WYŻSZE SEMINARIUM DUCHOWNE TOWARZYSTWA SALEZJAŃSKIEGO
W KRAKOWIE
Augustyn Szczerbiński sdb
OCZYSZCZENIE IZRAELA WARUNKIEM NOWEGO PRZYMIERZA
W Ez 36, 24-28
Praca ze Starego Testamentu
napisana pod kierunkiem ks. dr J. Jurczyńskiego
Kraków 2002
SPIS TREŚCI
Spis treści 2
Wstęp 3
Rozdział I
Księga Ezechiela 4
1.1. Czas i środowisko działania proroka 4
1.2. Powstanie księgi 5
1.3. Podział księgi 6
Rozdział II
Oczyszczenie 9
2.1. Oczyszczenie jako nawrócenie w Ez 36,24-28 9
2.2. Konieczność oczyszczenia 9
2.3. Formy pokutne 10
Rozdział III
Pojednanie 12
3.1. Pojednanie jako owoc pokuty 12
3.2. Pojednanie jako wyraz miłości 13
3.3. Nawrócenie jako element gwarantujący opiekę Jahwe 13
Zakończenie 15
Bibliografia 16
WSTĘP
Zadaniem niniejszej pracy, będzie podjęcie rozważań na temat oczyszczenia Izraela, jako warunku zawarcia nowego przymierza z Jahwe, na podstawie perykopy Ez 36, 24 - 28.
W pierwszym rozdziale zostanie omówiona Księga Ezechiela, a w niej czas i środowisko działania proroka, powstanie księgi, oraz jej struktura literacka.
Rozdział drugi poświęcony będzie tematowi oczyszczenia, tzn. jak należy rozumieć oczyszczenie jako nawrócenie, biorąc pod uwagę perykopę Ez 36, 24 - 28, następnie zostanie omówiona konieczność oczyszczenia jako warunku zawarcia nowego przymierza, natomiast trzeci punkt tego rozdziału, poświęcony będzie tematowi form pokutnym.
Ostatni rozdział tej pracy podejmie temat pojednania jako owocu pokuty, oraz wyrazu miłości Boga względem Izraela, by na końcu powiedzieć o nawróceniu, które gwarantuje opiekę Jahwe.
Rozdział I
Księga Ezechiela
W rozdziale tym zajmiemy się omówieniem czasu i środowiska, w jakim działał prorok Ezechiel, następnie omówimy etapy powstawania księgi, by na końcu przyjrzeć się strukturze literackiej.
1.1.Czas i środowisko działania proroka
Prorok Ezechiel wywodził się z rodu kapłańskiego, jego imię (jehezeqēl) wyraża życzenie: „niech Bóg uczyni mocnym”. Trudno jest powiedzieć, czy pełnił on funkcję kapłańską przed i po deportacji. Jego rodzina najprawdopodobniej należała do „synów Sadoka”, sprawujących funkcje kapłańskie przy świątyni jerozolimskiej, ale nie wszyscy jej członkowie pełnili je aktualnie.
W roku 605 przed Chr. gdy Neobabilończycy objęli panowanie nad Środkowym Wschodem, królem był Nabuchodonozor. Po zrywie, jaki dokonał się w Judei za Jozjasza, oraz rozbudzonym przez niego entuzjazmie dla Prawa Bożego, rozluźniły się obyczaje i osłabła wiara. Na Syjonie natomiast, jako wasal Babilonii, króluje Jojakim. Po kilku latach Jojakim zbuntował się i wystąpił otwarcie przeciw Babilonii. W 598r. Nabuchodonozor wyruszył przeciw Judzie i zaczął oblężenie Jerozolimy. W pierwszych miesiącach oblężenia Jojakim umiera i jego miejsce zajmuje Jojakin, jego syn, jednakże po trzech miesiącach Jerozolima poddaje się. Król, jego matka, oraz wysocy urzędnicy wraz z łupem zostają uprowadzeni do niewoli. W grupie deportowanych znajdował się Ezechiel. W Jerozolimie królem został Sedecjasz, którego królestwo było łupem dla sąsiadujących Edomitów. Sytuacją Judei byli zainteresowani Egipcjanie, którzy rywalizowali o wpływy na Bliskim Wschodzie z mocarstwami mezopotamskimi. Sedecjasz podburzony przez nich zbuntował się przeciw Babilonii. Konsekwencją tego było w 586r. przed Chr. zdobycie i zburzenie Jerozolimy przez Babilończyków. Z upadkiem Jerozolimy kończy się państwowa samodzielność na gruncie izraelskim. Ludność, która pozostała w kraju, jest rządzona przez namiestników obcego króla. Ziemia judzka podzielona na okręgi administracyjne, rządzona jest przez ludzi mających zaufanie królewskie. Sytuacja materialna Judejczyków, którzy pozostali w kraju, była bardzo trudna. Nienawiść do Babilonii, nieustannie podsuwała myśl o buncie. W roku 582/581 doszło do powstania, w wyniku którego Nabuchodonozor uprowadził do niewoli 745 Judejczyków wraz z rodzinami.
