„ Szkoła nie jest dobra, a dzieci nie są lepsze i milsze tylko dlatego, że nauczyciele są wykształceni i oddani dzieciom, że rodzice działają na terenie szkoły, a szkoła jest mała „

Wyznacznik to coś, co wyznacza, określa, wskazuje na coś .

Od lat polscy pedagodzy prezentują swoje stanowiska w sprawie reform w szkolnictwie . Koncepcje nowoczesnej wizji szkoły zawiera program „Nowa Szkoła”, i zawiera następujące cele :

- silne powiązanie szkoły z jej lokalnym środowiskiem .

- nowoczesne administrowanie .

- samodzielne opracowanie programu szkoły .

- respektowanie edukacyjnych standardów krajowych oraz potrzeb edukacyjnych środowiska

- dominację aktywnych metod nauczania w realizacji programów .

• współpracę rady pedagogicznej z dyrekcją szkoły nad rozwojem organizacyjnym placówki.

W świecie wzrastającej konkurencyjności również szkoły muszą stawiać jakość na pierwszym miejscu. Co w zasadzie oznacza takie powszechnie używane określenie jakości pracy szkoły, jakim jest "dobra szkoła". Zamiennie można używać określenia "szkoła efektywna (efektywna to znaczy jak osiąga zamierzony cel, najlepiej jak można w określonym czasie, warunkach i przy ekonomicznym użyciu posiadanych zasobów). "Dobra szkoła", w pojęciu rodziców, to taka, która przede wszystkim przygotowuje do osiągania sukcesów na wyższym etapie edukacyjnym . Sami dyrektorzy szkół wymieniają następujące cechy, jako charakterystyczne dla dobrej szkoły :

A) szkoła jako organizacja:

- sprawna organizacyjnie,

- dobrze kierowana i funkcjonująca jako zakład pracy;

B) szkoła jako miejsce kształcenia:

- skuteczna i konsekwentna w realizowaniu solidnego, ogólnego kształcenia,

- ucząca uczyć się,

- wykazująca niski wskaźnik "drugoroczności",

- osiągająca wysoki wskaźnik przyjęć do szkół wyższego stopnia,

- osiągająca dobre wyniki nauczania,

- zapewniająca każdemu uczniowi warunki rozwoju intelektualnego;

C) szkoła jako miejsce rozwoju moralnego i społecznego:

- przygotowująca dobrze do pełnienia określonych ról społecznych,

- przekazująca system wartości,

- mająca dobrą opinię,

- rozwijająca osobowość ucznia,

- kształtująca odporność na patologie społeczne;

D) "klimat" szkoły:

- stwarzająca odpowiedni "klimat" i atmosferę,

• mająca własny, ciekawy wizerunek;

E) współpraca i integracja ze środowiskiem lokalnym:

- integrująca działalność opiekuńczo-wychowawczą w środowisku lokalnym,

- spełniająca oczekiwania społeczne,

- integrująca społeczność szkolną i środowisko.

Fundamentem wizji dobrej szkoły powinno być wewnątrz szkolne doskonalenie nauczycieli - wspólne uczenie się rady pedagogicznej . Niezbędnym wyznacznikiem podnoszenia sprawności organizacyjnej placówek szkolnych jest współcześnie uczenie się przez doświadczenie nauczycieli . Dobra szkoła, w literaturze, to ta, w której kadra pedagogiczna doskonali się zawodowo, dobra szkoła jako organizacja ucząca się . Wewnątrz szkolne doskonalenie nauczycieli posiada liczne walory ( wspólna realizacja wyznaczonych celów, współdziałanie, wymiana myśli, rozwiązywanie problemów szkoły przez podmioty wewnętrzne, itd. ).

Dobra szkoła, to szkoła niezależna, elastyczna i posiadająca ludzką twarz . W szkole takiej edukacja zorientowana jest na dziecko, jako podmiot wychowania . W szkole takiej dzieci mają czuć się dobrze i bezpiecznie, nauczyciel ma sprzyjać aktywności uczniów najbardziej odpowiedniej do ich aktywności naturalnej . Nauczyciel ma być blisko ucznia, a nie ponad nim .

Kluczowym problemem wychowawczym powinno być rozwijanie indywidualnej tożsamości dzieci i młodzieży .

Powinno się bowiem wspomagać indywidualny rozwój dziecka .

Składowe poczucia tożsamości, według J. Obuchowskiej, które rozwijać powinna dobra szkoła poprzez upodabnianie do domu rodzinnego to:

- ciągłość istnienia - poczucie przynależności ze swą rodziną, jej historią, miejscem zamieszkania . Warunkiem kształtowania się ciągłości istnienia jest zwracanie się do dziecka w sposób empatyczny, ciepły, uroczyste obchodzenie ważnych wydarzeń w życiu dziecka, zbieranie rodzinnych zdjęć itp.

- stałość otoczenia - to zapewnienie otoczenia dającego poczucie bezpieczeństwa - przytulne mieszkanie, w którym dziecko ma swój kąt, pokój

- rozpoznawanie przez innych - stwarzanie takich sytuacji, w których dziecko przekonuje się, że jest zauważane i doceniane przez najbliższe otoczenie .

Kształtowaniu osobistej tożsamości dziecka - ucznia sprzyjać powinno przestrzeganie zasad wychowania :

Zasada autentyczności i życzliwości jest uniwersalną normą wychowawczą, według tej zasady przychylność i wzajemność to najbardziej pożądane cechy nauczycieli . Inne cechy tej zasady to:

- wzajemna sympatia, troskliwość, szacunek, obopólna opieka

- współodczuwanie, empatia

- wzbudzanie zaufania, szczerość, unikanie dystansu, wyniosłości, chłodu itd.

