Nie trzymanie moczu jest to bezwiedny wypływ moczu przez cewkę moczową.
Jest bardzo poważnym schorzeniem zdrowotnym.
Osoby, u których występuje ta dolegliwość cierpią z powodu podrażnień skóry w wyniku bardzo częstego kontaktu moczu ze skórą. Dochodzi u nich także do stanów zapalnych.
Do nie trzymania moczu dochodzi na skutek różnych chorób urologicznych i neurologicznych, takich jak:
Mechaniczne uszkodzenie zwieracza pęcherza.
Wady wrodzone.
Kamienie pęcherza moczowego.
Ciała obce.
Różnorakie urazy.
Przyczyną może być osłabienie aparatu mięśniowo- więzadłowego przepony miednicy lub niewydolność mięśnia zwieracza cewki moczowej.
Pacjenci, u których występuje nie trzymanie moczu, ale nie odczuwają oni przy tym dolegliwości a szczególnie bolesnego parcia oznacza to, że ich schorzenie ma właśnie podłoże neurogenne albo przetoki cewkowo- pochwowe lub pęcherzowo- pochwowe.
Istnieje także jeszcze jeden rodzaj nieotrzymania moczu, który występuje u kobiet.
Jest to tak zwane wysiłkowe nieotrzymanie moczu, które objawia się na skutek ostrego zapalenia pęcherza. Towarzyszy mu wiele charakterystycznych cech, takich jak:
Częstomocz.
Ropomocz.
Bakteriuria.
Gorączka.
Wysiłkowemu nieotrzymaniu moczu towarzyszy bolesne uczucie parcia.
Pielęgniarka opiekująca się pacjentem z nieotrzymaniem moczu zobowiązana jest nauczyć go i przystosować do życia z tą dolegliwością lub jeżeli jest to możliwe przywrócić prawidłowe funkcje oddawania moczu.
Pielęgniarka opiekująca się chorym ma za zadanie:
Zgromadzić informacje o pacjencie.
Dokonać wywiadu i uzyskać informacje o nie trzymaniu moczu. Dowiedzieć się w jaki sposób pacjent radzi sobie z tą dolegliwością.
Dobrać pacjentowi odpowiednią salę, w której łóżko powinno znajdować się jak najbliżej toalety.
Zaopatrzyć pacjenta w przyrządy do bezpiecznego poruszania się, materiały sanitarne i higieniczne.
Zapewnić choremu spokój, bezpieczeństwo, poczucie godności i intymność.
Ocenić częstość oddawania moczu, objętość moczu, występowanie niekontrolowanego oddawania moczu.
Ocenić bilans wodny.
Zaobserwować czynniki, które sprzyjają nie trzymaniu moczu; mogą to być:
Kaszel.
Kichanie.
Śmiech.
Ocenić stan psychiczny i fizyczny.
Sposób zachowania się pacjenta gdy chce oddać mocz. Pacjent najczęściej może wtedy być podenerwowany lub spacerować bez wyznaczonego celu.
Pielęgniarka ma także za zadanie:
Zachęcać chorego by brał aktywny udział i współpracował w trakcie procesu pielęgnacji.
Przekazać choremu wiadomości jak prawidłowo oddawać mocz w ciągu dnia .
Należy powiedzieć choremu, że:
Bezpośrednio po obudzeniu się po nocnym wypoczynku należy opróżnić całą zawartość pęcherza moczowego.
Ustalić harmonogram oddawania moczu zgodnie z częstością moczeń.
Nie należy dopuścić by pęcherz został opróżniony w trakcie snu nocnego, dlatego należy opróżniać pęcherz od godzin porannych aż do wieczornych.
Jeżeli pacjent odczuwa silną potrzebę oddania moczu przed ustaloną godziną należy jednak próbować doczekać wyznaczonej godziny. Jeżeli pacjent nie może doczekać zaplanowanej godziny oddania moczu, należy dać mu wskazówki jak podtrzymać mocz, na przykład zalecić mu żeby po prostu skoncentrował swoją uwagę na jakiejś innej czynności.
Pacjent powinien posiadać własny dzienniczek samoobserwacji oddawania moczu. Powinien zapisywać w nim godziny oddawania moczu z uwzględnieniem tych z poza ustalonych godzin a także sytuacje gdy doszło do nie utrzymania moczu.
Pielęgniarka powinna nauczyć chorego ćwiczeń, które pozwolą na wzmocnienie mięśni dna miednicy małej. Są to tak zwane ćwiczenia Kegela. Pielęgniarka powinna odpowiednio zachęcić pacjenta do wykonywania tych ćwiczeń.