Sytuacja deportowanych była ciężka pod każdym względem. Z czasem sytuacja ta ulegała poprawie, gdyż Judejczycy w większości otrzymali ziemię do uprawy, pozostali natomiast pracowali jako wyrobnicy. Po upływie pewnego czasu, część Żydów przeniosła się do miast i zajęła się kupiectwem. W ten sposób w czasach babilońskich, Judejczyk zmieniał się z rolnika w handlowca.
W takiej sytuacji, przebywając na obczyźnie Ezechiel stara się prowadzić działalność kapłańską wśród ludzi, którzy jeszcze nie stracili nadziei na ocalenie. Wygnańcy nieustannie kierowali swój wzrok ku Jerozolimie, mówili i słuchali o tym, co działo się w ich opustoszałej i zniszczonej ziemi. Przez cały czas interesowali się swoją daleką ojczyzną bardziej, niż życiem codziennym i krajem obecnego zamieszkania. Tym, którzy wracali do kraju, dawali bogate dary, które były przeznaczone do kultu.
Działalność Ezechiela można podzielić na trzy okresy:
Od chwili powołania do upadku stolicy (593 - 586), w tym czasie głosi nieuchronną zagładę stolicy i Judei
Od zburzenia miasta do zakończenia procesu osiedleńczego (586 - 585), w tym czasie mowy Ezechiela są powściągliwe
Od 585 do śmierci proroka, proroctwa tego okresu mają charakter pocieszający.
1.2. Powstanie księgi
Księga powstała w wyniku długiego procesu redakcyjnego, który można sprowadzić do trzech etapów:
Etap pierwszy obejmuje napisanie przez samego Ezechiela przepowiedni i opowiadań, które stanowią większą część księgi.
Etap drugi polega na tworzeniu pewnych tematów, w czym początkowo Ezechiel brał udział, a które zostały ukończone przez późniejszych pisarzy. Do tych tematów należą:
czynności symboliczne
wizje
o bożkach
o sądzie
o fałszywych prorokach
o winach Izraela
o winach królów
Etap trzeci to definitywna redakcja aktualizująca myśl proroka, oraz dopisanie dodatków:
marsz Goga
drugi opis chwały Jahwe
medytacja o przebaczeniu trzem siostrom
o handlu Tyru
możliwe, że o zniszczeniu Egiptu
przepowiednie o zbawieniu
przepowiednie przeciwko narodom
wizje królestwa teokratycznego.