Zasada paternalizmu polegająca na formułowaniu przez nauczycieli jasnej struktury postępowania z uczniami, określeniu oczekiwań w stosunku do uczniów.

Zasada systematyczności to wykazywanie konsekwencji pedagogicznej w zakresie przyjętych ustaleń, stosowanych sankcji wychowawczych.

Zasada ciągłości wychowania - aby zmienić lub ułatwić rozwój należy ucznia poznać, zaakceptować i pozyskać.

Zasada współpartnerstwa - oznacza współuczestnictwo nauczyciela w procesie wychowania zarówno jako podmiotu jak i obiektu wychowania.

Zasada poszanowania osobowości oznacza doskonalenie procesów psychicznych dziecka, kształcenie i rozwijanie ich wiedzy i zainteresowań, kształtowanie cech osobowości.

Zasada indywidualizacji oznacza rozwijanie w dziecku jego osobistych umiejętności i cech.

Zasada zespołowości to potrzeba tworzenia odpowiednich warunków do rozwoju samorządnej działalności dziecka.

Zasada oddziaływania na świadomość oznacza logiczne i rozumowe wyjaśnienie przez nauczyciela motywów podejmowanych decyzji, stwarzanie uczniom możliwości wypowiedzi, prawa do wyrażania własnego zdania.

W dobrej szkole, oprócz humanitarnego wychowania, zapewnione powinny być warunki skutecznego nauczania. Aby nauczanie było skuteczne, należy uwzględnić klasyczne zasady dydaktyczne. Zindywidualizowane nauczanie powinna zapewnić praca w małych grupach, tak jak ma to miejsce np. w small school w Wielkiej Brytanii. W nauczaniu powinno się wykorzystać liczne pomoce naukowe, kładące nacisk na wszystkie zmysły. Różnorodne działania uczniów, jak taniec, śpiew, ruch, sprzyjające rozwojowi różnych typów uzdolnień, wzbogaca i utrwala wiedzę. Każdy uczeń powinien w pełni wykorzystać czas zajęć szkolnych, aby nie odczuwać nudy i bezsensu swoich działań.

Przeprowadzone badania wskazały, że na wzrost efektywności dydaktycznej wpływa zbiór wartości, postaw i norm postępowania danej szkoły. Cechy każdej szkoły odnoszą się do dwóch kategorii :

• cechy efektywnej organizacji społecznej szkoły, w której zawarte są cele dydaktyczne, oczekiwania wobec uczniów, reguły postępowania oraz

• cechy wzorca dydaktycznego i programowego szkoły takie jak kontrola prac domowych, postępów nauczania, spójny program nauczania.

Na wzrost poziomu pracy szkoły wpływ wywiera dobra organizacja pracy. Na rzecz sprawnej organizacji szkoły składać się powinny działania uczniów i nauczycieli. Powinni oni tworzyć zespoły realizujące postawione im zadania. Zespoły wspólnie planują, a następnie realizują prace na rzecz szkoły.

Aby szkoła była dobrą, powinna być także sprawnie zarządzana. Dyrektor powinien posiadać bogatą wiedzę, wysokie kwalifikacje i doświadczenie pedagogiczne. Musi być kompetentny i efektywnie spełniać swoje funkcje kierownicze, wywiązywać się z roli nauczyciela - wychowawcy.

W dobrej szkole powinno się kształtować nawyk czytelnictwa. Rozwój wizualnych środków przekazu spowodował spadek rangi czytelnictwa. Czytanie jest jedna z metod samokształcenia. Szkoła powinna śledzić postępy ucznia w czytaniu w ciągu całej edukacji ucznia. Do pracy z dziećmi powinno się zaangażować rodziców, gdyż głośne czytanie dziecku zapewnia prawidłowy jego rozwój emocjonalny. Szkoła powinna być wyposażona w czytelnię posiadającą wiele kolorowych książek zachęcających do przeczytania. Ważne też jest, aby osoba obsługująca czytelnie, witała dzieci z uśmiechem i zachęcała do czytania. Pamiętam, że w szkole podstawowej do której uczęszczałam, pani bibliotekarka ciągle upominała i podnosiła głos na uczniów. Dzieci niechętnie odwiedzają taką czytelnie.

Często o efektywności i o tym, czy szkoła jest dobra, decyduje szereg czynników zewnętrznych. Ważna jest ilość zainwestowanych w szkołę pieniędzy, a w zasadzie sposób wydawania ich na edukację.

Ważnym determinantem jest także szacunek danego społeczeństwa do szkolnictwa oraz odpowiednie traktowanie oświaty. Na osiąganie wysokich efektów kształcenia danej placówki decydujący wpływ ma wartościowa i wymagająca kadra pedagogiczna.

Bardzo ważne dla efektywności edukacji jest podpatrywanie wzorców innych państw i przenoszenie ich na grunt własnego państwa. Niezwykle korzystne dla edukacji jest dzielenie się państw doświadczeniem i wiedzą.

Ważnym wyznacznikiem doskonalenia pracy szkoły jest jej otwartość na środowisko lokalne. Szkoła powinna współpracować z rodzicami, a rodzice powinni uczestniczyć w życiu szkoły. Szkoła współpracująca ze społecznym otoczeniem może np.: korzystać z zaplecza edukacyjnego i sportowego(boiska, basen, warsztaty szkolne, itp.), nawiązać kontakt z lokalnymi mediami, współpracować z instytucjami kulturalnymi.

1

---