PYTANIA DO PRAWA CYWILNEGO Z UMOWAMI W ADMINISTRACJI

I PORĘCZENIA

1. Zdefiniuj na czym polega umowa poręczenia.

Zgodnie z definicją kodeksową. przez umowę poręczenia poręczyciel (osoba udzielająca poręczenia) zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie, na wypadek gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie takie powinno być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Z treści art. 876 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.) wynika, że poręczenie dochodzi do skutku przez zawarcie odpowiedniej umowy między poręczycielem a wierzycielem.

Oznacza to, że jednostronne oświadczenie poręczyciela złożone dłużnikowi lub osobie trzeciej nie będzie rodzić skutków prawnych względem wierzyciela. Oświadczenie wierzyciela o przyjęciu poręczenia może być złożone przez każde zachowanie się ujawniające w sposób dostateczny jego wolę.

2. Co oznacza, że poręczenie mam charakter akcesoryjny?

Poręczenie (tzw. podżyrowanie) stanowi klasyczną postać zabezpieczenia osobistego wierzytelności. Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (Art. 876 § 1 Kodeksu cywilnego Dz.U.64.16.93 ze zmianami). Poręczenie ma zatem charakter akcesoryjny co oznacza, że istnienie i rozmiar długu głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu akcesoryjnego.

Poręczenie jest akcesoryjne. Poręczyciel nie odpowiada, gdy zobowiązanie dłużnika wygasło lub jest nieważne. Jeśli dług główny jest długiem osoby, która nie mogła się zobowiązać z powodu braku zdolności do czynności prawnych, poręczyciel odpowiada jak dłużnik główny (jego zobowiązanie traci atrybut akcesoryjności), o ile w chwili zawierania umowy wiedział o braku zdolności dłużnika lub mógł się o nim z łatwością dowiedzieć.

Przyjmuje się, choć nie bez wątpliwości, że udzielenie poręczenia za dług niezaskarżalny jest niedopuszczalne. Z czysto pragmatycznego punktu widzenia z całą pewnością nie ma to sensu, bo wierzyciel nie mógłby na jego podstawie uzyskać zaspokojenia z majątku poręczyciela.

Gdy termin płatności długu głównego nie jest oznaczony albo zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może, po upływie określonego ustawą terminu, żądać, aby wierzyciel doprowadził do wygaśnięcia zobowiązania głównego. Jeśli wierzyciel nie spełni żądania, zobowiązanie poręczyciela wygaśnie mimo trwania zobowiązani głównego.

3. Scharakteryzuj poręczenie jako czynność prawną.

Jako czynność prawna o charakterze zabezpieczającym, zasadnicze znaczenie odgrywa w stosunkach kredytowych. Stronami umowy poręczenia jest poręczyciel oraz wierzyciel, co oznacza, że może być ona zawarta bez wiedzy, a nawet bez zgody dłużnika. Poręczenie może zabezpieczać wykonanie zobowiązania niezależnie od źródła jego powstania oraz charakteru świadczenia, chociaż najczęściej zobowiązanie to ma charakter pieniężny

Nawiązanie prawnego stosunku poręczenia powstaje na podstawie zgodnych oświadczeń woli obu stron - wierzyciela oraz poręczyciela - z tym jednak zastrzeżeniem, że oświadczenie ostatniego z ww. podmiotów powinno być złożone na piśmie pod rygorem nieważności (ad solemnitatem)

4. Forma umowy poręczenia.

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik swego zobowiązania nie wykonał. Umowa poręczenia jest więc umową dwustronną, pomiędzy wierzycielem dłużnika a poręczycielem, czyli osobą, która podejmuje ryzyko odpowiedzialności na wypadek, gdyby dłużnik nie spłacił swego długu w stosunku do wierzyciela. Z powyższego wynika, że poręczenie jest zawsze sprzężone z innym stosunkiem zobowiązaniowym (zobowiązaniem głównym), istniejącym pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, tym samym więc, poręczyciel jest zobowiązany tylko wtedy, gdy istnieje zobowiązanie główne i tak długo, jak długo ono istnieje. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga bowiem każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika, nadto czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia, nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela.