1.3. Podział księgi
Księgę Ezechiela można podzielić następująco:
I. Przeciwko królestwu Judy (1,1 - 24,27)
1. Wizja nad rzeką Kebar (1,1 - 3,15)
2. Wizja na równinie (3,16 - 7,27)
3. Wizja w domu (8,1 - 11,25)
- dwa gesty symboliczne (12,1 - 16.17 - 28)
o fałszywych prorokach i prorokiniach (13,1 - 16.17 - 23)
o prorokach i sprawiedliwych (14,1 - 23)
o nietkniętych i nadpalonym krzewie winnym (15,1 - 8)
o cudzołożnej córce i siostrze (16,1 - 63)
o cedrze i winorośli (17,1 - 24)
o grzechu i karze (18,1 - 32)
o lwicy i krzewie winnym (19,1 - 14)
o karze i zbawieniu (20,1 - 44)
o dwóch mieczach (21,1 - 32.33 - 37)
o grzechu i karze (22,1 - 31)
o dwóch niewiernych siostrach (23,1 - 49)
o grzechu i karze (24,1 - 14)
dwa gesty symboliczne (24,15 - 24.25 - 27)
II. Przeciwko narodom (25,1 - 32,32)
Ammonowi (25,1,7)
Moabowi (25,8 - 11)
Edomowi (25,12 - 14)
Filistei (25,15 - 17)
Tyrowi (26,1 - 28 - 19)
Sydonowi (28,20 - 24)
Egiptowi (29,1 - 32,32)
III. Odrodzenie i powrót Izraela (33,1 - 39, 29)
prorokowanie i upór Izraela (33,1 - 22.23 - 30)
o dawnych i nowym pasterzu (34,1 - 31)
grzech i kara dla góry Seir (35,1 - 15)
kara i zbawienie dla gór izraelskich (36,1 - 38)
powrót i zjednoczenie Judy i Izraela (37,1 - 28)
kara na Goga i zwycięstwo Izraela (38,1 - 39,29)
IV. Widzenie odnowionego Izraela (40,1 - 48,35)
1. Prawo o świątyni (40,5 - 43,12)
przeniesienie proroka do świątyni (40,1 - 4)
mur zewnętrzny (40,5)
bramy dziedzińca zewnętrznego (40,6 - 27)
bramy dziedzińca wewnętrznego (40,28 - 47)
budynki świątynne (40,48 - 42,14)
mur wewnętrzny (42,15 - 20)
powrót Jahwe do świątyni (43,1 - 12)
2. Prawa o kulcie (43,13 - 47,12)
ołtarz całopaleń (43,13 - 27)
brama święta (44,1 - 3)
personel świątynny (44,4 - 31)
podział terytorium Izraela (45,1 - 12)
daniny na ofiary (45,13 - 17)
ofiary na różne okoliczności (45,18 - 46,15)
prawa o dziedziczeniu (46,16 - 18)
miejsca przygotowania ofiar (46,19 - 24)
źródło świątynne (47,1 - 12)
3. Prawo o ziemi (47,13 - 48,35)
granice kraju (47,13 - 21)
podział kraju (48,1 - 29)
bramy Jerozolimy (48,30 - 35).
Rozdział II
Oczyszczenie
W rozdziale tym omówimy, na czym polega oczyszczenie jako element nawrócenia, by na tej bazie mówić o jego konieczności, jako warunku nowego przymierza. Na końcu tego rozdziału omówimy formy pokutne.
2.1. Oczyszczenie jako nawrócenie w Ez 36,24-28
Jahwe wybrał Izraela na swój lud i zawarł z nim przymierze. Konsekwencją tego przymierza było, by wybrany lud, był ludem świętym (Pwt 14,2), a więc ma należeć całkowicie do Pana, powinien Go kochać całym sercem, co pociąga za sobą konieczność przestrzegania Jego praw i nakazów, oraz ma być wierny przymierzu. Tak nie jest, gdy lud w jawny sposób lekceważy i przekracza podstawowe przykazania Boże, odwraca się od Boga ku innym bogom (Ez 36,17b.20). Grzech, czyli odejście od Boga, jako sytuacja zerwanej więzi między Bogiem i człowiekiem, a także rozbicia między ludźmi, uniemożliwia realizację powołania człowieka do życia w społeczności z Bogiem. Naprawienie tej więzi jest możliwe poprzez konkretne działanie człowieka, mające na celu oczyszczenie się z zanieczyszczenia, brudu, w które człowiek popadł .
To nawrócenie, powrót, w kontekście omawianej perykopy polega na odrodzeniu się Izraela, na jego wewnętrznym oczyszczeniu ze wszystkich grzechów bałwochwalstwa, co ma się dokonać dzięki interwencji Jahwe, poprzez obmycie czystą wodą (Ez 36,25), a owocem czego ma być nowe serce i nowy duch. W dalszej natomiast perspektywie owocem powrotu do Boga, będzie pokój, dobrobyt i przywrócenie czci Imieniu Jahwe.
