersja Ruskiej Prawdy mianowicie Skrócona Prawda

51. Wielka Karta Wolności

Ogłosił ja Jan bez Ziemi w 1215 r.

Najważniejsze postanowienia WKS:

-sciganie tarczowego i innych oplat lennych jedynie za zgodą Wielkiej Rady Królestwa

-zakaz przekazywania innym władzom spraw podlegających sądowi królewskiemu

- żaden wolny człowiek nie może być aresztowany więziony albo pozbawiony mienia bez prawomocnego wyroku sądu

-gwarancja przyznania hrabiom i baronom iż będą oni sądzeni tylko przez równych sobie

- w razie wymierzenia kary majatkowej należy skazanemu zostawić część majątku która wystarczy mu na utrzymanie

-zapewnienie duchowieństwu zupełnej wolności kanonicznych wyborów

-potwierdzenie przywilejów miast i wolności handlu

- zakaz sprowadzania obcych żołnierzy najemnych do UK

52. Hanza

Był to pierwotnie związek kupców, który następnie przekształcił się w związek ich miast macierzystych.

Wszystkie miasta zrzeszone w Hanzie dzieliły się na cztery dzielnice:

westfalską,

saską,

wedyjską i

prusko-inflancką.

Hanza posiadała też placówki zagraniczne w Nowogrodzie, Londynie, Bergen i Brugii.

Hanza nie posiadała stałych organów związkowych.

Podstawą jej działalności były dwie konfederacje:

greiswaldzka i

kolońska.

W razie potrzeby zwoływane były zjazdy, na które przybywali przedstawiciele zrzeszonych w Hanzie miast.

W II połowie XIV w. Hanza stanowiła poważną siłę nie tylko gospodarczą, ale i polityczną. W połowie XV w. znaczenie Hanzy zaczęło upadać z powodu pojawienia się możliwości wykorzystania innych szlaków handlowych, a także dlatego, że władcy terytorialni nakazywali miastom swoich terytoriów wystąpienie z Hanzy.

53. Brewiarz Alaryka

Był on sporządzony dla ludności rzymskiej zamieszkałej w państwie wizygockim został sporządzony w 506r. Zbiór ten oparty był m. In. Na postanowieniach Kodeksu Teodozjańskiego, Sentencjach Paulusa oraz przeróbce instytucji Gaiusa. Miał obowiązywać wyłącznie, tj wykluczał stosowanie innych źródeł prawa rzymskiego. Brewiarz Alaryka odegrało istotna rolę w późniejszych czasach jako podstawowy zbiór prawa dla ludności rzymskiej w państwie frankońskim oraz jako źródła prawa w południowej Francji.

54. Długi parlament

Parlament Długi, parlament angielski obradujący od listopada 1640 faktycznie obradował do 1653roku formalnie zaś rozwiązał się w 1660r. Parlament Długi - podobnie jak poprzedni, tzw. Parlament Krótki - nie poparł podatkowej polityki króla Karola I. W trakcie obrad podjęto natomiast uchwały zmierzające do stworzenia układu politycznego, w którym parlament uzyskałby przewagę nad władzą królewską.
Postulaty Parlamentu Długiego określała wydana w 1641 tzw. wielka remonstracja (wielkie upomnienie).

55. Kodeks Feuerbacha

Kodeks Bawarski z 1813r

-autor, twórca „przymusu psychologicznego”

-Jeden z najwybitniejszych przedstawicie szkoły klasycznej prawa karnego

-sformułował zasadę „nie ma przestępstwa bez ustawy”

-kodeks ten ograniczał bardzo swobode sędziego w wymierzaniu kary gdyż wprowadził sankcję bezwzględnie oznaczoną

- Za wzorem francuskim wprowadzał trójpodział przestępstw w sposób systematyczny,

-pod względem kar był bardzo surowy przewidywał 11 przypadków zagrożonych karą śmierci

- Składał się z 459 artykułów,

precyzyjnie oddzielając przepisy części ogólnej (141 artykułów) i szczególnej.

był z punktu widzenia techniki legislacyjnej najnowocześniejszym z kodeksów tamtej epoki

wolny od kazuistyki i wszelkich wątków pozaustawowych,

operował wyrobionym prawniczo językiem i jednolitą terminologią,

stanowiąc pod tym względem dzieło modelowe dla przedsięwzięć kodyfikacyjnych innych krajów.

56. Przenajświętszy Synod

Został utworzony w 1721

W skład wchodziło 12 wyższych dostojników Kościoła mianowanych przez Cara.

W ten sposób Cerkiew została pozbawiona swej niezależności, a zarząd kościoła prawosławnego uległ ogólnej biurokratyzacji państwowej. Rząd rozciągał też nadzór nad posiadłościami Cerkwi poddając je kontroli monasterskiego prikazu, który pobierał część dochodów z dóbr kościelnych na rzecz państwa

Ponadto Piotr próbował zmniejszyć liczbę duchowieństwa zakonnego, zabraniał mu opuszczania klasztorów oraz budowania nowych świątyń bez pozwolenia Synodu

57. Rep. Weimarska

Twórca konstytucji był Hugo Preuss.

Projekt przygotowała 28 osobowa Komisja Konstytucyjna, został podpisany i ogłoszony 14 sierpnia 1919. utrzymywał federacyjną strukturę. Rzeszę tworzyło 21 krajów, które miały być republikami, posiadającymi własnej sejmy, rządy i konstytucje

Wszystkie sprawy nie zarezerwowane dla wspólnych organów Rzeszy, należały do republik. Miały one prawo: stanowienia podatków, budżetu, polityki wewnętrznej, własnego sądownictwa, policji, oświaty, organizacji kościelnych i nadzoru nad administracją lokalną.

Wyłączane kompetencje federacji:

prowadzenie polityki zagranicznej, finansowej

sprawy obrony

administracja kolonii

ustawodawstwo Rzeszy - prawo cywilne i karne

Jedno obywatelstwo dla mieszkańców Rzeszy, tworzyli oni jeden obszar celny i handlowy.

58. Geneza procesu inkwizycyjnego

Rozwinął się w Komunach włoskich

Postępowanie to zaczęło wypierać postępowanie skargowe najpierw w państwach północnowłoskich a nastepnie w europie zachodniej i stało się panującą formą procesu w sprawach karnych

Wywodziło się z kilku nurtów prawnych przede wszystkim z sądownictwa papieskiego. Wysoki stopień rozwoju kościoła w średniowieczu umożliwił stosunkowo szybkie i sprawne przejęcie przez samą organizacje kościelną sprawy ścigania przestępstw przeciw wierze ,

Jak herezja, bluźnierstwo, odstępstwo od wiary oraz wymierzenie za nie kar kościelnych.

U schyłku XII w. papież powołał do życia instytucje inkwizytorów, byli to sędziowie śledczy o specjalnych uprawnieniach, rekrutujących się z reguły spośród dominikanów. Zasady tego procesu zostały skodyfikowane ostatecznie w bulli papieża Innocentego IV z 1252 r. a nastepnie rozpowszechniło się w sądownictwie świeckim

Cechy charakterystyczne dla procesu inkwizycyjnego:

-postępowanie było wszczynane z urzędu

-funkcje prowadzącego dochodzenie, oskarżyciela i sędziego były skupione w jednym ręku

- oskarżony nie był stroną w procesie a jedynie przedmiotem postępowania sądowego i z reguły pozabiony był prawa do obrony i apelacji

-proces był tajny i utrwalany w pisemnych protokołach

-postępowanie dowodowe było oparte na teorii dowodów formalnych

-dopuszczano stosowanie tortur jako wymuszenie zeznań

59. Kodeks kar głównych i poprawczych

Swoiście typowa kodyfikacja państwa absolutyzmu policyjnego dostosowany do realiów ustroju feudalno-pańszczyźnianego

Początkowo złożony z 2224 artykułów

Pojęcie przestępstwa było tu zdefiniowane jako wszelkie naruszenie ustawy karnej

Kodeks dopuszczał stosowanie analogii

- w bardzo szeroki sposób ujęte było pojęcie zamiaru przestępnego a także karalnego udziału w przestępstwie

-w katalogu przestępstw bardzo rozbudowane były przestępstwa przeciwko władzy państwowej,

-duzo miejsca zajmowały również przestępstwa przeciw porządkowi publicznemu

-kary podzielone były na :

-główne - pozbawienie wszelkich praw połaczonych z karą śmierci bądź z zesłaniem na ciężkie roboty lub zesłanie na syberie

-poprawcze - zesłanie krótkotrwałe, roboty aresztanckie, osadzenie w twierdzy, więzienie, kary cielesne, grzywna

60. Opieka w dobie feudalizmu

Była to instytucja prawna zastępująca władzę ojcowską

Wykształciły się różne formy opieki pojmowane w szerokim ujęciu jako wszelkie prawa i obowiązki związane z pieczą nad pewną osobą z powodu wieku, płci, zdrowia, nieobecności etc. Najwcześniejsza formą opieki była opieka nad małoletnimi, gdy zabrakło władzy ojcowskiej. Pierwotnie gdy zabrakło ojca opiekę nad dziekciem sprawował ród. Była to wiec opieka zbiorowa, która zmieniała się w opieke jednostkową, gdy ród powierzył sprawowanie opieki jednemu ze swoich członków. Z regóły opiekę powierzano najbliższemu krewnemu w lini meskiej. Ród utrzymywał natomiast opiekę zwierzchnią z prawem zniany osoby opiekuna. W późniejszych czasach opiekunem zwierzchnim stał się król jako opiekun wszystkich sierot i wdów. Z biegiem czasu pojawiła się opieka ojcowska tj. opieka sprawowana przez osobę wyznaczoną przez ojca, nawet spośród niekrewnych. Z braku opiekunów ojcowskich i przyrodzonych opiekę obejmował opiekun urzędowy wyznaczony przez władzę

61. Kodeks Bawarski

Vide 55

62. Kiedy zniesiono karę śmierci w Austrii

Karę śmierci znosiła słynna Leopoldina,

która to zgodnie z nowa humanitarną koncepcją kary, nie tylko skreśliła z katalogu kar wszelkie okrutne kary cielesne i hańbiące, ale znosiła także stosowanie kary śmierci. Podstawowa w systemie kar Leopoldiny była kara pozbawienia wolości, zresztą o surowszych rygorach.

63. Reformy Katarzyny II

Reformy te przypadają na okres 1762-1796

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA:

Katarzyna II zwołała w 1767r. komisje kodyfikacyjną która miała zreformować prawo. Dla komisji tej sformułowała osobiście Instrukcje opartą na pracach Monteskiusza Baccarii

W 1763 zreorganizowany został Senat Rządzący

-podzielono go na 6 departamentów z ober-prokuratorem przy każdym z nich

-wzrosło znaczenie senatu jako sądu najwyższego w Rosji

-reformowana od 1727 administracja lokalna ostateczny kształt uzyskała w 1775 r.

-znacznie została zwiekszona ilość gubernii (do 50) które podzielono na powiaty. Na czele guberni stał generał-gubernator i gubernatorzy jako ich zastępcy, obydwaj podlegali bezpośrednio carowi i Senatowi.

Zwykle kilka guberni łączono w wieksze okręgi tzw. Generał-gubernie na ich czele stawiano generał-gubernatorów, którym podlegali jakby w charakterze ich zastępców gubernatorzy poszczególnych guberni wchodzących w skład takich okręgów

W 1785 w guberniach i powiatach powstał samorząd szlachecki, którego organami były zgromadzenia szlachty.

Również w roku 1775 wprowadzona została nowa organizacja władz miejskich. Wprawdzie dopiero w wyniku reform Aleksandra II nastąpiło ostateczne wyodrębnienie sądownictwa jako samodzielnej części składowej ustroju państwa rosyjskiego, ale Katarzyna II usiłowała rozwiązać ten problem w roku 1775 organizując nowy, trójinstancyjny ustrój sądowy.

64. Tajna Rada

Jedną z Tajnych Rad mieliśmy na ziemiach ruskich złożona była z tych członków Dumy Bliżniajnej , którym car ze względu na wagę omawianych spraw, najbardziej ufał.

Następnie mamy Tajną Radę w Anglii jako ciało doradcze władcy Zjednoczonego Królestwa. Była ona głównym narzędziem absolutyzmu królewskiego. Duże znaczenie uzyskali w radzie nominowani przez króla sekretarze stanu, którzy wywodząc się z sekretarzy królewskich przekształcili się w ministrów łączących uprawnienia w zakresie władzy wewnętrznej i polityki zagranicznej. Tajna Rada była w przeszłości wpływowym organem władzy. Współcześnie prawie wszystkie jej uprawnienia zostały scedowane na jedną z jej komisji - Gabinety

65. prawo wyborcze w izbie gmin w XVII w

System wyborczy był zdeformowany, ponieważ hrabstwa posiadały 2 razy tyle wyborców co miasta zaś więcej posłow wybierano w miastach.

Czynne prawo wyborcze w hrabstwach przysługiwało posiadaczom wolnej własności ziemskiej oraz dożywotnim dzierżawcom, których dochód roczny był większy nisz 40 szylingów. Wybory przeprowadzał szeryf.

Posłów miejskich wybierały tylko te miasta, które posiadały przywilej królewski a tym samym miały osobowość prawną. Zasady czynnego prawa wyborczego w miastach nie były jednolite- wymagano np. płacenia podatków, nadawano czynne prawo wyborcze członkom zarządu miasta. Na wybór posłow często wpływ mieli właściciele ziemscy posiadający domy w mieście lub będący właścicielami gruntu. Brak też było proporcji pomiędzy liczba mieszkańców a liczbą wybieranych posłów.

W biernym prawie wyborczym na mocy ustawy z 1710 r. obowiązywał cenzus majątkowy co najmniej 300 funtów rocznego dochodu z dóbr ziemskich. Zamykało to drogę do parlamentu średniemu mieszczaństwu.

Ograniczeniami biernego prawa wyborczego były:

-wymóg pokrywania kosztów wyborów przez samych posłów

-brak diet poselskich

-pozbawienie biernego prawa katolików

Zarówno w biernym jak i czynnym prawie wyborczym obowiązywał cenzus wieku 21 lat

66. Narodziny rządów gabinetowych

W czasie panowania Wilhelma III wyodrębniła się ostatecznie z Tajnej Rady rada gabinetowa, złożona z rzeczywistych doradców króla (ministrów). Dla zapewnienia w radzie zgodności poglądów zaczął Wilhelm III od 1695r. powoływać do rady ministrów wywodzących się z partii, która zdobyła większość w wyborach do parlamentu. Od tej pory gabinet był jednopartyjny i musiał cieszyć się zaufaniem parlamentu.

Gabinetowi przewodniczył do 1714r. król od 1714r. przewodnictwo w gabinecie przejął jeden z ministrów jako pierwszy minister. Od tego czasu ustalił się system rządów gabinetu, w skład którego wchodzili praktycznie przywódcy większości politycznej w izbie gmin. Gabinet stał się niezależnym od króla organem kierującym sprawami państwa

67. Common law

Norma prawna jest jednostkowym rozstrzygnięciem konkretnej sprawy i ma ściśle praktyczny charakter. Jest ona każdorazowo w danej sprawie- i tylko dla danej sprawy- formułowana przez sędziego. W tym sensie mówić można, że w systemie anglosaskim normy prawne są tworzone przez sędziów.

Natomiast ustawy - w sensie kontynentalnym - nie mają dla angielskich sędziów znaczenia norm prawnych, a tylko pewnych abstrakcyjnych zasad, które nabierają treści dopiero wtedy, gdy dokona się wykładni danego przepisu w konkretnym przypadku.

68. I rep. Francuska

Okres Pierwszej Republiki Francuskiej datuje się na dzień 22 września 1792, czyli zniesienie monarchii i ogłoszenie nowej konstytucji. Miało to miejsce podczas Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Za jej symboliczny początek uważa się zdobycie przez lud Paryża twierdzy Bastylia 14 lipca 1789. W dniu 22 września 1792 r. Zgromadzenie Narodowe, na swym nadzwyczajnym posiedzeniu uchwaliło zniesienie monarchii i wprowadzenie ustroju republikańskiego we Francji. Zaś po procesie o zdradę państwową, został zgilotynowany król Ludwik XVI. Stało się to bodźcem do sfinalizowania pierwszej wielkiej koalicji antyfrancuskiej. W 1792 roku we francuskim rządzie pojawiają się żyrondyści, proklamujący republikę i nie wnoszenie do kraju wielu zmian. Przeciwko nim było ugrupowanie jakobinów, którzy rok później w wyniku zamachu stanu przejęli władzę. Na ich czele stanął Robespierre, który żądał śmierci wszystkich przeciwników rewolucji; wprowadził terror - przestało rozwijać się rolnictwo, gospodarka i przemysł. Terror jakobinów utrzymał się do 1794 r., kiedy to władzę w kraju przejęła 5-osobowa grupa - Dyrektoriat. Po 5 latach nadszedł kres ich rządów (9 listopada 1799), wtedy to Napoleon Bonaparte przeprowadził zamach stanu ogłaszając się Pierwszym Konsulem.

69. Konstytucja Francuska 1791

14.IX.1791 r.

Prace nad I francuska Konstytucją trwały ponad 2 lata.