Dla skuteczności (ważności) poręczenia wystarczy, że oświadczenie poręczyciela zostanie złożone na piśmie. Poręczyciel winien zatem podpisać się pod treścią oświadczenia woli wyrażającego jego zobowiązanie i to odręcznie (nie wystarczy stempel z odwzorowaniem podpisu czy też wydruk komputerowy). Przepisy nie wymagają natomiast dla oświadczenia wierzyciela formy pisemnej dla jego oświadczenia woli. Wystarczy zatem, że z kontekstu dokonywanych czynności, w sposób dorozumiany wynika, że wyraził wolę zawarcia umowy, np. przez przyjęcie podpisanego przez poręczyciela oświadczenia.

5. Wskaż minimalny zakres konsensusu w umowie poręczenia.

Pod rygorem nieważności KC wymaga formy pisemnej dla oświadczenia poręczyciela. Oświadczenie dłużnika nie wymaga szczególnej formy. Oświadczenie poręczyciela musi koniecznie wskazywać osobę dłużnika głównego i dług główny. Dopuszczalne jest zastrzeżenie warunku.

6. Scharakteryzuj odpowiedzialność poręczyciela.

Poręczyciel odpowiedzialny jest jak współdłużnik solidarny, chyba że w umowie poręczenia strony postanowiły inaczej. Odpowiedzialność solidarna poręczyciela oznacza, że wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia (w części bądź w całości) od dłużnika głównego bądź od dłużnika głównego i poręczyciela łącznie, ale może również żądać spełnienia świadczenia wprost przez poręczyciela (art.366 Kc).

W umowie poręczenia strony mogą określić inne, łagodniejsze dla poręczyciela przesłanki jego odpowiedzialności. Mogą np. postanowić, że poręczyciel będzie zobowiązany spełnić świadczenie za dłużnika głównego w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku dłużnika.

Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezwłocznie poręczyciela; jeżeli tego nie uczyni, będzie odpowiadał wobec poręczyciela, na zasadach ogólnych określonych w Kodeksie cywilnym (art.471 i n. Kc) za szkodę, którą poniósł poręczyciel na skutek braku zawiadomienia w odpowiednim terminie.

Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi (np. że termin świadczenia jeszcze nie nadszedł, że roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu, że świadczenie zostało już spełnione); w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Poręczyciel nie traci tych zarzutów, nawet jeżeli dłużnik się ich zrzeknie albo uzna roszczenie wierzyciela. Jednak w przypadku śmierci dłużnika i wstąpienia na jego miejsce spadkobierców dłużnika, poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.

Poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie. Jeżeli dłużnik nie weźmie udziału w sprawie, a poręczyciel, który wykonał jego zobowiązanie, zażąda następnie od dłużnika zwrotu wszystkiego, co sam świadczył wierzycielowi, dłużnik nie będzie mógł podnieść przeciwko poręczycielowi zarzutów, które przysługiwały mu przeciwko wierzycielowi, a których poręczyciel nie podniósł, ponieważ o nich nie wiedział. Poręczyciel, który wykonał zobowiązanie dłużnika głównego i wstąpił tym samym na miejsce zaspokojonego wierzyciela (art.518 par.1 pkt 1 Kc), ma prawo żądać od wierzyciela wydania mu wszelkich zabezpieczeń wierzytelności albo środków dowodowych. Jeżeli wierzyciel wyzbędzie się tych zabezpieczeń albo środków, będzie on odpowiedzialny względem poręczyciela za wynikła stąd szkodę (art.887 Kc).

                Poręczyciel powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika o dokonanej przez siebie zapłacie długu, za który poręczył. Gdyby tego nie uczynił, a dłużnik zobowiązanie wykonał, nie może żądać od dłużnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zapłacił, chyba że dłużnik działał w złej wierze (zapłacił dług wiedząc o tym, że zrobił to już poręczyciel). Poręczyciel, który utracił w ten sposób roszczenie zwrotne wobec dłużnika będzie mógł dochodzić swojego roszczenia wobec wierzyciela z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art.405 i n. Kc). Jeżeli natomiast poręczenie zostało udzielone za wiedzą dłużnika, dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o wykonaniu zobowiązania. Gdyby tego nie uczynił, poręczyciel, który zaspokoił wierzyciela, może żądać od dłużnika zwrotu tego, co wierzycielowi zapłacił, chyba że działał w złej wierze (zapłacił dług wiedząc, że zrobił to już dłużnik główny).

