PREZYDENCJA POLSKI

W RADZIE PAŃSTW MORZA BAŁTYCKIEGO (RPMB)

CZERWIEC 2004 - CZERWIEC 2005

POLISH PRESIDENCY

OF THE COUNCIL OF THE BALTIC SEA STATES (CBSS)

JUNE 2004 - JUNE 2005

1. Informacje Ogólne o RPMB

General Information about CBSS 1.

2. Kalendarz wydarzeń w okresie Polskiego Przewodnictwa w RPMB

Calendar of CBSS events during the Polish Chairmanship 2.

3. Priorytety Polskiego Przewodnictwa

Priorities of the Polish Chairmanship 3.

4. Wystąpienia / Deklaracje

Speeches / Declarations 4.

5. Aktualności

News 5.

Komunikat Końcowy XIII Sesji Ministerialnej Rady Państw Morza Bałtyckiego

(Szczecin, 9-10 czerwca 2005)

RELATED LINKS

Strona Główna RPMB / CBSS Home Page

http://www.cbss.st/

Struktura i Ciała Robocze / Structure and Working Bodies

http://www.cbss.st/structure/

Spotkania Premierów RPMB / CBSS Summits

http://www.cbss.st/summits/

Historia RPMB / History and Organisation

http://www.cbss.st/history/

Dokumenty / Documents

http://www.cbss.st/documents/

Portal o regionie Morza Bałtyckiego / Baltic Sea Portal

http://www.balticsea.net

1. Informacje Ogólne o RPMB

- WSTĘP

- CELE ORGANIZACJI

- SPOTKANIA PREMIERÓW I MINISTRÓW SPRAW ZAGRANICZNYCH

- INSTYTUCJE

- POLSKA W RPMB

- PRZYSZŁOŚĆ WSPÓŁPRACY

WSTĘP

RPMB powstała w 1992 r. Jej członkami są: Dania, Estonia, Finlandia, Islandia (od 1995 r.), Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja, Szwecja i Komisja Europejska. Status obserwatora uzyskały: Francja, Holandia, Słowacja, Ukraina, Wielka Brytania, Włochy i USA. Od czerwca 2003 r. do 21 czerwca 2004 r. przewodnictwo w RPMB sprawowała Estonia. Podczas Szczytu w Estonii w czerwcu 2004 r. przewodnictwo, po raz drugi w historii przejęła Polska.

CELE ORGANIZACJI

Celem RPMB jest sprzyjanie stabilności i bezpieczeństwu w regionie. Głównymi obszarami współpracy, zapisanymi w mandacie RPMB są: wspieranie instytucji demokratycznych, współpraca gospodarcza, ochrona zdrowia, ochrona środowiska, energetyka, kultura, edukacja, turystyka, transport i komunikacja. Te zadania są realizowane przy współudziale różnych struktur współpracy międzyrządowej (m.in. z udziałem przedstawicieli ministerstw gospodarki, transportu, planowania przestrzennego, ochrony środowiska, sprawiedliwości, edukacji, zdrowia, a także służb granicznych), władz lokalnych i samorządowych, a także pozarządowych.