2.2. Konieczność oczyszczenia
Naród wybrany miał należeć całkowicie do Pana, z racji samego wybrania i zawartego przymierza, powinien kochać Boga całym sercem, przestrzegać Jego praw i nakazów, oraz miał być wierny przymierzu. Popełnił jednak grzech poprzez odejście od Boga i zwrócenie się do innych bożków (Ez 36, 18), co wywołało gniew Jahwe. Konsekwencją tego stanu, było rozproszenie Narodu wybranego pomiędzy ludy pogańskie. Relacja, jaka łączyła Jahwe z Jego narodem została zerwana, co w konsekwencji uniemożliwiło realizację zamysłu Bożego. Naród wybrany po zerwaniu więzi z Bogiem zaczął doświadczać negatywnych skutków swego wyboru.
Bóg daje jednak kolejną szansę swemu narodowi na zbliżenie się do siebie. Jako przyczyna sprawcza wychodzi do człowieka, wychodzi naprzeciw grzesznikowi, aby darować mu winy, wybaczyć i uleczyć sytuację. Bardzo wyraźnie widać czynne działanie Boga: „Chcę uświęcić wielkie imię moje, które zbezczeszczone jest pośród ludów, zbezczeszczone przez was pośród nich, i poznają ludy, że Ja jestem Pan - wyrocznia Pana Boga - gdy okażę się Świętym względem was przed ich oczami. Zabiorę was spośród ludów, zabiorę was ze wszystkich krajów i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju, pokropię was czystą wodą abyście się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków” (Ez 36, 23 - 25). Aby człowiek mógł wejść ponownie w kontakt z Bogiem, w nowe przymierze, koniecznym jest oczyszczenie jako element nawrócenia, uzdrowienia relacji. To nawrócenie, jest przede wszystkim dziełem łaski, jaką Bóg obdarza człowieka, ale jest też owocem pokuty. Tutaj zauważamy konieczność reakcji ze strony człowieka w kierunku oczyszczenia, by móc ponownie stać w obecności Boga.
2.3. Formy pokutne
Dzień Pojednania, był wypełniony różnymi formami pokutnymi, mającymi na celu naprawienie relacji z Bogiem. Jedną z form były czyny pokutne, które podzielić można na dwa rodzaje: zewnętrzne i wewnętrzne. Inną formą był post, który praktykowano od najdawniejszych czasów w wielu kulturach i religiach. W Biblii uważa się go za uświęcony element obrzędów żałobnych (1 Sm 31,13), pokuty (Ne 9,1), wstawiennictwa (2 Sm 12,16) i modlitwy o pomoc Bożą (Sdz 20,26). Post stanowi najbardziej osobisty przejaw pokuty. Podczas jego trwania powstrzymywano się od spożywania pokarmów i napojów. Z postem bezpośrednio łączono przywdziewanie odpowiedniej szaty pokutnej. Człowiek szczerze czyniący pokutę okrywał się worem pokutnym i posypywał popiołem. Tak uczynił np.: „Daniel, skierowawszy swoje oblicze w stronę Boga Sędziego, pościł w worze pokutnym i popiele (Dn 9,3)”. Popiół, jak i szata pokutna, to symbole smutku, żalu, pokuty, wobec czego człowiek powinien nurzać się w popiele (Iz 58,5). Wszystko to praktykuje się przede wszystkim w czasie ceremonii wspólnotowych pokuty. Kolejną formą, o której mówi Biblia jest modlitwa pokutna. Biblia zarówno mówi o modlitwie, jak i przytacza teksty konkretnych modlitw do Boga. Określa Go jako Tego, „co próśb wysłuchuje” (Ps 65,3; por. 1 Krl 9,3). Ponadto więź z Bogiem można wyrazić nie tylko za pomocą słów, ale i ofiary, tańca, obrzędowych gestów i rozmaitych innych form komunikacji, a wszystkie tego rodzaju środki wyrazu często włącza się do kategorii modlitwy. Kolejną formą była ofiara. „Najstarsze pojęcie ofiary sprowadza się do aktu zamiany: człowiek składa Bogu pewną ofiarę, aby otrzymać za nią coś jeszcze więcej. Odnosi się to zarówno do ofiar błagalnych, jak i dziękczynnych. (...) Większość ofiar starotestamentalnych miała charakter krwawy, a u ich podstaw znajdowała się śmierć zastępcza. Zawsze krwawa była ofiara przebłagania, przez którą człowiek, świadomy swojej winy, miał nadzieję dojść do ponownego pojednania się z Bogiem”.