 

7. Scharakteryzuj przedmiot umowy poręczenia.

Przedmiotem poręczenia przedmiot zobowiązania głównego mogą być świadczenia nie tylko pieniężne, ale ta także np. osobiste; w takim wypadku poręczenie obejmuje ewentualne odszkodowanie należne z tytułu niewykonania zobowiązania. Poręczenie może być ograniczone do części zobowiązania głównego lub do oznaczonej wysokości. Może być także ograniczone co do czasu trwania odpowiedzialności wierzyciela. Poręczenie zobowiązania przyszłego. Poręcznie może dotyczyć zobowiązania przyszłego, ale ustawodawca uzależnia ważność takiego poręczenia d tego, czy poręczyciel z góry określił wielkość, do jakiej będzie odpowiadał (w przeciwnym razie istniałoby zbyt duże ryzyko dla poręczyciela, który jeszcze nie zna wielkości długu). Poza tym poręczenie za dług przyszły powinno być ograniczone co do czasu trwania odpowiedzialności poręczyciela, a jeśli jest bezterminowe, to może być odwołane jeszcze przed powstaniem długu.

8. Jakie zarzuty może podnieść poręczyciel wobec wierzyciela a jakie nie.

Poręczycielowi służą:

• wszelkie zarzuty (peremptoryjne i dylatoryjne), jakie może podnieść dłużnik główny oraz te, których dłużnik po udzieleniu poręczenia się zrzekł lub z których nie może skorzystać w związku z uznaniem roszczenia wierzyciela. Jeśli dłużnikiem głównym (dłużnikami głównymi) stał się spadkobierca, zapisobierca lub nabywca spadku (spadkobiercy, zapisobiercy, nabywcy spadku), poręczycielowi nie służą zarzuty związane z ograniczeniem odpowiedzialności przewidzianym dla niego (nich) przez prawo spadkowe.

• wszelkie zarzuty osobiste.

9. Scharakteryzuj konsekwencje prawne zaspokojenia wierzyciela przez poręczyciela.

Jeżeli poręczyciel zmuszony był zaspokoić wierzyciela, może dochodzić od dłużnika, za którego poręczył, zwrotu tego, co sam musiał zaspokoić. Spłata dokonana przez poręczyciela nie powoduje wygaśnięcia długu głównego, bowiem z mocy prawa poręczyciel wstępuje w prawa wierzyciela. Tym samym, dłużnik pozostaje zobowiązany, jednak już nie w stosunku do swego wierzyciela (którego spłacił poręczyciel), lecz w stosunku do samego poręczyciela, który nabywa przymiot "nowego" wierzyciela. Pozostaje odrębną kwestią, czy dłużnik w jakimkolwiek stopniu będzie wypłacalny.

10. W jakich wypadkach poręczenie wygasa.

umorzenie długu głównego powoduje wygaśnięcie poręczenia,

Jeżeli termin płatności długu nie jest oznaczony albo jeżeli płatność długu zależy od wypowiedzenie, poręczyciel może po upływie 6 miesięcy od daty poręczenia, a jeżeli poręczył za dług przyszły - od daty powstania długu żądać, aby wierzyciel wezwał dłużnika do zapłaty albo z najbliższym terminem dokonał wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadość powyższemu żądaniu, zobowiązanie poręczyciela wygasa.

11. W jakich wypadkach poręczenie jest nieważne.

nieważność długu głównego powoduje nieważność poręczenia (chyba że ta nieważność długu jest spowodowana poprzez brak braku zdolności do czynności prawnych dłużnika, a poręczyciel o tym wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć)

