„Pożądam życia” - śpiewał na swojej drugiej płycie solowej, równocześnie robiąc wszystko, co w ludzkiej mocy, by przedwcześnie się z życiem pożegnać. Lata mijają, a Iggy Pop, który właśnie reaktywował The Stooges, ani myśli rezygnować z miana najbardziej niegrzecznego chłopca rock and rolla, chociaż dziś jest niegrzeczny inaczej.
Zanim życie na krawędzi zaczęło być modne, zanim brytyjski punk uczynił z nieprzystosowania swoją ustawę zasadniczą, zanim hasło „Seks, narkotyki i rock and roll” trafiło na T-shirty i tornistry smarkatych buntowników, Iggy Pop testował to wszystko na własnym ciele. Cud, że w kwietniu będzie obchodził 60. urodziny, bo nic nie wskazywało na to, że dociągnie do trzydziestki.
Seks: Oczywiście, był seks. A już na pewno sporo golizny. „Zawsze byłem nudystą, nie przepadam za ubraniami” - przyznał niedawno Pop. Dla jego fanów to żadna nowina, wiedzą o tym co najmniej od 11 sierpnia 1968 roku, od legendarnego już koncertu w Romeo, w stanie Michigan, zakończonego policyjnym nalotem i aresztowaniem frontmana The Stooges. Iggy spędził noc za kratkami, bo postanowił zaśpiewać goły jak święty turecki. By zrozumieć, jak bardzo szokujące było zachowanie wokalisty, musicie sobie uświadomić, że od czasów, gdy rozbujane biodra Elvisa Presleya jawiły się porządnym amerykańskim obywatelom jako szczyt obsceny, minęło zaledwie 12 lat! A kiedy już wszyscy pogodzili się z tym, że wokalista The Stooges nie lubi śpiewać w spodniach, ten miał dla nich kolejną niespodziankę - w 1970 roku wyskoczył z ubrania podczas wywiadu na żywo dla stacji radiowej WKNR z Detroit i zaczął się masturbować, wywołując u prowadzącego wywiad dziennikarza rzadką mieszankę konsternacji z entuzjazmem.
Seksualność Iggy'ego Popa nie ogranicza się bynajmniej do działań autotematycznych. Jego mizoginiczne teksty nie odstraszają kobiet, lecz - o dziwo! - działają na nie niczym afrodyzjak. Nigdy nie brakowało fanek chętnych do uświetnienia jego występów spontanicznym striptizem, nigdy nie brakowało pań gotowych do szukania przygód u boku ekscentrycznego wokalisty. Ale szeptano nie tylko o kobietach. Wieść niesie, że z Davidem Bowiem łączy Iggy'ego coś więcej niż szorstka męska przyjaźń, choć obaj panowie taktownie milczą na ten temat - a brak wyjaśnień tylko rozpala wyobraźnię plotkarzy.
Za to żadnych wątpliwości nie pozostawiają teksty Popa - od „I Wanna Be Your Dog” („Chcę być twoim psem”) z pierwszej płyty Stooges, przez solowe „Pleasure” („Przyjemność”), „Pussy Power” („Siła cipki”) czy „Pussy Walk” („Cipka chodzi”), aż po rzeczy najnowsze. Nieodmiennie seksistowskie, ocierające się o pornografię, ale jak żadne inne oddające buntowniczą i erotyczną zarazem naturę rocka. - To niesamowite, że w każdym tekście jest przynajmniej jedna linijka o tym, jak fantastyczny jest jego penis, jak bardzo lubi się pieprzyć z dziewczynami i w ogóle, jaki jest wspaniały - Steve Albini, producent „The Weirdness”, nowej płyty Stooges, w wywiadzie dla magazynu „Uncut” nie mógł wyjść z podziwu dla witalności wokalisty. - I nie ma w tym żadnej ironii. To nie jest jakiś starszy pan, który próbuje żyć wspomnieniami. On właśnie taki jest i bez ogródek mówi, jak bardzo lubi seks. Nikomu innemu nie uszłoby to na sucho.
Narkotyki: Wygodniej byłoby spuścić na nie zasłonę, choć gdyby nie upadki Iggy'ego, nie byłoby pewnie i wzlotów. Problemy zaczęły się jeszcze w latach 60., by u progu nowej dekady zagrozić dalszej karierze zespołu - po wydaniu dwóch albumów wiecznie zaćpani The Stooges stracili kontrakt płytowy i resztkę przyjaciół w muzycznym biznesie. Ostał im się jeno David Bowie, który doprowadził Iggy'ego do stanu używalności, podpisał z nim kontrakt menedżerski, pomógł zebrać do kupy rozsypującą się kapelę i zajął się produkcją nowych piosenek. Załatwił również kontrakt z Columbią, fonograficznym gigantem, ale „Raw Power”, trzecią i ostatnią dotąd płytę The Stooges, spotkał los typowy dla wszystkich dzieł wyprzedzających swoją epokę - została doceniona zbyt późno, wiele lat po premierze.
