Realismus

Die Epoche zwischen 1848 und 1900 ist in die Literaturgeschichte unter dem Namen Realismus eingegangen.

W realizmie pokazywano świat realny czyli taki jakim jest, ale bez dokładności fotograficznej, która wydawała się nie mieć nic wspólnego z artyzmem. Należało pomijać rzeczy przypadkowe i nieistotne.

Die Dichter entnehmen den Stoff für die poetischen Werke zwar der realen Welt, lehnen aber die Genauigkeit der Photographie als unkünstlerisch ab.

W realizmie uważano, że świat należy uczynić sztuką, to co rzeczywiste trzeba przenieść do rangi sztuki. To co istotne oznaczało to, co jest zawsze aktualne, to co zmienne to tylko przypadkowe, nieważne elementy.

Um die Tatsachenwelt In den Rang der der Kunst zu erheben, muss sie erhöht Und verklärt werden.

Vom Idealismus hebt sich der Realismus dadurch ab, dass er die Welt nicht mehr darstellt, wie sie sein sollte, sondern wie er sie sieht und interpretiert.

Probleme der Unterschicht

Das Thema der Sexualität

Krytykowano w realizmie Büchnera, który zajmował się w swych dziełach tematami najniższych warstw społecznych, których realiści szczególnie unikali.

„Das Wahre” bedeutet nicht „die Misere”. Mylono realizm z mizerią życia przedstawianą w malarstwie za pomocą nędzy, głodu i biedy. Na obrazach widniały np. głodne, wychudzone dzieci wkoło umierającego ojca robotnika. Realiści nie podejmowali się takich tematów.

Niechętnie używano w tamtych czasach określenia Realismus, ponieważ uważano, że nie ma ono nic wspólnego ze sztuką. Realiści często nazywali swoją epokę realizmem poetyckim.

Theodor Fontane benennt sein Programm 1853 in einem Aufsatz „Unsere lyrische und epische Poesie seit 1848”.

Realizm:

- nie jest bezpośrednim odwzorowaniem codziennego życia, bez filtrów, dekoracji upiększania, bez fotograficznej dokładności;

-nie pokazuje ciemnych stron życia, jego negatywnych aspektów

Greif nur hinein ins volle Menschenleben,

Wo du es packst, da ist`s interessant.

Realiści uważali, że należy czerpać garściami tematy z życia, ale muszą to być garście artysty, żeby wyciągnąć to co najlepsze w życiu. Realizm jest odbiciem prawdziwego życia w żywiole sztuki.

Realiści szukali złotego środka. Unikali skrajnego optymizmu, jak i skrajnego pesymizmu. Wykluczali kłamstwo i to co jest mgliste, obumarłe i nieosiągalne. Wysoko ceniono ponadczasowe wartości, np. moralność.

Tematyką utworów było życie prostych, zwykłych ludzi a nie bohaterskie czyny.

Utwory były pisane językiem prostym, czasami nawet z elementami ludowości.

Ein charakteristisches Merkmal des poetischen Realismus ist die fast gänzlich fehlende Kommunikation zwischen den Schriftstellern.

Twórcy nie tworzyli zwartego kręgu, nie kontaktowali się szczególnie ze sobą, nie wymieniali myśli.

Positivismus - August Comte - Pogląd filozoficzny głoszący postulat oczyszczenia wiedzy z wszelkiej metafizyki, całkowite odrzucenie problemów metafizycznych, ich dociekanie nie ma sensu.

W pozytywizmie podstawową metodą badawczą jest doświadczenie i obserwacja (poznanie empiryczne).

Człowiek stanowi część przyrody i podlega tym samym, co ona prawom. Nauki przyrodnicze to nauki podstawowe, odkrywające prawa rządzące światem.

Nauka powinna służyć udoskonalaniu życia.

Konieczny jest rozwój przemysłu, który doprowadzi do dobrobytu.

Materialismus - Istnieje tylko materia, keine Seele und kein Gott, keine freie Wille. Seeletätigkeit ist nur Produkt der Gehirnsubstanz.

Evolutionismus -(K. Darwin) Die Vorstellung der Sonderrolle des Menschen in der Schöpfung wird abgelehnt.

Mutation, Selektion, alles Leben wird durch die Höherentwicklung der Materie erklärbar.