Przyglądając się bliżej poszczególnym czynom, oraz przywołując naukę proroków, możemy stwierdzić, iż wszystkie czyny zewnętrzne muszą posiadać nastawienie duchowe, chęć powrotu do Boga. Tak więc zarówno czyny zewnętrzne, jak i wewnętrzne są ze sobą ściśle związane, wyrażają ciągły wysiłek, który prowadzi do nawrócenia całego człowieka.
Rozdział III
Pojednanie
W rozdziale tym zajmiemy się pojednaniem jako owocem pokuty, następnie ukażemy pojednanie jako wyraz miłości, by na koniec zobaczyć, dlaczego nawrócenie gwarantuje opiekę Jahwe.
3.1. Pojednanie jako owoc pokuty
Słowo pojednanie spotyka się w Piśmie Świętym, jako salom rozumiane w sensie salimum - pojednanie, układ. Wszystkie formy ekspiacji, zwłaszcza przyjęte i uprawomocnione przez liturgię wyrażają przebłaganie Boga i pojednanie się z Nim. Liturgia nadała przebłaganiu odpowiednią postać, np. przez konkretne formuły modlitewne. Bóg działał w historii zbawienia narodu wybranego, czego dowodem były wymagania, które z kolei usuwały popełniony przez Izraelitów grzech. Celem tych wszystkich działań było pojednanie - zawarcie przymierza między Bogiem a ludźmi.
Wielki Dzień pojednania - iom hakkipurim (Kpł 16, 1 -34) był szczególnym dniem przebłagania. Nikt w tym dniu nie pracował, wszyscy mieli nakazany post od wieczora dnia poprzedzającego (Kpł 23, 26 -32). Wszystko po to, aby naprawić przymierze zerwane przez ogół społeczności Izraela, jak i przez pojedynczych ludzi. Głównym motywem tego wielkiego dnia, było oczyszczenie z grzechów i pojednanie z Bogiem. Wielką rolę odgrywał tu człowiek. Z czasem ceremonie pojednania nabrały formę zwykłego formalizmu i wręcz magicznego charakteru. Dlatego też prorocy nawoływali do zwrócenia uwagi na istotę pokuty, jako aktu nawrócenia i pojednania z Bogiem.
W Starym Testamencie, mimo iż grzechy Narodu wybranego powodowały, że przymierze z Bogiem było łamane, to Bóg był tak dobry i miłosierny, że zawsze podejmował gotowość do ponownego przymierza.
3.2. Pojednanie jako wyraz miłości
Ostatnim elementem, jakby scalającym cały proces powrotu do Jahwe, jest odpowiedź Boga wyrażająca się w miłości - darmo danej i zadanej jako dopełnienie pojednania, które to pojednanie winno się ukonkretnić względem Boga i drugiego człowieka. Wiedziano w Izraelu, że pojednanie z Bogiem polega na ufności w Jego przebaczenie, ale także na rzeczywistym upokorzeniu się przed Jahwe, wyznaniu swych win i porzuceniu grzechu, czyli na nawróceniu. Całkowity powrót do Boga musi się wyrażać w spełnianiu w przyszłości przykazania miłości Boga i bliźniego.
Ostatnim wreszcie aktem jest oczyszczenie serca, obmycie z brudu grzechu i całkowity wewnętrzny powrót do Boga. Jest to akt najwyższej dobroci Bożej. Prorockie zapowiedzi nazywają go wewnętrznym odrodzeniem, nowym stworzeniem. Bóg da swojego ducha, powołując w ten sposób człowieka do nowego bytowania, wewnętrznego, duchowego.
