„Świadkowie Jehowy a Łk 4:16-21”

Autor:

Jan Lewandowski

Do druku przygotował:

SCORP1ON

J 8:44 „Wy macie diabła za ojca i chcecie spełniać pożądania waszego ojca. Od początku był on zabójcą i w prawdzie nie wytrwał, bo prawdy w nim nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, od siebie mówi, bo jest kłamcą i ojcem kłamstwa.”

Prz 30:5-6 „Każde słowo Boga w ogniu wypróbowane, tarczą jest dla tych, co Doń się uciekają.⁽⁶⁾ Do słów Jego nic nie dodawaj, by cię nie skarał: nie uznał za kłamcę.”

Ap 22:18 „Ja świadczę każdemu, kto słucha słów proroctwa tej księgi: jeśliby ktoś do nich cokolwiek dołożył, Bóg mu dołoży plag zapisanych w tej księdze.”

Ap 22:19 „A jeśliby ktoś odjął co ze słów księgi tego proroctwa, to Bóg odejmie jego udział w drzewie życia i w Mieście Świętym - które są opisane w tej księdze.”

2Kor 4:2 „Unikamy postępowania ukrywającego sprawy hańbiące, nie uciekamy się do żadnych podstępów ani nie fałszujemy słowa Bożego, lecz okazywaniem prawdy przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga osądowi sumienia każdego człowieka.”

Prz 19:5 „Fałszywy świadek nie ujdzie karania, kto kłamstwem oddycha, nie zdoła się wymknąć.”

Prz 19:9 „Fałszywy świadek nie ujdzie karania, zginie - kto kłamstwem oddycha.”

Prz 28:13 „Nie zazna szczęścia, kto błędy swe ukrywa; kto je wyznaje, porzuca - ten miłosierdzia dostąpi.”

Syr 34:4 „Co można oczyścić rzeczą nieczystą? Z kłamstwa jakaż może wyjść prawda?”
Ap 22:15 „Na zewnątrz są psy, guślarze, rozpustnicy, zabójcy, bałwochwalcy i każdy, kto kłamstwo kocha i nim żyje.”

Syr 36:19 „Jak podniebienie rozróżni pokarm z dziczyzny, tak serce mądre - mowy kłamliwe.”

Ef 5:6-17 „Niechaj was nikt nie zwodzi próżnymi słowami, bo przez te [grzechy] nadchodzi gniew Boży na buntowników.⁽⁷⁾ Nie miejcie więc z nimi nic wspólnego!⁽⁸⁾ Niegdyś bowiem byliście ciemnością, lecz teraz jesteście światłością w Panu: postępujcie jak dzieci światłości!⁽⁹⁾ Owocem bowiem światłości jest wszelka prawość i sprawiedliwość, i prawda.⁽¹⁰⁾ Badajcie, co jest miłe Panu.⁽¹¹⁾ I nie miejcie udziału w bezowocnych czynach ciemności, a raczej piętnując, nawracajcie [tamtych]!⁽¹²⁾ O tym bowiem, co u nich się dzieje po kryjomu, wstyd nawet mówić.⁽¹³⁾ Natomiast wszystkie te rzeczy piętnowane stają się jawne dzięki światłu, bo wszystko, co staje się jawne, jest światłem.⁽¹⁴⁾ Dlatego się mówi: Zbudź się, o śpiący, i powstań z martwych, a zajaśnieje ci Chrystus.⁽¹⁵⁾ Baczcie więc pilnie, jak postępujecie, nie jako niemądrzy, ale jako mądrzy.⁽¹⁶⁾ Wyzyskujcie chwilę sposobną, bo dni są złe.⁽¹⁷⁾ Nie bądźcie przeto nierozsądni, lecz usiłujcie zrozumieć, co jest wolą Pana.”

J 8:32 „i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.”

Strona WWW:

http://brooklyn.org.pl/lukasa4.htm

Świadkowie Jehowy bardzo lubią wersy w Nowym Testamencie, w których Jezus cytuje fragmenty Starego Testamentu zawierające imię Boże YHVH w naszym obecnym hebrajskim tekście ST opartym na tekście masoretycznym. Na podstawie tych wersów Świadkowie Jehowy uważają bowiem, że jeśli Jezus „cytował” takie wersy, a w masoretycznym ST znajduje się tam imię Boże, więc to jest to „dowód” na to, że Jezus rzeczywiście wymawiał w takich momentach imię Boże.

