„Cechy gnostyckie w nauczaniu Świadków Jehowy”
Autor:
Joanna Czapska
Do druku przygotował:
SCORP1ON
J 8:44 „Wy macie diabła za ojca i chcecie spełniać pożądania waszego ojca. Od początku był on zabójcą i w prawdzie nie wytrwał, bo prawdy w nim nie ma. Kiedy mówi kłamstwo, od siebie mówi, bo jest kłamcą i ojcem kłamstwa.”
Prz 30:5-6 „Każde słowo Boga w ogniu wypróbowane, tarczą jest dla tych, co Doń się uciekają.(6) Do słów Jego nic nie dodawaj, by cię nie skarał: nie uznał za kłamcę.”
Ap 22:18 „Ja świadczę każdemu, kto słucha słów proroctwa tej księgi: jeśliby ktoś do nich cokolwiek dołożył, Bóg mu dołoży plag zapisanych w tej księdze.”
Ap 22:19 „A jeśliby ktoś odjął co ze słów księgi tego proroctwa, to Bóg odejmie jego udział w drzewie życia i w Mieście Świętym - które są opisane w tej księdze.”
2Kor 4:2 „Unikamy postępowania ukrywającego sprawy hańbiące, nie uciekamy się do żadnych podstępów ani nie fałszujemy słowa Bożego, lecz okazywaniem prawdy przedstawiamy siebie samych w obliczu Boga osądowi sumienia każdego człowieka.”
Prz 19:5 „Fałszywy świadek nie ujdzie karania, kto kłamstwem oddycha, nie zdoła się wymknąć.”
Prz 19:9 „Fałszywy świadek nie ujdzie karania, zginie - kto kłamstwem oddycha.”
Prz 28:13 „Nie zazna szczęścia, kto błędy swe ukrywa; kto je wyznaje, porzuca - ten miłosierdzia dostąpi.”
Syr 34:4 „Co można oczyścić rzeczą nieczystą? Z kłamstwa jakaż może wyjść prawda?”
Ap 22:15 „Na zewnątrz są psy, guślarze, rozpustnicy, zabójcy, bałwochwalcy i każdy, kto kłamstwo kocha i nim żyje.”
Syr 36:19 „Jak podniebienie rozróżni pokarm z dziczyzny, tak serce mądre - mowy kłamliwe.”
Ef 5:6-17 „Niechaj was nikt nie zwodzi próżnymi słowami, bo przez te [grzechy] nadchodzi gniew Boży na buntowników.(7) Nie miejcie więc z nimi nic wspólnego!(8) Niegdyś bowiem byliście ciemnością, lecz teraz jesteście światłością w Panu: postępujcie jak dzieci światłości!(9) Owocem bowiem światłości jest wszelka prawość i sprawiedliwość, i prawda.(10) Badajcie, co jest miłe Panu.(11) I nie miejcie udziału w bezowocnych czynach ciemności, a raczej piętnując, nawracajcie [tamtych]!(12) O tym bowiem, co u nich się dzieje po kryjomu, wstyd nawet mówić.(13) Natomiast wszystkie te rzeczy piętnowane stają się jawne dzięki światłu, bo wszystko, co staje się jawne, jest światłem.(14) Dlatego się mówi: Zbudź się, o śpiący, i powstań z martwych, a zajaśnieje ci Chrystus.(15) Baczcie więc pilnie, jak postępujecie, nie jako niemądrzy, ale jako mądrzy.(16) Wyzyskujcie chwilę sposobną, bo dni są złe.(17) Nie bądźcie przeto nierozsądni, lecz usiłujcie zrozumieć, co jest wolą Pana.”
J 8:32 „i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli.”
