Teresa Pocałuj

Marta Ziemba

Beata Szeliga

Definicja rodziny



Rodzinę definiuje się jako grupę społeczną

osób połączonych stosunkiem małżeńskim i
rodzicielskim.

Jest

wynikiem

więzi

emocjonalnych między partnerami.



Ze względu na strukturę rodziny można

podzielić na małe i duże, pełne i niepełne,
oraz rodziny poligamiczne i monogamiczne.

Nowe formy życia małżeńsko-
rodzinnego



Związki nieformalne (kohabitacyjne) - partnerzy wraz
z dziećmi tworzą rodzinę, ale bez zawarcia formalnego
związku małżeńskiego;



LAT (Living Apart Together – życie wspólne, ale
oddzielne) – małżonkowie lub partnerzy żyjący w
związku nieformalnym, ale mieszkający oddzielnie;



Małżeństwo bez dzieci, które bywa określane jako
DINK, czyli para małżeńska programowo niemająca
dzieci, oboje małżonkowie pracują zawodowo (Double
Income, No Kids – bezdzietni z podwójnym dochodem);



Rodziny odtworzone (zrekonstruowane) –
małżeństwa osób mających dzieci z poprzednich
związków, przy czym rodzice utrzymują przyjazne
kontakty z byłymi partnerami, a dzieci dorastają w
zażyłości z rodzonym, przyrodnim i przybranym
rodzeństwem;



Samotne rodzicielstwo (monoparentalność) – może
przybierać różne postacie: samotna matka z dziećmi,
samotny ojciec z dziećmi, których związki rozpadły się
lub samotne rodzicielstwo z wyboru;



Para homoseksualna mieszkająca razem lub
oddzielnie, ewentualnie mająca dzieci pochodzące z
poprzednich związków heteroseksualnych;

•

2 + 1 czyli rodzice z jednym dzieckiem

•

2 + 0 czyli małżeństwo bez dzieci

Polski model rodziny

Funkcje rodziny



Prokreacyjna - rodzina jako grupa społeczna powiększa się
dzięki funkcjom biologicznym, dostarcza nie tylko członków dla
swojej (własnej) grupy, lecz dla całego społeczeństwa,
równocześnie są zaspokajane potrzeby seksualne męża i żony,



Opiekuńcza - pociąga za sobą potrzebę sprawowania opieki
nad dzieckiem, które z racji wieku lub ograniczonej sprawności
psycho - ruchowej nie jest w stanie funkcjonować
samodzielnie.



Wychowawcza - jest procesem wychowawczym odbywającym
się na linii rodzice - dzieci. Jej celem jest przygotowanie
młodych członków rodziny do życia w społeczeństwie poprzez
przekazanie im norm i zachowań służących prawidłowemu
wykonywaniu ról społecznych. Funkcja ta oznacza nie tylko
socjalizację dzieci przez rodziców, ale również zmianę
zachowań małżonków pod wpływem swoich dzieci.



Socjalizacyjna - polega na przygotowaniu dzieci do życia
w społeczeństwie oraz wzajemnej interakcji na linii rodzice -
ich potomstwo. Rodzina jest bowiem pierwszym, i jednym
z najważniejszych, środowiskiem wychowawczym.



Ekonomiczna - osoby tworzące wspólnotę rodzinną zabiegają

o stworzenie materialnych podstaw życia rodzinnego.
Członkowie rodziny poprzez pracę zarobkową zapewniają
środki materialne do zaspokojenia różnorodnych potrzeb, np.
mieszkania, wykształcenia, wyżywienia, ochrony zdrowia,
korzystania z dóbr kultury i rekreacji.



Kulturalna - oznacza, że w rodzinie dokonuje się
przekazywanie tradycji kulturowej, a także tworzenie
nowych

jakości.

Dziecko

w rodzinie poznaje tradycje i zwyczaje regionalne związane
z różnymi świętami, ważnymi wydarzeniami.

Motywacje do zawierania

małżeństw



DAWNIEJ – chęć posiadania majątku (dobra,

posag), chęć przynależności społecznej –
mogli się pobierać ludzie z tej samej warstwy
społecznej – mezalians.



OBECNIE – decyduje miłość, chęć stabilizacji,

posiadanie domu.

Zmiany stosunków w

rodzinie

Dawniej kobieta podporządkowana mężowi,
Współcześnie charakter partnerski,
O niezależności kobiet decyduje praca

zawodowa, niezależność materialna,

Zmianie uległy stosunki między rodzicami a

dziećmi
– dawniej dzieci były podporządkowane woli
rodziców, głównie ojca,

Dzisiaj duża niezależność i decydowanie o sobie

– wychowanie demokratyczne.

Dezorganizacja życia małżeńskiego :

-

Okres konfliktów w rodzinie z różnych przyczyn,

-

Rozwód – przyczyny: zdrada, alkoholizm,
niezgodność charakterów, niedobór seksualny,
sprawy finansowe, mieszkaniowe.