ĆWICZENIA KEGELA: Pielęgniarka ma obowiązek przekazać pacjentowi, że:
Po nocnym wypoczynku , bezpośrednio po przebudzeniu się należy oddawać mocz pomału, to znaczy małymi strumieniami Aż do całkowitego opróżnienia pęcherza. Pacjent powinien w czasie oddawania moczu kilka razy zatrzymać strumień moczu przy pomocy skurczów mięśni.
Ćwiczenia Kegela powinno się powtarzać przy każdym oddawaniu moczu; nie tylko z rana.
Chory powinien kurczyć także mięśnie zwieracza (gdy nie oddaje moczu) utrzymując skurcz mięśni przez trzy sekundy. Kurcz i rozkurcz należy wykonywać piętnaście razy w ciągu dnia.
Pielęgniarka opiekując się pacjentem ma za zadanie:
13.Zapobiegać powstawaniu odleżynom jak również stanom zapalnym i zakażeniom dróg moczowych.
14.Rozmawiać i wspierać pacjenta i rodzinę pacjenta. Jest odpowiedzialna za udzielenie informacji odnośnie pielęgnacji chorego w domu.
Należy pamiętać, że aby pielęgnacja pacjenta cierpiącego z powodu nie trzymania moczu odniosła rezultat, pacjent powinien być obdarowany na oddziale zrozumieniem. Należy chorego obdarzyć wsparciem oraz profesjonalną opieką pielęgniarską. Należy współpracować z pacjentem tak aby on sam zaakceptował swój stan zdrowia i nauczył się żyć i radzić sobie z nim.
Do pielęgnacji pacjenta z nie trzymaniem moczu zaliczamy także cewnikowanie pęcherza moczowego, cewniki zewnętrzne, jednorazowe higroskopijne pieluchy dla dorosłych.
Wracając jeszcze do tematu przetok moczowych. Przetoki moczowe(samoistne) można zaobserwować u chorych przewlekle(onkologicznie). Oprócz przetok wymienionych przeze mnie wcześniej, mogą wystąpić przetoki : pęcherzowo- szyjkowe, pęcherzowo- jelitowe, pęcherzowo- maciczne i moczowodowo- pochwowe.
Charakterystyczne dla tych przetok jest wydostawanie się moczu przez pochwę, obecność w moczu stolca a także biegunka.
W takich przypadkach pacjenta leczy się operacyjnie, o ile stan zdrowia na to pozwala. Jeżeli nie jest możliwe wykonanie operacji należy podjąć próbę założenia cewnika na stałe i wypełnić balonik dużą ilością płynu i pozostawić go tak aż do zrośnięcia się przetoki.
Gdy u pacjenta występuje przetoka, rola pielęgniarki polega na szczególnej pielęgnacji krocza. Nie wolno dopuścić do maceracji skóry, odparzeń czy owrzodzeń. Pacjent w tym okresie powinien używać pieluch lub wkładek urologicznych.
Toaleta powinna być wykonywana co 2-4 godzin. Należy do pielęgnacji skóry używać mydła bez detergentów. W składzie mydła powinny znajdować się substancje łagodzące podrażnioną skórę. Po wykonanej toalecie skórę pacjenta należy osuszyć bardzo dokładnie i delikatnie. Wskazane jest po osuszeniu natłuszczenie skóry oliwką, Linomagiem, maściami z witaminą A.
Jeżeli chodzi o materiały higieniczne stosowane u pacjentów nie trzymaniem moczu, to wyróżniamy:
Pieluchomajtki: stosuje się je u osób z poważnym problemem nie trzymania moczu. Dzięki gumkom i przylepcom pielucha przylega do ciała, zapewniając pewne zabezpieczenie i komfort.
Pieluchy anatomiczne: przeznaczone dla pacjentów ze średnim problemem nieotrzymania moczu. Są bardzo dyskretne, łatwe w użyciu, praktyczne oraz dają pacjentowi zabezpieczenie.
Wkładki anatomiczne: zmniejszają powstawanie nieprzyjemnego zapachu dzięki systemowi Odour Control. Są przeznaczone do szybkiego wchłaniania moczu, rozprowadzania i magazynowania z dala od skóry.
Podkłady ochronne jednorazowego użytku: używa się je w celu utrzymania czystości.
Podkłady ochronne wielorazowego użytku: używa się je także w celu utrzymania czystości. Ułatwiają opiekę nad osobami leżącymi. Mogą być wielokrotnie prane.
Pielęgniarka opiekująca się chorym powinna dobrać dla niego odpowiedni materiał ochronny lub cewnik zewnętrzny, tzw. uridom. Zmiana materiałów higienicznych powinna być odpowiednio częsta. Niektóre pieluchomajtki maja na zewnętrznej stronie nadrukowany specjalny wskaźnik wilgoci, który rozmywając się informuje, że należy je zmienić. Ważne jest także aby wkład ochronny posiadał włókninę, która odgranicza wchłonięty mocz od skóry.