Gott, Seele, Freiheit Erfindungen des Menschen

Marxismus - (Karl Marx)

Marx mit Engels - Revolutionäre Selbstständig des Proletariats

„Die Ökonomische Verhältnissen bestimmten alle Gesellschaftlichen Zustände“ - ten pogląd prowadził do Oktoberrevolution

Marks uważał, że to świat materialny jest rzeczywisty, a nasze idee i wyobrażenia są jego konsekwencjami, a nie, że idee materii są naszymi koncepcjami. Marks odróżniał pozory od rzeczywistości, jednak jego zdaniem to uwarunkowane historycznie i społecznie ideologie uniemożliwiają ludziom jasny ogląd warunków materialnych, w jakich żyją.

Schopenhauer Pessimismus

Desillusionierung nach der Märzrevolution

Schopenhauer twierdził, że rewolucja i wszelka działalność polityczna nie poprawią świata. Uważał, że jakakolwiek polityczna przemiana jest niemożliwa.

Świat to piekło a ludzie to jednej strony umęczone dusze, a z drugiej diabły.

Leben bedeutet Schmerzen. Die Qual des Menschen macht den Menschen böse. Der Mensch ist in seinem Handeln nicht frei, Charakter des Menschen ist angeboren und unveränderlich.

Zachowanie zależy od charakteru, w związku z tym nie ma pojęcia winy, bo człowiek nie ma wpływu na swe działania.

Schopenhauer war Atheist. Religion war nur Philosophie dla ludzi prostych, którzy sami nie są zdolni do filozoficznych refleksji.

Życie ludzkie jest męką, ciągłym cierpieniem. Człowiek pragnie szczęścia, lecz jest ono nieosiągalne.

Nietzsche - „Gott ist tot, Gott bleibt tot Und die Menschen haben ihn getötet.

Mit der Vorschritt beleibt kein Platz für Gott. Rationalisierung und Entwicklung der Wirtschaft und der Wissenschaft lassen Gott kein Platz.

Jeśli nie ma Boga? Warum sind wir geboren? Warum leben wir?

Nie ma świata ponadzmysłowego, jest tylko materia, substancja.

Umwertung aller Werte

Gott

Vernunft

Theorie

Nadczłowiek powinien szukać towarzystwa innych nadludzi , wybrańców. Nadczłowiek może działać ponad dobrem i złem, odrzucić wszelkie normy, prawa i wartości. Teoria Nietzschego miała ogromny wpływ na Hitlera i nazistów.

Theodor Fontane - „Effi Briest”

1. W powieści dochodzi do rozbicia konwencjonalnego małżeństwa, które zawarto bez miłości.

2. Młoda, czternastoletnia szlachcianka Effi von Briest, wydana przez rodziców za człowieka o dwadzieścia lat starszego, dla którego czuje tylko szacunek, ulega innemu mężczyźnie, w którym się zakochuje.

3. Gdy po sześciu latach dowiaduje się o tym z przechowywanych przez nią listów jej małżonek, następuje katastrofa.

4. Kochanek ginie w pojedynku, a rozwód kładzie kres małżeństwu.

5. Effi pozbawiona wyrokiem sądu dziecka, wraca do rodziców, zostaje jednak odtrącona.

6. Przez jakiś czas żyje w Berlinie, później popada w chorobę nerwową i umiera.

7. Przebieg wydarzeń ukazuje kodeks moralny obowiązujący w bismarckowskich Niemczech, który wprawdzie toleruje, a nawet nakazuje małżeństwo bez miłości, ale nie pozwala na potknięcia moralne spowodowane uczuciem.

8. Konflikt między uczuciem a obowiązującą moralnością prowadzi do załamania bohaterki, do zniszczenia jej siły życiowej.

9. Kiedy mąż zabija w pojedynku dawnego kochanka Effi, nie czyni tego z nienawiści czy zazdrości, lecz w przekonaniu, że tak uczynić wypada.

10. Jego postępowania jest podyktowane konwencją środowiska.

11. Utwór ukazuje kult honoru. Autor krytykuje pojęcie honoru i moralności w ówczesnym życiu społecznym.

Gottfried Keller Die Leute von Seldwyla - zbiór 10 opowiadań

„Romeo und Julia auf dem Dorfe“ - historia kochających się młodych ludzi (Sali Und Vernchen), którzy stają się ofiarą nienawiści swych ojców, zrodzonej z bezgranicznej chęci posiadania.