Włączono do niej szereg aktów wydanych przez Konstytuantę w okresie 1789-1791

Regulujących m.in. ustrój administracji, sądów, zasady i organizację wyborów oraz jako wstęp Deklaracje Praw Człowieka i Obywatela

Konstytucja ta utrzymała we Francji ustrój monarchiczny. Nie była to jednak monarchia absolutna, lecz konstytucyjna monarchia ograniczona, w której król przestał być jedynym wszechwładnym organem skupiającym suwerenność państwową, stając się zaledwie jednym z podmiotów reprezentujących suwerenny naród.

Konstytucja potwierdziła bowiem i przyjęła jako naczelne podstawowe zasady dotyczące organizacji politycznej państwa, zawarte w deklaracji:

-zasade suwerenności narodu

-zasadę podziału władz

Władza ustawodawcza powierzona została jednoizbowemu Zgromadzeniu Prawodawczemu, które miało wyraźną przewagę nad władzą wykonawczą.

Władzę wykonawczą sprawował król z pomocą powołanych przez niego i przed nim politycznie odpowiedzialnych ministrów. Sam monarcha jako (osoba nietykalna i święta) nie ponosił odpowiedzialności. Król Francuzów rządził jednak wyłącznie na mocy konstytucji i zobowiązany był jej przestrzegać. Król nie posiadał inicjatywy ustawodawczej. Ministrowie nie odpowiadali przed Zgromadzeniem politycznie ale byli odpowiedzialni przed nim prawnie, czyli konstytucyjnie, wówczas odpowiadali oni przed Najwyższym Trybunałem.

Zasadniczym zmianom uległ również ustrój sądów. Zlikwidowano sądownictwo zwierzchnie panów feudalnych. Dla spraw cywilnych powołano sądownictwo dwustopniowe: sąd pokoju i trybunał dystryktu. Najwyższą władzę sądową sprawował Trybunał Kasacyjny.

70. Prawo wyborcze

71. legalatyka

72. reformy pruskie

Reformy w Prusach przeprowadzone zostały w dwóch etapach:

-Pierwszy przypadał na lata 1807-1808 i łączył się z nazwiskiem byłego ministra finansów, barona Karola von Steina, który w lipcu 1807r objął kierownictwo rządu pruskiego;

-Drugi obejmujący lata 1810 - 1812, wiąże się z osobą kanclerza, księcia Karola Augusta von Hardenberga.

Reformy państwa:

-Reforma stosunków włościańskich: zapoczątkowana w r. 1807 dekretem o zniesieniu poddaństwa chłopów, przyznania im własności osobistej. Dzięki tej reformie istnieć mieli odtąd tylko wolni chłopi, a dobra ziemskie mogli nabywać także mieszczanie;

-Reforma administracji centralnej: wprowadzono 5 ministerstw(spraw zagranicznych, spraw wewnętrznych, wojny, skarbu i sprawiedliwości) Ministrowie stojący na ich czele jako naczelny organ władzy wykonawczej u boku króla tworzyli rząd. W r. 1810 wprowadzono urząd kanclerza, który nadzorował i koordynował pracę poszczególnych ministerstw.

-Reforma administracji i samorządu terytorialnego: Zniesione zostały wówczas kamery wojenne i domen, które otrzymały nazwę rejencji. Obwody rejencyjne którymi zarządzał prezydent dzieliły się na powiaty z landratem na czele.

-Reformy systemu finansowego: konieczność przeprowadzenia tej reformy wynikała przede wszystkim z bardzo trudnej sytuacji finansowej spowodowanej przegraną wojną. Reformatorzy wprowadzając zasady liberalnej polityki rozwoju kapitalistycznego dążyli do pozyskania nowych źródeł dochodów, starając się jednocześnie ograniczać wydatki państwa.

-Reforma sądowa: reforma wprowadzała rozgraniczenie miedzy sądownictwem a administracją oraz nowym podziałem państwa na prowincje o rejencje. Powstały wyższe sądy krajowe i podporządkowane im instancyjnie sądy niższe.

-Reforma wojskowa: zaprzestano werbunku do wojska pruskiego obcych obywateli, podzielono armię na wzór francuski na brygady, unowocześniono jej uzbrojenie, zniesiono kary cielesne wobec żołnierzy i wprowadzono zasadę, że o awansie nie miało świadczyć pochodzenie lecz wykształcenie, umiejętności, zasługi i walory osobiste.

73. Kodeks Karny Bawarski

Vide 55

74. Król we Francji

Od X do 1789r. (pózniejsza) wcześniejszej jest za duzo :P

Władza królewska ciagle rosła i objęła w końcu wszystkie dziedziny życia państwowego.

Ograniczeniami wł królewskiej były tylko

tzw. PRAWA ZASADNICZE:

- zasada dziedziczności tronu w linii męskiej wg primogenitury

- zasada niepozbywalności domeny królewskiej

- zasada niezawisłości władzy królewskiej od władzy duchownej

- swobody gallikańskie Kościoła francuskiego

-zasada nienaruszalności własności prywatnej

- zasada że bez zgody stanów nie mogą być nakładane podatki

Od

75. Teoria praw zasadniczych

Były to ograniczenia we władzy królewskiej we Francji:

PRAWA ZASADNICZE:

- zasada dziedziczności tronu w linii męskiej wg primogenitury

- zasada niepozbywalności domeny królewskiej

- zasada niezawisłości władzy królewskiej od władzy duchownej

- swobody gallikańskie Kościoła francuskiego

-zasada nienaruszalności własności prywatnej

- zasada że bez zgody stanów nie mogą być nakładane podatki

Praw zasadniczych nie wolno było zmieniac królowi poprzez żaden akt, mogły być zmienione jedynie przez Stany Generalne. Nie były jednak ustalone sankcje za naruszenie tych praw, wobec tego nie krępowały one króla. Stany generalne nie były zaś zwoływane, uważano zatem ze strażnikiem praw zasadniczych jest parlament

76. stany generalne

Vide 36

77. Sekretarze Stanu

W 1789r powołano ministerstwa pod nazwą departamentów, które zostały podzielone na biura. Na czele departamentów stali sekretarze stanu powoływani przez prezydenta i przed nim odpowiedzialni. Byli oni doradcami prezydenta, którzy nie tworzyli gabinetu w znaczeniu europejskim, jakkolwiek stali na czele departamentów. Prezydent zachował swobodę w odwoływaniu sekretarzy stanu, którzy także odpowiadali tylko przed prezydentem.

78. Administracja lokalna francuska

Francja epoka feudalizmu:

Zarząd terytorialny monarchii francuskiej w okresie rozdrobnienia feudalnego dotyczy domeny królewskiej. Stworzono nowy urząd:

-Prewotów: przede wszystkim zależały do nich funkcje skarbowe w okręgach prewotalncyh) rekrutowali się oni z niższych sfer, więc nie zagrażali władzy królewskiej.

-Baliwowie: powołano ich do kontroli nad działalnością prewetów, odbywali oni roki w poszczególnych okręgach prewetowych,
Wprowadzony w poprzednim okresie podział administracji domeny na baliwaty (lub seneszalie) utrzymał się do końca monarchii stanowej. Ponadto pojawiły się formy samorządu lokalnego - występowanie w zarządzie lokalnym, obok organów państwowych, organów powoływanych przez stany:

-stany prowincjonalne: uchwały podatki i zajmowały się - przez powołane przez siebie organy administracji podatkowej - ich repartycją i ściąganiem,

-dualizm - istnienie aparatu stanowego obok państwowego - występował też tam, gdzie nie było stanów prowincjonalnych.

-Miejsce średniowiecznych baliwów w XV w. zajęli GUBERNATORZY - pierwotnie dowódcy wojskowi, stali się z czasem przedstawicielami króla w prowincji - głównym organem lokalnym i przejęli rozległą władzę.

-Komisaryczny urząd INTENDENTA ( od połowy XVII w.) sprawowali władzę o okręgach generalnych. Byli nominowani przez króla w Radzie i nie podlegali niczyjej kontroli lokalnej i podporządkowani byli bezpośrednio Radzie królewskiej

79. parlament jako sąd we Francji

W epoce feudalizmu rozwiną się parlament jako sąd Francji. Parlamenty były sądami najwyższej instancji ich wyroki mogły być skasowane przez Radę Stron, największą rolę odgrywał parlament paryski, ale inne były z nim równorzędne, wywierały one duży wpływ polityczny bo miały prawo rejestracji ustaw i remonstracji.

80. zgromadzenie notablów i stany prowincjonalne

-Zgromadzenie Notablów: w sytuacji gdy w XVII w. Stany Generalne nie były zwoływane, ich namiastką było Zgromadzenie Notablów. Ze względu na imienne zaproszenia skład Zgromadzenia był płynny: od 60 do 150 notabli. Zgromadzenie zwoływał król w okresach, kiedy nie były zwoływane Stany Generalne, w sytuacjach politycznie trudnych.

-Stany prowincjonalne: odpowiednik Stanów Generalnych na szczeblu lokalnym były stany prowincjonalne. Złożone były z przedstawicieli stanów, podobnie jak stany generalne i w podobny sposób obradowały. Zwoływał je król, głównie w sprawach podatkowych, to też kiedy wprowadzone zostały podatki stałe, król zaczął dążyć do zniesienia stanów prowincjonalnych.

81. organy centralne rzeszy

SEJM RZESZY

Składał się on z kolegiów

-elektorów: początkowo było ich 7, ostatecznie ustaliła się ich liczba 8

Kady elektor posiadał 1 głos tzw. Głosy wirylne a do kolegium wchodził z urzędu. Przewodniczącym był arcybiskup moguncki

-książąt - w skład tego kolegium wchodzili książęta w liczbie 94, w tym 35 duchownych, hrabiowie i wolni panowie w liczbie 141. książęta posiadali głosy wirylne a jeśli jeden Książe połączyl kilka terytoriów to dysponował kilkoma głosami. Pozostali członkowie kolegium mieli głosy kurialne (każda kuria 1 głos) początkowo kurii było 3 z czasem 6. kolegium przewodniczył arcybiskup salzburski i arcyksiążę austriacki

- miast - w skład którego wchodzili przedstawiciele 51 miast, podzieleni na 2 ławy:

Reńska 14 miast

Szwabska 37 miast

Na stałe miasta zaproszono od 1489. każde miasto miało 1 głos

Kolegium przewodniczył delegat miasta, w którym obradował sejm

Dopiero od połowy XVIIw. Miasta miały w sejmie głos stanowczy

KOMPETENCJE SEJMU:

-ustawodawstwo

-wypowiadanie wojny, zawarcie pokoju

-sprawy międzynarodowe

-podatki

-pobór do wojska

-w niewielkim zakresie sądownictwo

RZĄD RZESZY:

Rząd istaniał w rzeszy tylko w latach 1500-1502 i 1521-1530

RADA NADWORNA RZESZY:

Została utworzona w końcu XV w. jako organ administracyjny i sądowy

Członków rady mianował cesarz

Jako sąd rada zajmowała się sprawami:

-karnymi osób posiadających bezpośredniość państwową

-lenn państwowych

-przywilejów

-zastrzeżonych uprawnień dla cesarza

KANCELARIA NADWORNA RZESZY:

Zajmowała się sprawami wewnętrznymi i zagranicznymi

Kierowana była przez kanclerza którym był arcybiskup moguncki

Organ ten zaczął tracić na znaczeniu od 1620 r.

82. Tajna rada brandenburska

Powstała w 1604

administracja i skarb dla całego państwa oraz sprawy zagraniczne, wojska i finansowe. W razie nie obecności elektora Tajna rada zastępowała go. Była również organem doradczym elektora. W jej skład wchodzili wszyscy ministrowie.

83. centralne organy pruskie

Walka ze stanami prowadzona była oddzielnie w poszczególnych terytoriach. Monarcha wygrał uzyskując prawo swobodnego nakładania podatków.

Stworzono stałą armię- nadając monarchii pruskiej charakter militarny - armia tworzyła więź między wszystkimi terytoriami i podtrzymywała władzę absolutną.

Stworzono podporządkowany monarsze aparat państwowy oparty na centralizmie i biurokratyzmie- (nie doszło jak i we Francji) do zorganizowania zarządu centralnego opartego na jednolitym podziale na resorty, ale z dawnej Rady Nadwornej wykształciły się 3 kolegialne organy(zwane ministerstwami)

-GENERALNE DYREKTORIUM: 5 departamentów z ministerstwami na czele: administracja wewnętrzna i finanse,

-MINISTERSTWO GABINETOWE: sprawy zagraniczne podlegało 2-3ministrom

-MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI: na czele kanclerz i kilku ministrów: sądownictwo i wyznania.

Jedynym czynnikiem koordynującym działalność ministrów był sam król (ministrowie tworzyli Tajną Radę Stanu - bez większego znaczenia) - wykonywał on rządy osobiste.

84. ustawodawstwo Egiptu i Mezopotamii

85. Ustrój społeczny Spart

Ustrój Państwa: władza królewska zredukowana do funkcji religijno-kapłańskich: istniały organy zapewniające panowanie bogatym spartanom:

a)Geruzja( 28 spartiatów po 60 roku życia, wybierani przez Apellę) decydowała o najważniejszych sprawach państwowych

b)Apella ( pierwotnie wszyscy spartiaci po 20 roku życia, później kilkadziesiąt osób) organ o charakterze doradczym; wybór najważniejszych organów członków Geruzji i Eforów.

c) Było 5 Eforów (wybierani przez Apellę na rok) - władza wykonawcza; przejęli większość uprawnień królewskich w ich rękach był centralny zarząd kraju.

86. władza królewska w Sparcie

Na czele stali 2 dziedziczni królowie

Władzę po zmarłym królu przejmował najstarszy syn a w razie jego braku najbliższy krwny

Władzę królowie sprawowali kolegialnie - kazda decyzja wymagała zgody obu

Prowadzilo to do osłabienia władzy królewskiej, często dochodzilo miedzy nimi do sporów

W czasie wojny jeden król wyruszał na wyprawę

Uprawnienia:

Pierwotnie szerokie uprawnienia króla uległy znacznemu ograniczeniu i sprowadzały się do władzy wojskowej oraz funkcji kapłańskich

Władza krolewska wzrastała tylko w czasie wojny - przysługiwało wtedy królowi prawo karania obywateli

-ograniczeniem kompetencji wojskowych króla była kontrola eforów - królowi nie można było nadużywać swej władzy w zadnym wypadku bo jako najwyżsi kapłani reprezentowali państwo wobec bogów

87. Drakon

Drakon (VII w. p.n.e.), prawodawca ateński, twórca pierwszego spisanego kodeksu prawa karnego i cywilnego. W 621 p.n.e. otrzymał specjalne pełnomocnictwa do ogłoszenia praw. Kompetencje jego ograniczały się wyłącznie do wymiaru sprawiedliwości. Uregulował postępowanie sądowe w sprawach dotyczących rozlewu krwi, ustanawiając sąd apelacyjny.
Wprowadził rozróżnienie zabójstwa (nieumyślne spowodowanie śmierci) i morderstwa (umyślne spowodowanie śmierci), zastrzegając możliwość darowania kary (przy uzyskaniu zgody krewnych ofiary lub orzeczeniem sądu apelacyjnego, interpretującego przestępstwo jako zabójstwo). Państwo nie posiadało jednak prawa ścigania sądowego, wyrokowania ani łaski. Prawo o długach wprowadzało rozróżnienie na dobra rodowe (nieprzekazywalne) i osobiste (przekazywalne), które determinowało postępowanie sądowe.
W ustawodawstwie prawnym Drakona znalazł odzwierciedlenie arystokratyczny ustrój ateński. Rozstrzygnięcia niektórych przepisów wpłynęły na powstanie synonimu surowości prawa - drakońskie prawa.

88. Reformy Solona

REFORMA EKONOMICZNA

-miała na celu anulowanie wszystkich długów jakie zaciągnięto pod zastaw gruntów

-zniesione zostały wszystkie długi obywateli wobec państwa

- ci którzy popadli w niewolę za długi odzyskali wolność

-ziemie oddaną w zastaw zwrócono dawnym właścicielą

-niewola za długi została zniesiona

REFORMA GOSPODARCZA:

-zakaz wywozu produktów rolnych z wyjątkiem oliwy

REFORMA SPOŁECZNA:

Podzielił obywateli na 4 klasy społeczne

-Prawa i obowiązki obywateli uzależnił od posiadanego majątku.
Podzielił Ateńczyków na 4 klasy majątkowe:
1. Pięćsetmiarowcy - przynajmniej 500 miar zboża dochodu
2. Hippeis (jeźdźcy) - przynajmniej 300 miar zboża
3. Zeugitai (mający zaprzęg wołów) - 200 do 300 miar zboża
4. Teci (robotnicy najemni) - klasa najuboższa

-Tylko przedstawiciele najbogatszej klasy mieli dostęp do najwyższego urzędu w państwie - urzędu ARCHONTA. Sprawowanie wszystkich urzędów było bezpłatne i wiązało się z ponoszeniem kosztów. Zamykało to drogę do nich ludziom biednym i zmniejszało ryzyko korupcji.
Obywatele trzech wyższych klas musieli podczas wojny służyć w:
1. Jeździe
2. Ciężkozbrojnej piechocie (hoplici)

-Najubożsi, których nie stać było na kosztowne uzbrojenie, służyli w armii jako lekkozbrojni.

