Śmierć + vanitas
a)Vanitas (marność) Księga Koheleta
Przypomina o kruchości życia, krótkotrwałości ludzkiej egzystencji.
Symbole upływającego czasu-czaszki, zegary, zgaszone świece, oraz drogie przedmioty jak ksiązki czy instrumenty, które niosą ostrzeżenie przed zbytnim przywiązywaniem się do rzeczy doczesnych.
Wanitatywna matura pojawia się w XVII wieku, jednak już takie tematy pojawiają się na wcześniejszych Obrach religijnych. Pokutujący święci (Hieronim czy Magdalena) mają za atrybut czaszkę (mement Mori) przypomina o Golgocie (miejsce czaszki czyli miejscu ukrzyżowania Chrystusa).
W XVII wieku w malarstwie niderlandzkim-martwe natury wanitatywne w formie odrębnych obrazów.
-Harmen van Steenwijck „Martwa natura. Alegoria marności ludzkiego zycia”
-Jan Gossaert „Martwa natura”
-Pablo Picasso „czerep byka, owoce i dzbanek”
Do tej pory omawiałam motyw śmierci i przemijania jako zjawisko w pewien sposób abstrakcyjne. Wiemy jednak, że ludzka wyobraźnia wytworzyła wiele wizerunków śmierci uosobionej. Wyrażało to odwieczny strach przed śmiercią, stąd jej postać jest często przerażająca, przedstawiona w sposób turpistyczny. Pierwsze takie wyobrażenie pojawiło się w średniowieczu i początkowo przybierało różnorodne formy - rozkładającego się ciała kobiety, latającego stwora, apokaliptycznego jeźdźca, kościotrupa. Najbardziej utarł się ten ostatni wizerunek, później wyposażony także w ciemną szatę oraz kosę. W ten lub podobny sposób śmierć bywa przedstawiana do dziś.
-różne ukrzyżowania
Triumf śmierci - obraz Pietera Bruegela St.
Śmierć Marata - obraz J.L. David
Śmierć, Śmierć na etapie - Jacek Malczewski
Jacek Malczewski. Stworzył on cykle obrazów Śmierć i Thanatos, ujmujące motyw przemijania w sposób symboliczny. Mitologicznemu bogu śmierci artysta nadał postać młodej kobiety z kosą w dłoniach; o jej nadprzyrodzonej naturze świadczą biegnące szerokimi łukami skrzydła. Śmierć jawi się u Malczewsiego jako konieczny i przynoszący ukojenie kres ludzkiej wędrówki, co widać na obrazie zatytułowanym Śmierć, na którym zamyka ona oczy zmęczonego życiem starca.
Taniec śmierci i Alfabet śmierci - Hans Holbein Mł.
Rozstrzelanie powstańców madryckich - F. Goya
Anatomia dr. Tulpa - Rembrandt
„Śmierć Ellenai” - Jacek Malczewski. Obraz przedstawia dwie główne postaci z poematu Słowackiego: wygnankę zmarłą przed chwilą i Anhellego. Ubogie wnętrze izdebki zesłańców na Syberii jest tłem dla Ellenai leżącej na barłogu. Jej jasne włosy rozsypały się szeroko na słomianym wezgłowiu. Białej twarzy i przezroczystych dłoni nie ogarnął jeszcze surowy chłód śmierci. Wygląda jakby spała. Jej towarzysz siedzi na pozór spokojny. Żaden gwałtowny ruch nie mówi o jego rozpaczy. Ale wystarczy spojrzeć na poszarzałą twarz o ściągniętych rysach, na zapadle, podkrążone oczy, by zrozumieć ogrom jego cierpienia.
„Przewoźnik Charon” (fragment fresku z Kaplicy Sykstyńskiej) Michał Anioł
Śmierć Króla Artura - James Archer
Śmierć Barbary Radziwiłłówny - Józef Simmler
„Obcięte głowy” Theodore Gericault
„Rozstrzelanie” A.Wróblewski
z cyklu obrazów Andrzeja Wróblewskiego,Obrazy te cechują zaskakujące efekty formalne, a ich chłodny klimat kojarzy się z okrucieństwem kata, dramatem ofiar i ludzką obojętnością.
rzeźba „Ekshumowany” Aliny Szapocznikow
ukazuje dramatyczny los ofiary obozu koncentracyjnego. Dzieło to jest krzyczącym manifestem przeciwko ludzkiej obojętności wobec tragedii milionów ludzi, która rozegrała się podczas II wojny światowej.
„Śmierć i życie” Klimt
różne etapy ludzkiej egzystencji, którym towarzyszy śmierć stojąca z boku, przyglądająca się i jakby wyczekująca odpowiedniego momentu, aby spełnić swą powinność.
„Śmierć w pokoju chorego” Munch