Zwei junge Leute, Sohn und Tochter wohlhabender Bauern, lieben sich trotz der erbitterten Feindschaft ihrer Väter. Als diese Feindschaft den Ruin beider Familien herbeiführt und die Aussicht der Kinder auf eine gemeinsame Zukunft zerstört, sieht das Paar keinen anderen Ausweg, als gemeinsam in den Tod zu gehen.

Keller występuje przeciw ciemnocie i chciwości panujących w życiu ludu szwajcarskiego. Bał się krytyki i tego, ze zarzuci mu się niemoralność. Nie chciał upiększać samobójstwa. Lepsze od tego czynu byłoby wzięcie się w garść, ciche życie pełne pracy i wysiłku - dzięki temu wszystko mogło się ułożyć. Ta młoda para, gdyby tylko pomyślała mogłaby w przyszłości żyć w godności, odnowić swoją godność.

Takie namiętności zdarzają się wśród „niskiego ludu”. Keller dystansował się od takiej śmierci → Freitod

Jest to wiec inny pogląd niż romantyczny

„Kleider machen Leute”

• Szewczyk niemiał co jeść, był biedny nie miał nic prócz polskiej futrzanej czapy i eleganckiego płaszcza. Miał wygląd szlachcica i to powodowało, ze ludzie nie widzieli w nim biedaka. W knajpie jedząc powoli robił wrażenie szlachcica.

• Brano go za polskiego grafa. Bał się, ale głód był silniejszy od strachu - nikt przecież nie mógł mu wyciągnąć z brzucha tego co już zjadł.

• Gdy już zjadł chciał w zamieszaniu uciec unikając zapłaty. Nie udało mu się to. Został zaczepiony Amstrata - zaprosił go by zjadł z nim kolację. Trochę się bał bo był nieśmiały i małomówny. Była tam też córka Amstrata.

• Powoli wczuwał się w rolę, nawet wtrącał kilka słów po polsku. ( W Szwajcarii po 1830 pojawili się polscy imigranci - przede wszystkim szlachcice)

• Śpiewał nawet polską pieśń, którą gdzieś tam usłyszał, nie znając sensu ale z drżącym głosem co inni wzięli za Heimweh. Bawił się coraz bardziej, dopasowywał do swojej nowej roli.

• Z biegiem czasu zakochał się i chciał się ożenić z panną, dla której ojca byłoby zaszczytem, gdyby polski szlachcic został jego zięciem.

• 
  W czasie wesela doszło do demaskacji. Prawdziwe pochodzenie odkrył dawny Schneidermeister.

• 
  Nie czuł się winny - robił w końcu to, czego od niego oczekiwano.

Wilhelm Busch 1833-1908 Vater der Comics

Verserzählung:

1. Reihung beliebig vieler Episoden

2. ein Vorgang, eine Geschichte dargestellt in einer Form/Folge von Bildern und Text mittels Sprechblasen oder über/unter den Bildern

Geräusche - lautmalerisch in die Bilder integriert = Onomatopoetika

3. Gestallten - typenhaft, unveränderliche Charakterzüge

Materiał do historyjek czerpał z rzeczywistości wiejskiej, z której sam pochodził, chociaż odnosił się do niej z ironią. Obserwował i przedstawiał w karykaturalny sposób: agresję, przechwalanie, zakłamanie, fałszywość, pedanterię i drobnomieszczaństwo. Demonstrował ułomność świata i złośliwość życia. Tak objawia się tu pesymizm Schopenhauera. Komiksy Buscha na pierwszy rzut oka wydają się beztroskie, ale po głębszej analizie można zauważyć wpływ pesymizmu Schopenhauera. Rousseau i myśliciele oświecenia szukają winnych złego wychowania dzieci. Busch nie wierzył w wychowanie człowieka, podkreślał, że naturalny, zwykły człowiek musi być zły. Pokazuje dzieci jako niepohamowane istoty, które bez względu na innych dążą do spełnienia swoich własnych życzeń(→ MAX UND MORITZ). Krytykował pobożność i kult świętych w katolicyzmie.