II GWARANCJA BANKOWA

1. Scharakteryzuj stosunek podstawowy.

2. Scharakteryzuj stosunek zlecenia.

3. Scharakteryzuj stosunek gwarancji.

4. Scharakteryzuj treść umowy gwarancji bankowej oraz wskaż obowiązujące regulacje prawne.

5. Treść umowy gwarancyjnej, obowiązujące regulacja prawne.

6. Charakter samodzielny i nieakcesoryjny gwarancji - konsekwencje.

7. Charakter czynności prawnej kauzalnej - gwarancja.

8. Scharakteryzuj tryb zawarcia umowy gwarancji oraz jej formy.

9. Zarzuty gwaranta wobec beneficjenta gwarancji.

10. Konsekwencje prawne zaspokojenia beneficjenta gwarancji przez bank.

11. Terminy przedawnienia.

III UMOWA SPÓŁKI CYWILNEJ - CZYNNOŚĆ PRAWNA

1. Scharakteryzuj umowę spółki cywilnej jako czynność prawną.

2. Essentialia negotii umowy spółki cywilnej.

Essentialia negotii (z łac.; przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej) - składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego. Ze względu na swój zasadniczy dla czynności prawnej charakter, konstytuujący tę czynność, zwane są właśnie składnikami przedmiotowo istotnymi.

Przykładowo w przypadku sprzedaży składnikami przedmiotowo istotnymi są określenie przedmiotu sprzedaży i ceny.

3. Spółka cywilna - osobowość lub zdolność prawna?

4. Czy spółka cywilna jest przedsiębiorcą?

5. Czy spółka cywilna posiada własny majątek?

6. Zasady prowadzenia praw spółki cywilnej i jej reprezentacji.

7. Odpowiedzialność wspólników.

8. Podział zysków i strat.

9. Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę k.s.h .?

10. Zmiany składu osobowego w spółce cywilnej - konsekwencje.

11. Rozwiązanie umowy spółki - konsekwencje.

IV UMOWA AGENCYJNA

1. Cel, strony, essentialia negotii umowy agencyjnej.

2. Umowa agencyjna - czynność prawna.

V UGODA

1. Istota oraz pojęcie ugody.

2. Ugoda - stosunek prawny?

3. Ugoda - czynność prawna?

4. Pojęcie ustępstwa.

5. Ugoda - umowa ustalająca - omów.

6. Ugoda - błąd.

7. Formy zawarcia ugody.

8. Ocena ważności ugody, kontrola sądowa, niedopuszczalność ugody.

9. Uchylenie się od skutków prawnych ugody.

10. Ugoda przed sądem.

VI PYTANIA UZUPEŁNIAJĄCE I WYCIĄGAJĄCE

1. Forma czynności prawnej.

Forma czynności prawnych
W art. 60 k.c. została sformułowana podstawowa zasada wg której oświadczenie woli powinno być złożone w formie dowolnej tzn. ustnie, pisemnie, w sposób dorozumiany przez dokonanie pewnych czynności. Wyjątki od tej zasady polegają na konieczności zachowania formy szczególnej.
Wyróżniamy 3 rodzaje formy szczególnej w zależności od skutków, które powodują jej niezachowanie:
1) forma pod rygorem nieważności (ad solemnitatem),
2) forma dla celów dowodowych (ad probationem),
3) forma dla wykonania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum).

Ad 1)
Przez formę ad solemnitatem rozumie się formę szczególną, której niezachowanie pociąga za sobą nieważność czynności pr. obowiązek jej zachowania może wynikać z przepisu ustawy, lub woli stron.
K.c. przewiduje różne postacie formy szczególnej pod rygorem nieważności:
c forma aktu notarialnego:
art. 80 - dla pisemnych ośw. woli osób nie umiejących czytać,
art. 158 - jest to przepis dotyczący umowy przenoszącej własność nieruchomości,
art. 179 § 1 - zrzeczenie się własności nieruchomości (f. aktu not.),
art. 890 § 1 - dla oświadczenia darczyńcy, przy zawarciu umowy darowizny,
art. 237 i 237 - dla ustanowienia i przeniesienia prawa użytkowania wieczystego,
art. 16 - ustawa o gosp. Nieruchomościami.
c Forma pisemna:
art. 99 § 2 - dla pełnomocnictwa ogólnego,
art. 876 § 2 - dla oświadczenia poręczyciela przy umowie poręczenia,
c Forma pisemna z notarialnym poświadczeniem podpisu:
art. 751 § 1 - dotyczy zbycia lub wydzierżawienia przedsiębiorstwa
c Forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym:
art. 6 § 2 KRO - pełnomocnictwo do zawarcia małżeństwa.
Forma pod rygorem nieważności może też wynikać z umowy.

