Zajęcia nr 7

E. Tarkowska, Zróżnicowania polskiej biedy w świetle badań jakościowych, str. 119 - 132, w: Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 4/2002 wyd. IfiS PAN

Zróżnicowanie biedy w ramach rodziny i gospodarstwa domowego jako problem badawczy

• teza o zróżnicowaniu biedy, jest stosunkowo młoda - ale konieczna,

nie można bowiem wrzucić wszystkich do jednego worka, czym innym jest bieda kobiet, dzieci tzn. inne są jej konsekwencje i inne przyczyny, dzieci mają inny dostęp do dóbr i usług niż np. dorośli mężczyźni

• tekst ten ma na celu pokazanie, że bieda jest inaczej przeżywana i doświadczana zależnie od płci, wieku itd.

Kobieta i bieda, czyli feminizacja ubóstwa po polsku

• wyniki badań wskazują, że to kobiety w większym stopniu ponoszą ciężar ubóstwa, to one obciążone są obowiązkami związanymi z zaspokojeniem podstawowych potrzeb, widać to w następujących wymiarach życia rodzinnego:

• zarządzanie pieniędzmi, kontrola nad zasobami finansowymi/wife management (lub whole wage system)

• dodatkowe strategie zdobywania środków do życia

• podział pracy, obowiązków

• do tego typu myślenia należy przyjąć koncepcję ubóstwa Davida Gordona, w której zamiast dochodów używa się zasobów: „zasoby gospodarstwa domowego obejmują zarówno zasoby finansowe, jak i ludzkie zasoby czasu, zdolności i energii każdego członka”

• odnośnie wife management, trzeba zadawać sobie sprawę, że zarządzanie ograniczoną ilością pieniędzy nie jest wcale takie fajne i nie daje kobiecie poczucia kontroli i prestiżu, wręcz przeciwnie żyje ona w ciągłym stresie jak zamienić te ograniczone „coś” w trochę jedzenia itp.

• kolejna nierówność w obrębie rodziny ujawnia się w zakresie wydatków, priorytetem są wydatki kolektywne (jedzenie, czynsz, energia) potem zaspokajane są potrzeby *dzieci, *męża (papierosy, alkohol), *kobiety

• kobiety w rodzinach ubogich są „menadżerami ubóstwa” - bieda w rodzinach ubogich ni rozkłada się równomiernie!

• kolejny wymiar feminizacji ubóstwa, to większa ilość obowiązków spoczywających na kobiecie w warunkach ubóstwa (oprócz obowiązków typowych: pranie, gotowanie, opieka nad dziećmi itd., dochodzą jej obowiązki dodatkowe tj. zabezpieczanie środków do życia, dodatkowe zdobywanie pieniędzy, to kobiety piszą podania z prośba o pomoc, kupują na kreskę, starają się o zasiłki, zbierają jagody, grzyby, robią przetwory...a co robi mąż??? :( - taki kobiety charakteryzuje tzw. ubóstwo czasu (to kolejne wskaźnik feminizacji ubóstwa)

• w trzech słowach: bieda dla kobity oznacza, więcej obowiązków, więcej odpowiedzialności i stresów i mniej czasu

Mężczyźni wobec biedy

• mężczyźni niechętnie rozmawiają o swojej biedzie, jest to dla nich życiowa porażka, która urąga ich męskiej dumie (nikt nie był dumny....)

• czym zajmują się biedni mężczyźni?

1. model pierwszy - mężczyźni pracują legalni, lub na czarno, szukają aktywnie pracy, jeżdżą na pośredniak, podejmują się prac dodatkowych, pomagają przy remontach, w polu, starają się tak jak kobieta zarobić gdzie się da

2. model drugi - nie pracują, nie szukają pracy, mają nadmiar czasu - więc piją, alkoholizm jest ściśle związany z ubóstwem i bezrobociem długotrwałym

Bieda dzieci i młodzieży, czyli niebezpieczeństwo dziedziczenia biedy

• bieda wiąże się z wielodzietnością, mieszkaniem na wsi - częściej dotyka rodziny z większą ilością dzieci niż rodziny niepełne

• bieda dzieci polega zdaniem Wielisławy Warzywody na: „zaniedbaniu ich codziennej sytuacji życiowej” , są one narażone na częstsze *choroby (leczone syropem z cebuli), *niedożywione, nie mają zapewnionych odpowiednich *warunków higienicznych, napotykają na *ograniczenia edukacyjne, nie uczestniczą w *wydarzeniach kulturalnych i *życiu społecznym, bieda zamyka dzieci w domu :(

• dzieci doświadczają „życia bez pracy”, to kształtuje ich postawy. Mimo, że w domu nikt nie pracuje nie oznacza to, że dziecku poświęcane jest więcej uwagi, w takich rodzinach mnóstwo jest frustracji, patologii, agresji, rodzice albo wiecznie kombinują skąd wziąć pieniądze, albo piją - a dziecko jest nieszczęśliwe

• w rodzinach ubogich dzieci często stają się żywicielami rodziny, zbierają złom, pracują w polu, w lesie - to przekłada się na ich wyniki w nauce

• brak funduszy i aspiracji zawodowych rodziców i dzieci prowadzą do szybkiego zakończenia edukacji - uważa się, że im szybciej skończy się szkołę, tym szybciej zacznie się pracować

• dzieci w rodzinach biednych maja więcej obowiązków (zwłaszcza wielodzietnych) i kółko się zamyka - nie maja czasu na szkołę, więc maja marne wykształcenie, potem jeśli znajda to marna pracę, a to skutkuje życiem na niskim poziomie

• jeszcze gorzej wygląda sytuacja dziecka niepełnosprawnego i dziecka z rodziny patologicznej - które nawet o jedzenie musi troszczyć się samo

Ludzie starzy i bieda

• jest to grupa wewnętrznie bardzo zróżnicowana

• wspólną cecha dla ludzi starszych jest to, że bez względu na status materialny świadczą usługi dla młodszego pokolenia

• często osoby stare są jedynymi żywicielami rodziny - ponieważ tylko one co miesiąc mają stały dochód

• trudniejsza jest sytuacja ludzi starych żyjących samotnie, zwłaszcza tych ze wsi

• biedni ludzie starzy izolują się ze społeczeństwa, unikają kontaktów z kimkolwiek

1

---