Strona WWW:
Świadkowie Jehowy twierdzą, że jeśli jakaś idea bądź też zachowanie były stanowczo potępiane w Chrześcijańskich Pismach Greckich, należy je stanowczo odrzucić. Odrzucają również wszystko, co wiąże się z odstępstwem, jakie wg nich zapanowało w zborze chrześcijańskim na początku II wieku po śmierci ostatniego z apostołów (por. Imię Boże, które pozostanie na zawsze, str. 17). Sami uważają, że postępują tak, jak postępowali pierwsi chrześcijanie, o czym można się przekonać chociażby podczas lektury książki Prowadzenie rozmów na podstawie Pism, gdzie w wielu miejscach do tego nawiązują. Świadkowie Jehowy na łamach swych publikacji zarzucają tzw. chrześcijaństwu nominalnemu, że można w nim odnaleźć coś, co odnajdujemy w religiach pogańskich (np. trójce bóstw) czy starożytnych systemach filozoficznych (nieśmiertelność duszy) i tym samym starają się je zdyskredytować, uznać za niewiarygodne. Czy jednak jest tak, jak twierdzą Świadkowie Jehowy, że ich religia jest rzeczywiście nieskalana filozofią ludzką?
CZYM JEST GNOZA?
Wg Encyklopedii Popularnej PWN gnoza to wiedza tajemna, dostępna tylko wybranym, mająca stanowić środek do osiągnięcia zbawienia; sposób myślenia i filozofowania religijno - mistycznego w filozofii II - III w. oparty na mitologii, platonizmie, pitagoreizmie, żydowskich i chrześcijańskich księgach sakralnych (Encyklopedia Popularna PWN, wyd. 9, Warszawa 1987).
Podobne określenie gnozy można odnaleźć w książce Gillesa Quispela Gnoza:
Gnoza, jako swoisty fenomen religijny, w swej klasycznej źródłowo najlepiej poświadczonej postaci pojawia się w II i III wieku po Chr. Zaraz też staje się poważnym problemem dla młodego wówczas Kościoła, problemem tak religijnym jak i teologicznym, a w swej doktrynalnej postaci (gnostycyzm) urasta do poważnego oponenta, w znacznym stopniu wpływając na rozwój nauki kościelnej. Najkrócej można zdefiniować gnozę jako „osiągnięcie zbawienia dzięki wiedzy i poznaniu siebie”. Zagadnienie to poruszało umysły i wyobraźnię członków pseudochrześcijańskich sekt i wielkich odstępców: Bazylidesa, Walentyna czy Marcjona (Gilles Quispel, Gnoza, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988; okładka).
Jan Christian Baur, jeden z najwybitniejszych historyków dogmatu, u źródeł gnozy widział przede wszystkim systemy filozoficzne zbliżone do religii. Baur wspomina o platonizmie oraz o systemie Filona: Gnoza w sensie chrześcijańskim jest zarówno w treści jak i w formie przedłużeniem i kontynuacją aleksandryjskiej filozofii religii wywodzącej się z filozofii greckiej (J. Ch. Baur, Gesichte der christlichen Kirche, Tubingen, 1863, str. 180; za Gnoza Gillesa Quispela, str. 15).
Cechą charakterystyczną gnozy jest kładzenie dużego nacisku na zbawienie dzięki wiedzy. Treścią tej wiedzy i jej celem jest zbawienie. W gnostycyzmie gnoza jest wiedzą szczególnego rodzaju. Jej posiadanie oznacza zbawienie, a jej brak - odrzucenie.
POGLĄD ŚWIADKÓW JEHOWY NA GNOZĘ.
W angielskim skorowidzu do publikacji Towarzystwa Strażnica hasło „gnoza” odnajdujemy pod hasłem „odstępstwo”. Można by poprzestać na tym stwierdzeniu, które uwidacznia stosunek Świadków Jehowy na gnozę, popatrzmy jednak, co w poszczególnych publikacjach pisze się nt. gnozy i gnostycyzmu:
Filozofia zwana gnostycyzmem (Strażnica z 1 września 1997, str. 14; tłumaczenie własne na podstawie CD Watchtower)
Ta wiedza również prezentuje nauki demonów. Za czasów Pawła nawiązywano do odstępczych idei, które były rozpowszechniane w niektórych zborach. (2 Tymoteusza 2:16-18) Później, fałszywie nazywane wiedzą, gnostycyzm i grecka filozofia przeniknęły zbór. (Strażnica z 1 kwietnia 1994, str 13; tłumaczenie własne na podstawie CD Watchtower).