Arthur Schopenhauer 1788 - 1860 Hauptwerk „Die Welt als Wille Vorstellung“

Das innere der Dinge = die Idee der Dinge.

Oberfläche → Welt als Erscheinung als Vorstellung

Die Idee der Dinge = der Wille → Lebenskraft (sila zycia)

Zugang ins Innere der Dinge verschafft uns die Kunst. Wenn wir uns ein Kunstwerk anschauen, können wir die Idee der Dinge eventuell erkennen. Eine Sonderstellung unter den Künstler hat Musik

Die Qual des Lebens macht die Menschen grausam. Freude am fremden Leiden - Schadenfreude, es ist erträglicher wenn wir sehen dass es anderen auch schlecht geht.

Haupttriebfeder des menschlichen Handelns → der Egoismus

• Gier, Geiz, Habsucht, Ungerechtigkeit, Hartherzigkeit

• GEGENKRAFT: Mitleid

Triebfeder - die Gehässigkeit

Neid, Schadenfreude, Bosheit, Haß, Verrat, Rachsucht, Grausamkeit

GEGENKRAFT: Menschenliebe

Binsenweisheit - Mądrość ludowa

„Das Gute - dieser Satz steht fest - es steht das Böse was man lässt“ - Dobro to zło z którego rezygnujemy

„Balduin Bählamm”

Auf einer Seite sind normale, sterbliche Menschen, auf anderer Seite sind Die Dichter.

Was schön ist, hat schnell ein Ende, der Ärger kommt immer wieder. Er liebt ein Mädchen, aber sie liebt ihn nicht. Das ist sehr oft im unseren Leben.

Das Leben des normalen Menschen ist nicht einfach. Kummer, Liebeskummer, Sorgen um Arbeitsstelle haben die normale Menschen, aber nicht der Dichter, die können sich eine schönere Welt dichten.

Pewien urzędnik bardzo chciał zostać pisarzem, ponieważ uważał, ze oni są szczęśliwi. Chciał być kreatywny, napisać jakąś opowieść. Nie pozwalała mu na to jednak żona i czworo dzieci.

Pewnego wieczora zostawił wiec swoje biuro i wyjechał na wieś, gzie panuje spokój i harmonia. Ale to była tylko iluzja. Chciał zacząć pisać, tworzyć, ale okazało się, że nawet natura się mu sprzeciwia. W oknie pojawia się krowa, która wszystko psuje. Wyobraża sobie muzę, która zabiera go do innego świata i tam spełnią się jego marzenia o tworzeniu wzniosłej poezji. Lecz nagle pojawiają się jego żona i dzieci. Niestety nie może ich zostawić i odejść do innego świata.

Musiał wrócić do pracy do swojego biura i codziennego życia.Naturalismus -

Die Naturalisten bezeichnen sich selbst als „konsequenten Realisten“.

Realiści chcieli przedstawiać świat taki, jakim jest, ale pomijali mizerię życia (jego ciemną stronę, szarość, biedę, głód), ponieważ nie można tego przedstawić w sposób artystyczny.

Naturaliści natomiast koncentrują się tylko na tych ciemnych stronach życia ludzkiego, biedocie, mizerii, lecz na niczym innym. Nie ukazywali więc całej rzeczywistości, ponieważ w świecie jest także piękno.

W okresie realizmu Büchner był krytykowany, ponieważ w swoich utworach (Woyzeck) przedstawiał mizerię życia, biedotę, brutalne sceny z życia najniższych warstw społecznych, co dla realistów było nie do przyjęcia, nie było godne sztuki.

Büchner nie był ceniony za życia, ale został pionierem naturalizmu.

Die Naturalisten haben Schönheit des Lebens geschlossen.

Boheme (Ziganer) - grupa artystów żyjących ekscentrycznie, protestująca przeciwko obowiązującym konwenansom oraz normom społecznym.

• „wilde” Art zu leben

• Non-konforme (odrzucają konwencje, normy społeczne)

• Sie wohnen oft zusammen in Gemeinschaften, brauchen menschliche Nähe

• Sie lebten immer nur für die Kunst - Geld war nicht wichtig

• Avantgardistische teil der Gesellschaft

• In Berlin waren typische Vertreter der neuen Richtung die Brüder Heinrich und Julius Hart

Fin de siecle - koniec wieku - nazwa ta określa schyłkowe, dekadenckie tendencje w życiu społecznym. Nastrój znużenia, zwątpienia, przeświadczenie o kryzysowym charakterze kultury europejskiej końca XIX wieku.