Ad 2)
Przez formę dla celów dowodowych rozumie się formę pisemną, jeżeli jej niezachowanie nie pociąga za sobą nieważności czynności pr. lecz ogranicza możliwość - w razie sporu między stronami - skorzystania z niektórych środków dowodowych.
Art. 74 - skutki tego co się stanie jeżeli nie zachowamy tej formy.
Art. 74 § 2 - wyjątkowo mówi, kiedy sąd dopuści dowód:
- jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę,
- fakt dokonania czynności zostanie uprawdopodobniony za pomocą pisma.
Forma ta może wynikać :
- ustawy ® gdy dany przepis wymaga formy pisemnej - a nie ma dodane „pod rygorem nieważności”,
- z umowy stron.
Przykłady wynikania formy z ustawy:
Art. 734 - umowa zlecenia ® wartość 2 tys. lub więcej na piśmie,
Art. 75 § 1 - czynność pr. obejmująca rozporządzanie prawem, którego wartość przenosi 2 tys. zł., jak również czynność pr. z której wynika zobowiązanie do świadczenia wartości przenoszącej 2 tys. zł., powinna być stwierdzona pismem
Art. 77 - przepis ogólny ® jeżeli umowa została zawarta na piśmie, to rozwiązanie, odstąpienie od niej także na piśmie,
Art. 860 § 2 - umowa spółki cywilnej powinna być stwierdzona pismem,
Art. 606 - umowa dostawy wymaga formy pisemnej dla celów dowodowych,
Art. 648 § 1 - umowa o roboty budowlane,
Art. 900 - umowa o odwołanie darowizny.

Ad 3)
Forma dla wywołania określonych skutków prawnych:
Art. 659 - umowa najmu,
Art. 660 - forma szczególna.

2. Przesłanki ważności czynności prawnych.

Aby czynność prawna była ważna, by wywoływała zamierzone skutki prawne, powinny być spełnione następujące przesłanki.

Czynność prawna musi być dokonana przez osobę posiadającą zdolność do czynności prawnych. W zależności od rodzaju i treści czynności prawnej konieczna jest zdolność pełna lub ograniczona. Czynność prawna dokonana przez osobę nie posiadającą wymaganej zdolności do czynności prawnych jest nieważna.

Jeśli ustawa wymaga dla pewnego rodzaju czynności prawnych formy szczególnej, albo zastrzega formę pisemną pod rygorem nieważności, zachowanie tej formy jest warunkiem ważności czynności prawnej. Umową wymagającą dla swej ważności formy pisemnej jest umowa kontraktacji.

Treść czynności prawnej musi być zgodna z przepisami imperatywnymi oraz z zasadami współżycia społecznego.

3. Przesłanki odpowiedzialności.

Odpowiedzialność, obowiązek ponoszenia przewidzianych przez przepisy prawne konsekwencji zachowania się własnego lub innych osób. W zależności od przyjętego dla jej ustalenia kryterium rozróżnia się wiele rodzajów odpowiedzialności: cywilną, karną, konstytucyjną, polityczną, prawną, itp.

Odpowiedzialność cywilna, rodzaj odpowiedzialności prawnej, który określa majątkowy charakter sankcji ( odszkodowanie Rozróżnia się odpowiedzialność cywilną kontraktową (w przypadku wyrządzenia szkody przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i odpowiedzialność cywilną deliktową (w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym). Odpowiedzialność cywilna może wynikać z winy z tytułu ryzyka lub też z zasad współżycia społecznego może obciążać jedną lub więcej osób - w określonych częściach lub solidarnie (zobowiązanie solidarne); może dotyczyć także sankcji innych niż odszkodowawcze, np. unieważnienie umowy. Od tradycyjnej odpowiedzialności cywilnej różni się odpowiedzialność cywilna gwarancyjna, która obciąża nie sprawcę, a inną osobę (np. zakład ubezpieczeń) i nie ma charakteru sankcji.

