K. Kłosiński: Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej

WSTĘP

• powieść - dwoista, należy do nauki i sztuki (Orzeszkowa). Pisarz ma być encyklopedystą;

• encyklopedyzm powieści decyduje o jej mimetyczności (powieść klasyczna XIX wieku - wypowiedź encyklopedyczna, mimesis);

• do XX wieku (Barthes) literatura inscenizuje całą wiedzę o świecie z danej chwili;

• literatura jako połączenie mimesis i mathesis (kompletne pole wiedzy). Teraz - nie może tworzyć mathesis (stąd nieobecność powieści realistycznej);

• to nie encyklopedia wywołuje efekt pisarski, a dzieło przywołuje zaplecze tekstów („encyklopedii”);

• s. 9 powieść jest zatem wchłanianiem innych tekstów, jest kombinowaniem cytatów, jest intertekstualnością;

• intertekstualność - termin Julii Kristevej do Bachtina - dialogowy stosunek do cudzego słowa w odpowiedzi słuchacza - dialogowość; stosunek do cudzego słowa w przedmiocie - intertekstualność (oś pozioma: podmiot - adresat, oś pionowa - tekst - kontekst);

• każdy tekst - z mozaiki cytatów, wchłonięcie i przekształcenie innego tekstu;

• Kristeva - powieść jako tekst - permutacja tekstów. Dla niej ideologem to przecięcie organizacji tekstowej z wypowiedziami przez nią wchłanianymi lub przywoływanymi z zewnątrz;

• Kristeva - dzieło to nie statyczny obraz a rezultat transformacji tekstu w tekst;

• Barthes - l. 70 - przejmuje pojęcie intertekstualności od Kristevej;

• Kristeva - analiza intertekstualna to nie „wpływologia”, nie atomizuje powieści na drobiny z zewnątrz; stosunki intertekstualne - odpersonalizowane; teksty ujmuje się jako organizmy abstrakcyjne (nieważne cechy indywidualne). Kristeva chce znieść opozycję geneza - struktura. Zastępuje strukturę strukturowaniem (produkowanie i przekształcanie sensu). Potem - Kristeva mówi o presuponowanym kontekście - ma 2 funkcje - 1) nadawanie prawa i 2) branie w posiadanie. Relacje intertekstualne opierają się na presupozycji;

• Barthes - źródło to nazwane pochodzenie, a intertekst nie ma możliwego do odszyfrowania pochodzenia. U Barthesa strukturowanie to nie praca pisania (jak u Kristevej), a czytania;

• Kristeva - pojęcie kodu (teksty poddane grze intertekstualnej ujmuje pod kątem ich gatunkowości, jako reprezentację kodu) - kod - uogólniona presupozycja;

• Barthes - kod to nie lista do odtworzenia, a miraż struktur, 1 z głosów, z których utkany jest tekst. Kod jako umożliwienie tekstu, źródło;

• Kristeva i Barthes - zapoczątkowali badanie powieści jako strukturowanie;

• Barthes - każdy opis literacki to widzenie. Analiza tekstowa (wyławia kody) - ma opisać tekst jako wielość, a nie ma opisywać struktury dzieła;

• Mimesis, intertekstualność i strukturowanie - oderwanie od traktowania powieści jako przedstawienia „ideologicznego”.

---