Weltbild und Kunsttheorie

Literarische Themen der Naturalisten: Armut, Schmutz, Elend, Brutalität, Krankheit, Wahnsinn.

Man sollte große Laster dar: Alkoholismus, sexuelle Ausschweifung, und Hörigkeit.

Hyppolyte Taine - Milieutheorie:

Der Mensch ist abhängig von Umwelt und Vererbung(dziedziczność), seinen Trieben und seiner Psyche. Da der Wille unfrei ist, trägt er auch keine Verantwortung für seine Taten. Die Natur ist ohne Moral, deshalb muss auch die Kunst objektiv und ohne Moral sein.

Arno Holz - „Die Kunst. Ihr Wesen und Gesetze.“ - Grundlage des Naturalismus 1891

KUNST = NATUR - X

X - określa zdolności i srodki artysty.

Dąży się do tego, aby X = 0 wtedy osiągamy ideał, natura w czystej postaci jest sztuką.

Paradoksalnie wynika z tego, że artyści są niepotrzebni.

Arno Holz und Johannes Schlaf „Papa Hamlet”

Przez siedem miesięcy udawali, że autorem jest Norweg Bjorne Peter Holmsen. Mieli nadzieję, że dzięki temu utwór zyska rozgłos, było to nawiązanie do popularnego wtedy Norwega Ibsena.

„Papa Hamlet” to studium wybranego fragmentu rzeczywistości.

1. Ein Paar Szenen aus dem Leben des Boheme.

2. Niels - Stellenloser Schauspieler, grał Hamleta, mieszkał z żoną Amelie i malutkim dzieckiem -Fortynbras. Kobieta była chora na suchoty(Schwindsüchtig)

3. W domu panuje wieczne pijaństwo, dziecko płacze, krzyczy, kłótnie z właścicielem domu

4. W noc sylwestrową Niels wraca pijany, krzyczy na dziecko, dobiera się do żony

5. Gdy próbował uspokoić dziecko, omal go nie udusił smoczkiem

6. Es gibt keinen Erzähler, nur Dialoge→ Dramatisierte Epik

7. Sekundenstil - Sekunde nach Sekunde, ohne Zeitsprung, minutiöse Genauigkeit

8. Auslassungspunkte - oznaczają Zeitablauf

9. Wiederholungen, Dialekt

10. Typische Motive: die Schattenseiten des Lebens (Brutalität, Alkoholismus, Sexualität)

11. Koncentracja na akcji, brak szczegółowych opisów otoczenia, urwane zdania

12. Neue naturalistische Technik - brak narratora, nie wiadomo do końca co dokładnie się stało

13. Narrator pojawia się dopiero na końcu, gdy odnaleziono Nielsa w śniegu -pijanego i zamarzniętego

14. Sprechgepflogenheit der Protagonisten werden mit minutiöser Genauigkeit nachgebildet(unvollendete Sätze, Tonfall, Pausen, unartikulierte / , spucken, stammeln, räuspern, Mimik und Gestik)

15. Nur momentane Realität→ unvollständige Charakterbilder der Protagonisten

16. Na podstawie chrząkania, plucia itd. trudno dowiedzieć się czegoś więcej o bohaterach

17. W tradycyjnym dramacie poznajemy charakter bohatera z monologów lub opisów innych bohaterów, to co się wydarzyło w przeszłości jest często pokazywane w dramacie → Rückblenden (retrospekcje)

18. U naturalistów skoki w przeszłość lub przyszłość są niedopuszczalne

Literatur der Jahrhundertwende (1890 - 1911)

1. Nation im Aufbruch

2. Intensives Bevölkerungswachstum

3. Verstädterung (urbanizacja)→ neue Wohnungen, Verkehrsmitteln, Arbeitsplätze)

4. Allgemeine Beschleunigung des Lebensrhythmus durch moderne Fortbewegungsmittel (Autos, Straßenbahn)

5. Intensivierung und Vervielfachung der Reize(bodźców)→ można było się zagubić w natłoku bodźców, możliwości i rozrywek

6. Modernisierungsprozess des gesellschaftlichen Lebens

7. Intensive Bürokratisierung

8. Hochschätzung der Armee

9. Uniform schuf Ansehen (Postbote, Polizei, Eisenbahn)

Wilhelminismus - die wilhelminische Zeit (1890 - 1918)