Problemy rodziny niepełnej:

-

Ze względu na rozpad pożycia małżeńskiego

-

Ze względu na dzieci nieślubne

W dawnych czasach najważniejszą rolą ogniska
domowego było przedłużanie pokoleń. Ludzie
zakładali duże rodziny. Bardzo chciano mieć
liczne

potomstwo.

Teraz

zaś,

w

dobie

zaawansowanej

techniki

ludzie,

jeśli

już

decydują się na rodzinę, to nieliczną. W naszym
kraju najczęściej są to, rodzice i jedno bądź
góra dwoje dzieci. Chociaż są jeszcze
przypadki rodzin wielodzietnych to z roku na rok
zanika to coraz intensywniej. Powodem tego jest
bądź pogoń ludzi za karierą lub też to, iż wiele
osób nie jest w stanie utrzymać dużej rodziny. W
Polsce staje się to coraz częstszym zjawiskiem,
które będzie prowadziło do zaniku rodziny.

Różnice, między rodziną z dawnych czasów a

współczesną

* Podział ról w ognisku domowym:

-

Niegdyś to mężczyźni musieli zapewnić swojej

rodzinie schronienie i pożywienie. Kobiety zaś miały

za zadanie zajmować się wychowaniem dzieci i

domem.

-

Dzisiaj w naszym kraju dla wielu domów to wręcz

nierealne. Dlatego też kobiety, od jakiegoś już czasu,

podejmują pracę po to, aby pomóc swoim mężom w

utrzymaniu domu, ponieważ ich zarobki nie są w

stanie zapewnić rodzinie godnego życia.
Niestety w Polsce to także jest coraz częstsze

zjawisko gdyż kraj nasz jest podzielony na bogatych i

biednych a nie ma u nas grupy pośredniej, która

zapewnione miałaby godne życie. Ludzie biedni mają

coraz ciężej w życiu i w ten sposób zanik tego

modelu rodziny jest tak widoczny.

Konsekwencją zmian modelu rodziny jest

powstawanie patologii. Związane jest to z

sytuacją w której kobieta zostawia dziecko i

idzie do pracy. Jest to zjawisko niekorzystne,

gdyż wtedy zbyt małą ilość czasu rodzice

poświęcają dziecku i nie potrafią w pełni

przygotować swojej pociechy do życia

społecznego.

Problemy współczesnej rodziny

Zaliczyć do nich można przede wszystkim:

-

wynikające z bezrobocia, złe położenie ekonomiczne

-

wszelkiego rodzaju patologie, jak chociażby: alkoholizm,
narkomania i przemoc

-

„pogoń za pieniądzem”

-

konflikty pokoleniowe pomiędzy rodzicami a dziećmi,
brak uwagi ze strony rodziców powoduje, że
niezrozumiane i odrzucone dziecko, ucieka z domu,
łamie prawo lub sięga po używki
Warto pamiętać, ze podobnie jak alkoholizm, tak i
narkomania, jest powodem, nierzadko bezpowrotnego
rozpadu rodziny.

EUROSIEROCTWO

Mianem eurosieroty określamy dziecko, którego jedno
lub dwoje rodziców wyjechało lub co jakiś czas
wyjeżdża do pracy za granicą.
Dziećmi pod nieobecność obojga rodziców zajmują się
dziadkowie albo starsze rodzeństwo, ale zdarza się, że
opiekę nad nimi przejmuje dalsza rodzina albo
sąsiedzi.
Ankieterzy fundacji Prawo Europejskie dotarli do 110
tys. środowisk rodzinnych, w których dzieci zostały
opuszczone, bo rodzice wyjechali za chlebem do
Niemiec, Anglii, Irlandii, krajów Beneluksu... To były
pierwsze w kraju tak duże badania na temat
eurosieroctwa.



Dzieci źle znoszą rozłąkę i choć mają rodziców, czują

się sierotami. Stres i cierpienie okazują w różny

sposób. Gorzej się uczą, wagarują, popadają w

uzależnienia.

W skrajnych przypadkach są agresywne, popadają w

konflikty z prawem.



Eurosieroty przeżywają stres, sprawiają kłopoty

wychowawcze, wagarują... Dotąd nikt się nimi

specjalnie nie zajmował. A np. na Litwie od dwóch lat

mają zapewnioną opiekę psychologiczną.



Kto u nas - oprócz rodziny, oczywiście - odpowiada za

dziecko w trudnej sytuacji? Na pierwszej linii - pomoc

społeczna i szkoła zorganizowane przez samorządy.

Wyżej - ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz

Edukacji.



Okazało się, że w roku szkolnym 2007/2008 na

Lubelszczyźnie było ponad 20 tys. eurosierot, w tym
prawie 18 tys. uczniów, którzy za granicą mają tylko
jedno z rodziców. W sumie chodzi o około 7,5 proc.
wszystkich uczniów.