gnostycyzmu, odstępczej formy chrześcijaństwa. (Strażnica z 15 lipca 1990, str. 21; tłumaczenie własne na podstawie CD Watchtower)
wszystkie aspekty diabelskich nauk gnostycyzmu (Strażnica z 15 lipca 1990, str. 22; tłumaczenie własne na podstawie CD Watchtower)
Ale nie tylko gnostycyzm był formą odstępstwa, które „szerzyło się jak gangrena” (Strażnica z 1 kwietnia 1982, wyd. ang. str. 18; tłumaczenie własne na podstawie CD Watchtower)
Gnoza ma swe początki w filozofii greckiej. Świadkowie Jehowy twierdzą, że filozofia pochodzi od ludzi, których możliwości są ograniczone, że powstała w umysłach niedoskonałych łudzi i pozostaje pod wpływem duchów demonicznych (por. Prowadzenie rozmów..., Brooklyn, 1991, str. 109). Mogłoby się wydawać, że skoro Świadkowie Jehowy mają takie a nie inne podejście do gnozy i gnostycyzmu, a tym bardziej do filozofii, z których się wywodzi gnoza, to swego wyznania, które uważają za czyste i podobające się Bogu, nie skalają niczym, co jest powiązane z gnozą. Czy tak jest naprawdę?
GNOZA WŚRÓD ŚWIADKÓW JEHOWY
Cechą charakterystyczną gnostyków jest kładzenie nacisku na zbawienie dzięki wiedzy. Czy wiedza kojarzy nam się ze Świadkami Jehowy? Wielu osobom zapewne pierwszą rzeczą, jaka przyjdzie na myśl będzie tytuł aktualnego podręcznika do studium biblijnego, mianowicie Wiedza która prowadzi do życia wiecznego. Już na stronie 5 wspomnianej publikacji napotykamy sformułowanie mówiące o tym, że aby znaleźć się w raju na ziemi (czyli, wg Świadków Jehowy, osiągnąć zbawienie) trzeba nabywać szczególnego rodzaju wiedzy, ta zaś jest zawarta właśnie w tej książce). W publikacjach Świadków Jehowy możemy napotkać wiele sformułowań mówiących o tym, że wiedza daje zbawienie lub też chroni:
Dokładna wiedza ochroną (Wiedza która prowadzi do życia wiecznego, śródtytuł na str. 46)
Chcąc spełniać wolę Bożą, trzeba zdobyć dokładną wiedzę zarówno o Jehowie Bogu, jak i o Jezusie Chrystusie. Taka wiedza prowadzi do życia wiecznego. (tamże, str. 46, 47; par. 8)
Czyż zachwycająca możliwość życia na rajskiej ziemi nie jest warta każdego wysiłku, wszelkich ofiar? Bez wątpienia! Jehowa udostępnia ci klucz do takiej przyszłości — wiedzę o Nim samym. (tamże, str. 191, par 24)
W przyszłości zaś czeka cię cudowna nagroda, gdyż wiedza ta prowadzi do życia wiecznego! (tamże, str. 191, par. 25).
Jeśli kochasz życie i chciałbyś żyć wiecznie na zmieni pod panowaniem Bożym, to musisz jak najprędzej posiąść dokładną wiedzę o Bogu (Będziesz mógł żyć wiecznie w raju na ziemi, str. 15, par. 19).
Potrzeba jest wiedza (tamże, śródtytuł na stronie 127)
Taka wiedza może prowadzić do życia wiecznego (tamże, str. 128, par 5)
Jeżeli miłujesz życie i jeżeli pragniesz żyć, to powinieneś jak najszybciej nabywać dokładnej wiedzy o Bogu oraz o Jego zamierzeniach i wymaganiach (Prawda, która prowadzi do życia wiecznego, str. 11, par 11).
