6.X.06

Geografia turystyczna europy i świata E. Gerstmann

8.XII zaliczenie

1. Warszyńska J. (red) 2000, „Geografia turystyczna świata (cz. 1 i2)”, wyd. PWN, Warszawa

2. Kowalczyk A., 2001, „Geografia turyzmu”, wyd. PWN, Warszawa

Zagadnienia na egzamin:

• skala map

• strefy czasowe

podstawowe pojęcia: atrakcyjność turystyczna, walory (zasoby) turystyczne, zagospodarowanie (baza) turystyczne, dostępność (komunikacja) turystyczna, chłonność i pojemność turystyczna, region i miejscowość turystyczna

Formy/rodzaje turystyki:

• poznawcza

• uzdrowiskowa

• miejska

• wiejska

• ekoturystyka

• handlowa

• kongresowa

• religijna

Geografia turystyki- dyscyplina geografii zajmująca się analizą form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziaływania na przestrzeń, bada:

• przydatność przestrzeni na potrzeby rodzaju turystyki

• oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń

• te procesy zachodzą w przestrzeni, które są spowodowane występowaniem zjawisk turystycznych

• nauka interdyscyplinarna i synteza na pograniczu nauk przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych

Atrakcyjność turystyczna:

• jest pojęciem złożonym

• należy ją rozpatrywać kompleksowo, decyduje o niej: walory turystyczne, dostępność komunikacyjna, infrastruktura turystyczna i para turystyczna

Walory (kulturowe):

- zespół elementów natury przyrodniczej oraz elementów poza przyrodniczych, które (wspólnie lub każde z osobna) są przedmiotami zainteresowania turysty( decydują o tzw. atrakcyjności turystycznej terenu)

Powszechny podział walorów:

• przyrodnicze

• kulturowe

lub

• wypoczynkowe

• krajoznawcze

• specjalistyczne

I. Walory przyrodnicze bez ingerencji człowieka:

• osobliwość fauny i flory

• strefy krawędziowe: zmiana typu rzeźby terenu, duże różnice wysokości względnej

• jaskinie, groty

• cechy klimatu

• specyficzne wklęsłe formy terenu

II. Walory przyrodnicze z ingerencji człowieka:

• parki i ogrody (botaniczne, zoo, safari)

• obszary i obiekty chronionej przyrody

III. Walory kulturowe utworzone przez człowieka:

• zabytki architektury

• obszary objęte ochroną konserwatorską

• skanseny, rezerwaty

• obszary i obiekty militarne

• miejsca martyrologii

• zabytki techniki (mosty, bramy)

IV. Walory krajobrazowe (wyróżniające się w krajobrazie miejsca i szlaki):

• punkty i platformy widokowe

• trasy i szlaki widokowe

• wnętrza krajobrazu o wybitnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych

Walory i zagospodarowanie (infrastruktura) turystyczne:

Przyrodnicze walory turystyczne wchodzą w skład struktur formalnych przestrzeni turystycznych jako dobra zastane

Infrastruktura to dostosowana do rodzaju i cech walorów, pozwala na ich turystyczne wykorzystanie

Dostępność turystyczna:

• możliwość dojazdu środkami komunikacji do celu podjętej podróży

• system połączeń komunikacyjnych szlaków, wyciągów i innych urządzeń turystycznych umożliwiających turyście odbywanie wycieczek do określonych miejsc lub uprawiania wybranej turystyki specjalistycznej w obrębie wybranej przestrzeni turystycznej

przestrzeń turystyczna to każda przestrzeń geograficzna, w której mają

miejsca zjawiska turystyczne (E. Gestman)

region turystyczny to obszar pełniący funkcje turystyczne na zasadach pewnej jednorodności cech środowiska geograficznego oraz wewnętrznych powiązań funkcjonalno- przestrzennych

13.X.06

pojemność turystyczna to pojemność bazy noclegowej, gastronomicznej i towarzyszącej określającą maxymalna liczbę wszystkich turystów mogących przebywać jednocześnie na danym obszarze i korzystać z jednego zagospodarowania nie powodując zmniejszenia zakresu i poziomu podaży usług turystycznych oraz dezorganizacji życia społeczno- gospodarczego tego obszaru

5 typów rozwoju przestrzeni turystycznej:

1. eksploracji

2. penetracji

3. asymilacji

4. kolonizacji

5. urbanizacji

ad.1. eksploracji

• dla każdego turysty ma inny wymiar i jest związana z odkrywaniem po raz pierwszy nieznanych terenów

• ma charakter nietrwały- wraz z jej poznaniem i uznaniem walorów ulega zagospodarowaniu i przekształceniu

ad.2. penetracji

• ta część przestrzeni geograficznej, którą turysta (często masowy) odwiedza w celach poznawczych (krajoznawczych) lub na krótkotrwały wypoczynek

