PRZEPISY DOSTOSOWUJĄCE
Jest to typ przepisów prawnych, które regulują w szczególności w sposób powołania po raz pierwszy organów lub instytucji tworzonych nową ustawą, sposób przekształcenia organów lub instytucji utworzonych na podstawie dotychczasowej ustawy w organy lub instytucje tworzone przez nową ustawę, a także sposób likwidacji organów lub instytucji wznoszonych nową ustawą, zasady gospodarowania ich mienia oraz uprawnienia i obowiązki dotychczasowych pracowników. W celu sprawnego i szybkiego uprowadzenia instytucji tworzonych nową ustawą, można w przepisach dostosowujących.
PRZEPISY KOŃCOWE
Zgodnie z paragrafem 38, ust 1, ZTP przepisy końcowe zamieszcza się w następującej kolejności:
Przepisy uchylające
Przepisy o wejściu ustawy w życie oraz w razie potrzeby o wygaśnięciu mocy ustawy
Cechą charakterystyczną tego typu przepisów jest to, że są zamieszczone w końcowych częściach aktu normatywnego, po przepisach przejściowych dostosowujących. W przypadku większej grupy przepisów końcowych w ustawie, wyodrębnia się rozdział pod nazwą „przepisy końcowe”. Jeżeli natomiast ustawa ma zawierać jeden przepis końcowy, to zamieścić go można w rozdziale razem z przepisami przejściowymi dostosowującymi.
Jednym z typów przepisów końcowych są przepisy uchylające. W myśl paragrafu 39, ust 1, ZTP w przepisie uchylającym wyczerpująco wymienia się ustawy lub poszczególne przepisy, które ustawa uchyla. Nie wolno poprzestawać na domyślnym uchyleniu poprzedniej ustawy, ani jej przepisów przez odmienne uregulowanie sprawy w nowej ustawie.
Wyjątek od powyższej reguły przewiduje paragraf 39, ust. 2 ZTP, który stanowi, że jeżeli ustawa w sposób całkowity wyłączny reguluje daną dziedzinę spraw, a wyczerpujące wymienienie przepisów ustaw dotychczas obowiązujących w danej dziedzinie napotyka znaczne trudności, można wyjątkowo w przepisie uchylającym posłużyć się zwrotem „Tracą moc wszelkie dotychczasowe przepisy dotyczące spraw uregulowanych w ustawie, w szczególności tracą moc (…) ”
Przepisowi uchylającemu ustawę lub poszczególne jej przepisy nadaje się odpowiednio brzmienie „Traci w ustawie (…) [tytuł ustawy]” albo „W ustawie (…) [tytuł ustawy] uchyla się artykuł (…)”. Ustawę regulującą dotychczas daną dziedzinę praw uchyla się w całości, bez pozostawienia w mocy poszczególnych jej jednostek systematyzacyjnych, zwłaszcza pojedynczych przepisów. Nie mniej jednak wyjątek od powyższej zasady przewiduje paragraf 41, ust.2 ZTP. Zgodnie z którym, jeżeli wyjątkowo zachowuje się moc obowiązującą niektórych przepisów uchylanej ustawy, wyraża się to zwrotem „Traci moc ustawa [tytuł ustawy], z wyjątkiem przepisów art. (…)”. Wyczerpująco należy wymienić przepisy, które pozostają w mocy zgodnie z paragrafem 42 ZTP, jeżeli uchyla się tylko niektóre przepisy ustawy, w przepisie uchylającym jednoznacznie i wyczerpująco wymienia się wszystkie uchylane przepisy. Przepis ten reguluje inny przypadek niż ten o którym mowa w paragrafie 41 ust. 1 ZTP. W paragrafie 42 ZTP jest bowiem mowa o sytuacji, kiedy zamierza się zachować daną ustawę, a zarazem wprowadza do niej zmiany polegające na tym, że uchyla się tylko poszczególne jej przepisy. W takim przypadku w przepisie uchylającym należy wymienić uchylone przepisy w sposób enumeratywny i wyraźny.
PRZEPISY O WEJŚCIU W ŻYCIE USTAWY
W ustawie zamieszcza się co do zasady przepis określający termin jej wejścia w życie. W drodze wyjątku w nowej ustawie nie zamieszcza się przepisy określającego jego termin wejścia w życie, jeżeli termin ten określają odrębne przepisy ustawy wprowadzającej.