89. geneza i treść immunitetu

Immunitet w Feudalizmie

Instytucja, która umożliwiała przeniesienie uprawnień państwowych na osoby prywatne. Wywodziła się z Rzymu. Potem stosowana przez Franków. W 614r. Chlotar II potwierdził dotychczasowe uprawnienia możnych i kościoła. Na podstawie immunitetu urzędnicy królewscy nie mieli wstępu na teren objęty immunitetem w charakterze urzędowym celem odbycia sądów lub ściągania danin, grzywien, stosowania przymusu. Ludność zamieszkała na terenie była jednak objęta tymi ciężarami.

Immunitet ekonomiczny

Pan pobierał dochody z sądów i podatki od ludności. Dla wykonania swych uprawnień uprzywilejowany wprowadzał na obszar objęty immunitetem własny aparat patrymonialny.

Immunitet sądowy

Pan sprawował sądownictwo. Wyznaczał urzędnika zwanego sędzią lub wójtem. Początkowo uprawnienia pana immunitetetowego obejmowały drobne sprawy (karne i cywilne) Pozostałe właściwości należały do sądu królewskiego, z tym iż pozwanie do sądu następowało za pośrednictwem możnego. Z czasem zakres spraw poszerzał się.

90. odnowienie godności cesarskiej

91. I reforma sądowa i wojskowa Karola I

REFORMY SĄDOWNICTWA:

Starał się wyeliminować uciążliwość wynikającą z obowiązku udziału wszystkich wolnych w sądach poprzez ograniczenia udziału ogółu tylko do niektórych sądów. Ludzie wolni mieli od tej pory uczestniczyć tylko w posiedzeniach sądu tylko od 2 do 3 razy w roku na tzw. ROKACH GŁÓWNYCH którym przewodniczył hrabia - rozstrzygano na nich najcięższe sprawy karne, zagrożone karą śmierci lub cielesną i sprawy o wolność i nieruchomości

Co 14 dni odbywały się ROKI MNIEJSZE pod przewodnictwem sołtysa - na których ogół wolnych reprezentowali ławnicy

Na rokach tych rozstrzygano sprawy mneisjzej wagi

Sądy ławnicze:

Były to sądy z udziałem ławników

Sąd gorącego prawa:

Musieli w tym sądzie uczestniczyć wszyscy wolni - gdy sprawcę złapano na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa lub gdy usłyszano wołanie poszkodowanego

REFORMA WOJSKOWA:

Celem tej reformy było umożliwienie odbywania służby wojskowej ludziom nie posiadającym majątku i wyeliminowanie praktyki uchwalania się od tej służby

Obowiązek wojskowy uzależniony został od stanu majątkowego.

Każdy kto posiadał majątek wielkości najmniej 4 łany lub majątek ruchomy o wartości równej karze pieniężnej zobowiązany był osobiście do służby wojskowej

Ci którzy posiadali majątek mniejszy winni łączyć się w grupy tak by łaczny majątek wynosił ustalone minimum- należący do danej grupy muszą dostarczyć środki na uzbrojenie jednego z grupy

Ubodzy byli zobowiązani do pełnienia służby wartowniczej

92. powstanie ustroju feudalnego

Państwo frankońskie było pierwszym w Europie państwem feudalnym. Jego rozkład zapoczątkował nową epokę w historii Europy Zachodniej i przyczynił się do przyspieszenia procesów feudalistycznych. W ich wyniku nastąpiła pełna krystalizacja ustroju społeczno-gospodarczego wsi zachodnioeuropejskiej, opartego na podzielonej własności ziemi. Ustrój ten znalazł odbicie w specyficznych formach polityczno-prawnych, tzw.: stosunkach lennych, a w dziedzinie ideologii w przystosowaniu doktryny chrześcijańskiej do zadań obronnych i usprawiedliwienia ówczesnej hierarchii społecznej.

93. Związek miast niemieckich

94. Sejm Rzeszy

95. Administracja królewska lokalna w dobie średniowiecza we Francji

Na podległym sobie obszarze król wyznaczał urzędników zwanych PREWOTAMI- zarządzali oni okręgami prewotalnymi

Na południu Francji urzędnicy ci zwani byli BAJULAMI - kompetentni w sprawach administracji, skarbowych, sądowych i wojskowych

-ogłaszali akty królewskie w terenie

-pobierali dochody z dóbr królewskich

-zarządzali ziemiami włączonymi do korony

- dowodzili oddziałami wojskowymi swego okręgu

Prewoci dorywczo byli kontrolowani przez urzędników nadwornych

Z instytucji kontrolerów wykształciły się dalsze okręgi administracji państwowej - BALLIWIE- do zarządzania w imieniu króla domeną monarszą nowi urzednicy zwali się BALLIWAMI - mianował ich król spośród drobnej szlachty do króla tez należało odwoływanie ich

- formalnie balliwowie byli traktowania jako członkowie rady królewskiej

- w stosunku do okregu który im podlegał i w stosunku do zamieszkałej tam ludności musieli zachowywać niezależność

W XIV w. kompetencje prewetów jak i balliwów uległy ograniczeniu i od tej pory zajmowali się właściwie tylko sądownictwem

GUBERNATORZY- pojawili się od XIV w. urzednicy w prowincjach przygranicznych o kompetencjach wojskowych -wybierani przez króla

96. stany prowincjonalne

Były odpowiednikiem stanów generalnych na szczeblu lokalnym

Wywodziły się z zebrań stanowych zwoływanych w niektórych ziemiach przez władców senioralnych lub przez króla

Złożone były z przedstawicieli stanów podobnie jak Stany Generalne i w podobny sposób obradowały

-zwoływał je król głównie w sprawach podatkowych

Wiec keidy zostały wprowadzone podatki stałe król dążył do zniesienia stanów prowincjonalnych

97. nauka prawa rzymskiego we Włoszech (glosatorzy, postglosatorzy, komentatorzy, ius communa)

GLOSATORZY:

Prawnicy szkoły w Bolonii

Nazwa kierunku wywodzi się z wyjaśnień i uwag (glos) zapisywanych w tekscie kodyfikacji justyniańskiej na marginesie lub miedzy wierszami

Założycielem szkoły glosatorów był IRNERIUS

Działanośc glosatorów nie ograniczała się jednak tylko do komentowania tekstów justyniańskich

Glosatorzy uważali prawo rzymskie za prawo „żywe”

Wskrzeszone przez fakt odrodzenia się idei imperium rzymskiego w niemieckiej rzeszy a niemieckich cesarzy za kontynuatorów cesarzy rzymskich

Glosatorzy rozpowszechniali m.in. teze ze prawo rzymskie powinno mieć moc obowiązującą na wszystkich terytoriach nad którymi rozciąga się panowanie cesarzy niemieckich

KOMENTATORZY (postglosatorzy):

Od połowy XIV w. zapanował na uniwersytecie włoskim nowy kierunek reprezentowany przez tzw. Komentatorów

Dokonaniem ich było dostosowanie prawa rzymskiego do potrzeb współczesności

Komentatorzy w nawiązaniu do róznych ówczesnych nurtów prwa, czyli do np. prawa statutowego kanonicznego ustawodawstwa cesarzy niemieckich - potrafili w swych obszernych komentarzach do prawa rzymskiego pogodzić czysto teoretyczne i abstrakcyjne rozważania nad prawem z potrzebami praktyki.

Kierunek ten zasłynął nie tylko z filozoficznych uogólnień ale z umiejętności praktycznej modernizacji norm prawa rzymskiego zgodnie z potrzebami czasu

Twórczośc komentatorów dała początek nowym dziedziną prawa jak np. prawu handlowemu czy prawu międzynarodowemu prywatnemu

IUS COMMUNE - prawo powszechne

Prawo powszechne w charakterze czynnika ujednoliconego do wielu partykularnych systemów prawnych europy. Dzieła komentatorów stanowiły podstawę znajomości prawa rzymskiego

98. powstanie parlamentu w UK

Vide 25

99. prawo spadkowe w średniowieczu i jego przeobrażenia

Dziedziczenie beztestamentowe początkowo spadkobierca nie miał możności swobodnego dysponowania swym mieniem na wypadek śmierci, a dziedziczenie po nim następowało według z góry określonego porządku.

- Spadkobiercami i następcami dla każdego są tylko jego własne dzieci i żadnego testamentu się nie sporządza.

Przedmiotem spadkobrania były najpierw ruchomości. Czyli przedmioty ruchome związane bezpośrednio z osobą człowieka.

W czasach gdy przedmiotem spadku stały się nieruchomości, w prawach zwyczajowych wykształciły się rozmaite zasady dotyczące porządku dziedziczenia.

Porządek dziedziczenia regulowały prawa zwyczajowe na podstawie określonych zasad bliskości pokrewieństwa ze zmarłym. We wszystkich prawach najbliższymi do spadku i wyłączającymi wszystkich innych krewnych byli synowie.

Nabycie spadku przez najbliższych spadkobierców następowało przez samą śmierć spadkodawcy, który w myśl średniowiecznych przekonań sam niejako przenosił posiadanie na dziedzica.

Dziedziczenie testamentowe przekonanie o przyrodzonych prawach krewnych do majątku po osobie zmarłej nie pozostawiło pierwotnie możliwości do swobodnego dysponowania mieniem na wypadek śmierci.

Prawo wyczekiwania umożliwiało zachowanie majątku w rękach rodziny w nieuszczuplonym stanie. Przedmiotem dyspozycji testamentowej były początkowo ruchomości, a z nieruchomości dobra nabyte.

100. Senat Rządzący

Vide 14

101. Ustawa XII Tablic

Była zbiorem nieusystematyzowanym i fragmentarycznym

Ubrana w archaiczną szate słowną

Nieznane jej było odróżnienie norm odnoszących się do sfery działania państwa od przepisów dotyczachyc praw jednostkowych

Większość z nich to przepisy prywatno prawne, a przede wszystkim normy proceduralne poświęcone ochronie praw prywatnych i egzekucją. Większość przepisów prawa materialnego regulowała stosunki własnościowe i sąsiedzkie, nie wiele zaś było norm z dziedziny stosunków rodzinnych. O tendencji przechodzenia od prymitywnych form samopomocy do dochodzenia sprawiedliwości przed sądem. Do najcięższych przestępstw Ustawa XII tablic zaliczała : ciężkie uszkodzenie ciała powodujące trwałe kalectwo itd. Nieliczne tylko czyny były uważane za przestępstwa naruszające interesy ogółu i jako takie podlegały publicznemu osądzeniu.

102. Dominat

Dominat był to tytuł uzyskany przez dotychczasowego princepsa co miało być krokiem do wprowadzenia boskiego kultu cesarza. Od nowego tytułu dla formy rządów sprawowanych w Cesarstwie od przełomu przyjęło się formalne określenie dominat. Panującemu należał się wierno poddańczy posłuch, wszelki sprzeciw, zwłaszcza odmowa składnia ofiar, traktowano jako przestępstwo obrazy majestatu.

103. Administracja lokalna austriacka

XVIII w. - nowa, jednolita centralistyczna organizacja administracji lokalnej

-Kraj podzielono na gubernie z nominowanymi przez monarchę gubernatorami polegającymi Zjednoczonej Kancelarii Narodowej

-Gubernie dzieliły się na cyrkuły ze starostami obwodowymi - nadzór nad miastami i dominiami

-Dominia - gromady wiejskie podporządkowane panu, ale miały pewne formy samorządu z wójtem mianowanym przez pana,

-Miasta (po reformie z 1782) - dość szeroki samorząd z wybieralnymi organami (znisiony na początku XIX w. )

104. recepcja prawa rzymskiego w Niemczech

Recepcja ta nastąpiła w IIpołowie XV w. w ścisłym tego słowa znaczeniu tj. oficjalnie uznanie go za prawo obowiązujące i stosowane w praktyce wymiaru sprawiedliwości

Wyróżnić można 2 drogi przenikania prawa rzymskiego do sądownictwa Rzeszy:

-poprzez działalność sądu kameralnego

-fakultety prawa

Sąd Kamaralny Rzeszy

jedyny sąd wspólny dla Rzeszy w sprawach cywilnych powołany został w 1495 r. ordynacja Sadu głosiła że ma on opierać się w wyrokowaniu przede wszystkim na ustawach Rzeszy oraz na „prawie powszechnym” czyli rzymskim

Fakultety prawa:

Popularnym było zwracaniem się przez sądy w sprawach szczególnie trudnych do zasiadających na wydziałach jurystów o wydanie opinii a ponieważ prawo rzymskie było podstawą studiów prawniczych to wydawane opinie stanowiące wiążącą podstawę wyroku były oparte na rozwiązaniach czerpanych z prawa rzymskiego

105. Katalog kar Karoliny

W Carolinie było niezwykłe rozbudowanie katalogu kar, co wynikało z nowego zapatrywania na istotę kary. Kara sprawiedliwa to w mniemaniu ówczesnych myślicieli i ustawodawców taka kara, która była by ściśle dostosowana do stopnia ciężkości i charakteru popełnionego przestępstwa. Wyrażano w ten sposób ideę proporcjonalności kary do czynu przestępczego. Dążenie do jak najściślejszego dostosowania kary do danego przestępstwa wymagało dysponowania odpowiednio szerokim zestawem kar, skoro za ideał uważano istnienie w ustawie tylko rodzajów kar, ile przewidywała ona różnych czynów przestępczych. Istniało podobno przekonanie, że żadna kara nie będzie odstraszać ogółu tak skutecznie, jak taka która swym rodzajem przypominać będzie popełnione przestępstwo.

106. Represja Karna

Jednym z najbardziej charakterystycznych w zakresie nowych przejawów represji karnej, zajmujących do dnia dzisiejszego uwagę nie tylko historyków, ale i psychologów czy socjologów były masowe i trwające prawie trzy wieki ( polowania na czarownice), które pochłonąć miały wiele setek niewinnych ofiar okrucieństwa i zbiorowej psychozy. Wprawdzie już średniowiecze znało zabobony, wiarę w czary i praktyki znachorskie, nie były on e jednak generalnie karane, a przeciwnie adepci wiedzy tajemniczej, czarnoksiężnicy, astrologowie i magowie cieszyli się nieraz wielką sławą i poważaniem. Dopiero w dobie reformacji i wojen religijnych pojawił się problem zorganizowanej walki z szatanem i jego sojusznikami, których z reguły upatrywano - ze względu na wrodzoną słabość charakteru - w kobietach. Czary zaczęto zaliczać do zbrodni majestatu boskiego, a więc do najcięższych przestępstw. Karą za czary było z reguły spalanie żywcem na stosie.

107. wpływ Karoliny na rozwój prawa karnego

Ukazanie się Caroliny oznaczało postęp nie tylko w dziedzinie techniki legislacyjnej, czego wyrazem było zamieszczenie w niej definicji poszczególnych stanów przestępnych, ale zmieniało także zasadniczo dotychczasowe poglądy na przestępstwo i karę. Tam gdzie zaznaczyły się bezpośrednio wpływy Caroliny i dzieł jej komentatorów, zaobserwować można kilka charakterystycznych cech rozwoju prawa karnego materialnego, jak: zwycięstwa zasady publiczno prawnej, będącej wyrazem wyłączności państwowego prawa karania, uznania winy za podstawę odpowiedzialności karnej, rozbudowy okoliczności wyłączających odpowiedzialność, wyłączności kar publicznych, opartych przede wszystkim na okrutnych karach cielesnych, mających na celu odstraszanie ogółu i będących wyrazem wzmocnienia państwowej represji karnej.

108. Therezjana 1768r.

Najpilniejszą sprawa była kwestia ujednolicenia różnorodnych i rozproszonych przepisów w dziedzinie prawa karnego. W toku prac wyłonił się postulat wydania jednolitej ustawy karnej na miejsce praw dotychczasowych ,a efektem było opracowanie należącego ze swego charakteru jeszcze do dawnej epoki kodeksu Theresiana z 1768r

109. problem kary śmierci w XVIII w.

Problem kary śmierci w XVIII w. polegał na powstawaniu humanitarnej doktryny prawa karnego. Poprzez słynne prace wybitnych uczonych jak również i filozofów takich jak Wolter, Beccarie , którzy to zamiast stosowania kary śmierci wychodzili z założenia żeby stosować karę pozbawienia wolności łącznie z pracą na rzecz państwa tzn. pracą publiczną, która to również miała by się przyczynić do resocjalizacji przestępców. Bardzo mocno i wręcz utrudniała i hamowała dalszy rozwój kary śmierci.

110. postulaty humanitaryzmu

Należy podkreślić na wstępie, że program humanitarnej reformy ustawodawstwa kryminalnego dotyczył przede wszystkim najbardziej jaskrawych przejawów bezprawia i okrucieństwa dotychczasowego systemu karania, a te ujawniły się głównie w dziedzinie procesu karnego. Jak już wspomniałam, głównym celem wystąpień humanitarystów była walka z feudalnym bezprawiem i samowolą w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości z arbitralnością sędziów. Domagano się więc określenia przez prawo co jest przestępstwem i jaka zań grozi kara. W dobie wystąpień XVIII w. humanitarystów było skierowane hasło przeciw praktyce stosowania analogii w prawie karnym.

Uczonymi, którzy wywarli decydujący wpływ na podjęcie reform w duchu humanitaryzmu, a których działalność zdobyła światowy rozgłos byli : Wolter i Cesare.