SPOTKANIA PREMIERÓW I MINISTRÓW SPRAW ZAGRANICZNYCH

Wysoką rangę polityczną współpracy bałtyckiej potwierdzają spotkania na szczeblu szefów rządów państw RPMB. Pierwsze odbyło się 3-4 maja 1996 r. w Visby (Szwecja), drugie 22-23 stycznia 1998 r. w Rydze, trzecie 12-13 kwietnia 2000 r. w Kolding (Dania), a czwarte 10 czerwca 2002 r. w St. Petersburgu. Aktualnie spotkania premierów RPMB odbywają się co dwa lata, przemiennie z sesjami ministrów spraw zagranicznych i kończą okres prezydencji danego państwa. Ostatnie miało miejsce w Laulasmaa k. Tallina w Estonii, w dniu 21 czerwca 2004 r. Wagę tego spotkania określił fakt, że było to pierwsze spotkanie po rozszerzeniu UE o 4 państwa członkowskie RPMB: Polskę, Estonię, Łotwę i Litwę. W szczycie uczestniczyli szefowie rządów 7 państw członkowskich RPMB. Danię reprezentował minister spraw zagranicznych, Islandię minister finansów, Niemcy - minister transportu, zaś Szwecję - minister ds. koordynacji polityki. Komisja Europejska (KE) była reprezentowana przez estońskiego komisarza, a prezydencja UE przez ambasadora Irlandii w Tallinie. Wszyscy uczestnicy wypowiedzieli się za dalszym istnieniem i działaniem Rady, pozytywnie oceniając jej dotychczasowy dorobek w zakresie umacniania stabilizacji w regionie, standardów demokracji i rozwijania wszechstronnej współpracy. Dyskusja i przyjęty dokument pod nazwą Chairman's Conclusions wyznaczyły kierunki współpracy regionalnej na najbliższe lata i ma istotne znaczenie dla naszego przewodnictwa. Wszystkie państwa są zainteresowane utrzymaniem i rozszerzeniem współpracy w ramach RPMB, jako forum dialogu politycznego i koordynacji działań. Uważają, że może one wnieść tzw. wartość dodaną do procesu integracji. Podkreślano znaczenie udziału Rosji we współpracy regionalnej. Może ona stanowić uzupełnienie dialogu i strategicznego partnerstwa UE - Rosja.

Ostatnia (XII) sesja ministrów spraw zagranicznych miała miejsce w Pori (Finlandia) w czerwcu 2003 r. Kolejna odbędzie się w czerwcu 2005 r. w Polsce.INSTYTUCJE

Bieżącą pracę RPMB koordynuje Komitet Wyższych Urzędników, który zbiera się ok. 8 razy w roku. Przewodniczącym Komitetu jest przedstawiciel państwa, które aktualnie przewodniczy Radzie. Prace Rady wspiera Sekretariat RPMB utworzony w 1998 r., z siedzibą w Sztokholmie. Jego budżet pochodzi ze składek państw członkowskich. Pierwszym dyrektorem Sekretariatu był Polak - Jacek Starościak (lata 1998-2002). Od września 2002 r. funkcję tę sprawuje Fin Hannu Halinen. W skład Sekretariatu wchodzą trzy dodatkowe komórki:

koordynująca współpracę energetyczną (BASREC)

Bałtycka Agenda 21(sprawy zrównoważonego rozwoju)

"Children at Risk".

W ramach RPMB funkcjonują trzy grupy robocze:

Grupa Robocza ds. Instytucji Demokratycznych;

Grupa Robocza ds. Współpracy Gospodarczej;

Grupa Robocza ds. Bezpieczeństwa Jądrowego.

RPMB powołała Komisarza ds. Rozwoju Demokracji, który działał na rzecz rozwoju instytucji demokratycznych, a także ochrony praw człowieka i mniejszości w krajach członkowskich RPMB. Udzielał on rekomendacji Radzie i przygotował dla niej swoje opinie. W związku z postępem w rozwoju demokracji i poszerzeniem UE mandat Komisarza wygasł z końcem grudnia 2003 r.

W 1993 r. Rada powołała tzw. Eurofakultet. Ma on na celu programowe i organizacyjne wsparcie akademickie w zakresie prawa, ekonomii, administracji publicznej i zarządzania na uniwersytetach w trzech państwach bałtyckich (Ryga, Tartu i Wilno). Zakończy on swoją działalność w tych ośrodkach latem 2005 r.

We wrześniu 2000 r. uruchomiony został podobny program w Kaliningradzie. Polska wspiera finansowo Eurofakultet w Wilnie i Kaliningradzie. RPMB rozważa także utworzenie Eurofakultetu w Pskowie.