U pacjentów, którzy maja założony cewnik pielęgniarka opiekująca się chorym ma za zadanie dwa razy w ciągu doby wykonać toaletę miejsca założenia cewnika. Pielęgniarka powinna obmyć to miejsce ciepłą wodą z mydłem.
Cewnik sylikonowy zostaje założony nawet na kilka miesięcy. Niektóre cewniki zostają założone pacjentowi na 10 dni inne na 6 tygodni, wszystko zależy od materiału z jakiego taki cewnik jest wykonany.
Pielęgnacja pacjenta z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu moczowego dzieli się na kolejne etapy:
Gromadzenie informacji o pacjenie.
Określenie stanu fizycznego.
Obserwacja pacjenta - objawy obiektywne:
Przede wszystkim uwzględnia się tu zaburzenia oddawania moczu, zaburzenia ilościowe i jakościowe wydalanego moczu, ból, obrzęki, nadciśnienie tętnicze.
Jeżeli chodzi o zaburzenia ilościowe wydalanego moczu to należy wiedzieć ze ilość moczu wydalanego przez zdrowego człowieka na dobę wynosi około 1,5- 2 litrów. Do zaburzeń ilościowych wydalanego moczu zaliczamy: wielomocz: można tu wyróżnić wielomocz fizjologiczny(występuje przy przyjmowaniu dużej ilości płynów) lub patologiczny(objawia się na skutek przewlekłych niewydolnościach nerek, cukrzycy, moczówki prostej lub na skutek przyjmowania niektórych leków). Przy stanach patologicznych ilość moczu wynosi czasami 3-5 litrów na dobę. Skąpomocz: fizjologiczny(występuje gdy ilość płynów dostarczanych do organizmu jest ograniczona a temperatura otoczenia jest podwyższona), patologiczny( zapalenie nerek lub choroby narządu krążenia , obrzęki, biegunka, wymioty, oparzenia) Skąpomocz występuje gdy jego ilość jest mniejsza 400 ml na dobę. Bezmocz: gdy jest go około 20 ml na godzinę. Występuje podział bezmoczu na przednerkowy- może to być utrata krwi, nerkowy- uszkodzenie miąższu nerkowego, pozanerkowy - zamknięcie odpływu moczu z nerek przez m.in. kamień.
Obserwując pacjenta zwraca się uwagę także na zaburzenia jakościowe wydalanego moczu: aby zbadać ten rodzaj zaburzenia należy wykonać badanie ogólne moczu, czyli oznaczyć właściwości fizyczne takie jak: wygląd, gęstość względna i odczyn i właściwości chemiczne: białko, cukier, barwniki żółciowe, związki ketonowe i badanie osadu. Jeżeli mocz ma Kolo słomkowożółty, swoisty zapach, jest przejrzysty i klarowny, o odczynie lekko kwaśnym i gęstości względnej 1015- 1025 jest prawidłowy. Mocz taki może zawierać tylko śladowe ilości białka(40-100 mg na dobę), cukru poniżej 100mg w 100ml, bilirubiny do0,2mg/l, urobilinogenu 1 do 4mg na dobę. W osadzie do 5 krwinek białych i1-3 krwinek czerwonych co kilka pól widzenia, pojedyncze komórki nabłonka, fosforany, szczawiany, moczany. W tym moczu nie powinno być wałeczków ziarnistych, leukocytarnych i erytrocytarnych, bakterii i śluzu.
Zmiany w składzie moczu: jeżeli zaobserwujemy barwę moczu np. ciemnego piwa to prawdopodobnie wskazuje to na żółtaczkę mechaniczną a barwa czerwona wskazuje na krwiomocz. Jeżeli mocz ma zapach amoniaku pada podejrzenie o zapalenie pęcherza moczowego. Przy badaniu składu moczu, bada się również gęstość względną moczu i wyróżnia się
<1015- hipostenuria.
>1025- hiperstenuria.
W stanach patologicznych może się wahać 1001-1060.
10101011- izostenuria.
Możemy także wyróżnić: cukromocz, białkomocz, ropomocz, krwinkomocz, krwiomocz, bakterurie, nadmierny osad mineralny.
Jeżeli w czasie badania spostrzeżemy wyciek z cewki wskazać to może na zakażenie rzeżączkowe lub chlamydią.
Przy badaniu należy zwrócić uwagę na nadciśnienie tętnicze objawowe: wysokie ciśnienie rozkurczowe na skutek nadmiernie wytwarzanej reniny przez niedokrwione nerki.
Temperatura: gwałtowne podwyższenie wraz z dreszczami charakterystyczna dla stanów zapalnych nerek i zakażeniu dróg moczowych. Podwyższona temperatura jest obecna przy nowotworach nerek.