111. Józefina

Dotyczyła jedynie prawa karnego materialnego

Składał się z 2 części

I o przestępstwach i karach kryminalnych

II - o przestępstwach i karach politycznych

- po raz pierwszy dokonano rozróżnienia na przestępstwa ciężkie i lżejsze

Złożony był z 264 paragrafów

-wolna od kazuistyki

Napisana jasnym i prostym językiem

- nowością było również to ze w art. 1 zostało zaznaczone ze przestępstwem jest tylko to co jest zawarte w kodeksie nic poza tym - kodeks ten dawał wiec próbę definicji przestępstwa

- nie ma podziału na stany przy wymierzaniu kary wszyscy odtąd traktowani są na równi

-silne podkreślenie subiektywizmu i indywidualizmu

- zrównanie usiłowania z dokaniem przestępstwa

- nie było jednak instytucji przedawnienia przestępstwa

-zniesiona została karalność za czary

112. Kara śmierci w Józefinie

Po długich debatach w łonie komisji kodyfikacyjnej, nastąpiło zniesienie kary śmierci w postępowaniu zwyczajnym. Natomiast postępowanie w katalogu kar za zbrodnie i przestępstwa kryminalne były kary pozbawienia wolności. W systemie karnym Josephisny wyraziły się zarówno wpływy utylitarnego spojrzenia na cel kary, jak i pogląd o potrzebie odstraszającego działania represji karnej. Obawa przed wzrostem przestępczości spowodowała, że zniesienie kary śmierci w Josephinie zrekompensowane zostało niezwykłą surowością kary pozbawienia wolności.

113. układ i zawartośc Józefiny

Dotyczyła jedynie prawa karnego materialnego

Składał się z 2 części

I o przestępstwach i karach kryminalnych

II - o przestępstwach i karach politycznych

- po raz pierwszy dokonano rozróżnienia na przestępstwa ciężkie i lżejsze

Złożony był z 264 paragrafów

-wolna od kazuistyki

Napisana jasnym i prostym językiem

114. Kara pozbawienia wolności w Józefinie

Była to kara niezwykle surowa

Kary więzienia dzieliły się ze względu na okres trwania:

-czasowe

- długie

-długotrwałe (mogły trwać nawet do 100 lat :P )

I ze względu na stopień dolegliwości:

-łagodne

-ciężkie

-najcięższe

Kary więzienia mogły być dodatkowo obostrzane:

-piętnowaniem

-przykuciem łańcuchami

-postem o chlebie i wodzie

- chłostą

Utrzymana została również okrutna kara holowania statków po Dunaju

115. proces karny europejski XVI - XVIII w.

PROCES INKWIZYCYJNY:

W początkach doby nowożytnej nastąpiło w zachodniej Europie rozpowszechnienie się procesu inkwizycyjnego. Wszędzie proces ten był wszczynany z urzędu przez sędziego lub przez specjalny organ powołany do ścigania przestępstw.

Pierwsze stadium postępowania inkwizycyjnego miało na celu ustalenie czynu przestępnego i zebranie poszlak wystarczających do wdrożenia śledztw przeciw osobie sprawcy. W tym stadium odbywało się sumaryczne przesłuchiwanie świadków. Drugie stadium postępowania, zwane także inkwizycją specjalną, stanowiło etap właściwego śledztwa . Przesłuchania odbywały się tajnie w obecności prowadzącego śledztwo i protokolanta, który je spisywał. Sposobem zmuszania oskarżonego do składania zeznań było stosowanie tortur. Zeznania złożone na torturach musiały być przez obwinionego potwierdzone. Stosowanie tortur jako środka wymuszania zeznań było nieodłącznym składnikiem postępowania inkwizycyjnego.

Postępowanie dowodowe prowadzone w drugim stadium procesu inkwizycyjnego maiło na celu zebranie określonej liczby materiałów dowodowych, które mogły stanowić podstawę do wydania wyroku - teoria dowodów formalnych. Do dowodów określanych jako domniemane albo pośrednie należały poszlaki np. znalezienie u kogoś narzędzi zbrodni. Najlepszym z dowodów było przyznanie się obwinionego.

Do wydania wyroku skazującego zasadniczo wymagane było uzyskanie w postępowaniu inkwizycyjnym pełnego dowodu winy oskarżonego ale czasami można był wydać wyrok tzn. karę z podejrzenia jeżeli było brak całkowitych dowodów wtedy wówczas stosowano łagodniejszą karę od przewidzianej w ustawie za dane przestępstwo.

W postępowaniu inkwizycyjnym wyodrębnione było niekiedy ostatnie stadium, zwane rozprawą końcową . Decydującą bowiem rolę odgrywał w tym stadium sędzia - inkwirent ponieważ podczas czytania przez pisarza wyroku sędzia zapytywał ławników czy uważają wyrok za zgodny z prawem, na mocy każdy musiał odpowiedzieć twierdząco.

116. charakterystyka ogólna prawa inkwizycyjnego

117. stadia postepowania procesu inkwizycyjnego

1) Pierwsze stadium postępowania inkwizycyjnego miało na celu ustalenie czynu przestępnego i zebranie poszlak wystarczających do wdrożenia śledztw przeciw osobie sprawcy. W tym stadium odbywało się sumaryczne przesłuchiwanie świadków.

2) Drugie stadium postępowania, zwane także inkwizycją specjalną, stanowiło etap właściwego śledztwa . Przesłuchania odbywały się tajnie w obecności prowadzącego śledztwo i protokolanta, który je spisywał. Sposobem zmuszania oskarżonego do składania zeznań było stosowanie tortur. Zeznania złożone na torturach musiały być przez obwinionego potwierdzone. Stosowanie tortur jako środka wymuszania zeznań było nieodłącznym składnikiem postępowania inkwizycyjnego.

Postępowanie dowodowe prowadzone w drugim stadium procesu inkwizycyjnego maiło na celu zebranie określonej liczby materiałów dowodowych, które mogły stanowić podstawę do wydania wyroku - teoria dowodów formalnych. Do dowodów określanych jako domniemane albo pośrednie należały poszlaki np. znalezienie u kogoś narzędzi zbrodni. Najlepszym z dowodów było przyznanie się obwinionego.

Do wydania wyroku skazującego zasadniczo wymagane było uzyskanie w postępowaniu inkwizycyjnym pełnego dowodu winy oskarżonego ale czasami można był wydać wyrok tzn. karę z podejrzenia jeżeli było brak całkowitych dowodów wtedy wówczas stosowano łagodniejszą karę od przewidzianej w ustawie za dane przestępstwo.

3) W postępowaniu inkwizycyjnym wyodrębnione było niekiedy ostatnie stadium, zwane rozprawą końcową . Decydującą bowiem rolę odgrywał w tym stadium sędzia - inkwirent ponieważ podczas czytania przez pisarza wyroku sędzia zapytywał ławników czy uważają wyrok za zgodny z prawem, na mocy każdy musiał odpowiedzieć twierdząco.

118. zasada postępowania dowodowego

Postępowanie to było prowadzone w II stadium procesu inkwizycyjnego

Miało na celu zebranie odpowiedniej liczby materiałów dowodowych które mogłyby stanowić podstawę do wydania wyroku skazującego

Posługiwano się w dziedzinie srodków dowodowych teorią dowodów formalnych lecz w praktyce nie była ona stosowana

Legalna teoria dowodowa niezmiernie rozbudowała klasyfikację dowodów wg ich wartości znano m.in. dowody:

Pełne

Półpełne

Niepełne

Niezupełne

Więcej niż półpełne

Mniej niż półpełne

Oczywiste

Poważne

Przekonujące

Rzeczywiste

Wątpliwe

Podejrzane

Etc…

Jeśli chodzi o zeznania świadków to były one zależne w głównej mierze od pozycji zeznającego im wyższa tym lepiej np. szlachcica były bardziej wiarygodne niż chłopa a duchownego były bardziej wiarygodne niż osoby świeckiej, zeznania facetów miały przewage nad zeznaniami kobiet etc… zeznania 2 świadków wolnych od wszelkich zarzutów stanowiły pełny dowód

Do dowodów określanych jako pośrednie należały poszlaki - dzielono je na:

-bliskie

-oddalone

Najlepszym dowodem było przyznanie się obwinionego -tu bardzo pomagały tortury

Postępowanie dowodowe było prowadzone z reguły tajnie a z jego przebiegu sporządzany był pisemny protokół

119. pozytywna teoria dowodowa s.351

Według tej teorii sędzia musiał wydać wyrok skazujący o ile przeciw oskarżonemu przemawiała określona ilość i jakość środków dowodowych

120. negatywna teoria dowodowa

W XVIII w. upowszechniła się negatywna teoria dowodowa, nie zezwalająca na wydanie wyroku przez sędziego, jeżeli odpowiednich dowodów nie było. Dowody dzieliły się na pełne (przyznanie się do winy, zeznania dwóch świadków złożone pod przysięgą, opinie biegłych) i niepełne (poszlaki, zeznania jednego świadka), a wśród nich więcej lub mniej niż niepełne.

121. rola tortur w procesie

Następowało to w razie wystąpienia takich okoliczności, jak: popełnienie przestępstwa zagrożonego najcięższymi karami, sprzeczność w zeznaniach, istnienie oczywistych dowodów, a zwłaszcza zeznań dwóch świadków oraz domniemanie przestępstwa. Zasady te wymieniało dzieło Damhoudera.

Dzisiaj trudno jest rozstrzygnąć, czy sądy trzymały się tych wskazówek, czy też nadużywały prawa, zarządzając tortury bez dostatecznych podstaw.

122. powszechny proces cywilny w Niemczech (s 204)

Utrzymał się w niektórych państwach niemieckich aż do XIX w. Proces ten wprowadzał do reguł rzymsko - kanonicznego dwie bardzo ważne zaczerpnięte z dawnego procesu średniowiecznego:

-zasadę ewentualności: polegała ona na tym, że strona zobowiązana była do przedstawienia od razu wszystkich twierdzeń i zaprzeczeń, z jakimi miała w toku procesu wystąpić. Zasada ewentualności przyczyniła się więc częściowo do zapobieżenia rozwlekłości postępowania

-wyrok na dowód: oddzielający dwa stadia postępowania sądowego

W niemieckim procesie powszechnym liczba pism została ograniczona do czterech:

-skargi

-odpowiedzi pozwanego

-repliki powoda

-dupliki pozwanego

Wymiana pism inaczej niż w procesie rzymsko - kanonicznym dotyczyła meritum sporu i kończyła się wydaniem przez sędziego wyroku na dowód, który otwierał nowe postępowanie dowodowe. Na podstawie akt postępowania dowodowego zapadał wyrok ostateczny, przy czym sędzia skrępowany był zasadą prawdy formalnej ( wyrok na podstawie przekazanych i przedstawionych mu danych, niezależnie od własnego przekonania o wartości poszczególnych dowodów i własnej znajomości faktów.)

Środkiem odwoławczym od wyroków była Apelacja do sądu wyższej instancji, a od wyroku ostatecznego - rewizja.

123. apelacja i kasacja wyroku

-Apelacja: była zwyczajnym środkiem prawnym, która mogła być wnoszona w ciągu 3 lat i 6 miesięcy, gdy wygrywający wezwał przeciwnika do jej wniesienia, a 10lat gdy takiego wezwania nie było. Postępowanie przed sądem wyższym nie różniło się od postępowania w I instancji.

-Kasacja: była nadzwyczajnym środkiem prawnym, czyli skargą przeciwko prawomocnemu wyrokowi składana do Rady Stron z powodu naruszenia przez Sąd wyrokujący prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub z powodu uchybień formalnych. Wynikiem postępowania kasacyjnego było bądź jego utrzymanie w mocy bądź całkowite uchylenie .

124. narodziny absolutyzmu w Rosji

II połowie XVII w. zaczął się początek kształtowania się monarchii absolutnej w Rosji. Rządy absolutne uchwalił Piotr I ogłoszony Cesarzem (Imperatorem) Wszech Rosji przez senat (1721) -Rosja stała się

Cesarstwem.

125. pozycja Cara

-cesarz jest samowładnym monarchą (samodzierżca), jego władza nie podlega niczyjej kontroli, a on sam nie podlega żadnemu prawu (nawet prawu sukcesji tronu - dopiero 1797 - dziedziczność tronu na zasadzie primogenitury)

- cesarz stał na czele Kościoła prawosławnego

126. Duma bojarska i jej rola

Początkowo (XIV w.) była stałym organem doradczym wielkiego księcia i co wiecej musiał się on liczyc ze stanowiskiem Dumy

-funkcja centralnego organu sądowego

W XVI w. zaczęła tracic swój arystokratyczny charakter

Duma współdziałając z carem w załatwianiu najważniejszych spraw państwowych posiadała również pewne uprawnienia ustawodawcze i sądowe.

Z Dumy Bojarskiej w tym czasie wyłoniła się Bliżniaja Duma (Tajna Rada)

złożona z tych członków Dumy, którym car ze względu na wagę omawianych spraw, najbardziej ufał.

127. sobór ziemski

W roku 1549 Iwan Groźny powołał po raz pierwszy szerszą instytucję stanową o charakterze reprezentacyjnym określaną jako Sobór Ziemski.

Jego największym dziełem był ułożony w roku 1550 Carski Sudiebnik, był to nowy zbiór praw w którym już wyraźnie odbiły się tendencje do umocnienia samowładztwa.

Uczestnicy soborów wyznaczani byli przez cara lub jego urzędników.

Początkowo miał on wyłącznie doradczy charakter i jego uchwały nie były wiążące dla cara. Sobory zwoływał władca, a podczas bezkrólewia patriarcha lub Duma Bojarska.

Do ich uprawnień należało:

uchwalanie nowych podatków,

rozstrzyganie spraw pokoju i wojny,

uchwalanie szczególnie ważnych ustaw i

wybór cara w przypadku braku następcy.

Rola Soborów wzrosła w okresie osłabienia władzy cesarskiej, po śmierci Iwana Groźnego.

128. prikazy

W miarę rozwoju księstwa moskiewskiego i przekształcenia się go w państwo zcentralizowane wzrastała potrzeba stworzenia bardziej sprawnego aparatu administracji centralnej.

Za Iwana III u schyłku XV w. zaczęły powstawać tzw.

Prikazy- specjalne urzędy resortowe o charakterze centralnym.

Za panowania Iwana Groźnego istniało 15 prikazów znanych nam z kompetencji oraz pewna ilośc prikazów, o których nie mamy wiele informacji.

W miarę wzrostu ilości prikazów ich uprawnienia niekiedy trudno było rozgraniczyć i tak prikazy (każdy w zakresie swych kompetencji, a niezależnie od tego występowały prikazy, które były głównie lub wyłącznie organami sądowymi.

Później w okresie monarchio absolutnej nadzór nad zwykłymi prikazami sprawował jako organ centralny Tajny Prikaz

129. reformy Piotra Wielkiego

-Zmienił kalendarz na juliański w miejsce stosowanego dotychczas w Rosji kalendarza "od stworzenia świata",

- wprowadził nowy alfabet - grażdankę.

-Zreformował armię, zaprowadzając coroczny obowiązkowy pobór rekruta do służby stałej w regularnej armii. Przy pułkach gwardyjskich utworzył szkoły kadetów, gdzie młodzi szlachcice zdobywali szlify oficerskie. Zorganizował flotę wojenną.

-1708 wprowadził nowy podział administracyjny, dzieląc kraj na gubernie, prowincje i dystrykty. Na czele nowych urzędów umieścił podległych sobie ludzi, utrwalając w ten sposób absolutyzm carski i centralizację władzy. 1711 zlikwidował Radę Bojarską i wprowadził w jej miejsce Senat Rządzący, zobligowany do realizacji rozporządzeń cara i kontroli administracji terenowej.

-1721 w miejsce godności patriarchy Kościoła prawosławnego wprowadził Synod Świątobliwy, w skład którego obowiązkowo wchodził urzędnik carski (oberprokurator).

-1720 wprowadził zmiany w systemie zarządzania miastami, tworząc magistraty z burmistrzami na czele, podporządkowane Magistratowi Głównemu w Petersburgu.
Żywo interesował się sprawami gospodarczymi, dbał o rozwój manufaktur i handlu, w obrotach z zagranicą stosował politykę protekcyjną. Zorganizował sieć szkół świeckich na poziomie elementarnym. 1724 utworzył Akademię Nauk.

130. Senat rządzący i jego ewolucja

Powołany w 1711 przez Piotra I

Zastępował monarche podczas jego nieobecności ale posiadał również szerokie kompetencje podczas jego obecności w kraju

-zarząd finasami

-nadzór nad działalnością administracji i sądownictwa

-kontrola nad wykonaniem ustawy

-opracowywanie projektów ustaw

-sprawowanie sądownictwa w najważniejszej instancji

Z czasem kompetencje senatu ograniczały się tylko do kontroli nad administracją i sądownictwem

Senat składał się z 9osób mianowanych przez cara

Potem weszli do niego prezesi nowo mianowanych kolegiów

131. Kolegia

Powstały zamiast prikazów np. kolegium do spraw zagranicznych; początkowo 10 potem więcej: na czele stał prezes, oparte były na wzorze zachodnim (ministerstw) absolutnych.

(zlikwidowane w XIX w. i zastąpione właściwymi ministerstwami)

132. Prokuratura i jej rola w państwie

Utworzony 1722 r. w miejsce Fiskałów

Był to organ kontrolny nad całą administracją i będący zarazem strażnikiem interesów państwa

Zorganizowana przy Senacie prokuratura z mianowanym przez władcę generał-gubernatorem na czele podlegała carowi

133. Tajna Rada

Jedną z Tajnych Rad mieliśmy na ziemiach ruskich złożona była z tych członków Dumy Bliżniajnej , którym car ze względu na wagę omawianych spraw, najbardziej ufał.