1. Das gesellschaftlich-kulturelle Klima

2. Das äußere Erscheinungsbild→ die Haltung des Kaisers

3. Pompöse Paraden des Militärs

4. Selbstüberschätzung des Kaisers

5. Bekämpfen des sozialistischen Gedankenguts→ R. Luksemburg

6. Imperiale Ambitionen des Kaisers→ Deutschland als Weltmacht

7. Erwerbung kolonialer Besitzungen in der Südsee

8. Faszination Kaiser für deutsche kaiserliche Marine

9. Außerordentliche Fortschrittsgläubigkeit

Frauenbewegung

1. W czasach panowania Wilhelma II kobiety nie miały prawie żadnych praw. Pracowały jedynie jako pokojówki lub guwernantki(Weibliche Dienstbote→ Dienstmädchen).

2. Mogły być karane cieleśnie zgodnie z przepisami ówczesnego prawa( körperliche Züchtigung)

3. W 1900 zostały otwarte uniwersytety dla studentek - Öffnung der Universitäten für Studentinnen

4. Ab 1908 durften die Frauen sich politisch betätigen.

Paul Julius Möbius

Über den physiologischen Schwachsinn des Weibes

(O umysłowym i niemoralnym niedorozwoju kobiety)

Otto Weininger

Płeć i charakter(Geschlecht und Charakter - 1903)

1. Twierdzi, że w każdym człowieku istnieje zarówno pierwiastek męski jak i żeński, przy czym ten pierwszy utożsamia z moralnością i logiką, drugi zaś - z próżnością, chucią i brakiem wiedzy.

2. Wspomina też o podobnym podziale pomiędzy religią chrześcijańską a żydowską - chrześcijan porównuje do mężczyzn, Żydów zaś - do kobiet.

3. Książka pełna jest pogardy dla kobiet, stanowiąc wręcz wzorcowy przykład mizoginii.

4. Frau als seeleloses, amoralisches Wesen

5. Frauen sind nur gefährliche Materie

6. Mężczyzna bał się kobiety, której mógł być poddany. Bał się amoralności i demonicznej natury kobiet

Mizoginizm - nienawiść albo silne uprzedzenie w stosunku do płci żeńskiej. Miał on swoje żródła w filozofii Schopenhauera. Był także efektem walki kobiet o równouprawnienie i narodzin ruchu feministycznego, który zagrażał przywilejom mężczyzn.

Sigmund Freud Die Traumdeutung - Die Entdeckung des Unbewussten

• Modell und Theorie der allgemeinen psychischen Struktur des Menschen

• Drei psychischen Instanzen: Ich, Über-Ich und Unbewussten.

• Die Psychoanalyse durch:

• Freie Assozieren (wolne wyobrażenia, skojarzenia)

• Die Analyse der Träume

• Z nieświadomości pojawiają się informacje, ale nie możemy ich odczytać ponieważ nie znamy języka marzeń sennych. Te informacje kontroluje nad-ego i nie mogą one dotrzeć do naszej świadomości.

• Możemy poznać nasze popędy, które wyznaczają charakter dzięki terapeucie.

• Ödipuskomplex - männliches Kind rivalisiert mit seinem eigenen Vater um Seine eigene Mutter. Jeśli związek z matką trwa zbyt długo to dorosłemu mężczyźnie także potrzebna jest terapia.

• Weibliche Variante - Elektrakomplex

• Wielcy pisarze nie znając się na psychologii a bazując tylko na swojej wyjątkowej wrażliwości potrafią dotrzeć do przepastnych głębi ludzkiej duszy

• Pod wpływem Freuda

• Zmiana moralności wilhelmińskiego społeczeństwa

• Zmiana życia mentalnego całej epoki

• Humanisierung des Strafvollzugs(procesu karnego) Und des Umgangs mit Kriminellen

• Säkularisierung des Denkens

• Entstand psychosomatische Medizin als eigene Forschungszweig

• Wpłw na literaturę modernizmu

• Niektórzy twierdzili, ze psychoanaliza jest chorobą samą w sobie, która sama uważa się za terapię

Ich- , Sprach- , Und Erkenntnisskriese

Ich - Krise - „Der Mensch kann seiner selbst nicht mehr sicher sein”

Człowiek składa się z ciała i JA (ja - to kompleks składający się ze wspomnień)

Das Ich ciągle się zmienia - ten kompleks z biegiem czasu wygląda inaczej → myślimy o innych rzeczach, wspominamy co innego → pojawia się Ich-Krise - rozpad JA.