Odpowiedzialność karna, odpowiedzialność sprawcy czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę w czasie jej obowiązywania; wg prawa pol. ponoszą ją tylko osoby poczytalne po ukończeniu 17 lat, nieletni odpowiadają wg specjalnych zasad ( nieletni Warunkiem odpowiedzialności karnej jest wina sprawcy w postaci umyślności (zamiar bezpośredni lub ewentualny), a przy pewnych przestępstwach również w postaci nieumyślności (lekkomyślność lub niedbalstwo). W prawie pol. nie istnieje odpowiedzialność karna zbiorowa, każdy odpowiada za swój czyn stosownie do rodzaju i stopnia swojej winy. Odpowiedzialność karną stosuje się za dokonanie przestępstwa i za jego usiłowanie Odpowiedzialności karnej podlega sprawca (współsprawcy) przestępstwa, podżegacz i pomocnik. Czynności przygotowawcze do przestępstwa oraz wejście w porozumienie w celu jego popełnienia są karane tylko w wypadkach określonych w ustawie. Odpowiedzialność karną wyłącza: działanie pod wpływem przymusu fiz. lub błędu , obrona konieczna, stan wyższej konieczności, znikomość społ. niebezpieczeństwa czynu, ryzyko gosp. i badawcze, w pewnych warunkach także wiążący rozkaz przełożonego, zgoda pokrzywdzonego, wykonywanie obowiązków urzędowych, zaw. lub wychowawczych, zwyczaj. W Polsce oprócz odpowiedzialności za przestępstwa (zbrodnie i występki) przed sądem, istnieje odpowiedzialność za wykroczenia przed kolegium do spraw wykroczeń. Odpowiedzialność dyscyplinarna i służbowa dotyczy w Polsce mianowanych pracowników państw. oraz niektórych innych za popełnienie przewinień służbowych.

Odpowiedzialność polityczna, prawna lub obyczajowa zasada, zgodnie z którą parlament może odwołać szefa rządu wraz z całym gabinetem (odpowiedzialność solidarna) bądź poszczególnych ministrów (odpowiedzialność indywidualna), jeżeli utracą oni jego zaufanie albo negatywnie zostanie oceniona prowadzona przez nich polityka.
W systemie parlamentarno-gabinetowym formą wyrażenia przez parlament niezadowolenia jest instytucja wotum nieufności jako mechanizm realizacji odpowiedzialności politycznej. Głowa państwa (np. prezydent, monarcha) nie odpowiada politycznie, ponieważ wydawane przez nią akty prawne wymagają ® kontrasygnaty któregoś z właściwych ministrów.
Odpowiedzialność polityczna nie musi być związana z naruszeniem prawa stąd też nie stwierdza się winy danego rządu, a podaje się jedynie negatywnej ocenie działalność jego lub poszczególnych ministrów.
Polega na złożeniu przez posłów wniosku wyrażającego brak zaufania do rządu lub określonego ministra. Przyjęcie wniosku przez parlament pociąga za sobą obowiązek głowy państwa udzielenia dymisji organowi wymienionemu we wniosku.
konstytucyjny wymóg podpisania urzędowego aktu głowy państwa (prezydenta monarchy) przez premiera lub właściwego ministra bądź łącznie. Kontrasygnata oznacza, że członkowie rządu (premier i ministrowie) przejmują na siebie odpowiedzialność polityczną za podpisany akt.

Odpowiedzialność konstytucyjna, przewidziane prawem (z reguły konstytucyjnym) konsekwencje wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas wykonywania swoich funkcji w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inne ustawy
Odpowiedzialność konstytucyjna stosowana jest wobec prezydenta, premiera ministrów oraz wyższych urzędników administracji publicznej .Odpowiadają oni albo przed parlamentem zgodnie z procedurą impeachment albo przed organem typu Trybunał Stanu (jak w Polsce czy Francji).
Odpowiedzialność konstytucyjna jest szczególnego rodzaju formą realizacji odpowiedzialności politycznej.