Zdarzały się szkoły, w których problem dotyczył

jednej piątej, a nawet jednej czwartej uczniów
szkoły.



W województwie świętokrzyskim około 35 %

uczniów to eurosieroty.



Problem dzieci pokazał, że warto też pamiętać

o innej grupie eurosierot - o starych rodzicach,
których dorosłe dzieci wyjechały z Polski.

Ubóstwo w rodzinie



Według szacunków ok. 10% ludności Polski żyje w

warunkach biedy przedłużającej się lub
utrwalonej. Tak więc można podsumować, że
biegun skrajnego ubóstwa wynosi w Polsce ok.
10-20% ludności, natomiast w warunkach biedy
umiarkowanej, uprawniającej do korzystania z
pomocy społecznej żyje około 18%, czyli niemal
1/5 społeczeństwa.



Bieda związana jest z :

a)

młodym wiekiem,

b)

niskim poziomem wykształcenia,

c)

strukturą rodzin (dotyczy przede wszystkim
rodzin wielodzietnych, także niepełnych,

d)

z faktem, czy głowa rodziny pracuje (ubóstwu
sprzyja bezrobocie i utrzymywanie się
gospodarstwa domowego z tak zwanych
niezarobkowych źródeł utrzymania),

e)

z dysfunkcjami takimi jak niepełnosprawność,
chroniczna choroba, uzależnienia i in.

W niedostatku pozostaje także wiele rodzin

wielodzietnych, z których większość nie ponosi
winy za zaistniałą sytuację. Zdarza się
bowiem, że jedynym powodem trudnej
sytuacji rodziny jest brak pracy. Niekiedy
problemem dla rodzin wielodzietnych jest
dziecko niepełnosprawne lub wychowywanie
kilkoro dzieci przez samotne matki. Rodziny
wielodzietne należą do grupy ludności
najuboższej, w przypadku większości z nich
dochód przeliczony na 1 osobę wystarcza
jedynie na to, aby przeżyć.

AKTYWNOŚĆ EKONOMICZNA LUDNOŚCI
W WIEKU 15 LAT I WIĘCEJ (w tys.)

Przeciętnie w

roku

I

kwartał

IV

kwartał

2005

2006

2007

Aktywni

zawodowo

17161

16938

16859

16986

Pracujący

14116

14594

15241

15538

Bezrobotn

i:

Mężczyźni
Kobiety

3045

2344

1619

1448

1553

1202

831

720

1493

1142

788

728

Rodziny wymagające
szczególnej pomocy państwa



Rodziny niepełne, które borykają się z licznymi

trudnościami natury socjalno-bytowej,

opiekuńczo-wychowawczej, zdrowotnej i

emocjonalnej;



Rodziny wielodzietne – najczęściej w tych

rodzinach mamy do czynienia z trudnościami w

realizacji funkcji ekonomicznej i opiekuńczej, co

wynika z dużego obciążenia dziećmi, niskiego

poziomu dochodu na jednego członka rodziny

oraz ograniczonych możliwości poprawy sytuacji

materialnej przez podjęcie pracy zarobkowej

drugiego współmałżonka, który najczęściej

zajmował się dziećmi;



Rodziny z osobami niepełnosprawnymi.

W przypadku tych rodzin konieczne jest zwiększenie
form pomocy i źródeł wsparcia finansowego
w zakresie:

-

zakupu sprzętu rehabilitacyjnego i zwiększania
samodzielności osób niepełnosprawnych,

-

dofinansowanie wyposażenia mieszkań,

-

dofinansowanie form wypoczynku zarówno dla osób
sprawujących opiekę, jak i niepełnosprawnych,

-

dofinansowanie usług opiekuńczych,

•

Rodziny patologiczne

Rodzaje pomocy rodzinie

Organizacje:

-

Ministerstwo pracy i polityki społecznej (fundusz

alimentacyjny, system świadczeń rodzinnych,

zapomogi, stypendia)

-

Ośrodki Pomocy Społecznej (MOPS, GOPS)

-

Ośrodki opiekuńczo-wychowawcze

-

Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze

-

Ośrodku wsparcia

-

Ośrodku interwencji kryzysowej

-

Domy Pomocy Społecznej

-

Banki żywności

-

Caritas Polska

MAŁŻEŃSTWA ZAWARTE

I ROZWIĄZANE

MAŁŻEŃSTWA ZAWARTE

I ROZWIĄZANE (w tys.)

Wyszczególnienie

200

0

200

5

200

6

200

7

Zawarte

211,2 206,9 226,2 248,7

Rozwiązane
przez: śmierć
rozwód

209,8
167,0

42,8

228,9
161,3

67,6

232,6
160,7

71,9

228,0
161,4

66,6

Różnica między
małżeństwami zawartymi

a rozwiązanymi

-3,4

-24,5

-13,3

17,0

Małżeństwa istniejące

9186,

1

8927,

6

8914,

3

8931,

3

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