Następnie mamy Tajną Radę w Anglii jako ciało doradcze władcy Zjednoczonego Królestwa. Była ona głównym narzędziem absolutyzmu królewskiego. Duże znaczenie uzyskali w radzie nominowani przez króla sekretarze stanu, którzy wywodząc się z sekretarzy królewskich przekształcili się w ministrów łączących uprawnienia w zakresie władzy wewnętrznej i polityki zagranicznej. Tajna Rada była w przeszłości wpływowym organem władzy. Współcześnie prawie wszystkie jej uprawnienia zostały scedowane na jedną z jej komisji - Gabinety

134. Rządy Cromwella 527

Cromwell zreorganizował armie tzw. Armia Nowego Wzoru stała się podporą parlamentu.

Armię tę oparto częściowo na poborze, częściowo na ochotniczym zaciągu. Żołnierze otrzymywali od państwa żołd. Wprowadzono także surową dyscyplinę.

Po wejściu w życie w 1645 r. „ordonansu o rezygnacji” armia a zwłaszcza jej oficerowie ulegli znacznej demokratyzacji. Cromwell został mianowany generał-porucznikiem co dawało mu dowództwo nad kawalerią

Armia zdobyła tak znaczne wpływy polityczne, że od 1647 r. zaczęła przedstawiać własne projekty zmian ustroju

…. To nie wszycho…

135. Bill of rights

Władza w Anglii została przekazana Wilhelmowi i jego żonie Marii. W roku 1688 został przyjęty dokument Bill o prawach ( bill of rights ) na mocy którego parlament przejął kontrolę nad monarchią. - w 13 pkt. zapisane zostały ograniczenia władzy królewskiej

-żaden król nie może rządzić bez parlamentu

-król stał się częścią parlamentu

-zakaz wydawania suspensy i dyspensy

-zakaz wydawania i zmiany ustaw bez zgody parlamentu

-zakaz nakładania podatków

-król mógł tworzyć sądy specjalne tylko za zgodą parlamentu

-król nie mógł samemu „tworzyć ” armii tylko za zgodą parlamentu

-poddani mogli przedkładać królowi petycje i prośby

-protestanci mogli nosić broń

-prawo sankcjonowania ustaw

-zasada wolnych wyborów do parlamentu

-wolność wypowiedzi posłów w parlamencie - immunitet

-w sądach nie powinni sędziowie nakładać zbyt wysokich kaucji

-sądy nie mogą wymierzać kar „okrutnych”

-król musi zwoływać sejm raz w roku w celu uchwalenia budżetu

-do uchwalenia ustawy potrzebna była zgoda Izby Gmin Izby Lordów oraz króla

136. prawo wyborcze do izby gmin

System wyborczy był zdeformowany, ponieważ hrabstwa posiadały 2 razy tyle wyborców co miasta zaś więcej posłow wybierano w miastach.

Czynne prawo wyborcze w hrabstwach przysługiwało posiadaczom wolnej własności ziemskiej oraz dożywotnim dzierżawcom, których dochód roczny był większy nisz 40 szylingów. Wybory przeprowadzał szeryf.

Posłów miejskich wybierały tylko te miasta, które posiadały przywilej królewski a tym samym miały osobowość prawną. Zasady czynnego prawa wyborczego w miastach nie były jednolite- wymagano np. płacenia podatków, nadawano czynne prawo wyborcze członkom zarządu miasta. Na wybór posłow często wpływ mieli właściciele ziemscy posiadający domy w mieście lub będący właścicielami gruntu. Brak też było proporcji pomiędzy liczba mieszkańców a liczbą wybieranych posłów.

W biernym prawie wyborczym na mocy ustawy z 1710 r. obowiązywał cenzus majątkowy co najmniej 300 funtów rocznego dochodu z dóbr ziemskich. Zamykało to drogę do parlamentu średniemu mieszczaństwu.

Ograniczeniami biernego prawa wyborczego były:

-wymóg pokrywania kosztów wyborów przez samych posłów

-brak diet poselskich

-pozbawienie biernego prawa katolików

Zarówno w biernym jak i czynnym prawie wyborczym obowiązywał cenzus wieku 21 lat

137. narodziny rządów gabinetowych w UK

W czasie panowania Wilhelma III wyodrębniła się ostatecznie z Tajnej Rady rada gabinetowa, złożona z rzeczywistych doradców króla (ministrów). Dla zapewnienia w radzie zgodności poglądów zaczął Wilhelm III od 1695r. powoływać do rady ministrów wywodzących się z partii, która zdobyła większość w wyborach do parlamentu. Od tej pory gabinet był jednopartyjny i musiał cieszyć się zaufaniem parlamentu.

Gabinetowi przewodniczył do 1714r. król od 1714r. przewodnictwo w gabinecie przejął jeden z ministrów jako pierwszy minister. Od tego czasu ustalił się system rządów gabinetu, w skład którego wchodzili praktycznie przywódcy większości politycznej w izbie gmin. Gabinet stał się niezależnym od króla organem kierującym sprawami państwa

138. odpowiedzialność konstytucyjna ministrów

139. odp polityczna ministrów

140. źródła common law

Norma prawna jest jednostkowym rozstrzygnięciem konkretnej sprawy i ma ściśle praktyczny charakter. Jest ona każdorazowo w danej sprawie- i tylko dla danej sprawy- formułowana przez sędziego. W tym sensie mówić można, że w systemie anglosaskim normy prawne są tworzone przez sędziów.

Natomiast ustawy - w sensie kontynentalnym - nie mają dla angielskich sędziów znaczenia norm prawnych, a tylko pewnych abstrakcyjnych zasad, które nabierają treści dopiero wtedy, gdy dokona się wykładni danego przepisu w konkretnym przypadku.

141. prawo i proces karny w UK w XVIII w.

Najbardziej charakterystyczną instytucją procesu karnego angielskiego, była instytucja przysięgłych. Ponadto - angielski proces karny utrzymał w zasadzie charakter skargowy. Wszczynany był na podstawie Skargi tzw. Popularnej. Proces rozpoczynał się zasadniczo postawieniem w stan oskarżenia przez same władze sądowe . Całe postępowanie odbywało się w trybie skargowym przy czym oskarżonemu zagwarantowane były wszelkie prawa, jako równoprawnej z oskarżycielem w strony w procesie. Dalszą wreszcie cecha procesu angielskiego była zawarta gwarancją systemu nietykalności osobistej jednostki w dziedzinie pozbawienia wolności określanych ogólnie jako habeas Corpus.

142. Habeus Corpus Act

- wydany w 1679 r.

-Był to jeden z wielu aktów prawnych składających się na konstytucję angielską w znaczeniu materialnym, którego zamierzeniem było:

zniesienie samowoli sędziów i urzędników królewskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości.

-Wprowadzał określone reguły, w jakim odbywać się miało aresztowanie jednostki, oraz zapobiegał przetrzymywaniu w więzieniu, gwarantując uwięzionemu na mocy (masz ciało poddanego dostawić) oddanie go pod sąd w ściśle określonych jak najkrótszych terminach, których władze sądowe musiały, pod groźbą kar skrupulatnie przestrzegać.

143. Rola przysięgłych w procesie karnym w UK

-przysięgłym mogła być osoba miedzy 21 a 60 rokiem życia

-do 1949 r. przysięgłym nie zwracano kosztów podróży oraz utraconych zarobków

- w procesach karnych przysiegli wypowiadali się wyłącznie co do faktów

- o kwalifikacji prawnej i wymiarze kary orzekał sędzia

Przysięgli uczestniczący w sprawach karnych zorganizowani byli w ławy:

Ława w sądzie Coronera:

- liczyła od 7 do 11 przysięgłych

- orzekała większością głosów

Ława Mała:

- na sesjach kwartalnych i w Assizes liczyła 12 przysięgłych

- orzekała jednomyślnie

Ława Wielka:

- liczyła od 12 do 23 przysięgłych

-wnosiła oskarżenie do Trybunału sesji kwartalnych lub do Assize

- orzekała większością głosów

- w 1933 r. zniesiono ławę wielką bo uznano ja za zbędną

144. Rola precedensów

Sędziowie angielscy nie ogłaszali nigdy żadnej zasady prawnej. Rozstrzygali konkretną indywidualną sprawę i wyrok obowiązywał formalnie w danym tylko przypadku. Faktycznie gdy sędzia rozstrzygną jakąś sprawę, to sędzia niższej instancji musiał w ten sam sposób rozstrzygnąć sprawę analogiczną. W rzeczywistości więc sędzia tworzył normę. Izba lordów jako sąd była związana swoimi precedensami. Oficjalnie sędziowie twierdzili, że nie wprowadzają niczego nowego a tylko ujawniają to, co dotychczas nie było wyraźnie stwierdzone. Kiedy istniał wyraźny przepis ustawy, sędziowie stosowali go odpowiednio do brzmienia.

145. Wielka karta swobód

Ogłosił ja Jan bez Ziemi w 1215 r.

Najważniejsze postanowienia WKS:

-sciganie tarczowego i innych oplat lennych jedynie za zgodą Wielkiej Rady Królestwa

-zakaz przekazywania innym władzom spraw podlegających sądowi królewskiemu

- żaden wolny człowiek nie może być aresztowany więziony albo pozbawiony mienia bez prawomocnego wyroku sądu

-gwarancja przyznania hrabiom i baronom iż będą oni sądzeni tylko przez równych sobie

- w razie wymierzenia kary majatkowej należy skazanemu zostawić część majątku która wystarczy mu na utrzymanie

-zapewnienie duchowieństwu zupełnej wolności kanonicznych wyborów

-potwierdzenie przywilejów miast i wolności handlu

- zakaz sprowadzania obcych żołnierzy najemnych do UK

146. Walka króla ze stanami

147. powstanie parlamentaryzmu w UK

150. skład parlamentu w UK wszystko o parlamencie vide 25.

151. system wyboru do parlamentu w Uk

152. Kompetencje parlamentu w UK

153. Eschequer 362

Wyodrębnił się z kurii w Anglii w XII w.

Doskonale zorganizowany organ skarbowy a jednocześnie trybunał właściwy w sprawach związanych z działalnością skarbu królewskiego

154. szeryf i jego uprawnienia 363

Sprawował on władzę:

-sądową

-policyjną

-skarbową i

-wojskową

…w hrabstwie

Szeryfowie podlegali dość ścisłej kontroli, zwłaszcza w sprawach skarbowych

- 2 razy w roku musieli składać szczególne rozliczenia dochodów i wydatków przed Exchequerem

W wyniku tworzenia nowego aparatu skarbowo-finansowego i rozbudowy sądownictwa lokalnego szeryfowie już w II poł XIII w zaczeli stopniowo tracic swoje kompetencje

Zwłaszcza sądownicze, zanikła również funkcja kontrolna szeryfa związana z instytucją wolnej poręki. Utrzymywane natomiast zostały jego uprawnienia administracyjno-policyjne i wojskowe. Szeryfowie byli nadal nominowani przez króla ale od XIV w. tylko z osób osiadłych w danym hrabstwie.

155. wolna poręka

instytucja angielska, związana z koniecznością składania przez wszystkich wolnych szeryfowi świadectwa o znanych przestępstwach na terenie hrabstwa

156. sędziowie pokoju

Sędziowie Ci oprócz zadani sądowniczych pełnili wiele funkcji administracyjnych

-nie musieli mieć oni wykształcenia prawniczego

- pomagali im sekretarze mający co najmniej 5-letnia praktykę

-kandydatów na sędziów pokoju proponował lord namiesnik spośród właścicieli ziemskich danego hrabstwa po czym nominacji udzielał król

- od 1745 r. wymagany był od kandydatów dochód roczny min 100 funtów

-właściwośc sędziów pokoju w sprawach cywilnych była bardzo szeroka w tym:p

*Wydawanie nakazów zapłaty długów

* określenie obowiązku spełnienia określonych świadczeń

* orzekanie w sprawach małżeńskich (np. separacje)

* i rodzinnych (opieka nad dziecmi)

- od 1919 r. urząd sędziego pokoju mogły sprawować kobiety

-cenzus majątkowy przy obsadzie tego urzędu obowiązywał do 1906 r.

157. proces skargowy

Polega on na udziale stron, daje on oskarżonemu szerokie możliwości obrony, prawo do konfrontacji ze świadkami oskarżenia, oraz zakłada on równość stron procesujących się.

Sędzia rozstrzyga spór w oparciu o określone reguły.

Kara jest wymierzana na podstawie żądań oskarżenia w oparciu o materiał dowodowy oraz określone regulacje prawne.

Sędzia nie wychodzi poza żądania stron

158. proces inkwizycyjny

W początkach doby nowożytnej nastąpiło w zachodniej Europie rozpowszechnienie się procesu inkwizycyjnego. Wszędzie proces ten był wszczynany z urzędu przez sędziego lub przez specjalny organ powołany do ścigania przestępstw.

Pierwsze stadium postępowania inkwizycyjnego miało na celu ustalenie czynu przestępnego i zebranie poszlak wystarczających do wdrożenia śledztw przeciw osobie sprawcy. W tym stadium odbywało się sumaryczne przesłuchiwanie świadków. Drugie stadium postępowania, zwane także inkwizycją specjalną, stanowiło etap właściwego śledztwa . Przesłuchania odbywały się tajnie w obecności prowadzącego śledztwo i protokolanta, który je spisywał. Sposobem zmuszania oskarżonego do składania zeznań było stosowanie tortur. Zeznania złożone na torturach musiały być przez obwinionego potwierdzone. Stosowanie tortur jako środka wymuszania zeznań było nieodłącznym składnikiem postępowania inkwizycyjnego.

Postępowanie dowodowe prowadzone w drugim stadium procesu inkwizycyjnego maiło na celu zebranie określonej liczby materiałów dowodowych, które mogły stanowić podstawę do wydania wyroku - teoria dowodów formalnych. Do dowodów określanych jako domniemane albo pośrednie należały poszlaki np. znalezienie u kogoś narzędzi zbrodni. Najlepszym z dowodów było przyznanie się obwinionego.

Do wydania wyroku skazującego zasadniczo wymagane było uzyskanie w postępowaniu inkwizycyjnym pełnego dowodu winy oskarżonego ale czasami można był wydać wyrok tzn. karę z podejrzenia jeżeli było brak całkowitych dowodów wtedy wówczas stosowano łagodniejszą karę od przewidzianej w ustawie za dane przestępstwo.

W postępowaniu inkwizycyjnym wyodrębnione było niekiedy ostatnie stadium, zwane rozprawą końcową . Decydującą bowiem rolę odgrywał w tym stadium sędzia - inkwirent ponieważ podczas czytania przez pisarza wyroku sędzia zapytywał ławników czy uważają wyrok za zgodny z prawem, na mocy każdy musiał odpowiedzieć twierdząco.

159. proces mieszany

Proces mieszany zapoczątkowało ustawodawstwo rewolucyjnej Francji, czerpiące wzory z dawnego procesu inkwizycyjnego oraz z procesu angielskiego. Od połowy XIX wieku stawał się on dominujący w Europie. Dziś jest to model powszechny w sprawach karnych.

1. Pierwsza faza ma charakter inkwizycyjny. Jest to śledztwo, względnie dochodzenie. Tą fazę, wszczynaną z urzędu, prowadził prokurator lub pod jego nadzorem policja, w niektórych systemach prowadzone było przez sędziego śledczego.
2. Druga faza była kontradyktoryjna, występowały w niej trzy podmioty:

prokurator jako oskarżyciel,

oskarżony (często wraz z obrońcą) oraz

sąd, jako arbiter przed którym toczył się spór.

Od procesu inkwizycyjnego różniło tą fazę rozdzielenie funkcji oskarżyciela, obrońcy i arbitra, które w klasycznym procesie inkwizycyjnym połączone były w jednym ręku.
Rozprawa była ustna i jawna, oparta na zasadzie bezpośredniości (w procesie inkwizycyjnym dominowała pisemność, tajność oraz często pośredniość. Cechy te występowały w rożnym natężeniu w fazie śledczej procesu mieszanego . Sąd swobodnie oceniał dowody i dążył do oparcia wyroku na prawdzie materialnej. Dowody były prowadzone z urzędu lub na wniosek stron, przy czym sąd nie był tymi wnioskami związany.
Przewidziano szerokie możliwości zaskarżania wyroków (w procedurze inkwizycyjnej możliwość zaskarżenia była wyjątkiem, tylko wyroki w najcięższych sprawach zatwierdzały sądy wyższej instancji).
Nadto:
Oskarżonemu (podejrzanemu) zapewniano gwarancje procesowe dotyczące rygory pod jakimi mógł być aresztowany oraz zasadę domniemania niewinności.

160. statuty miast włoskich

Komuny posiadając suwerenność polityczną miały prawo stanowienia własnych norm prawnych (statutów) - prawo swobodnego wyboru swoich organów:

-ustawodawczych

- wykonawczych

-sądowniczych

161. dziedziczenie tronu we Francji

Stosowanie desygnacji przez długi czas doprowadziło do ustalenia się dziedziczności tronu. Ostatnim desygnowanym władcą był Filip August. Odtąd uznano że syn zmarłego króla jest jego następcą. Zasada ta została zaliczona do tzw. Praw zasadniczych.

Od XIII w. zasadę dziedziczności odniesiono do mężczyzn w linii prostej z zastosowaniem primogenitury. Na początku XIV w. w oparciu o LEX SALICA wykluczono od dziedziczności kobiety oraz ich synów.