Wywiad z pacjentem- objawy subiektywne:
W trakcie przeprowadzania wywiadu pacjent może przedstawić następujące odczucia: bolesne parcie na mocz, ból, pieczenie podczas oddawania moczu, ból promieniujący do dołu brzucha i do krocza- kilku godzinny a nawet dniowy, nudności, wymioty, wzdęcia brzucha.
Pacjent może podać objawy pochodzące z przewodu pokarmowego np. brak apetytu, przykry zapach z ust. Może skarżyć się na swędzenie skóry( na skutek wydalania przez skórę mocznika). Pojawić się mogą plamiste wybroczyny krwi na skórze, niewyraźne widzenie oraz kurcze mięśni.
Określenie stanu psychicznego: zapoznanie się z danymi w celu ustalenia przyczyny choroby układu moczowego, przebiegiem i powrotem do zdrowia. U chorych można zaobserwować takie objawy jak: depresja psychiczna, zniecierpliwienie, agresja, niepokój, zaburzenia świadomości w postaci apatii, senność lub dezorientacja, pobudzenie psychoruchowe a nawet śpiączka. Chorym towarzyszy lęk, obawy przed nowotworami. Dochodzi nawet do samobójstw.
Określenie stanu społecznego:
Należy zgromadzić informacje takie jak: wiek i płeć pacjenta, charakter i warunki wykonywanej pracy, warunki mieszkalne i materialne, przyzwyczajenia( nadużywanie leków, częste spożywanie mięsa, kawy, czekolady, nadmierne używanie soli kuchennej).
7. Wykonywanie pomiarów:
pomiar temperatury ciała, ciśnienia tętniczego krwi, oddechów, obrzęków, masy ciała, obwodu brzucha, prowadzenie bilansu płynów, dobowej zbiórki moczu i mieszania moczu, obserwacja stanu świadomości.
Analiza dokumentów:
Analiza wyników badania ogólnego, badania dodatkowe: badanie okolicy lędźwiowej, objaw Goldflana. Pobieranie krwi na stężenie elektrolitów(Na, K, Mg, Ca) chlorki, moczniki, kreatynina, białko, glukozę, enzymy, HBs. Pobieranie moczu do badania ogólnego, bakteriologicznego, na liczbę Addis, na stężenie wapnia, kwasu moczowego, kreatyniny. Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej EKG, USG, tomografię komputerową, urografię, arteriografię nerkową, cystoskopię, biopsję nerki.
Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej:
Stan pacjenta z jego objawami negatywnymi jest podstawą do stworzenia zwykłych problemów pielęgniarskich, celu, planu opieki z uzasadnieniem. Nie wolno zapomnieć o problemach potencjalnych np. zespołu drgawkowego czy skłonności do zakarzeń.
Na zakończenie chciałabym dodać, że dolegliwość jaką jest nie trzymanie moczu dotyka częściej kobiet niż mężczyzn.
Z badań wynika, że schorzenie to pojawia się wraz z zwiększającym się wiekiem pacjentek. Problem ten jest bardzo poważny, gdyż według statystyk dotyka on około 10- 15% każdego społeczeństwa, a w Polsce dotyka około 4 miliony osób, w większości właśnie kobiet.
To schorzenie może wystąpić u każdego człowieka ale najbardziej narażone są jak już wspomniałam kobiety w podeszłym wieku lub po porodach i w okresie menopauzy.
Piśmiennictwo:
„Poradnik pielęgnacji z problemami urologicznymi”
Autorzy:
a) mgr. Alicja Palczewska- Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Akademii Medycznej w Warszawie.
b) mgr. Małgorzata Abramska- Pielęgniarka Oddziałowa Urologicznego Samodzielnego Zespołu Publicznego Zakładów im. dr J. Pisarskiego w Ostrołęce.
c) lek. med. Bartosz Konowalski- Asystent w Oddziale Urologicznym Samodzielnego Zespołu Publicznego Zakładów Opieki Zdrowotnej im. dr J. Pisarskiego w Ostrołęce.
„ Pielęgniarstwo” podręcznik dla studiów medycznych.
Pod redakcją dr n. hum. Kazimiery Zahradniczek.
„Wybrane standardy opieki pielęgniarskiej”.
Pod redakcją Marii Kózki. Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Instytut Pielęgniarstwa CM UJ.
Pomorski Uniwersytet Medyczny
Wydział Nauk o Zdrowiu
Kierunek Pielęgniarstwo Studia stacjonarne pierwszego stopnia
Sylwia Śliż
Praca samokształceniowa
Temat: Pielęgnacja pacjenta z nie trzymaniem moczu.
Samodzielna Pracownia Propedeutyki Pielęgniarstwa PUM
Szczecin 2012