• w niewielkim stopniu zagospodarowanie turystyczne umożliwia turyście nawiązanie kontaktu z miejscowością, ludnością, poznanie warunków życia oraz zwyczajów kultury (ekoturystyka)

ad.3. asymilacji

• głównie wiejskie, wypoczynek odbywa się w specjalnie przystosowanych zagrodach rolników, obiektach letniskowych i innych obiektach dobrze wkomponowanych w przestrzeń wiejską lub krajobraz nie związane z jednostkami osadniczymi (lasy, pola); [agroturystyka, turystyka wiejska]

ad.4. kolonizacji

• obszary, na których nastąpiła trwała zmiana użytkowania terenu z letniego lub leśnego na turystyczny

• anektowanie nowych terenów pod funkcje turystyczne (zespoły ośrodków turystycznych, wioski turystyczne, osiedla tzw. drugich domów)

ad.5. urbanizacji

• jest tą częścią przestrzeni kolonizacyjnej turystyki, która staje się obszarem stałego miejsca zamieszkania mieszkańców miast

• prowadzi do wszechstronnych przekształceń przestrzennych, demograficznych, ekonomicznych i społecznych przestrzeni wiejskich w miejską

• jest najbardziej zaawansowaną fazą kolonizacji turystyki, kończąca praktycznie na danym obszarze funkcjonowanie turystyki, której główną cechą jest przecież okresowa zmiana miejsca pobytu (ośrodki miejskie lub quasi-miejskie)

Polityka turystyczna dotyczy przestrzeni geograficznej:

• może stwarzać sprzyjające możliwości rozwoju miejscowości lub regionu

• może prowadzić do ograniczenia ruchu turystycznego w określonej przestrzeni turystycznej

• może tworzyć warunki rozwoju wybranych form turystyki: ekoturystyka, turystyka przyrodnicza, agroturystyka, turystyka edukacyjna

• może promować określone modele wypoczynku i zagospodarowania terenu adekwatnie do walorów lub innych założonych celów

Walory krajobrazu Kaszub

• zróżnicowana rzeźba terenu o dużej dynamice rzeźby; duże zróżnicowanie wysokości; duże i małe wzniesienia i zagłębienia

• duża ilość jezior różnego typu, w tym potężne jeziora rynnowe

• różnorodność i mozaikowość krajobrazów rolno- leśno- osadniczych

• rozległość widoków często na kilka, kilkanaście kilometrów

Dysonanse krajobrazu

• duże zespoły domów lub budynków letniskowych

• chaotyczny, żywiołowy rozwój przestrzenny wsi

• rozrzucone w przestrzeni obiekty degradujące krajobraz- budynki o brzydkich bryłach

• niszczone widoki z punktów widokowych, tras komunikacyjnych i turystycznych

Standardy i wymagania- jest duża grupa turystów, którym jest obojętne w jakim krajobrazie wypoczywają

ECOVAST- strategia opracowana dla wsi i małych miast

Skala mapy

1:100 000- liczbowa

100km

- liniowa

1cm= 1000m - mianowana

1cm= 1km

1cm: 100 000 cm

1cm: 1000km

TATRY

Pasmo Tatrzańskie

• Karpaty- wielki łuk (ok. 1200km) od przełomu Dunajca w Żelaznej Bramie aż do Bramy Morawskiej

• Tatry- pasmo górskie w Karpatach, o długości ok. 52 km w lini prostej i szerokości ok. 17,5km

Według fizyczno- geograficznej regionalizacji Polski

• Łańcuch Tatrzański jest makroregionem

• Północne otoczenie Tatr stanowi makroregion, obniżenia Orawsko- Podhalańskie składa się z 4 mezoregionów:

• Kotlina Orawsko- Nowotarska

• Pieniny (najbardziej na północ)

• Podgórze Spisko- Gubałowskie

• Rów Podhalański (najbliżej Tatr leży Zakopane)

Geologia; Tatry to:

• najwyższa oraz najbardziej alpejska

• młode góry fałdowane typu alpejskiego, ostatnie ukształtowane w orogenezie alpejskiej (Pireneje i Alpy)

• zbudowane w przewadze ze skał krystalicznych

Podział łańcucha Tatr

-dwa mezorgiony Tatr zachodnich oraz Tatr wschodnich ( T. Bielskie i T. Wysokie)

20.X.06

Ważnym czynnikiem kształtowania rzeźby Tatr były lodowce górskie, dzięki nim powstały:

• misy skalne zwane karami lub cyrkami- miejsca alimentacji śniegu i jego przemiany w firn, a potem w lód