Dokładna znajomość (ang. knowlegde) prawdy Słowa Bożego umożliwi prawym ludziom przeżycie końca obecnego złego systemu. (tamże)
Świadkowie Jehowy pomogą ci zdobyć tę życiodajną wiedzę (Imię Boże, które pozostanie na zawsze; str. 31)
Z zapatrywań Świadków Jehowy na gnostycyzm można by wnioskować, iż odrzucają oni w gnozę i gnostycyzm w całej swej rozpiętości i pod każdym względem. Sami wszak określili gnozę występującą w zborach chrześcijańskich jako odstępczą i diabelską (por. Strażnica z 15 lipca 1990, str. 21, 22), nie powinni więc mieć nic z nią wspólnego.
Gdyby zapytać Świadka Jehowy, jak można osiągnąć zbawienie, co daje życie wieczne, z miejsca poda werset Jn 17:3, chyba najbardziej ulubiony i rozpowszechniony wśród Świadków Jehowy. Proponuję zatem, by czytelnik sam się przekonał o tym, czy uzyska taką właśnie odpowiedź. Wspomniany przeze mnie werset w Piśmie Świętym w Przekładzie Nowego Świata brzmi: To znaczy życie wieczne: ich poznawanie (ang. taking in knowledge) ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz tego, któregoś posłał, Jezusa Chrystusa. Tym samym Świadkowie Jehowy sami potwierdzą elementy gnostyczne w swym wyznaniu.
Dodatkową cechą gnostycką Świadków Jehowy jest to, że twierdzą oni iż pewne prawdy religijne są dostępne tylko ich poznaniu. Tak właśnie twierdzili gnostycy w II wieku po Chrystusie, o czym donosi Ireneusz:
„Kiedy znów odwołujemy się do Tradycji pochodzącej od Apostołów a zachowanej dzięki następstwu prezbiterów w kościołach, wówczas występują przeciw Tradycji twierdząc, że są mądrzejsi nie tylko od prezbiterów lecz nawet od Apostołów i że znaleźli szczerą prawdę. (...) Tylko oni sami znają bez jakichkolwiek wątpliwości czystą nienaruszoną i szczerą `zakrytą tajemnicę'” (Ireneusz, Przeciw herezji, 3:2,1-2, podkreślenie od JC).
Taka cecha gnostycka, o jakiej wspomina Ireneusz w przytoczonym przed chwilą cytacie, uwidacznia się w sugestiach przekazywanych w publikacjach Świadków Jehowy. Oni również twierdzą, że są mądrzejsi i wiedzą więcej niż apostołowie, i pisarze Nowego Testamentu, a owa wiedza jest dostępna tylko im:
„Apostołowie nie widzieli ani tak daleko, jak my; nie wiedzieli przecież nic o roku 1975” (Strażnica Nr 5, 1969 s.8).
„...choćbyśmy nie wiadomo jak długo czytali Biblię, nigdy nie poznalibyśmy prawdy samodzielnie” (Strażnica, 1 XII 1990, s. 19)
„Każdy kto chce zrozumieć Biblię, powinien zdawać sobie sprawę, iż <<wielce różnorodną mądrość Boga>> można poznać tylko dzięki ustanowionemu przez Jehowę kanałowi łączności, którym jest niewolnik wierny i roztropny” (Strażnica 1 X 1994 r str. 8 tabela).
„Kto nie nawiąże kontaktu z tym kanałem łączności, którym się posługuje Bóg, ten nie zrobi postępów na drodze życia, niezależnie od tego jak często by czytał Biblię” (Strażnica, rok CIII, nr 18, s. 20, p. 4)
„Biblia nie może być poprawnie zrozumiana bez uwzględnienia koncepcji widzialnej organizacji Jehowy” (Strażnica, 1 października 1967 r. s. 587, wyd. ang.)