Na początku XV w. legiści sformułowali tzw. Teorię statutową - zgodnie z którą najstarszy syn króla z mocy prawa jest urodzonym dziedzicem korony. Pełnię praw następca uzyskuje ze śmiercią swego poprzednika, przed koronacją. Następca nie mógł zrzec się swych praw do korony, abdykować ani swobodnie dysponować koroną

162. Reformy Sulli

Tak więc w 82r. pne Sulla zdobył dyktaturę na czas nieokreślony. Otrzymał ponadto prawo wydawania ustaw i wprowadzania zmian w ustroju republikańskim. Aby zniweczyć na przyszłość wpływy popularów wyjął spod prawa ich stronników konfiskując ich majątki. W interesie optymatów wydał szereg ustaw zmieniających ustrój państwowy, tzw. leges Corneliae, m.in.:

- kosztem ekwitów senat otrzymał wymiar sprawiedliwości
- zredukowanie uprawnień cenzorów oraz trybunów ludowych
- liczba kwestorów została zwiększona z 8 do 20
- liczba senatorów została zwiększona z 300 do 600
- senat otrzymał wyłączną inicjatywę ustawodawczą

163. recepcja prawa rzymskiego we Francji

Rozwój miast południowej Francji w XII w. oraz ich rozległe kontakty z miastami sąsiedniej Italii spowodowały renesans zainteresowań prawem rzymskim wywołany podobnymi potrzebami życia analogicznymi do włoskich.

Wynikiem tych zainteresowań był bujny rozkwit studiów nad prawem rzymskim, związany szczególnie z działalnościa glosatorów. Studia te obejmowały już nie tylko brewiarz alaryka ale kodyfikację justyniańską, i to w częściach które były w Italii glosowane.

Odrodzenie nauki prawa rzymskiego nie doprowadziło jednak nigdy we Francji do jego recepcji jako prawa oficjalnie obowiązującego w wymiarze sprawiedliwości.

Kryły się za tym motywy ściśle polityczne a mianowicie obawa przed uzurpowaniem sobie z tego tytułu roszczeń cesarzy niemieckich do panowania nad Francją, jako że z rozwiniętej przez glosatorów teorii można było wysunąć że stosowanie na dnaym terytorium prawa cesarzy rzymskich oznaczało jednocześnie uznania zwierzchnictwa cesarskiego

Legiści francuscy sformułowali tezę „król jest imperatorem w swoim królestwie” uzupełnioną twierdzeniem że żadne prawo obcych władców nie uzyska na terenie Francji mocy obowiązującej.

Prawu rzymskiemu był więc przyznany walor nie ustawy a jedynie pisanej racji

Przeciwny prawu rzymskiemu we Francji był również papież i cały kościół. Prawo rzymskie było konkurencyjnym dla prawa kanonicznego zatem prawo rzymskie przez kościół było uważane jako pogańskie

Przedstawione okoliczności wywarły wpływ na dalsze dzieje prawa rzymskiego we Francji a przede wszystkim na rozwój czysto naukowego, a nie praktycznego zainteresowania spuścizną rzymskiej jurysprudencji. We Francji badania nad prawem rzymskim których rozkwit zaznaczył się w XVI w. które charakteryzowały się czysto naukowym i teoretycznym podejściem do prawa rzymskiego. Humanistów cechowała rozległa wiedza historyczna i filologiczna

164. władza centralna i lokalna u franków

Władza centralna (nadworna)

Skarbnik i stolnik:

Oprócz funkcji na dworze zajmowali się zarządem państwa

Część funkcji stolnika przejął MAJORDOMUS stolnikowi zaś pozostały funkcje gospodarcze na dworze.

-majordomus został głównym doradca króla i jego zastępcą oraz głównym naczelnikiem drużyny książęcej. Urząd ten obsadzony był zgodnie z interesem możnowładztwa

-kiedy państwo było podzielone na dzielnice każdy władca posiadał majordoma

KANCLERZ: zajmował się kancelarią królewska

-urząd ten sprawowali duchowni bo posiadali umiejętność czytania i pisania

PALATYN:

Sprawował sądownictwo w zastępstwie króla

ZGROMADZENIE WOLNYCH

Miały pierwotnie decydujące znaczenie

Odbywały się każdego roku w marcu

Wojownicy zebrani na nim decydowali o:

-wojnie

-pokoju

-wyborze nowego króla-wodza

Już za Chlodwiga zgromadzenia wolnych straciły znaczenie głownie z powodu dużej rozległości państwa

-> zastąpiły je:

ZGROMADZENIA ZBROJNE:

-dokonywano na nich :

Przeglądu wojsk

Ogłaszano akty królewskie

I niekiedy głosowano ale tylko po to by nadać większą powagę rozporządzeniu króla

-> po śmierci Karola W. przestano zwoływać te zgromadzenia i w ich miejsce stały się popularne:

ZEBRANIA DYGNITARZY:

-wzorowane na synodach kościelnych, które odbywały się na dworze

-zwoływał je król

-zwoływane 2 razy w roku (jesienią i wiosną) ale wiekszą range miały zebrania wiosenne w których brało udział rozszerzone grono dostojników

-zarówno kompetencje jak i tryb tych zebrań nie były precyzyjnie określone

Stanowisko zebrań nie wiązało króla dopiero od 830 r. żaden akt króla nie mógł wejść w Zycie bez zgody zebrania

Władza lokalna:

HRABIA:

-stał na czele hrabstwa

-jego kompetencje sukcesywnie rosły :

Wojskowe

Sądownicze

Administracyjne

Policyjne

Skarbowe

-hrabia przewodniczył rokom sądowym hrabstwa

-powoływał pod broń tamtejszą ludność i sprawował dowództwo

-ścigał podatki

-hrabia posiadał prawo wydawania nakazów za naruszenie których groziła kara grzywny

-dochody czerpał z dóbr przydzielonych do urzędu oraz pobierał dla siebie 1/3 ścigniętych grzywien

CENTENARIUSZ (SOŁTYS)

Administrował centeną

-był przede wszystkim organem pomocniczym i wykonawczym hrabiego

- od czasów Karola W. sołtys posiadał funkcje sądowniczą

WOJEWODA:

Stał na czele województwa

-był mianowany przez króla

-był dowódca wojsk hrabstwa wchodzących w skład województwa

- na wschodnich terenach państwa w VII w. wielu wojewodów przekształciło się w wojewodów szczepowych którzy uznawali zwierzchnictwo króla ale byli dziedziczni

Stali się więc w dużym stopniu niezależni od króla

-sprawowlai na sowim terenie najwyższe sądownictwo i z tego tytułu pobierali grzywny

-mianowlai hrabiów

-posiadali władzę ustawodawczą

-zwoływali zgromadzenia

-wojewodowie szczepowi pozycją byli zbliżeni do króla

WYSŁANNICY KRÓLEWSCY:

Byli to wysłannicy króla wysyłani w teren do załatwienia spraw państwowych

W tym celu byli oni zaopatrzeni w specjalne pełnomocnictwa

165. poddaństwo chłopów

Poddaństwo występowało w 2 formach:

-osobiste

-gruntowe

-obydwie te formy były dziedziczne

Poddaństwo osobiste:

Oprócz ciężarów z tytułu użytkowania gruntu, polegało na zależności osobistej chłopa od pana:

Pan narzucał chlopu rodzaj prac i świadczeń wyrażał zgode na małżeństwo a po śmierci chlopa pan zagarniał część jego majątku ruchomego

Poddaństwo gruntowe:

Wynikało z faktu użytkowania przez chłopa gruntu który był obciążony powinnościami feudalnymi, głownie rentą feudalną

Z czasem chłop został przywiązany do gruntu i nie mógł go opuści

166. niemieckie prawo miejskie i jego recepcja w Polsce

Str. 87 i 96 w Sójce :P

167. król niemiecki i jego sposób wyboru

Formalnie szeroki zakres uprawnień króla faktycznie został ograniczony przywilejami udzielanymi książętą

Król pełnił funkcje:

-zwierzchniego pana lennego (ale po przez przymus nadawania opróżnionego lenna król zmuszony był nadawać opróżnione lenno nowemu lennikowi w ciągu roku)

-właściciela dóbr państwowych (ale były one okrojone na skutek nadawania ich osobą trzecim)

-najwyższego sędziego (zostało ograniczone po przez przywileje przekazujące sądownictwo w ręce feudałów

-naczelnego dowódcy wojskowego

Król jako najwyższy sędzia nie podlegał żadnemu sądowi

SPOSÓB WYBORU:

- tron był elekcyjny

-od XII w. wyboru władcy dokonywali możnowładcy którzy byli bezpośrednimi lennikami króla. Także papieże starali się o wpływ na wybór króla ale przeciwstawiła się temu ustawa z 1338r. zgodnie z która ten kto został wybrany przez elektorów uzyskuje godność króla i cesarza na mocy samej elekcji

Zasady wyboru króla ustaliła złota bulla z 1356r. wydana przez Karola IV celem zjednania sobie elektorów

Zawarta w niej ordynacja wyborcza obowiązywałą w rzeszy aż do XIX w.

Zgodnie z nią :

-w czasie bezkrólewia rządy sprawował palatyn reński i Książe saski

Skład kolegium wyborczego tworzyć miało 7 elektorów:

-arcybiskupi - Moguncji, kolonii i Trewiru jako przedstawiciele władzy duchownej i

4 reprezentantów feudałów świeckich:

1 król czeski

2 palatyn reński

3 książę sasko-wittemberski

4 margrabia brandenburski

Przy elekcji obowiązywałą zasada większości głosów

Kolegium elektorów przewodniczył arcybiskup moguncki i jego głos oddawany na końcu miał decydujące znaczenie

-elekt przez sam wybór nie uzyskiwał godności cesarza lecz tylko króla rzymskiego z prawem koronacji na cesarza

- ogłoszenie wyborów króla powinno zostać ogłoszone w ciągu 3 miesięcy od opróżnienia tronu

-wybór miał nastąpic w ciągu 30 dni od zebrania się elektorów

-miejscem wyboru był Frankfurt

-koronacja na króla odbywała się w Akwizgranie

Na cesarza w Rzymie

168. rozwój władztwa terytorialnego

169. pokoje Boże i Ziemskie i ich znaczenie dla prawa karnego

170. systemy lenne

171. komuny włoskie i ich rozwój

Ludność która przejmowała władzę w miastach tworzyła nowy organ samorządu miejskiego tzw. Komunę miejską- obejmowała zazwyczaj tych którzy mieli pełnię praw obywatelskich czyli: rycerstwo, patrycjat

Nie we wszystkich miastach włoskich komuny pozbawiły władzy biskupów czy hrabiów

Niekiedy pozostawiano im pewien zakres uprawnień, stopniowo coraz bardziej ograniczając je, by z czasem całkowicie wyeliminować pozostałości poprzedniego ustroju

Komuny posiadając suwerenność polityczną miały prawo stanowienia własnych norm prawnych, prawo swobodnego wyboru swoich organów ustawodawczych, wykonawczych i sądowniczych

Komuna nie obejmowała jednak ogółu mieszkańców gdyż nie wszyscy obywatele posiadali pęłnie praw politycznych

To kto jest pełnoprawnym obywatelem miejskim było w róznych miastach różnie unormowane

Komune początkowo tworzyła mniejszość mieszkańców miast, wyróżniająca się pochodzeniem, pozycją społeczną i bogactwem

W ustroju komuny włoskiej można wyróżnic 3 fazy rozwojowe

1) okres konsularny od XI w. do końca XII w.

2) okres rządów podesty od końca XII do połowy XIII w.

3) okres cechowy od połowy XIII w. do schyłku XIV w.

172. typy miast francuskich

Miasta komunalne:

-położone na północy

-miasta o bardzo dużej autonomii

-organem najważniejszym było tu zebranie obywateli

-władzę administracyjną i sądową pełniła ława (24-100 ławników) z merem na czele

-władze pochodziły z wyborów (wybierane były na 1 lub 2 lata)

Miasta konsularne:

-położone na południu

- o ustroju podobnym do miast włoskich

-organem była w nich wielka rada, konsulowie (2-24) i rada mniejsza

Miasta prewotalne:

-położone w środkowej Francji

-pozbawione były samorządu i własnego sądownictwa

-władze sprawował w nich prewet który był urzędnikiem królewskim bądź senioralnym

Bastydy - miasta nowo zakładane w XIII w.

- na terenach przygranicznych

-zakres swobód podbny do miast prewotalnych

173. sądownictwo zwykłe i specjalne we Francji

• Sądy senioralne - kolejne ograniczenie na rzecz sądów królewskich

• Sądy mieskie - rozstrzygały sprawy o naruszenia porządku publicznego

• Sądy królewskie - działały jako sądy prewot i balliwa

• Sądy balliwa - przekształcone zostały w XVI w sądy prezydialne

• Parlamenty prowincjonalne - 12

1641 - richelieu zakaz remonstrancji w stosunku do katów administracyjnych.

1673 - parlament zobowiązał się do rejestracji wszystkich aktów królewskich. Remonstrancja mogła mieć miejsce po rejestracji.

Adwokaci - występowali w sprawach cywilnych, które dotyczyły interesów skarbu państwa

Prokuratorzy generalni - tylko za jego zgodą parlament mógł wydać rozporządzenie.

Sądy specjalne

• Sąd wielkiego prewot Francji - przestępstwa popełnione na dworze królewskim i w sprawach cywilnych urzedników dworu królewskiego

• Sądy referendarzy dworu królewskiego - sprawy cywilne książąt i dygnitarzy koronnych

• Sądy konsularne - do spraw handlowych

• Sądy prewetów marszałkowskich - przestępstwa popełnione przez wojskowych od wyroku nie przysługiwała apelacja

174. corpus Iuris canonici

nazwa przyjęta dla oznaczenia grupy zbiorów prawa kanonicznego, które powstały od XII do XV wieku:

• Decretum Gratiani z ok. 1140 r.

• Decretales Gregorii IX z 1234 roku

• Liber sextus Bonifacego VIII z 1298

• Clementinae - Klemensa V z lat 1314 i 1317

• Extravagantes Jana XXII

• Extravagantes communes z XIV-XV wieku.

Na soborze trydenckim powołano specjalną komisję, która opracowała poszczególne zbiory prawa kanonicznego, nadając im jednolity układ, a które później znane były pod wspólną nazwą Corpus Iuris Canonici. Nazwa ta nie była początkowo jednoznacznie używana w stosunku do tych 6 zbiorów, chociaż nazwy tej użył Grzegorz XII w breve Quum pro munere z 1 lipca 1580 r., którym zatwierdził przygotowany przez korektorów rzymskich tekst tych zbiorów jako urzędowy. Pierwsze wydanie z 1582 r. ukazało się bez wspólnego tytułu. Nazwa upowszechniła się dopiero od wydania z 1671 r., które otrzymało właśnie taki tytuł.