Tymczasem w zespole znów wrzało. Kłócili się o wszystko: pieniądze, prochy, dziewczyny, a nawet - bo mieszkali razem w wynajętym domu - o to, kto powinien pozmywać naczynia. Złe wibracje przenosiły się na scenę. Na jednym z ostatnich koncertów The Stooges nie robili już za apostołów seksualnej energii, ale szokowali zachowaniem, którego nawet po nich nikt się nie spodziewał. Za pomocą ząbkowanego, myśliwskiego noża Iggy upuszczał sobie krwi z klatki piersiowej, a gitarzysta Ron Asheton smagał go biczem po nagich plecach.
Definitywny rozpad The Stooges w 1974 roku wyszedł więc wszystkim na dobre, choć pierwsze miesiące wolności wokalista spędził na ulicy, ćpając na umór. Kiedy zaczął rozmawiać sam ze sobą (a może kiedy już nie miał sobie nic do powiedzenia?), podjął leczenie w Instytucie Neuropsychiatrii w Los Angeles, gdzie pozostawał, dopóki nie zgłosił się po niego... David Bowie, jego utalentowany anioł stróż. Wziął Iggy'ego na trasę, po czym wywiózł do Berlina Zachodniego, gdzie nie tylko ponownie pomógł mu odzyskać kontakt ze światem, ale również napisał dla niego i wyprodukował dwie pierwsze płyty solowe - „The Idiot” i „Lust For Life” (obie wydane w 1977 roku). Choć Bowie dowcipkował w wywiadach, że swego podopiecznego traktował jak królika doświadczalnego, nie zmienia to faktu, że za sprawą repertuaru sprezentowanego przez przyjaciela Iggy Pop świętował największy sukces komercyjny w swojej karierze.
Etap nadużywania substancji psychoaktywnych Pop ma dawno za sobą. Żeby utrzymać formę, regularnie pływa i ćwiczy tai-chi, a gdy ma ochotę zaszaleć, sięga po lampkę lub dwie dobrego Bordeaux. Nie potrafi sobie również odmówić zastrzyku adrenaliny, o którą najłatwiej na koncertach, w konfrontacji z młodszą o pokolenie publicznością. Ograniczył co prawda repertuar scenicznych ekscesów i nikt go dziś nie namówi do przypomnienia popisowego numeru sprzed lat, którym było tarzanie się w potłuczonym szkle, ale skok w tłum - czemu nie? Robił to już setki razy, waży niewiele, nikomu nie powinna stać się krzywda... O mrocznych czasach narkotykowego uzależnienia przypominają mu tylko piosenki, które śpiewa, na czele ze słynną „China Girl” (napisaną wspólnie z Bowiem i bardziej popularną w jego późniejszej wersji). Tytułowa Chinka nie jest bowiem dziewczyną z krwi i kości - to heroina. Nie dziwi również to, że honorowe miejsce na ścieżce dźwiękowej filmu „Trainspotting” Danny'ego Boyle'a, szokującej opowieści o brytyjskich ćpunach, zajmuje utwór „Lust For Life”. Za sprawą filmu stał się zresztą przebojem na skalę światową blisko 20 lat po premierze. Na tym zresztą nie kończą się związki wokalisty z Dziesiątą Muzą. Koniecznie trzeba wspomnieć o epizodzie z „Kawy i papierosów” Jima Jarmusha, gdzie Iggy Pop ucina sobie miłą pogawędkę o kofeinie i nikotynie z Tomem Waitsem. Cóż, kiedy się zaszalało za młodu, to na starość można sobie o używkach tylko pogadać.
Temat narkotyków powrócił wraz z reaktywacją The Stooges. Nie wszyscy bowiem potrafili uwierzyć, że jeden z najbardziej toksycznych składów w historii muzyki rockowej jest w stanie nagrać płytę napędzany wyłącznie batonikami i wodą mineralną. A jednak... - Prawdę mówiąc, nie widzę żadnej różnicy - przyznał Iggy w wywiadzie dla „New York Timesa”. - Czuję się dokładnie tak samo jak w czasach, gdy byłem ciągle naćpany. Tak samo nakręcony. Cudownie jest wiedzieć, że narkotyków już po prostu nie możemy brać.