Jednym z takich chyba najczęściej przywoływanych przez Świadków Jehowy wersów „z imieniem Bożym” z ST „zacytowanym” przez Jezusa w NT jest właśnie Łk 4:16-21. Również publikacje Świadków Jehowy upatrzyły sobie ten werset. Popatrzmy więc co tym wersie znajdziemy w tych właśnie publikacjach:

„Pewnego razu Jezus powstał w synagodze i odczytał fragment ze zwoju Izajasza. W tym odczytanym urywku - według dzisiejszego podziału z Izajasza 61:1, 2 - imię Boże występuje więcej niż jeden raz (Łukasza 4:16-21). Czy unikał wypowiadania w tych miejscach Boskiego imienia, zastępując je słowami >>Pan<< lub >>Bóg<<? Na pewno nie. Oznaczałoby to przecież trzymanie się niebiblijnej tradycji żydowskich przywódców religijnych” (Imię Boże, które pozostanie na zawsze, Brooklyn 1987, str. 15).

Tak podają też inne publikacje Świadków Jehowy nawiązując do Łk 4:16-21:

„Kiedyś w synagodze nazaretańskiej wstał, wziął Księgę Izajasza i przeczytał z niej wersety zawierające tetragram (61:1, 2). Czy unikał wymówienia imienia Bożego? Na pewno nie, jeśli jak zawsze odrzucił niebiblijne tradycje żydowskich uczonych w Piśmie” (Chrześcijańskie Pisma Greckie, Brooklyn 1994, str. 412)

 

„Kiedy w synagodze nazaretańskiej Jezus wstał, wziął Księgę Izajasza i z rozdziału 61 przeczytał wersety 1 i 2, gdzie występuje tetragram, wymówił imię Boże” (Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata, Brooklyn 1997, str. 1643).

Wszystkie trzy powyższe wypowiedzi równie pewnie co bezpodstawnie stwierdzają, że Jezus miał przed oczami taki sam zawierający tetragram masoretyczny tekst hebrajski ST, jaki my dziś mamy, dlatego „na pewno wymówił imię Boże”. Jednakże, posiadany przez nas dziś tekst masoretyczny istnieje gdzieś dopiero od X wieku po Chrystusie i w czasach Jezusa jeszcze on nie istniał. Powyższy cytat Jezusa z ST w Łk 4:16-21 jest generalnie zgodny z LXX, choć czasem jest on niezgodny z LXX i nawet z masorą, a częściowo zgadza się z masorą wbrew LXX. Najprawdopodobniej jest to spowodowane materiałem starotestamentalnym jakim wspomagał się ewangelista Łukasz w przytaczaniu cytatów z ST.

Ale ciekawsze w tym wszystkim jest jeszcze coś innego. Otóż od dawna wątpiłem, że w wydarzeniu opisywanym przez Łk 4:16-21 musiało być dokładnie tak jak to sobie wyobrażają wyżej Świadkowie Jehowy, czyli, że Jezus musiał mieć wtedy przed oczami hebrajski tekst ST zawierający tetragram. Wiadomo bowiem, że w czasach Jezusa, i trwało to już od okresu powrotu Żydów z niewoli babilońskiej (czyli ok. 500 lat przed Chrystusem), na publicznych zgromadzeniach żydowskich przyjął się zwyczaj czytania tzw. targumów, tzn. aramejskich przekładów hebrajskiego ST, ponieważ dopiero takie odczytywanie Pisma było w pełni zrozumiałe dla ogółu. Językiem ogółu mieszkańców Palestyny był bowiem w czasach Jezusa właśnie język aramejski, co widać choćby z faktu, że zwrot „ich język” z Dz 1:19 stosuje się do mieszkańców Jerozolimy w kontekście słowa Akeldama, które to jest właśnie słowem aramejskim (por. jakiś dobry leksykon biblijny, słownik aramejski lub choćby Biblię Tysiąclecia, przypis do Mt 27:8 [podaję za wydaniem II tej Biblii]). Stąd nie było to dla mnie wcale takie pewne, że - jak mniemają Świadkowie Jehowy - podczas wspomnianego w Łk 4:16-21 wydarzenia Jezus przeczytał hebrajski tekst ST z tetragramem.