Zwrot „ustawa wchodzi w życie” oznacza, iż od wskazanego momentu wszyscy adresaci podlegający pod zakres podmiotowy ustawy, mają obowiązek realizować lub stosować normy postępowania wyrażone w ustawie. Podmiotem upoważnionym do wyznaczenia terminu wejścia w życie nowej ustawy jest prawodawca. Generalnie może on podjąć w tym zakresie jedną z dwóch decyzji, a mianowicie, że nowa ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (to może nastąpić w wyjątkowych okolicznościach) oraz, że ustawa wchodzi w życie w jakimś terminie późniejszym niż z dniem ogłoszenia, a więc z „vacatio legis”. Przez „vacatio legis” rozumiemy okres od dnia ogłoszenia ustawy do chwili wejścia jej w życie.
Szczegółowe zasady, tryb ogłaszania aktów normatywnych reguluje ustawa z dnia 20.07.2000 r., o ogłaszaniu aktów normatywnych, niektórych innych aktów prawnych (Dziennik Ustaw z 2010 r., nr 17, poz. 95), Ustawa ta w artykule 3 przyjmuje ogólną zasadę iż akty normatywne ogłasza się niezwłocznie. Zgodnie z artykułem 4, ust. 1 w/w ustawy akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy.
W szczególności pożądane jest określenie dłuższego niż 14 dni wejścia aktu normatywnego w życie, jeżeli nakłada on na obywateli istotne obowiązki lub obciążenia finansowe, bądź też wprowadza nowe kompleksowe instytucje prawne, które wiążą się z licznymi zmianami w systemie prawa.
Zgodnie z artykułem 4, ust. 2 w/w ustawy w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wejść w życie w terminie krótszym niż 14 dni, a jeżeli ważny interes państwa wymaga w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją na przeszkodzie, dniem wejścia w życie może być dzień ogłoszenia tego aktu w dzienniku urzędowym.
SPOSÓB OBLICZANIA TERMINÓW WEJŚCIA W ŻYCIE AKTÓW NORMATYWNYCH
Stosownie do artykuły 6 w/w ustawy przy obliczaniu terminu wejścia w życie aktu normatywnego określonego w dniach nie uwzględnia się dnia ogłoszenia z wyjątkiem przypadków, gdy akt normatywny wchodzi w życie z dniem ogłoszenia. Natomiast terminy wejścia w życie aktu normatywnego określone w tygodniach, miesiącach lub latach kończą się z upływem dnia, które nazwą lub daty odpowiada dniu ogłoszenia, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca.
W paragrafie 44, ust. 1 ZTP przyjęto regułę zgodnie z którą ustawa powinna wchodzić w życie w całości w jednym terminie. Nie powinno się różnicować wejścia w życie poszczególnych przepisów ustawy. Ust.2 tego paragraf dopuszcza odstępstwa od w/w reguły, ale tylko w przypadku przepisów zmieniających, uchylających, przejściowych i dostosowujących.
W paragrafie 45 ZTP zostały określone formy nadania brzmienia przepisowi o wejściu w życie ustawy. Przepisowi takiemu nadać trzeba w szczególności następujące brzmienie:
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia
Ustawa wchodzi w życie po upływie (dni, tygodni, miesięcy, lat) od dnia ogłoszenia
Ustawa wchodzi w życie z dniem (…) (dzień oznaczony kalendarzowo)
Ustawa wchodzi w życie w dniu ogłoszenia
Ostatnią grupą przepisów końcowych są przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy. Przepis określający termin wygaśnięcia mocy obowiązującej ustawy ,albo poszczególnych jej przepisów zamieszcza się tylko w przypadku gdy ustawa albo jej poszczególne przepisy mają obowiązywać w ograniczonym czasie. Przepisowi takiemu nadaje się następujące brzmienie: „Ustawa (…) obowiązuje do dnia (…), [termin wskazany kalendarzowo, albo przez termin określony zdarzenia przyszłego]”.
Inną formą nadania brzmienia takiej regulacji jest następująca redakcja: „Przepisy artykułu (…) tracą moc z dniem (…), [termin wskazany kalendarzowo albo przez określenia zdarzenia przyszłego]”.