175. urząd efora

Był to najważniejszy przedstawiciel ludu

-pierwotnie eforowie byli wyznaczani przez królów dla sprawowania nadzoru nad wychowaniem młodzieży i nad trybem życia spartanów oraz pozostałych grup społecznych Sparty

- w zastępie królów sprawowali tez sądownictwo

Z czasem eforowie występowali jako urzędnicy równi królą a wybierało ich zgromadzenie ludowe w liczbie 5 na 1 rok

Odtąd eforowie tworzyli kolegialny organ rządzący pod przewodnictwem pierwszego efora

Uchwały eforowie podejmowali większościa głosów

Eforowie zajmowali się w szczególności:

-kontrolą królów

-kontrolą decyzji króla w czasie wypraw wojennych

-nadzorowaniem i karaniem wszystkich dowódców oddziałów wojskowych

-nadzorem nad ludnościa zależną

-indywidualnie rozstrzygali sprawy cywilne i drobne karne

- z upływem czasu zwoływali zgromadzenia ludowe i radę starszych, przewodniczyli obradom i wprowadzali w życie uchwały tych organów

-kierowali polityka zagraniczną

176. sądy wyższe w UK

WYSOKI TRYBUNAŁ -> NAJWYŻSZY TRYBUNAŁ

-kierowane tu były odwołania od sądów hrabstwa

-wysoki trybunał był częścia Najwyższego Trybunału

-na czele trybunału stał Lord-kanclerz (był z urzedu przewodniczącym izbie lordów)

- zmieniał się wraz z upływem kadencji

LORDOWIE APELACYJNI:

-zorganizowano ich w 1876 r. ze znakomitych prawników którzy uzyskali dożywotnie parostwo w Izbie Lordów - kolejna instancja odwoławcza

-trybunał ten sądził w składzie 5-osobowym

- na skierowanie sprawy do izby lordów trzeba było mieć zezwolenie Trybunału lub samej izby lordów

TRYBUNAŁ SESJI KWARTALNYCH:

-była to II instancja odwoławcza od sądów pokoju

- w I instancji rozpatrywał z udziałem przysięgłych sprawy o przestępstwa cięższe

Zagrożone karą śmierci lub dożywotniego więzienia

- sesje odbywały się co kwartał w hrabstwach

-skład kolegialnie co najmniej 2 sędziów których można było zastąpić 1 sędzią zawodowym

TRYBUNAŁ ASSIZE Z PRZYSIĘGŁYMI:

- w I instancji sądził najcięższe przestępstwa

- skład 1-osobowy

-dla sprawowania tego sądu Anglia była podzielona na okręgi

-w głównym mieście każdego okręgu 2-4 razy w roku odbywał się sąd

TRYBUNAŁ APELACJI KARNEJ

-kierowano tu:

-dowołania od sesji kwartalnych

-sprawy wszczęte w Assize

- z odwołaniem mógł wystąpić minister spraw wewnętrznych

-skład : co najmniej 3 sędziów

-w sprawach wyjątkowo ważnych można było odwołać się do Izby Lordów

177. sądownictwo III Rzeszy

Wprowadzono sądy specjalne:

1) sądy wojskowe

2) sądy partyjne

3) sądy policji

4) ustawa o zagrodach dziedziczenia:

- nie można było dzielić majątku

- nie mogli dziedziczyć żydzi

5) powołany ustawą o ochronie narodu i państwa przed nieszczęściem

- były to sądy polityczne

-uproszczona procedura

-szybki wyrok

6) ustawa o potomstwie dziedzicznie chorym:

- w składzie: lekarze

-orzekali najczęściej sterylizację

7) ustawa o zdrowiu małżeńskim

- przed ślubem trzeba było uzyskać zaświadczenie lekarskie o zdrowiu

- zdrowa prokreacja

- można było domagać się unieważnienia małżeństwa z racji choroby jednej ze str. Etc

8) trybunał ludowy:

- przejął sprawy trybunału rzeszy

-przestępstwa przeciwko państwu

-zawsze I wyrok - kara śmierci

178. spis prawa zwyczajowego we Francji

Zasięg terytorialny poszczególnych praw zwyczajowych był niejednolity

Do najdawniejszych zbiorów należał:

-Najstarszy spis prawa zwyczajowego Normandii z ok. 1200 r. -zastąpiony niebawem doskonalszym opracowaniem normandzkiego prawa zwyczajowego:

Wielka Księga Prawa Zwyczajowego Normandii

Która uzyskała w praktyce charakter obowiązującego zbioru prawa

Wielka Księga jest stosowana do dziś jako prawo posiłkowe na należących do Anglii wyspach anglonormandzkich

- jedna z najwybitniejszych prac była sporządzona przez Filipa de Beaumanoir w 1280 r. był to spis prawa zwyczajowego okręgu Clermont :

-autor zbioru wykazał znajomośc prawa rzymskiego i kanonicznego

-całość daje systematyczny i w miare dokładny obraz średniowiecznego prawa sądowego

179. kościelna forma zawarcia małżeństwa

Ostatecznie została uregulowana na Soborze Trydenckim w 1563

Formą tą był ślub - czyli zgodne oświadczenie woli obojga stron dokonane przed proboszczem parafii jednej ze stron + 2 świadków

Ślub miał być poprzedzony zapowiedziami polegającymi na ogłoszeniu przez proboszcza 3 razy (3 kolejne niedziele) danych dotyczących osób mających zawrzeć związek małżeński i wezwanie wszystkich którzy mogliby ujawnić jakies przeszkody

-z zawarciem małżeństwa był związany również egzamin przedślubny - dotyczył znajomości zasad religii chrześcijańskiej

180. złota bulla

Zasady wyboru króla ustaliła złota bulla z 1356r. wydana przez Karola IV celem zjednania sobie elektorów

Zawarta w niej ordynacja wyborcza obowiązywałą w rzeszy aż do XIX w.

Zgodnie z nią :

-w czasie bezkrólewia rządy sprawował palatyn reński i Książe saski

Skład kolegium wyborczego tworzyć miało 7 elektorów:

-arcybiskupi - Moguncji, kolonii i Trewiru jako przedstawiciele władzy duchownej i

4 reprezentantów feudałów świeckich:

1 król czeski

2 palatyn reński

3 książę sasko-wittemberski

4 margrabia brandenburski

Przy elekcji obowiązywałą zasada większości głosów

Kolegium elektorów przewodniczył arcybiskup moguncki i jego głos oddawany na końcu miał decydujące znaczenie

-elekt przez sam wybór nie uzyskiwał godności cesarza lecz tylko króla rzymskiego z prawem koronacji na cesarza

- ogłoszenie wyborów króla powinno zostać ogłoszone w ciągu 3 miesięcy od opróżnienia tronu

-wybór miał nastąpic w ciągu 30 dni od zebrania się elektorów

-miejscem wyboru był Frankfurt

-koronacja na króla odbywała się w Akwizgranie

Na cesarza w Rzymie

181. dziedziczenie ustawowe w pań burżuazyjnym

Pod wpływem prawa rzymskiego przyjmować się zaczął stosunkowo najłatwiej w miastach porządek dziedziczenia ustalony w 118 noweli justyniańskiej

Powołujący do spadku w pierwszej kolejności zstępnych

W drugiej - wstępnych oraz rodzeństwo i ich dzieci

W trzeciej - rodzeństwo przyrodnie i jego dzieci

W czwartej - pozostałych krewnych bez ograniczenia, przy czym bliżsi wyłączali dalszych

Rzymski porządek dziedziczenia opierał się na zasadzie równouprawnienia płci w dziedzinie spadkobrania, ale mimo to utrzymywały się nadal ograniczenia kobiet w zakresie dziedziczenia nieruchomości

182. karta konstytucyjna z 1814

Dnia 4.VII. 1814 Ludwik XVIII nadał sam redagowana przez siebie konstytucje pod nazwą „Karty Konstytucyjnej” nie była ona zatem dziełem narodowej reprezentacji ani umową miedzy narodem a władcą a jedynie wyrazem suwerennej woli monarchy „z łaski Bożej”

Konstytucja ta utrzymała pewne zdobycze francuskiej rewolucji w zakresie

Prawa i swobód obywatelskich gwarantując m.in. :

-równośc wobec prawa

-wolność osobistą

-wolność wyznania

-zasada suwerenności władzy królewskiej

-zasada że król rządzi przez rząd

KRÓL:

Dziedziczny i nieodpowiedzialny

Uprawnienia:

-sprawuje wł. Wykonawczą

-inicjatywa ustawodawcza

-wydaje ordonanse w celu wykonania ustaw

-naczelny dowódca wojska

-zwołuje, odracza, rozwiązuje parlament

MINISTROWIE:

-mianowani przez króla i przed nim odpowiedzialni za realizacje władzy wykonawczej (odpowiedzialność polityczna)

- przed parlamentem odpowiadali konstytucyjnie

-tworzyli RADĘ MINISTRÓW

-kontrasygnowali wszystkie akty królewskie

PARLAMENT

IZBA DEPUTOWANYCH

- posłowie wybierani na 5lat co roku 1/5 ustępuje

Uprawnienia:

-Inicjatywa ustawodawcza

-ustawodawstwo

-pierwszeństwo w rozpatrywaniu projektów podatkowych

-występuje z oskarżeniem ministrów

IZBA PARÓW

- członkowie dziedziczni i dożywotni nominował król

Uprawnienia:

-inicjatywa ustawodawcza

-ustawodawstwo

-prawo sądzenia najwyższych urzędników kiedy z oskarżeniem wystąpiła izba deputowanych

183. tzw. teoretyczna recepcja prawa rzymskiego

Legiści francuscy sformułowali tezę „król jest imperatorem w swoim królestwie” uzupełnioną twierdzeniem że żadne prawo obcych władców nie uzyska na terenie Francji mocy obowiązującej.

Prawu rzymskiemu był więc przyznany walor nie ustawy a jedynie pisanej racji

Przeciwny prawu rzymskiemu we Francji był również papież i cały kościół. Prawo rzymskie było konkurencyjnym dla prawa kanonicznego zatem prawo rzymskie przez kościół było uważane jako pogańskie

Przedstawione okoliczności wywarły wpływ na dalsze dzieje prawa rzymskiego we Francji a przede wszystkim na rozwój czysto naukowego, a nie praktycznego zainteresowania spuścizną rzymskiej jurysprudencji. We Francji badania nad prawem rzymskim których rozkwit zaznaczył się w XVI w. które charakteryzowały się czysto naukowym i teoretycznym podejściem do prawa rzymskiego. Humanistów cechowała rozległa wiedza historyczna i filologiczna

184. urząd pretora

Urząd ten powstał w 367r. pne. Dopuszczając plebejuszy do konsulatu przekazano pretorowi sądownictwo w sprawach cywilnych pomiędzy obywatelami rzymskimi. Nie rozstrzygał on jednak bezpośrednio sporów ale jedynie rozpatrywał w postępowaniu In iure czy w danym przypadku prawo rzymskie daje ochronę roszczeniu powoda po czym ustalał i formułował przedmiot sporu. Następnie sprawę rozpatrywali i wydawali wyrok sędziowie, których powoływały strony lub pretor. 242r. pne powołano urząd pretora dla prerogatyw (pretor peregrinus) rozpatrywał on również In iure spory pomiędzy cudzoziemcami oraz cudzoziemcami a obywatelami rzymskimi. Pretor nie posiadał wprawdzie władzy ustawodawczej, ale podobnie jak inne magistratury kurulne, obejmując urząd wydawał edykt, w którym zawarte były zasady, jakie będzie on stosował w czasie swego urzędowania.

185. tzw. Prawo sędziowskie w UK

Podstawę systemu prawnego stanowiło orzecznictwo sądowe a rolą sędziego w rozstrzyganiu konkretnego przypadku było wyłonienie - z precedensu lub z poczucia słuszności - reguły prawnej. Norma prawna jest jednostkowym rozstrzygnięciem konkretnej sprawy i ma ścisle praktyczny charakter. Jest ona każdorazowo w danej sprawie - i tylko dla danej sprawy - formułowana przez sędziego w tym sensie można mówic ze normy prawne są formułowane przez sędziów

186. osoby prawne w państwie burżuazyjnym

osoby fikcyjne czyli różnego rodzaju zbiorowości którym prawo nadawało cechy podmiotów prawa

wyróżniano:

-związki osób

-korporacje - najwcześniejsze forma wyróżniano związki :

*polityczne- gminy, miasta

*religijne - klasztory, kapituły etc…

*zawodowe - cechy, gildie

*humanitarne - bractwa

* naukowe - uniwersytety

-Związki o charakterze majątkowym

-fundacje - powstawały na drodze aktu prawnego danej osoby (fundatora) przeznaczającej określony majątek na cele pobożne i dobroczynne

187. tzw. Konstytucja konsularna z 1799 francja

Projekt tej konstytucji tzw. „konstytucji VIII roku” poprawiony przez napoleona ogłoszony został 13.XII.1799 a następnie 7.II.1800r przyjęty przez powszechny plebiscyt

Konstytucja ta zachowując pozory demokracji i kolegialności, faktycznie przyznawała niemal całą władzę wykonawczą i decydujący wpływ na władzę ustawodawczą I konsulowi. II i III konsul mieli tylko głos doradczy

-Konsulowie byli mianowani na 10 lat przez Senat Zachowawczy bez możliwośći ich odwołania ale z możliwością ponownego wyboru po upływie kadencji

I KONSUL , II i III konsul <-(głos doradczy tylko)

Uprawnienia:

-Inicjatywa ustawodawcza

- -szef władzy wykonawczej

- funkcja głowy państwa

- mianował i odwoływał m.in. członków Rady Stanu, ministrów, ambasadorów, posłów, oficerów, etc…

-ogłaszał ustawy

RADA STANU:

-mianował I konsul

- opracowuje projekty ustaw

- sądownictwo administracyjne

MINISTROWIE:

- mianował I konsul

-sprawowlai władzę wykonawczą

-nie tworzyli rady ministrów

-odpowiedzialność polityczna przed I konsulem

- odpowiedzialnośc konstytucyjna przed Ciałem ustawodawczym

Władza ustawodawcza:

TRYBUNAŁ:

Do 1807 r. liczył 100 członków

Uprawnienia:

-Dyskusja nad projektem

-przyjmował lub odrzucał projekty ustaw

-miał prawo sądzenia ministrów

CIAŁO USTAWODAWCZE

- liczyło 500 członków

Uprawnienia:

-przyjmował lub odrzucał projekty ustaw bez dyskusji („sejm niemy”)

SENAT:

- 80 członków dożywotnich

- pierwszy skład mianował I Konsul

Uprawnienia:

-badanie zgodności ustaw z konstytucją

-inicjatywa ustawodawcza w zakresie rewizji konstytucji

-wybór konsulów, członków trybunału, ciała ustawodawczego i Sędziów sądu kasacyjnego z listy narodowej

188. grupy społeczne w Mezopotamii

AWILUM:

- pełnoprawni obywatele z których wywodzili się dostojnicy państwowi

- do tej grupy należeli wielcy właściciele ziemscy oraz kupcy i rzemieślnicy

MUSZKENUM:

-to grupa niższa od awilum do której głównie należeli dzierżawcy ziemi

- gr. ta posiadała prawa cywilne ale była pozbawiona praw politycznych

WARDUM

- niewolnicy

-źródłem niewoli prócz urodzenia i niewoli wojennej mogła być także sprzedaż w niewolę za długi ale nie moglo to trwać dłużej niż 3 lata

189. centurie

Państwo rzymskie, okres królewski

- każda klasa została podzielona na centurie, zbierające się na ogólnych zgromadzeniach, zwanych komicjami centurialnymi

Komisje te rozstrzygały o najważniejsyzhc sprawach państwowych

System głosowania na tych zgromadzeniach dawał jednak przewagę nadal patrycjuszom, gdyż głównie oni należeli do 2 najbogatszych klas które tworzyły więcej centurii niż pozostałe klasy (98 na 193)

190. sejsachteja

Była to reforma przeprowadzona przez Solona

Dokładnie znaczyło strząśniecie ciężarów

Miało na celu anulowanie wszystkich długów, jakie zaciągnięto pod zastaw gruntów

Zniesione zostały długi wszystkich obywateli wobec państwa, a ci którzy popadli w niewolę za długi, odzyskali wolność. Ziemię oddaną w zastaw zwrócono dawnym właścicielom, sprzedani za dlugi poza granice państwa zostali wykupieni na koszt państwa. Niewola za dlugi została całkowicie zniesiona

191. cześć obywatelska

(Ateny)

Ogół praw przysługujących obywatelowi stanowił jego cześć obywatelską

Czci tej można było obywatela pozbawić na zawsze bądź czasowo w następstwie popełnienia przestępstwa

Za zasługi dla państwa Ateńczyk mógł uzyskać szczególne przywileje (np zwolnienie od podatków)

192. senat rządzący w Rosji jako sąd

Senat sądził w I instancji niektóre przestępstwa polityczne

W II instancji gdy wniesiono apelację od orzeczenia izby sądowej, wydanego przez nią w I instancji

Senat był jednak przede wszystkim

Sądem Kasacyjnym

-dla wyroków zjazdów sędziów pokoju, sądów okręgowych i izb sądowych

-dla wyroków sądów niższych sądem kasacyjnym były zarządy gubernialne

193. związek reński

Był zrzeszeniem państw formalnie suwerennych de facto podporządkowany został interesom Francji. Wprawdzie poszczególne państwa członkowskie były w swej polityce wew względnie niezależne, jednakże jeśli chodzi o polityke zagraniczną - to pomimo prawa zawierania umów międzynarodowych i utrzymywania stosunków dyplomatycznych z innymi państwami - były one całkowicie podporządkowane napoleonowi jako protektorowi związku który w myśl postanowień „aktu związkowego” zapewniał im bezpieczeństwo i zobowiązywał się bronić związek w razie niebezpieczeństwa

Ze swej strony państwa członkowskie zobowiązane były do dostarczenia Francji w przypadku wojny armi w liczbie 63tys żołnierzy

Przewodniczącym związku był arcybiskup Moguncji

Naczelnym organem miał być sejm z siedzibą we Frankfurcie nad menem

Miał się składać z 2 kolegiów

Sejm związkowy faktycznie nigdy nie zebrał się

Znaczenie związku

-mediatyzacja

-reformy na wzór francuski

-zmiany społeczno ekonomiczne

194. Śródki od wyroków- jakie były i jak się zmieniały na przestrzeni czasów

Najwcześniejszym środkiem była:

Nagana wyroku:

Mógł z nią wystąpić nie tylko zainteresowany ale każdy uczestnik postępowania sądowego

- nagana musiała zawierać zarzut że wyrokujący świadomie złamał prawo była wiec jednocześnie - naganą sędziego -

Nagana ta powodowała powstanie nowego niezależnego od sprawy sporu miedzy naganiającym wyrok a sędzią

-spór ten rozstrzygany był najczęściej w drodze pojedynku sądowego, przy czym str przegrywająca musiałą płacic grzywne

Z biegiem czasu pojedynek sądowy jako sposób rozstrzygania sporu został zastąpiony wszczęcie nowego procesu między ganiącym który zobowiązany był przedstawic propozycje wyroku a sędzią.