Odpowiedzialność międzynarodowa państw, występuje, gdy państwo naruszy prawo międzynarodowe ze szkodą dla innego państwa lub grupy państw. Może to być obraźliwa wypowiedź polityków, naruszenie godności symboliki jakiegoś kraju, a także agresja, zbrodnia międzynarodowa.
W zależności od konkretnej sprawy stosowane są różne formy odpowiedzialności. Może to być tzw. satysfakcja, czyli przeprosiny, zobowiązanie się do ukarania winnych, reparacja - forma materialnego zadośćuczynienia, wypłacenie odszkodowania lub zwrócenie bezprawnie zagarniętych dóbr (restytucja ). Najpoważniejszą formą są sankcje ekonomiczne i wojskowe nakładane na państwo łamiące prawo (art. 41, 42 Karty ONZ może być to embargo na broń, zakaz handlu z danym krajem, zerwanie dyplomatycznych i politycznych więzi).
Delikt międzynarodowy, czyn jednego państwa na szkodę drugiego państwa, sprzeczny z normami prawa międzynarodowego Delikt międzynarodowy może być popełniony przez organ państwa i powoduje powstanie obowiązku zadośćuczynienia i odszkodowania.
Embargo, narzędzie polityki handlu zagranicznego i represji ekonomicznej, a pośrednio i politycznej, mogące polegać na całkowitym lub częściowym zakazie eksportu towarów do określonego kraju (ich grupy) lub importu towarów z tego obszaru, zakazie wyjazdów obywateli, odpływania statków lub lotów samolotów w określonym kierunku, zatrzymaniu statków obcego państwa wraz z ładunkiem, a w czasie wojny - zatrzymaniu statków państwa neutralnego (może być za odszkodowaniem) w celu wykorzystania ich dla potrzeb wojennych.
Międzynarodowe prawo publiczne, system norm prawnych regulujących stosunki wzajemne między państwami
Restytucja, restitutio in integrum, naprawienie szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego.

Odpowiedzialność konstytucyjna i polityczna rządu, pociągnięcie rządu do odpowiedzialności za działalność niezgodną z konstytucją przed specjalnym trybunałem (Trybunał Stanu impeachment), polityczna - negatywna ocena polityki rządu lub działalności jego członków, powodująca odwołanie ze stanowisk, w systemie parlamentarno-gabinetowym przez uchwalenie wotum nieufności lub odmówienie wotum zaufania przez parlament.

Odpowiedzialność moralna, obowiązek podjęcia lub zaniechania określonych działań, wynikający z nakazu wewnętrznego lub etycznego (religijnego, filozoficznego, światopoglądowego). Jeden z podstawowych problemów etyki od początku jej rozwoju
.
Odpowiedzialność cywilna małoletnich
W powszechnej opinii panuje pogląd, że rodzice, którzy są obowiązani do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowania go, ponoszą również odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej przez małoletniego. Nie jest to jednak reguła jednoznaczna.
Przepisy prawa cywilnego różnicują odpowiedzialność i status takiej osoby od rodzaju odpowiedzialności (kontraktowa i deliktowa), w tym od jej wieku i poczytalności, a w przypadku czynów niedozwolonych również od zasady, na której odpowiedzialność ta się opiera (zasada: winy, ryzyka, słuszności).

Odpowiedzialność kontraktowa
W zakresie odpowiedzialności kontraktowej, a więc wynikającej z zawartych umów, status małoletniego jest uwarunkowany posiadaniem zdolności do czynności prawnych. Przepis art. 12 kodeksu cywilnego (dalej k.c.) stanowi, że osoby, które nie ukończyły 13 lat nie mają zdolności do czynności prawnych, a więc nie mogą własnym działaniem nabywać praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego. Inaczej mówiąc, nie mogą skutecznie zawierać umów i dokonywać jednostronnych czynności prawnych (np. sporządzić testamentu). Czynności prawne dokonane przez małoletniego poniżej 13 lat są ex lege nieważne. Reżim ten nie dotyczy umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (np. zakup zeszytu szkolnego bądź opakowania ciastek), które nie pociągają za sobą rażącego pokrzywdzenia małoletniego. Stają się one ważne z chwilą ich wykonania. W imieniu takiego małoletniego działa przedstawiciel ustawowy, którym są rodzice lub opiekun.
Inaczej przedstawia się sytuacja małoletniego powyżej lat 13, albowiem przepisy prawa cywilnego przyznają mu ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Osoba taka może dokonywać samodzielnie czynności zobowiązujących i rozporządzających, jednakże do ich ważności potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego (rodziców). Przepisy prawa cywilnego przewidują również pewne przypadki, w których małoletni powyżej 13 roku życia jest traktowany tak, jakby miał pełną zdolność do czynności prawnych, tzn. jego czynności prawne nie wymagają żadnego potwierdzenia ze strony osób trzecich. Są to mianowicie:
zawieranie umów należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 k.c.);
rozporządzanie swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej (art. 21 k.c.);
nawiązanie stosunku pracy oraz dokonywanie czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku (art. 22 par. 3 kodeksu pracy);
dokonywanie czynności prawnych dotyczących przedmiotów, które zostały mu oddane przez przedstawiciela ustawowego do swobodnego użytku (art. 22 k.c.);
dokonywanie czynności prawnych innych niż rozporządzające i zobowiązujące.

4. Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy.

Kodeks cywilny przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza państwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynności (art. 417 k.c.). Wśród funkcjonariuszy państwowych, za których odpowiada Skarb Państwa kodeks wymienia m.in. pracowników organów administracji państwowej.
Odpowiedzialność na podstawie art. 417 k.c. jest odpowiedzialnością ex delicto. Skarb Państwa odpowiada tu za cudzy czyn (za działanie lub zaniechanie funkcjonariusza). Jest to więc odpowiedzialność "za" a nie "zamiast".
Zgodnie z ustalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego odpowiedzialność Skarbu Państwa na podstawie art. 417 k.c. uwarunkowana jest następującymi przesłankami :

1. została wyrządzona szkoda,

2. działanie lub zaniechanie funkcjonariusza było zawinione,

3. między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza a wyrządzoną szkodą zachodzi normalny związek przyczynowy.

Szkoda obejmuje zgodnie z art. 361 k.c. zarówno stratę rzeczywistą (damnum emergens), jak i utracone spodziewane korzyści (lucrum cessans).
Wina sprawcy może być umyślna lub polegać na niedbalstwie, przy czym rozróżnia się :

1. niedbalstwo świadome, polegające na tym, że sprawca przewiduje szkodliwe skutki swego działania, lecz z zaniedbaniem wskazanej ostrożności spodziewa się ich uniknąć,

2. niedbalstwo nieświadome, gdy sprawca nie przewiduje szkodliwych skutków swego działania, lecz tylko dlatego, że nie dołożył należytej uwagi i staranności.

Aby powstał obowiązek wynagrodzenia szkody ex delicto, zawinione działanie sprawcy (organu państwowego lub jego funkcjonariusza) musi być ponadto bezprawne, tzn. działanie lub zaniechanie musi naruszać obowiązek ciążący na nim z mocy przepisu prawnego. Bezprawność działania organów nadzoru bankowego może polegać na przekroczeniu obowiązku wynikającego zarówno z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, jak i ze szczególnych uregulowań prawa bankowego.
Ustalenie przesłanki winy funkcjonariusza nie musi wiązać się ze wskazaniem konkretnie, imiennie ustalonego sprawcy. Wystarczające jest stwierdzenie winy określonego organu państwowego przez wykazanie że winę ponosi jeden, nieokreślony funkcjonariusz, lub część funkcjonariuszy z danego zespołu (tzw. "wina anonimowa").
Dochodzący odszkodowania od Skarbu Państwa musi też udowodnić, że między działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza a szkodą zachodzi "normalny związek przyczynowy", nazywany również adekwatnym. O "normalnym związku przyczynowym" decyduje to, czy następstwa zdarzenia są zwyczajne, typowe, jakie występują dla danego zdarzenia, czy też są do niego nieadekwatne na skutek takiego zbiegu okoliczności, których nikt nie mógł brać pod uwagę (art. 361 § 1 k.c.).
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone wydaniem orzeczenia lub zarządzenia została uregulowana odrębnym przepisem art. 418 k.c., ograniczającym ogólną zasadę odpowiedzialności Skarbu Państwa. Przepis ten stanowi, że jeżeli szkoda wynikła z wydania orzeczenia lub zarządzenia organu państwowego w sprawie indywidualnej, to roszczenie o naprawienie szkody może być uznane za zasadne jedynie wówczas, gdy :

1. przy wydaniu orzeczenia lub zarządzenia nastąpiło naruszenie prawa ściganie w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego,

2. wina sprawcy szkody została stwierdzona wyrokiem karnym lub orzeczeniem dyscyplinarnym albo uznana przez organ przełożony nad sprawcą szkody.

5. Odpowiedzialność pracodawcy za pracownika.

---