PROCEDURA PRZYGOTOWANIU PROJEKTU USTAWY
Podmioty, których przysługuje inicjatywa ustawodawcza zgodnie z artykułem 18 Konstytucji, inicjatywa ustawodawcza przysługuje Posłom, Senatorom, Prezydentowi RP i Radzie Ministrów. Ponadto inicjatywa ustawodawcza przysługuje grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu. Powyższy przepis w zakresie inicjatywy ustawodawczej posłów doprecyzowuje artykuł 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu RP. Zgodnie z którym poselskie projekty ustaw mogą być wnoszone przez komisje sejmowe lub co najmniej 15 posłów podpisujących projekt.
Procedura przygotowania projektu na etapie prac rządowych Kwestie związane z przygotowaniem projektu ustawy na etapie rządowym reguluje przede wszystkim uchwała nr 49 Rady Ministrów z dnia 19.03.2002 r. „Regulamin Pracy Rady Ministrów” (Monitor Polski z dnia 2002r., nr 13, poz. 221 z późn. zm.).
W paragrafie 6 ust.1 Regulaminu przyjęto ogólną regułę, że projekty dokumentów rządowych w tym projekty aktów normatywnych i założeń projektów ustaw opracowują członkowie Rady Ministrów, oraz szef Kancelarii Premiera, każdy w zakresie swojej właściwości i uzgadniają je z członkami Rady Ministrów.
Podkreślić należy, że obecnie na etapie prac rządowych przygotowanie projektu ustaw poprzedza przygotowanie projektu założeń projektu ustawy. Przed opracowaniem projektu założeń do projektu ustawy organ wnioskujący ma obowiązek dokonywać oceny przewidywanych skutków (kosztów i korzyści) społeczno-gospodarczych projektowanej regulacji. Następnie organ wnioskujący opracowuje projekt założeń projektu ustawy obejmujący elementy wymienione w paragrafie 9, ust. 3 Regulaminu.
Organ wnioskujący ma obowiązek uzgodnić projekt założeń projektu ustawy z członkami Rady Ministrów oraz szefem Kancelarii Premiera, a pod względem prawnym i formalnym z Rządowym Centrum Legislacji. Ponadto w celu właściwego przygotowania projektu założeń projektu ustawy, organ wnioskujący może organizować międzyresortową konferencję uzgodnieniową. Nie mniej jednak przeprowadzenie takiej konferencji jest obowiązkowe w przypadku zgłoszenia licznych uwag o charakterze merytorycznym administracji rządowej i inne podmioty. Na podstawie wniosków i ustaleń przyjętych w toku uzgodnień międzyresortowych organ wnioskujący dokonuje zmian w tekście projektu założeń projektu ustawy lub sporządza protokół rozbieżności w przypadku nieusunięcia rozbieżności stanowisk w toku uzgodnień.
WNIESIENIE PROJEKTU ZAŁOŻEŃ PROJEKTU USTAW DO ROZPATRZENIA PRZEZ RADĘ MINISTRÓW
Zgodnie z paragrafem 19, ust. 1 Regulaminu projekty dokumentów rządowych, w tym projektu założeń projektów ustaw podlegają przed ich wniesieniem pod obrady Rady Ministrów, rozpatrzeniu prze Komitet Stały Rady Ministrów. Dopiero gdy Komitet Stały Rady Ministrów rozpatrzy projekt założeń projektu ustawy i rekomenduje go Radzie Ministrów, może być on wniesiony pod obrady Rady Ministrów. Podkreślić należy iż organ uprawniony wnosi projekt założeń do projektu ustawy za pośrednictwem Sekretarza Rady Ministrów. Następnie Sekretarz Rady Ministrów przekazuje członkom Rady Ministrów oraz stałym uczestnikom posiedzeń Rady Ministrów projekt założeń projektu ustawy nie później niż 7 dni przed datą posiedzenia, na którą ma być rozpatrzony projekt. Wskazać należy, że rozstrzygnięcia Rady Ministrów zapadają w drodze uzgodnienia.
Następnie na podstawie przyjętych przez Radę Ministrów założeń projektu ustawy, Rządowe Centrum Legislacji opracowuje projekt ustawy. W myśl paragrafu 6, ust. 1d Regulaminu Rządowe Centrum Legislacji przekazuje opracowany projekt ustawy organowi wnioskującemu, który zgłasza na piśmie Rządowemu Centrum Legislacji uwagi do projektu ustawy albo kieruje projekt ustawy do rozpatrzenia przez Komitet Stały Rady Ministrów.
Legislacja administracyjna, 22.04.2010
3