Proces ten odbywał się przed innym sądem z reguły wyższym co stanowiło początek wykształcenia się toku instancji

Nagana jako środek prawny przeciw wyrokowi uległ wraz z ogólnym rozwojem form postępowania sądowego zmianom

W coraz szerszej mierze szczególnie w sądownictwie miejskim sądy rozpatrujące nagane zajmowały się merytoryczną stroną sprawy będącej przedmiotem naganianego wyroku, a więc ich działalność zaczyna nabierać cech apelacji

Stosunkowo długo utrzymywała się nagana sędziego w polskim prawie ziemskim… i tu wszyscy pamiętamy z his Pol jak to funkcjonowało więc nie opisuje :P

195. rada państwa

Została powołana w 1817 r. w Prusach jako królewski organ doradczy

Głównie w sprawach legislacyjnych

Nie była ona jednak odpowiednikiem występującej wielokrotnie Rady Stanu przewidzianej jako centralny organ skupiający szefów różnych resortów, kierujący w sposób jednolity całą administracją

196. „prawa zasadnicze”

Były to ograniczenia we władzy królewskiej we Francji:

PRAWA ZASADNICZE:

- zasada dziedziczności tronu w linii męskiej wg primogenitury

- zasada niepozbywalności domeny królewskiej

- zasada niezawisłości władzy królewskiej od władzy duchownej

- swobody gallikańskie Kościoła francuskiego

-zasada nienaruszalności własności prywatnej

- zasada że bez zgody stanów nie mogą być nakładane podatki

Praw zasadniczych nie wolno było zmieniac królowi poprzez żaden akt, mogły być zmienione jedynie przez Stany Generalne. Nie były jednak ustalone sankcje za naruszenie tych praw, wobec tego nie krępowały one króla. Stany generalne nie były zaś zwoływane, uważano zatem ze strażnikiem praw zasadniczych jest parlament

197. suspensa i dyspensa

SUSPENSA:

Monarcha mógł odmówić akceptacji danej ustawy lub zawiesić jej moc obowiązującą

Ponieważ żadna ustawa bez zgody Króla izby gmin i izby lordów nie mogla być wprowadzona

DYSPENSA

Polegało to na tym ze Król nie naruszając ogólnej mocy ustawy uchylał jej stosowanie w pewnym konkretnym przypadku, bądź w stosunku do konkretnej ustalonej osoby

198. ustrój polityczny Rzymu królewskiego

KRÓL:

Stał na czele całego państwa

Posiadał najwyższą włądzę :

Wojskową

Administracyjną

Sądową

Kapłańską

Władza królewska słabła w miarę rozwoju zgromadzeń ludowych i senatu

SENAT:

Organ doradczy króla w podejmowaniu wszystkich ważniejszych decyzji państwowych

- wieksze uprawnienia zyskiwał Senat w czasie bezkrólewia

W razie śmierci króla organ ten przejmował władzę w państwie powołując na 5 dni interrexa który po upływie tego terminu ustępował miejsca kolejnemu wybranemu przez senat Interrexa

-pierowtnie senat składał się ze 100 potem 200 a następnie 300 członków (ale nie wiadomo jak byli oni powoływani)

ZGROMADZENIE LUDOWE:

Decydowało o najważniejszych sprawach w państwie złożone ze wszystkich 30 kurii

Było to zebranie wszystkich pełnoprawnych obywateli

-zwoływane w porządku rodowo plemiennym, dostępne tylko dla patrycjuszy

Posiadało następujące uprawnienia:

-uchwalało ustawy na wniosek króla

-prawdopodobnie brał udział w wyborze króla

-wybierało urzędników

-rozstrzygało o wypowiedzeniu wojny

-asystowało przy sporządzaniu testamentów

199. deklaracja praw człowieka i obywatela

została uchwalona 26 sierpnia 1789 r. przez Konstytuantę. Stworzona przez rewolucję francuską, wywodziła się z filozoficznych i politycznych nurtów Oświecenia (Rousseau, Wolter, Diderot, J. Locke).

W jej treści można było wyodrębnić dwie podstawowe grupy zagadnień:

• Zasady organizacji państwa:

suwerenność narodu francuskiego

trójpodział władzy (wzorowana na podziale Monteskiusza)

• Wolności i prawa obywatelskie (fundamentalne i nienaruszalne):

• wolność fizyczna i duchowa (wolność słowa i wyznania)

• prawo własności

• bezpieczeństwo

• opór przeciwko wszelkim formom ucisku

• równość wobec prawa i sądu

• nietykalność osobistą

• równy dostęp do urzędów i stanowisk

200. źródła prawa kanonicznego

I źródło prawa kanonicznego to pismo świete : stary i nowy testament

Innym wąznym źródłem było ustawodawstwo synodalne

- Zbiór Burcharda z Wormacji z 1012 r.

- Collectio Tripartita - autor francuski biskup Iwanowi z Chartres

- Dekret Gracjana

- Dekretał Grzegorza IX - powstał w 1234 r. złożony był z 5 ksiąg , uzyskał charakter oficjalny powszechny i wyłącznie obowiązującej księgi ustaw papieskich

- Liber Sextus - wydany w 1298 r. zostały tu zebrane wszystkie konstytucje papieskie wydane po Dekretałach Grzegorza IX na polecenie papieża Bonifacego VIII była to 6 księga dołaczona do poprzedniego 5-księgu stanowiła niejako kontynuacje poprzedniego zbioru

- Clementinae - powstały na początku XIV w. z polecenia papieża Klemensa V podjęto prace nad ułożeniem systematycznego zbioru dekretałów papieskich i uchwał soborowych

-Extravagantes - obowiązywały luźno obok Clementinae'sa z których utworzone zostały przez francuskiego prawnika w początkach XVI w. 2 zbiory prywatne:

Extravagantes Joannie papae XXII - zawierały 20 dekretałów papieża Jana XXII

Extravagantes Communes -obejmowały resztę konstytucji papieskich

Wszystkie wymienione zbiory tj.

• - Decretum Gratiani z ok. 1140 r.

• Decretales Gregorii IX z 1234 roku

• Liber sextus Bonifacego VIII z 1298

• Clementinae - Klemensa V z lat 1314 i 1317

• Extravagantes Jana XXII

• Extravagantes communes z XIV-XV wieku.

Zostały określone wspólną nazwą Korpus Iris Canonici - nazwa ta poraz pierwszy oficjalnie została użyta przez Grzegorza XIII w papieskim breve z 1580 r.

201. spis prawa zwyczajowego w Niemczech

Zwierciadło Saskie

Była to prywatna księga prawna

Powstała w latach 1220-1235

Zawierała prawo zwyczajowe wschodniej Saksonii

Dzieliła się na 2 części

Prawo ziemskie

Prawo lenne

Poza prawem zwyczajowym uwzględniało w pewnej mierze ustawy cesarskie oraz przepisy prawa kanonicznego

Autor uznawał wyższość władzy świeckiej nad duchowną- wyrażało to m.in. w przepisach o niedopuszczalności wyklęcia cesarza przez paieża (z wyjątkiem 3 przypadkow) oraz o nieuznawaniu prawa papieża do stanowienia praw sprzecznych z prawem ziemskim lub lennym

Zwierciadło Szwabskie

Pojawił się na wzór zwierciadła saskiego pod koniec XIII w.

Zbiór ten obejmował prawo zwyczajowe południowych Niemiec

Zbiór ten poza normami prawa zwyczajowego, uwzględniał przepisy prawa rzymskiego i kanonicznego.

Jej autorem był duchowny, stojący na stanowisku wyższości kościoła nad władzą świecką

Zyskała popularność w samej Rzeszy jak i poza jej granicami

202. zmiany w procesie cywilnym w XIX i początek XX w.

- postępowanie cywilne służyć miało wyłącznie realizowaniu przez jednostki ich indywidualnych praw prywatnych

--wystąpiło dążenie do konsekwentnego oparcia postępowania cywilnego na zasadach dyspozycyjności i kontradyktoryjności

- zasada równouprawnienia stron

-jawność postępowania

-zasada ustności rozprawy, bezpośredniości, koncentracji materiału procesowego, ocena dowodów przez sędziów wg swobodnego przekonania

203. postanowienia ustawy sukcesyjnej

Ustawa o następstwie tronu z 1701 r.

-regulowała porządek dziedziczenia tronu po bezpotomnej śmierci Wilhelma III a następnie Anny. Tron przejść miał na protestancką gałąź Stuartów - wnuczkę Jakuba I - Zofię

-monarcha powinien należeć do Kościoła anglikańskiego (także małżonek monarchy nie mógł być katolikiem)

-zakaz opuszczania kraju przez króla bez zgody parlamentu (w 1714 zniesiono)

- zakaz łączenie członkowstwa Izby Gmin z piastowaniem urzędu królewskiego

- król nie mógł usuwać niewygodnych sędziów. Sędziowie mieli być odtąd nieusuwalni chyba ze usunięcia zażądają obie izby parlamentu

204. ustrój sądów w UK w XVI i XVII w.

205. charakterystyka prawa cywilnego w Rosji Radzieckiej

Na terenie Rosji regulował stosunki cywilnoprawne jednostek fizycznych jak i państwowych organizacji gospodarczych, kodeks cywilny RSFRR z 1922 r. ale w następnych latach zaczęła ujawniać się coraz wieksza odmienność miedzy tymi dwiema sferami na tym tle zrodziła się koncepcja wyodrębnienia z prawa cywilnego - prawa gospodarczego. Koncepcja ta miała wielu zwolenników m.in. P. Stuczka ale zakwestionował tą teorie dwutorowości jeden z najwybitniejszych ówczesnych prawników i polityk A.J. Wyszyński. Jego stanowisko przesądziło sprawę przyjęcia jedności prawa cywilnego jako podstawy regulacji prawnej

Spór o tzw. Prawo gospodarcze odżył w latach 50-tych w dobie podjęcia prac nad nowa kodyfikacją prawa cywilnego. Utrzymana jednak została zasada jedności prawa cywilnego.

Kodeks cywilny RSFRR obowiązywał ponad 40 lat jednak już przy samym jego wejściu poddawany był licznym nowelizacja i zmianą w celu dostosowania do aktualnej polityki gospodarczej i realiów społecznych m.in.:

-stosunkowo wcześnie zostało znowelizowane prawo spadkowe: w 1926 przywrócone zostało prawo dziedziczenia bez względu na wartość majątku spadkowego

-najwieksze zmiany dokonały się w przemyśle i rolnictwie

Po utworzeniu Związku Radzieckiego w 1924 r. kodeks RSFRR pozostał w mocy w obrębie republiki rosyjskiej inne rep. Albo opracowywały nowe kodeksy wzorowane na kodeksie rosyjskim bądź przejmowały go bez zmian

Już od powstania ZSRR powstało przekonanie o potrzebie opracowania nowego jednolitego kodeksu cywilnego. Jednak różnice w tradycjach, zwyczajach czy układach życiowych wśród narodów ZSRR były tak różne ze o pełnej unifikacji nie mogło być mowy

Ustawa konstytucyjna z 1957 r. przewidywała wydanie dla całego związku tylko wytycznych zawierające podstawowe założenia prawa cywilnego jako zasady na których miały się opierać kodyfikacje republiki

W 1961r. zostały wydane Zasady Ustawodawstwa Cywilnego ZSRR stanowiące trzon prawa cywilnego w Rosji

Nowy kodeks cywilny RSFRR uchwalony został w 1964 r.

206. organy centralne w II rep. Francuskiej

ZGROMADZENIE PRAWODAWCZE:

-władza ustawodawcza

-jednoizbowe, wybierane na 3 lata w głosowaniu powszechnym, równym, tajnym i bezpośrednim przez wszystkich mężczyzn którzy ukończyli 21 lat

- skład: 750 deputowanych- reprezentujących obywateli Francji, Algieru i kolonii

Kompetencje:

-prawo inicjatywy ustawodawczej

-pociągał do odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta i ministrów

PREZYDENT:

- wł. Wykonawcza

-wybierany na 4lata przez powszechny plebiscyt

-prezydent i powoływani oraz odwoływani przez niego ministrowie - tworzący RADĘ MINISTRÓW ponosili odpowiedzialnośc konstytucyjną a dla ważności aktów wydawanych przez prezydenta wymagana była kontrasygnata odpowiedniego ministra

-prezydent był głową państwa i szefem rządu

-dysponował siłami zbrojnymi

-powoływał i odwoływał przedstawicieli dyplomatycznych

-mianował urzędników wyższych

-miał prawo łaski

-ogłaszał ustawy

-nie miał prawa rozwiązania Zgromadzenia Ustawodawczego ani prawa veta stanowczego w stosunku do uchwały Z. P.

RADA STANU:

-wybierana na 6 lat przez Zgromadzenie Prawodawcze

-przewodniczył wiceprezydent

-konsultowała rządowe projekty ustaw

-badała projekty ustaw z inicjatywy parlamentarnej przesłanych jej przez Z. P.

- przygotowywała rozporządzenia dla administracji publicznej - sprawując nad nią nadzór i kontrolę

207. reforma administracyjna Napoleona

1800 - wprowadzono 3 stopniowy system administracji prowincjonalnej, utrzymują podział na: departamenty okręgi i gminy - kantony tylko jak okręgi sądowe i skarbowe. Wszystkie funkcje administracyjne obsadzane były w drodze wyborów, a organy były jednoosobowe i podporządkowane władzy najwyższej. Obok urzędników funkcjonowały rady jako organy doradcze

Prefekt - na czele departamentu, uprawnienia administracja departamentu

Rada prefektury - 2-5, sąd administracyjny I instancji

Podprefekt - na czele okręgu

Rada okręgowa - 11 członków

Mer - na czele gminy, bieżące sprawy gminy i urzędnik stanu cywilnego działał w towarzystwie- 10-36 osób radzie municypalnej

Prefekta, podprefekta, mera i jego zastępcę w gminach powyżej 5 tyś, mianował pierwszy konsul. On też mianował członków rady generalnej funkcjonującej w departamencie jako organ obradujący i uchwalający oraz członków rady okręgowej. Członków rady gminnej oraz mera i jego zastępcę w mniejszych gminach mianował prefekt.

208. digesta

Najobszerniejsza i najważniejsza część kodyfikacji justyniańskiej

Ogłoszona w 533 r.

Był to dokonany przez prof. Szkół prawniczych w Bejrucie i Konstantynopolu oraz prawników praktyków obszerny wybór z dzieł kilkudziesięciu jurystów gł. Klasycznych

-podzielone na 50 ksiąg które dzieliły się na : tytuły, fragmenty i paragrafy

- obejmują materiał z prawa prywatnego i postępowania cywilnego

- księga 47 i 48 odnosiły się do prawa karnego

Surowość państwowego prawa karania były tak surowe że sam Justynian określał je jako straszliwe, budzące groze

209. organy centralne za Piotra I

RADA MINISTRÓW:

-zajęła początkowo miejsce Dumy Bojarskiej

-kancelaria przyboczna cara o ograniczonych kompetencjach

SENAT RZĄDZĄCY:

-powołany przez Piotra I w 1711 r.

-zastępował monarche podczas jego nieobecności

-ale posiadał też szerokie kompetencje w czasie gdy władca przebywał na miejscu:

-zarząd finasami

-nadzór nad działalnością administracji i sądownictwa

-kontrola nad wykonaniem ustawy

-opracowywanie projektów ustaw

-sprawowanie sądownictwa w najważniejszej instancji

Z czasem kompetencje senatu ograniczały się tylko do kontroli nad administracją i sądownictwem

Senat składał się z 9osób mianowanych przez cara

Potem weszli do niego prezesi nowo mianowanych kolegiów

KANCELARIA SENATU:

-senat miał własną kancelarie na czele

-dla wykonywania nadzoru nad wykonywaniem ustaw przez podległe mu urzędy

FISKAŁOWIE:

Utworzone w 1714 r.

Potajemnie śledzili urzędników i donosili Senatowi o naruszeniu przez nich ustaw

PROKURATURA:

W 1722 w miesce Fiskałów utworzono prokuraturę

-organ kontrolny nad cała administracją i będący zarazem strażnikiem interesów państwa

- na czele stał Generał-gubernator posiadał uprawnienia:

-prawo i obowiązek sprzeciwiania się sprzecznym z prawem decyzjom senatu

-sprawowanie nadzoru nad wykonaniem zarządzeń senatu

-pełnił funkcje naczelnika kancelarii senatu

-zwoływał posiedzenia senatu i przewodniczył im

-kontrolował działalność administracji i sądownictwa

KOLEGIA:

Zastąpiły prikazy

Zorganizowane w latach 1717-1720

-były to organy wyodrębnione wg kompetencji rzeczowych

-początkowo powstało ich 10 wzrosło do 16 ,

były to kolegium do spraw:

-zagranicznych

-wojskowych

-marynarki

-sądowych

-dochodów państwowych

-wydatków pań

-kontroli

-handlu

-przemysłu

-górnictwa

- na czele kolegium stał prezes

W skład kolegium wchodzili:

*wiceprezes

*Radcy

*asesorzy

Prezesa i vice mianował sam car

Pozostałych urzędników mianował senat

Kazde kolegium posiadało własną kancelarię

-wszystkie sprawy rozstrzygane większościa głosów

210. prawo własności nieruchomości w feudalizmie i burżuazji

FEUDALIZM

Nieruchomości - ziemie i to, co z nią trwale związane - „Superficies solo cedit”. Nieruchomości były głównym przedmiotem własności. We Francji - wyróżniano tzw. nieruchomości z przeznaczenia = ruchomości nieuruchomione - daną rzecz ruchomą można było traktować jako nieruchomość, kiedy decyduje o tym jej społeczne przeznaczenie. Mówił o tym przepis „O gołębiach w gołębniku i królikach w królikarni..” - gołąb hodowany w celach konsumpcyjnych miał taką samą ochronę prawną jak dom, ponieważ był traktowany jak nieruchomość.
Prawo feudalne przestrzegało podziału na nieruchomości:
· Dziedziczne - wyłączone z obrotu prawnego
· Nabyte - mogły być przedmiotem alienacji
BURŻUAZJA

---