Teraz udało mi się jednak uzyskać w tym temacie potwierdzenie w publikacjach samych Świadków Jehowy, na bazie jakich w sposób uzasadniony można przyjąć, że Jezus w synagodze wcale nie miał przed oczami tekstu hebrajskiego księgi Izajasza zawierającego imię Boże, tylko miał aramejski tekst ST, który zamiast tetragramu zawierał słowo Pan. Książka Świadków Jehowy pt. Wyposażony do wszelkiego dzieła dobrego (część I, bez miejsca i roku wydania), o wydaniu której czytamy w innej książce Świadków Jehowy (por. Świadkowie Jehowy głosiciele Królestwa Bożego, Brooklyn 1995, str. 97), podaje:

„Hebrajszczyzna była stopniowo wypierana przez aramejszczyznę, język pospolitego ludu żydowskiego, a począwszy od czasu Nehemiasza zaszła potrzeba dawania przy czytaniu Pism Hebrajskich parafraz, czyli interpretacji w języku aramejskim, żeby pospolity lud żydowski mógł zrozumieć odczytywaną treść (...). Aramejskim odpowiednikiem słów >>interpretacja<< lub >>parafraza<< jest słowo targum i te dość luźne i swobodne tłumaczenia Pism Hebrajskich nazwano Targumim (...). Miały powstać tłumaczenia w formie trwałej. Co się tyczy parafraz aramejskich, to rozpoczęto je spisywać około czasów Chrystusa” (Wyposażony....., str. 56).

Zatem nawet książka Świadków Jehowy potwierdza nam w tym miejscu, że już od czasów Nehemiasza publiczne czytania Pisma odbywały się z przekładów w języku aramejskim i wiadomo, że w czasach Chrystusa istniały już takie spisane przekłady ST na aramejski. Encyklopedia biblijna (Warszawa 1999) podaje, że księgi ST tłumaczono na aramejski w Palestynie w czasach od roku 250 przed Chr. do roku 300 po Chr., i jako targumy „zwykle czytano je w synagogach” (jak wyżej, str. 1237, hasło: targumy).

Co z tego wynika dla omawianego wydarzenia z Łk 4:16-21, zgodnie z którym wiemy, że Jezus przytaczał Pismo w synagodze? Wynika, że mógł przytaczać ST właśnie za jednym z targumów o których wiemy też, że nie zawierały imienia Bożego. Czyli Jezus przytaczając targum nie wymówiłby imienia Bożego. Co ciekawe, nawet na podstawie publikacji Świadków Jehowy można wskazać, że targumy zamiast imienia Bożego zawierały słowo „Pan”. Informację, że w targumach zamiast imienia Bożego znajdywało się słowo „Pan” zawdzięczamy Strażnicy nr 12 z 1965 roku, która podaje:

„Targum Jerozolimski, żydowski opisowy przekład Biblii, podaje o Nemrodzie: >>Był on możny w polowaniu i podłości przed Panem, (...)”(str. 8).

Jest to targumiczny przekład Rdz 10:9-10, który w Przekładzie Nowego Świata brzmi:

„Okazał się potężnym łowcą na przekór Jehowie. Dlatego mówi się: >>Tak jak Nimrod, potężny łowca na przekór Jehowie”.

Jak widzimy zgodnie z cytatem przekładu targumu w powyższej Strażnicy, Targum Jerozolimski zawiera w słowo Pan a nie Jehowa w swym odpowiedniku Rdz 10:9-10 (por. ten cytat też w Strażnicy nr 3 z 1951 roku, w art. pt. Właściwy stosunek między człowiekiem a zwierzęciem. Co ciekawe Strażnica nr 3 z 1956 roku w art. pt. Naprawca wyłomu i Odnowiciel prawdziwej religii wstawia we wspomnianym miejscu słowo „Bóg” zamiast „Pan” i w dodatku w zupełnie innym brzmieniu przytacza wspomniany fragment tego targumu).
Z przytoczenia tegoż ustępu widać, że w miejsce tetragramu w hebrajskim tekście Rdz targum wstawia słowo „Pan”. Jeśli zatem na publicznych zgromadzeniach żydowskich czytano z targumów miejsca, które w hebrajskim ST zawierały tetragram, to wcale nie mamy tym samym bezspornego dowodu, że czytający na pewno widział w tym miejscu imię Boże.

Rycina pochodzi ze strony: http://www.bibleexplained.com/Gospels/Luke/Lu04.htm

[03 2003]

4

---