„Skoro tych sześć tomów 'Wykładów Pisma Świętego' to praktycznie Biblia, tematyczny zestaw z tekstami dowodowymi w załączeniu, to możemy je bez wahania nazwać 'Biblią w porządkowanej formie', to znaczy, że nie są to zaledwie komentarze dotyczące Biblii, ale że jest to w istocie sama Biblia. Ponadto stwierdzamy, że ludzie nie tylko nie są w stanie ujrzeć plan Bożego na podstawie studiowania samej Biblii, ale widzimy też, że jeśli ktokolwiek odłoży na bok 'Wykłady Pisma Świętego', nawet po ich przeczytaniu, po zaznajomieniu się z nimi, po czytaniu ich przez dziesięć lat - jeśli je zatem odłoży na bok, zignoruje i przejdzie do samej tylko Biblii, to choćby rozumiał tę Biblie przez lat dziesięć, nasze doświadczenie wykazuje, że w ciągu dwóch lat pogrąży się w ciemnościach. Z drugiej jednak strony, jeśli ktoś przeczyta zaledwie 'Wykłady Pisma Świętego' wraz z przypisami, a nie przeczyta ani jednej strony z samej Biblii, znajdzie się w blasku światła w czasie tylko dwóch lat. Stanie się tak dlatego, że wejdzie w światło Pisma Świętego”. (Strażnica z 15 września 1910, s.198, wyd. ang.)
„uważnie badamy Boże Słowo za pomocą publikacji 'niewolnika', w celu wzmocnienia naszej wiary... (wrogowie) mówią, że wystarczy czytać wyłącznie Biblię - samemu, bądź w małych grupach w domu. Lecz, dziwne, że przez takie 'czytanie Biblii' ludzie ci powracają z powrotem do doktryn odstępców” (Strażnica, 15 września 1981, s. 28-29, wyd. ang.)
Podobnie Świadkowie Jehowy twierdzą, odnośnie innych doktryn nieznanych apostołom, np. prawdy o niewidzialnym przyjściu Jezusa:
„...[uczniowie] nie pojmowali, że [Chrystus] ma rządzić z nieba jako chwalebny duch, a w związku z tym nie wiedzieli także, iż przy swojej drugiej obecności pozostanie niewidzialny (...) Jezus w odpowiedzi nie uwypuklił im dobitnie tego szczegółu, że będzie obecny w sposób niewidzialny...” (Strażnicy Nr 23, 1969 s.14)
Owa gnostycka cecha w systemie religijnym Świadków Jehowy uwidacznia się także w tym, że zgodnie ze swoją interpretacją wersetu Dn 12:4 twierdzą oni, pewne prawdy mogą zostać udostępnione wyłącznie ich poznaniu dopiero w czasach obecnych.
PODSUMOWANIE:
Chociaż Świadkowie Jehowy zdają się odżegnywać od wszystkiego, co jest związane z gnozą, przejęli w swym nauczaniu najbardziej charakterystyczne zasady rozumowania gnostyków. Wg Świadków Jehowy, jak również wg odrzucanych przez nich ze względu na diabelskie nauki, gnostyków, nabywanie wiedzy jest warunkiem koniecznym do osiągnięcia życia wiecznego, a więc również i zbawienia. Również, wzorem gnostyków opisanych w powyższej definicji Ireneusza, Świadkowie Jehowy twierdzą, że posiadają pełniejszą wiedzę niż apostołowie i pisarze Nowego Testamentu, a ta wiedza jest dostępna tylko im.
Przebudźcie się! z 8 grudnia 1985 (wyd. ang.) na stronie 18 stwierdza, że widoczne są podobieństwa pomiędzy gnostycyzmem, starożytną grecką filozofią, buddyzmem i hinduizmem. Jeśli Świadkowie Jehowy potępiają inne kościoły chrześcijańskie, ponieważ odnajdują w nich coś, co występowało w religiach pogańskich, systemach filozoficznych czy też wśród odstępców, czemu zatem z tak wielką łatwością dopuszczają u siebie coś podobnego?
[10 2002]
6