3.3. Nawrócenie jako element gwarantujący opiekę Jahwe
Izrael wiedział, iż bez Boga nie potrafi żyć, gdyż prędzej, czy później przyjdą chwile ucisku i sam sobie nie poradzi. Pomimo, iż naród grzeszył, upadał, odchodził -także powracał i dziękował swemu Stwórcy za dar wybrania, za dar opieki, jaką nieustannie doświadczał, a zwłaszcza w momentach prób i doświadczeń, gdzie miłosierny Jahwe przebaczał i powracał do przymierza. Od początku historii Izraela, Bogiem jego jest Jahwe. Izrael był przekonany, że jego Bóg, Jahwe, wyzwolił go z Egiptu swymi potężnymi czynami i uczynił w przymierzu swoim narodem.
Izrael musi się nieustannie nawracać - to nawracanie polega na odpowiedzi na wielką miłość, miłosierdzie, którym obdarza Bóg. Człowiek sam z siebie nie może się nawrócić - musi współdziałać z łaską. Jeżeli człowiek podejmie trud nawracania, jeżeli odstąpi od swych grzechów i zacznie współdziałać z Bogiem może być pewny nieustannej opieki Jahwe. Bardzo wyraźnie widać obietnicę opieki, błogosławieństwo wobec Salomona. Bóg zawsze wychodzi jako inicjator z przymierzem, z obietnicą - jakby za każdym razem chciał wyprzedzić grzech, który może nastąpić. I tak jest w przypadku Salomona, któremu mówi: „Jeśli będziesz postępował w szczerości serca i uczciwości wypełniając wszystko do czego cię zobowiązałem, jeśli będziesz strzegł moich praw i nakazów, to na wieki utrwalę tron twego panowania nad Izraelem” (1 Krl 9, 4-5). Bardzo dużo odnajdujemy przykładów, które ukazują dobroć, wierność Boga, obiecując nagrodę posłusznym Jego nakazom.
Nowe przymierze, które będzie przymierzem pokoju, będzie przymierzem wiecznym, warunkiem jednak jest nawrócenie serca. Bóg, który jest jego inicjatorem, obdarzającym łaską potrzebną do jego realizacji, zapewnia również swoją opiekę „będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem” (Ez 36, 28b). Bóg będzie bronił swego ludu, od wojen, gdyż zawarte przymierze, będzie przymierzem przyjaźni. Izrael będzie wolny od wszelkich zagrożeń, Jahwe pobłogosławi ziemi obfitym deszczem, a ziemia zazieleni się, obrodzi zbożem i owocami. Nawrócony naród będzie pod nieustanną opieką Boga, dzięki czemu niczego nie będzie mu brakowało.
ZAKOŃCZENIE
W powyższej pracy podjęliśmy rozważania na temat oczyszczenia Izraela, jako warunku zawarcia nowego przymierza z Jahwe, na podstawie perykopy Ez 36, 24 - 28.
W pierwszym rozdziale omówiliśmy ogólnie Księgę Ezechiela, środowisko proroka i powstania księgi, oraz jej strukturę.
Rozdział drugi poświęcony był tematowi oczyszczenia. Podjęliśmy rozważanie, jak należy rozumieć oczyszczenie jako nawrócenia na podstawie perykopy Ez 36, 24 - 28, mówiliśmy o jego konieczności, oraz formach pokuty.
Ostatni rozdział tej pracy podjął temat pojednania jako owocu pokuty, oraz wyrazu miłości Boga względem Izraela, by na końcu powiedzieć o nawróceniu, które gwarantuje opiekę Jahwe.
Praca niniejsza nie wyczerpała tematu do końca, gdyż temat pracy jest bardzo bogaty w treści. Zostały w tej pracy jedynie naświetlone wybrane zagadnienia, które można poruszać przy analizie perykopy Ez 36, 24 - 28.
BIBLIOGRAFIA
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Przekład z języków oryginalnych, opracował zespół biblistów polskich z inicjatywy Benedyktynów Tynieckich, wydanie trzecie poprawione, Pallottinum, Warszawa 1980.
Bright John
Historia Izraela, przełożył Jan Radożycki, PAX, Warszawa 1994.
Brzegowy Tadeusz
Prorocy Izraela, Biblos, Tarnów 1999.
Gądecki Stanisław
Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, Gniezno 1993.
Homerski J.
Pojednanie z Bogiem w księgach Starego Przymierza, w: WSB, pr. J. Frankowski i B. Widły (red.), ATK, Warszawa 1976, s. 44-45.