• kry lodowcowe- wypełnione wodą tworzą piękne jeziora zwane stawami

• U-kształtne, polodowcowe doliny

• Charakterystyczne urwiste ściany, turnie

Warunki klimatyczne

• specyficzny górski klimat- coraz ostrzejszy wraz ze wzrostem wysokości o dużej zmienności dobowej i nagłych zmianach pogody

• średnia temperatura zmienia się od + 6°C do - 4°C co daje spadek o 0,5°C przy wzroście wysokości o 100m

• im wyżej tym większa jest roczna suma opadów oraz czas zalegania pokrywy śniegu

Pięć pięter klimatycznych i ich granice pokrywające się z granicami pięter roślin

• umiarkowane- chłodne (od wysokości 1250m) drzewostan bukowo- jodłowy z dodatkiem świerku, jaworu itp.

• chłodne- region górski (od 1250- 1555m) las świerkowy

• bardzo chłodne- piętro kosodrzewiny (od 1555 do 1800m)

• umiarkowane zimne- hale (1800-2300m)

• zimne- turnie (powyżej 2300m)

Fen- wiatr górski

Halny

• występowanie ciepłego, fehnowego wiatru zwanego halnym

• przemieszczające się z południa na północ powietrze napotyka przeszkodę w postaci masywu tatrzańskiego, podczas wznoszenia się po stokach górskich rozpręża się i ochładza i zawarta w nim para wodna skrapla się

• podczas halnego nad Tatrami zalega charakterystyczny wał chmur

• spadające z północnych stoków masy powietrza sprężają się i ogrzewają- te ciepłe masy powietrza nazwane są halnym-ciepły, silny i porywisty ( latem załamanie pogody, zimą topnienie śniegu)

Zjawisko inwersji termicznej- spływanie chłodniejszych mas powietrza w dół

Tatry Wysokie:

• tworzy wygięty na południe grzbiet górski o wielu odgałęzieniach

• wyższe od Tatr Zachodnich o ok. 300- 400m

Doliny Tatry Wysokich

• dolina Suchej Wody z doliną Pańszczycy

• dolina Białki (na granicy RP) z dolina Rybiego Potoku, dolina Pięciu Stawów i doliną Roztoki

Tatry Zachodnie:

• stanowią część łańcucha tatrzańskiego pomiędzy górami Choczyńskimi na zachodzie i Tatrami Wschodnimi (Wysokimi i Bielskimi) na wschodzie

• najwyższy szczyt po stronie polskiej- Starorobocianin

Tatry Zachodnie-zjawiska krasowe:

• w polskiej części Tatr znajduje się ok. 600 jaskiń

• główne regiony występowania jaskiń: Dolina Kościeliskiej z Wąwozem Krakowym i górnymi fragmentami Doliny Miętusiej

Doliny Tatr Zachodnich:

• D. Chochołowska

• D. Kościeliska

• D. Małej Łąki

• D. Za bramą

• D. Strążyska

• D. Ku Dziurze

• D. Białego

• D. Bystrej i Jaworzynka

8 schronisk:

• na polanie Chochołowskiej

• na polanie Kondratowej

• na hali Gąsienicowej

• w Katalówkach

• w dolinie Roztoki

• przy Morskim Oku

• w dolinie Pięciu Stawów

27.X.06

Czerwone Wierchy

4 główne szczyty:

• Ciemniak 2096 m n.p.m.

• Krzesanica 2123 m n.p.m.

• Małołączniak 2096m n.p.m.

• Kopa Kondracka 2005m n.p.m.

Źródła wiedzy turystycznej:

• przewodnik turystyczny:

*środowiska przyrodniczego

*kultury

*historii

*trasy zwiedzania

• informator:

*mniej wiedzy

*więcej wiadomości użytkowej oraz fotografii

*oferta turystyczna

*reklama

• inne publikacje zwarte:

*podręczniki akademickie, książki geograficzne

*o Polsce

*o świecie

*zagadnienia specjalistyczne: państwa, regionu, obszaru

• czasopisma turystyczne:

*National Geographic

*Voyage

Mapy

*topograficzne- w różnych skalach

*turystyczne- różne skale, uproszczona treść z map topograficznych

*specjalistyczne- np. zabytki, zamki, parki narodowe, szlaki wodne

*mapy i atlasy samochodowe

6.XI.06

Irlandia

• stolica Dublin

• odlesiona (domy z drewna)

• niskie góry

• jałowe płaskowyże

• wielka nizina środkowoirlandzka- najwyższe klify Moheru ok. 200m

• Leprikon- skrzat irlandzki

• 17 III- dzień św. Patryka; shamrock- trzylistna koniczynka,

na której św. Patryk tłumaczył dogmat Trójcy Świętej

Klimat

• wpływ Golfsztromu

• zimy łagodne (4°C- 7°C)

