SAMOTNE OJCOSTWO
Zygmunt Freud: Nie potrafię wskazać na żadną inna potrzebę dzieciństwa równie silną, jak potrzeba opieki ojca.
Przyczyny zainteresowania naukowców rolą ojca
Przez wiele lat w literaturze naukowej poświęconej rodzinie i wychowaniu panował kult macierzyństwa, który wyrażał przekonanie, że rozwój dziecka, szczególnie w pierwszych latach jego życia, całkowicie zależy od matki, od jej postaw, przekonań i zachowań. Do lat 70. osobą ojca zajmowano się niewiele. Naukowe zainteresowanie nim było efektem pewnych przemian społecznych, do których - zdaniem Józefy Brągiel - należy zaliczyć:
Wzrost poziomu aspiracji kobiet i ich oczekiwań dotyczących życia pozarodzinnego.
Upowszechnianie się pracy zawodowej kobiet i zdobycie niezależności finansowej od męża.
Popularyzowanie alternatywnych form życia małżeńsko - rodzinnego, takich jak: życie w komunach, luźnych związkach czy też samotne rodzicielstwo. W tej grupie młodych ludzi zaznaczało się dosyć silne dążenie mężczyzn - ojców do aktywnego udziału w wychowaniu dzieci.
Wzrost zjawiska samotnego ojcostwa podejmowanego świadomie przez mężczyzn.
Upowszechnianie nowych wyników badań nad kształtowaniem reakcji przywiązania u dziecka, które dowiodły, że niemowlęta mogą przejawiać tę reakcję wobec więcej niż jednej osoby. Druga osobą, do której najczęściej przywiązuje się dziecko, jest ojciec. Fakt ten skłonił naukowców do podjęcia prac dotyczących więzi ojca z dzieckiem i jego roli w rozwoju dziecka.
Przyczyny samotnego ojcostwa:
śmierć zony,
rozwód,
separacja,
opuszczenie przez matkę dziecka nieślubnego,
stały pobyt matki w szpitalu lub zakładzie opieki społecznej,
pozbawienie matki praw rodzicielskich.
Co skłania rozwodzącego się mężczyznę do wystąpienia z wnioskiem o przyznanie mu opieki nad dzieckiem?
P. N. Chang i A. S. Deinard prowadzili badania na początku lat 80. na grupie 80 samotnych ojców i stwierdzili, że najczęściej podawaną przez nich przyczyną wystąpienia do sądu z wnioskiem o przyznanie im opieki rodzicielskiej było przekonanie, że będą lepszymi rodzicami niż matki. Nieco rzadziej wymienianym powodem wymienianym powodem była miłość do dziecka oraz fakt, że żona nie chciała opiekować się dzieckiem.
W 1984 roku J. T. Turner starał się również poznać motywy podejmowania przez ojców opieki nad dzieckiem. Wyodrębnił dwie grupy ojców.
I grupa |
II grupa |
Od samego początku, tj. od rozpadu małżeństwa chcieli zajmować się wychowywaniem dzieci. |
Z wnioskiem o opiekę nad dzieckiem ojcowie wystąpili dopiero w 2 lata po rozwodzie. |
Powód: chęć utrzymanie bliskiej więzi z dzieckiem. |
Powód: złość do byłych żon, które ograniczały im bądź wręcz uniemożliwiały zagwarantowane prawnie kontakty, a także przekonanie, iż byłe żony nie są dobrymi rodzicami. |
Historia małżeństwa i rodzicielstwa: cieszyli się z ciąży żony, wykazywali zaangażowanie w związku z porodem, pomagali w opiece nad noworodkiem, później spoczywała na nich co najmniej połowa obowiązków związanych z dzieckiem, charakteryzowała ich bliska więź z dzieckiem. Ich małżeństwa układały się początkowo dobrze, rozwód uważali za zło, często chcieli pogodzić się z żoną, ich wzajemne stosunki po rozwodzie były przyjacielskie, a kontakty matki z dzieckiem traktowali jako rzecz pozytywną. |
Postawy i zachowania ojców z II grupy były całkowicie odmienne od zaprezentowanych obok. |
W Polsce przyczyny podjęcia przez ojców opieki nad dzieckiem badała A. Jaworowska. Analizie poddano sprawy rozwodowe z lat 1981 - 1985. Autorka wyodrębniła ojców, którzy zostali porzuceni przez żony i od pewnego czasu już czasu samodzielnie zajmowali się dzieckiem, a wyrok sądowy sankcjonował tylko istniejący stan rzeczy oraz mężczyzn, których żony pozostawały w prawdzie w rodzinie, ale faktycznie nie pełniły roli matki lub pełniły ją w sposób wysoce niezadowalający ( alkoholiczki, narkomanki).
Założenia statutowe Stowarzyszenia Obrony Praw Ojca
Zabieganie o stosowanie przez sady rodzinne w konfliktowych sytuacjach rodzinnych, rzeczywistych, równych praw dla Ojca.
Zmiana obyczajowo przyjętej obecnie interpretacji prawa nie dającego Ojcu rzeczywistego równouprawnienia w opiekowaniu się i wychowywaniu dzieci.
Stałe oddziaływanie na istniejące normy obyczajowe i prawne, by ich kształt odzwierciedlał pogląd, że Ojciec jest rzeczywistym pełnowartościowym, uczuciowym i moralnym podmiotem prawnym na równi z Matką.
Niesienie pomocy prawnej i socjalnej dla osób dyskredytowanych w życiowych sytuacjach rodzinnych.
Dyskryminacja ojców przez sądy
Wpływ płci sędziego i zespołu orzekającego na przebieg procesu.
Niskie kwalifikacje sędziów bez względu na płeć.
Wpływ wieku sędziego na sposób orzekania w sprawach rodzinnych.
Utrwalony w polskich sądach stereotyp, który każe identyfikować dobro dziecka z interesem matki.
2