W regionie Morza Bałtyckiego istnieje też szereg innych struktur współpracy międzyrządowej. Oprócz wcześniej wspomnianych struktur są to:

Grupa Zadaniowa ds. Zwalczania Zorganizowanej Przestępczości (Task Force on Combating Organized Crime)

Grupa Zadaniowa ds. Zwalczania Chorób Zakaźnych (Task Force on Communicable Disease Control in the Baltic Sea Region) - jej mandat wygaśnie z końcem 2004 r., gdyż zadania przejmie tzw. Northern Dimension Partnership on Public Health and Social Being.

Grupa Robocza ds. Młodzieży (Working Group on Youth Affairs).

Grupa Wyższych Urzędników ds. Społeczeństwa Informacyjnego (Senior Officials on Information Society), realizująca program tzw. Northern eDimension.

Grupa Monitorująca ds. Współpracy w zakresie Dziedzictwa (Baltic Sea Monitoring Group on Heritage Cooperation).

Rada Doradcza ds. Biznesu (Business Advisory Council).

Konferencja Współpracy Służb Granicznych Morza Bałtyckiego (Baltic Sea Region Border Control Cooperation).

Komisja Helsińska ds. Ochrony Środowiska Morskiego (tzw. HELCOM), z siedzibą w Helsinkach, na bazie konwencji z 1974 i 1992 r.

Bałtycka Międzynarodowa Komisja ds. Rybołówstwa (International Baltic Sea Fisheries Commission), z siedzibą w Warszawie, na bazie konwencji z 1973 r. POLSKA W RPMB

Od momentu rozpoczęcia przemian politycznych we Europie środkowej i wschodniej Polska wykazuje duże zainteresowanie współpracą w regionie Morza Bałtyckiego. W ramach RPMB obecnie Polska koordynuje dwie dziedziny:

Bezpieczeństwo cywilne. Głównym projektem jest tzw. Eurobaltic, przewidujący m.in. szkolenia z zakresu obrony cywilnej i zarządzania kryzysowego oraz stworzenie efektywnych, zgodnych ze standardami Unii Europejskiej procedur postępowania w przypadku katastrof. Ze strony Polski wiodącą rolę odgrywa Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej.

Transport. Prace grupy ad-hoc ds. transportu, której powołanie zostało uzgodnione w trakcie konferencji Ministrów Transportu RPMB w Gdańsku (28 września 2001 r.), koordynowane są przez Ministerstwo Infrastruktury RP.

Szczególne zainteresowanie współpracą regionalną i aktywność wykazuje Gdańsk, w którym mają swoje siedziby następujące sekretariaty:

Współpracy Subregionalnej Państw Morza Bałtyckiego (BSSSC). Polska kieruje tą strukturą do października 2004 r., a jej aktualnym przewodniczącym jest prof. Brunon Synak.

Związku Miast Bałtyckich., który obecnie zrzesza ponad 100 miast (powstał z polskiej inicjatywy)*

Programu regionalnego Wizje i Strategie Wokół Regionu Morza Bałtyckiego, tzw. VASAB 2010 (pod egidą ministrów ds. planowania przestrzennego).

Programu współpracy kulturalnej Ars Baltica (z siedzibą w Nadbałtyckim Centrum Kultury).

Ważną rolę w rozwoju współpracy regionalnej, zwłaszcza transgranicznej, spełniają euroregiony: "Pomerania", "Bałtyk" i "Niemen". Od lipca 2004 r. stały sekretariat "Bałtyku" będzie się mieścił w Elblągu.