• lata chłodne (14°C- 16°C)

• występuje dużo opadów przez co klimat jest dość uciążliwy i nie przyjemny

Rzeki

• Shannon 370km

• Barrow 192km

• Suir 183km

Jeziora

• Neagh 396km²

• Corrih 168km²

Klif Slieve średnia wysokość 300m (najwyższy 606m)

Płaskowyż Burren- Ziemia skalista- znajduje się w północno- zachodniej Irlandii w hrabstwie Clare i zajmuje 260km², zbudowany jest z wapieni i łupków; można tu znaleźć największe siedlisko motyli i dużą różnorodność gatunków ptaków

Miasta

• Dublin

• Limerick

• Cork

• Galway

• Waterford

Dolmeny, kromlechy- stoły olbrzymów

Purchan- grobowiec

Crannogi- sztucznie usypane wyspy na jeziorach

Celtycke krzyże, wieże

Arany- wyspy irlandzkie

• Inishmore

• Inishmaan

• Inisheer- „poszatkowana” małymi murkami

Irlandia Północna

• stolica Belfast (Wielka Brytania)

• grobla Olbrzymów (skała bazaltowa)zwana drogą gigantów

• torfowiska- są bardzo ważne gdyż mają świetna gospodarkę wodną (chłoną wodę jak gąbka); przez niskie torfowiska jest przepływ wody natomiast w wysokie zaopatrują się w wodę tylko z opadów

10.XI.06

Islandia- kraj lodu i ognia, stolica Reykjavik

Kalendarium:

• 930 r.- powstanie Althingu pierwszego działającego parlamentu

• XIII w.- złoty wiek pisania sag (fundament kultury islandzkiej)

• 1943 r.- zerwanie więzów politycznych z Danią

Gospodarka:

• rybołówstwo i przetwórstwo morskie (ok. 12%)

• wszystkie fabryki i przetwórnie znajdują się w Reykjaviku

• szybko rozwijająca się turystyka

Warunki naturalne:

• płaskowyż wulkaniczny wznoszący się od 600- 1000m

• największy lodowiec- Vatnajökull( największy lodowiec w Europie, zawiera tyle samo wody co wszystkie lodowce w Europie); maksymalna miąższość lodu wynosi 1000m, pod nim znajduje się czynny wulkan Grimsvatn, który wybucha co

4- 10 lat

• duża aktywność sejsmiczna i wulkaniczna(140 wulkanów w tym 26 czynnych)

• najwyższy wulkan Hvannadalshnúkur 2119m, wulkan Hekla posiada krater o średnicy 10km

• najdłuższa rzeka- Thjórsa(237km)

• łagodne zimy (-0,5ºC) i zimne lata (11ºC)

• największy gejzer Stokkur- wybucha co 4-5min regularnie przez cała dobę

Wodospady:

• Skogafoss- 62m wys.

• Dettifoss- 44m wys. i 100m szer.

Jeziora:

• 
  Pingvallavatn 114m głębokości

• Oskjuvatna 217m głębokości tektoniczne

• Myvatn (jezioro muszek)

Państwa i stolice

• Albania- Tirana

• Andora- Andora

• Austria- Wiedeń

• Belgia- Bruksela

• Białoruś- Mińsk

• Bośnia i Hercegowina- Sarajewo

• Bułgaria- Sofia

• Chorwacja- Zagrzeb

• Czarnogóra- Podgorica

• Czechy- Praga

• Dania- Kopenhaga

• Estonia- Tallin

• Finlandia- Helsinki

• Francja- Paryż

• Grecja- Ateny

• Hiszpania- Madryt

• Holandia- Amsterdam

• Irlandia- Dublin

• Islandia- Reykjavik

• Kazachstan(cz. Europejska)- Astana

• Lichtenstein- Vaduz

• Litwa- Wilno

• Luksemburg- Luksemburg

• Łotwa- Ryga

• Macedonia- Skopje

• Malta- Valletta

• Mołdawia- Kiszyniów

• Monako- Monako

• Niemcy- Berlin

• Norwegia- Oslo

• Portugalia- Lizbona

• Rosja(cz. Europejska)- Moskwa

• Rumunia- Bukareszt

• San Mraino- San Marino

• Serbia- Belgrad

• Słowacja- Bratysława

• Słowenia- Ljubljana

• Szwajcaria- Berno

• Szwecja- Sztokholm

• Turcja(cz. Europejska)- Ankara

• Ukraina- Kijów

• Watykan- Watykan

• Węgry- Budapeszt

• Wielka Brytania- Londyn

• Włochy- Rzym

12

---