Był to centralny temat w XX wieku. Ubrania nie zmieniają naszego ja, nie są jego odzwierciedleniem, np. garnitur nas nie zmienia.

Opisujemy tylko nasze odczucia a nie świat. JA niczym niehamowane przepływa z małego dziecka do dorosłego człowieka.

Im bardziej zaniepokojenie JA wzrasta, tym bardziej wszelka pewność zanika, nic już nie jest pewne.

Erkenntniskrise -kryzys rozpoznawczy - „Der moderne Mensch kann der Welt nicht mehr sicher sein”

Nie można poznać świata bo on ciągle się zmienia. Nie ma odpowiedzi, które są jasne i jednoznaczne. Wszystko jest relatywne. Porządek świata też ciągle się zmienia. Jedynym rozwiązaniem jest nauka, która także cały czas się rozwija. Dzięki nowym odkryciom okazało się, ze wszystko jest względne i nie można do końca poznać świata.

Sprachkrise - „Man kann sich der Wirklichkeitsbeziehung sprachlicher Mittel nicht sicher sein”

Każdy człowiek posiada inne wyobrażenia świata i różnych sytuacji, więc każdy inaczej o nich opowiada. Żaden człowiek nie opisze tymi samymi słowami danej sytuacji. Weltkenntnis durch Sprache ist unmöglich.

Każdy człowiek ma inne wyobrażenia o Bogu, wyobrażenia do tej frazy są nieograniczone.

Heinrich Mann Der Untertan

Powieść opowiada o życiu typowego przedstawiciela burżuazji niemieckiej w czasach wilhelmińskich →Missbildungsroman

Diderich Hessling:

1. wychowany od dziecka w kulcie przemocy,

2. 
   
   straszony przez babkę okropnymi bajkami,

3. karany w szkole,

4. ciężko doświadczony na studiach,

5. maltretowany w czasie swej krótkiej służby wojskowej

6. Wobec słabszych jednak jest bezlitosnym tyranem.

7. Z chwilą objęcia ojcowskiej fabryki papieru u Diedericha następuje radykalna metamorfoza.

8. Nawet w kręgu swej rodziny bohater z człowieka potulnego przekształca się w dyktatora.

9. Hessling, wierny poddany cesarza, posiada jednak równocześnie już wszystkie cechy kwalifikujące go w przyszłości na zagorzałego hitlerowca:

• Brutalny antyhumanitaryzm

• Kult przemocy

• Bezgraniczny podziw dla wojska i korpusu oficerskiego

• Matka Diedericha była bardzo słabą osobą, bała się męża tak jak Diederich, w domu nie miała nic do powiedzenia. Diederich nie słuchał jej wcale, ba była zbyt do niego podobna, dziecinna.

• W dzieciństwie był bardzo ciekawy świata ale także bojaźliwy. Bał się ojca, ale bardzo go kochał. Ojciec karał go w dzieciństwie. Był ofiarą swojego autorytetu - ojca. Dzięki tym karom czuł się ważny - mechanizm ofiary i oprawcy.

Unterwürfigkeit + Autoritätsgläubigkeit





Identifikation mit dem Angreifer

12. Skłonność do poddawania się czyjejś woli - Diederich względem ojca. Ten proces powoduje np. pozostawanie w związkach, gdzie panuje przemoc.

13. W czasach studiów w Berlinie należał do organizacji studenckiej, do której wstąpił po rytualnym pojedynku na szpady - pozostała mu po tym blizna na policzku. Nie można było być indywidualistą, tylko częścią całego mechanizmu, trzeba było przestrzegać form

1. Auslöschung ∞Entpersönlichung der Individualität

14. W czasach służby wojskowej Diedericha naród niemiecki był oczarowany militaryzmem. Młodzi żołnierze szli na wojnę z zachwytem i radością by walczyć za cesarza i imperializm. Czuli, że są silni i ich naród jest silny.