Rock and roll: Nie od razu. Nastoletni James Newell Osterberg rozpoczynał muzyczną karierę w formacji Iguanas o zdecydowanie popowym brzmieniu. Miał ładną fryzurę i grał na perkusji. Wszystko zmieniło się, kiedy odkrył Stonesów oraz The Doors i Velvet Underground. Rzucił uczelnię, by całkowicie poświęcić się muzyce. Porzucił też bębny, by zostać jednym z najbardziej charakterystycznych i szalonych frontmanów wszech czasów. Formacja The Psychedelic Stooges, która wkrótce skróciła nazwę do The Stooges, specjalizowała się w straszeniu hippisów krótkimi, hałaśliwymi, agresywnymi kompozycjami. „To my zakończyliśmy lata 60.” - powiedział kiedyś Iggy Pop.I nie były to czcze przechwałki.
The Stooges położyli kres ciągnącym się jak flaki z olejem psychodelicznym improwizacjom, w których specjalizowały się zespoły z tamtej epoki. The Stooges podali w wątpliwość powszechne przekonanie, że muzyka ma wprawiać w dobry nastrój i nieść pozytywne przesłanie. The Stooges brzmieli źle i nie chcieli, żeby ich lubiano - do tego stopnia, że wokalista wszczynał burdy z publicznością. Bo The Stooges wymyślili wszystko to, co niemal dekadę później w zwulgaryzowanej, za to marketingowo spójnej wersji młodzi Brytyjczycy przedstawili światu pod nazwą punk rocka. Iggy Pop był pierwszym punkowcem, choć miało to miejsce wiele lat przed narodzinami punka i choć mu w tej szufladce nie bardzo wygodnie, czemu często dawał wyraz w wywiadach.
A nie jest mu wygodnie zapewne dlatego, że na swych solowych wydawnictwach często proponował muzykę dość odległą od protopunka The Stooges. Płyty nagrane z Bowiem to przecież ambitna mikstura popu i rocka, zaś w latach 80. wokalista próbował iść z duchem czasu, nagrywając nowofalowe koszmarki (takie tytuły jak „Party” czy „Zombie Birdhouse” należy omijać szerokim łukiem). Druga młodość przyszła w 1988 roku za sprawą albumu „Instinct”, kiedy Pop wreszcie zrozumiał, że eksperymenty są dobre dla innych, a rozsadzająca go energia powinna znajdować ujście w dynamicznych i ostrych punkowych, a nawet metalowych numerach.
Przez te wszystkie lata setki razy pytano go, czy The Stooges kiedykolwiek wrócą. Zwykle obracał to w żart, czasem udzielał zagadkowych odpowiedzi, a głodni sensacji dziennikarze wyciągali z nich zbyt daleko idące wnioski. O reaktywacji zespołu nie chciał słyszeć w 1997 roku, kiedy koledzy próbowali uczcić 30. rocznicę powstania grupy, ale już pięć lat później sam wyciągnął do nich dłoń. Zaczęło się od gościnnego występu braci Ashetonów na „Skull Ring”, wydanej w 2003 roku solowej płycie Iggy'ego. Fani The Stooges oraz - a może przede wszystkim - organizatorzy festiwali nie mogli przepuścić takiej okazji i zasypali zespół propozycjami nie do odrzucenia. Doskonale przyjęte koncerty uświadomiły muzykom, że warto spróbować jeszcze raz, a owoc ich wspólnego wysiłku to „The Weirdness”, pierwszy studyjny album The Stooges od 34 lat!
Choć nowy materiał trudno porównywać z klasycznymi płytami Stooges, warto go posłuchać. Stooges u szczytu twórczych możliwości byli zbyt egoistyczni, głupi i naćpani - słowem, zbyt młodzi - by to wykorzystać. Dzisiaj podjęli więc poruszającą próbę nadrobienia straconego czasu, powrotu do epoki, muzyki i emocji, których już nie ma. „The Weirdness” jest więc czymś więcej niż tylko skokiem na kasę. To wyrównanie rachunków.
Cokolwiek jednak Iggy Pop by nagrał, w naszym kraju najbardziej popularnym jego utworem pozostanie „Passenger” przerabiany między innymi przez Kult, Big Cyca i Pidżamę Porno. Takim samym tytułem zostanie opatrzony powstający właśnie biograficzny film o artyście z Elijahem Woodem w roli głównej. Udany czy nie z pewnością przeznaczony będzie wyłącznie dla widzów dorosłych.
Jarek Szubrycht
"Przekrój" 11/2007