Lurker Manfred
Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłumaczył Romaniuk Kazimierz, Pallottinum, Poznań 1989.
Rad von Gerhard
Teologia Starego Testamentu, przełożył Bogusław Widła, PAX, Warszawa 1986.
Schreiner Josef
Teologia Starego Testamentu, przełożył ks. Bogdan Wiktor Matysiak, PAX, Warszawa 1999.
Synowiec Juliusz Stanisław
Prorocy Izraela, ich pisma i nauka, Kraków 1999.
Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego, red. wyd. polskiego Waldemar Chrostowski, Verbinum, Warszawa 2000.
Praktyczny słownik biblijny, opr. zbiorowe katolickich i protestanckich teologów pod redakcją Antona Grabner - Haidera, przełożył i opracował Tadeusz Mieszkowski i Paweł Pachciarek, PAX, Warszawa 1994.
Słownik Wiedzy Biblijnej, red. naukowa: Metzger B.M., Coogan M.D.; konsultacja wydania polskiego Chrostowski Waldemar, Vocatio, Warszawa 1997.
Wstęp do Starego Testamentu, red. Stachowiak L., Pallottinum, Poznań 1990.
STRESZCZENIE
W pracy tej zajęliśmy się omawianiem tematu: „Oczyszczenie Izraela warunkiem nowego przymierza”. Temat ten analizowaliśmy na podstawie perykopy Ez 36, 24 - 28.
Głównym tematem było więc oczyszczenie i sposób w jaki należy na nie patrzeć. Doszliśmy do wniosku, że oczyszczenie to, nie polegało jedynie na czynieniu form pokutnych, lecz na oczyszczeniu serca, na nawróceniu. Powrót do Jahwe, w kontekście omawianej perykopy polega na odrodzeniu się Izraela, na jego wewnętrznym oczyszczeniu ze wszystkich grzechów, co ma się dokonać dzięki interwencji Jahwe, poprzez obmycie czystą wodą, a owocem czego ma być nowe serce i nowy duch. W dalszej natomiast perspektywie owocem powrotu do Boga, będzie pokój, dobrobyt i przywrócenie czci Imieniu Jahwe. Oczyszczenie serca jest więc warunkiem, dzięki któremu Jahwe zawrze z Izraelem nowe przymierze.
Por. Stachowiak L., Wstęp do Starego Testamentu, s. 301.
Por. Brzegowy T., Prorocy Izraela, s. 230-231.
Por. Tamże, s. 232.
Por. Tamże, s. 232.
Por. Stachowiak L., Wstęp do Starego Testamentu, s. 302.
Por. Gądecki S., Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, s.161.
Gądecki S., Wstęp do Ksiąg Prorockich Starego Testamentu, s.163 - 164.
Por. Schreiner Josef, Teologia Starego Testamentu, s. 316-317.
Por. Tamże, s. 318-319.
Raz w roku, w siódmym miesiącu tisri, w dziesiątym dniu, Izraelici obchodzili Wielki Dzień Pojednania - iom hakkipurim (Kpł 16, 1 -34). Nikt w tym dniu nie pracował, wszyscy mieli nakazany post od wieczora dnia poprzedzającego. Kto łamał owe ustalenia podlegał karze śmierci (Kpł 16, 29 - 31). Wszystko po to, aby naprawić przymierze zerwane przez ogół społeczności Izraela, jak i przez pojedynczych ludzi. Oczyszczenie z grzechów i pojednanie z Bogiem jawi się nam jako owoc tego dnia, jako skutek dokonywanych obrzędów.
Por. Metzger B.M, Coogan M.D., Słownik Wiedzy Biblijnej, Warszawa1999, s. 610.
Por. Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989, s. 182 - 183.
Por. Metzger B.M, Coogan M.D., Słownik Wiedzy Biblijnej, Warszawa 1993, s. 525 - 526.
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989, s. 147 - 148.
Por. Rad von G., Teologia Starego Testamentu, s. 112.
Por. Homerski J., Pojednanie z Bogiem w księgach Starego Przymierza, w: WSB, pr. J. Frankowski i B. Widły (red), ATK Warszawa 1976, s. 44-45.
Por. Brzegowy T., Prorocy Izraela, s. 276-277.
18
8