15. Wojna w okopach, żołnierze ginęli zjadani żywcem przez robaki, zrównoważenie sił było tak duże, że trzeba było użyć broni chemicznej.

16. Wojskowa aktywność dążyła do zminimalizowania godności jednostki, trzeba było stać się częścią całości i bezwzględnie wykonywać wszystkie polecenia

17. W wojsku traktowano żołnierzy z ogromnym okrucieństwem, poniżaniem, zmuszano do zapomnienia o własnej godności. Nie można było o nic pytać, tylko wykonywać polecenia.

18. Przez takie okrutne traktowanie i poniżania nastąpiła duża fala samobójstw w wojsku - selbstmörderische Begeisterung - Zeittypische Begriff

19. Diederich po przejęciu fabryki przez ojca był już tak zakochany w cesarzu, że nosił długie zakręcone wąsy jak jego autorytet. Żeby je odpowiedni uformować musiał na noc zakładać maskę

20. Maskenhaftigkeit- Diederich często powoływał się na cesarza, patriotyzm, naród i kościół, ale to była tylko fasada. Potrafił jedynie udawać inteligentnego i mocnego.

21. Mann chciał skrytykować konserwatywne społeczeństwo niemieckie, często obłudnie powołujące się na te wszystkie wartości.

22. W fabryce Diederich przemawia do robotników jak cesarz do narodu. Autor wplótł typowe dla cesarza zwroty, co pokazuje śmieszność Diedericha, który chciał być jak cesarz

23. Ukazanie hierarchii cesarz > Diederich > robotnicy

W realizmie eliminowano problemy najniższej warstwy społecznej oraz temat seksualności

Motto des Realismus der Goethesche Zuruf.

Chwytaj prawdziwe życie, to co złapiesz będzie interesujące, ale ręka, którą chwytasz musi być ręką artysty.

Übermensch (Selbstbewusst, Trieben, keine Autoritäten, żyje tylko dla siebie, dba tylko o siebie,

Lebenswille

Tat

Durch Vermessung der Schädel und Wiegen der Gehirne wollte intellektuelle Minderwertigkeit der Frauen beweisen

to wielki tchórz żyjący w ciągłym strachu.

Teilhabe am Machtapparat

Inhalt

Die Geschichte handelt von dem Schneidergesellen Strapinski, der sich trotz Armut gut kleidet. Er gelangt in eine fremde Stadt und wird dort wegen seines Äußeren für einen polnischen Grafen gehalten. Nachdem er aus Schüchternheit versäumt hat, die Verwechslung aufzuklären, versucht er zu fliehen. Doch da betritt eine junge Dame, Tochter eines angesehenen Bürgers, den Schauplatz. Die beiden verlieben sich, worauf der Schneider die ihm aufgedrängte Grafenrolle weiterspielt. Ein verschmähter Nebenbuhler sorgt dafür, dass der vermeintliche Hochstapler entlarvt wird. Auf der Verlobungsfeier kommt es zum Skandal. Strapinski flieht, seine Braut aber findet ihn, rettet ihn vor dem Erfrieren und stellt ihn zur Rede. Als sie sich davon überzeugt hat, dass seine Liebe echt ist, bekennt sie sich zu ihm und setzt die Heirat durch. Der Schneider gründet mit ihrem Vermögen ein Atelier und bringt es zu Wohlstand und Ansehen, womit das Sprichwort „Kleider machen Leute“ sich bewährt.

Unweit Seldwylas pflügen zwei reiche Bauern ihre Felder. Dabei eignen sie sich Furche um Furche den Acker eines Armen an. Im Streit um diesen Besitz werden sie zu erbitterten Feinden, geraten in die Hände von Selwyler Advokaten und ruinieren in jahrelangen Prozessen ihre Höfe. Ihr Hass zerstört auch das Leben ihrer Kinder: Sali und Vrenchen lieben sich ohne Hoffnung auf eine gemeinsame Zukunft. Sie beschließen, zusammen einen einzigen schönen Tag zu verbringen und sich dann zu trennen. Doch am Ende dieses Tages können sie nicht mehr voneinander lassen und nehmen sich gemeinsam das Leben.

Inhalt

---