W dniu 21 czerwca br. Polska przejęła po raz drugi roczne przewodnictwo w RPMB. Poprzednio, przewodnictwo w tej organizacji sprawowaliśmy w latach 1994-1995, zaś gospodarzem IV Sesji Ministerialnej w Gdańsku (maj 1995 r.) był minister W. Bartoszewski. Przewodniczącym Komitetu Wyższych Urzędników był amb. Józef Wiejacz. Zarys programu polskiego przewodnictwa przedstawił premier Marek Belka podczas V Szczytu organizacji w Laulasmaa (Estonia). Polska podczas swojego przewodnictwa zamierza skupić się na następujących priorytetowych dziedzinach współpracy:

Współpraca transgraniczna i międzyregionalna

W szczególności uwagę należy poświęcić promocji współpracy wzdłuż wschodniej granicy UE w celu zmniejszenia różnicy w rozwoju społecznym i gospodarczym. Polska będzie promować:

Współpracę z "nowymi sąsiadami UE": Federacją Rosyjską, a zwłaszcza z Obwodem Kaliningradzkim, który przyciąga znaczną uwagę u wszystkich partnerów regionie, a także z Ukrainą i Białorusią.

Współpracę między różnymi strukturami obejmującymi regiony i podmioty lokalne, w tym Konferencja Współpracy Subregionalnej Państw Nadbałtyckich, Związek Miast Bałtyckich i euroregiony.

Działania w ramach Konferencji Służb Granicznych Państw Regionu Morza Bałtyckiego.

Bliskie kontakty w tej dziedzinie z Nordycką Radą Ministrów.

Współpraca transgraniczna powinna obejmować zarówno kontakty po obu stronach granicy lądowej, jak i w odniesieniu do regionów nadmorskich.

Ochrona środowiska

Największymi wyzwaniami są:

Promocja bezpieczeństwa transportu ropy drogą morską i działań związanych ze zwalczaniem skutków wylewów. Należy wspierać szybkie wdrożenie poprawek do konwencji MARPOL.

Kontynuacja działań zmierzających do zmniejszenia zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego i mających skutki transgraniczne.

Współpraca gospodarcza

Dalsza promocja handlu, inwestycji i rozwoju infrastruktury (transportowej i energetycznej). Kolejne spotkanie ministrów gospodarki zimą 2004/2005 powinno wytyczyć kierunki współpracy odpowiednich struktur RPMB.

Dalsze wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także dla zwalczania korupcji.

Wzmocnienie współpracy między Grupą Roboczą ad-hoc ds. Transportu i odpowiednią strukturą w Nordyckiej Radzie Ministrów. Oczekuje się, że sprzyjać to będzie lepszej synergii we współpracy w tej dziedzinie.

Wsparcie dla współpracy w zakresie budowy społeczeństwa informatycznego w ramach programu tzw. Northern eDimension, który otrzymał nowy mandat.

Integracja społeczna

Poszerzenie UE i integracja regionalna powinny sprzyjać dalszemu rozwojowi kontaktów międzyludzkich, a także społeczeństwa obywatelskiego. Priorytetowe będą:

Wsparcie dla wdrażania rekomendacji Komisarza RPMB ds. Rozwoju Demokratycznego.

Konferencja Rzeczników Praw Obywatelskich w Polsce.

Wspieranie współpracy w ramach Ars Baltica, a także młodzieżowej, sportowej, itp.

Wspieranie współpracy naukowej. Eurofakultet w Kaliningradzie będzie kontynuowany, podczas gdy w trzech państwach bałtyckich zostanie zakończony latem 2005 r. Rozpatrzona będzie możliwość ustanowienia nowych ośrodków Eurofakultetu, np. w Pskowie.

Promocja turystyki, przy współudziale Baltic Sea Tourism Commission.

Wsparcie dla działalności organizacji pozarządowych, jako elementu społeczeństwa obywatelskiego. Doroczna konferencja organizacji pozarządowych będzie zorganizowana w Polsce wiosną 2005 r.

RPMB będzie także wspierać działania w ramach Partnerstwa na Rzecz Zdrowia i Spraw Społecznych, w ramach Wymiaru Północnego, utworzonego w październiku 2003 r.

Zwiększenie bezpieczeństwa społeczeństw

Pogłębienie procesu integracji stwarza nowe możliwości zwiększenia bezpieczeństwa obywateli:

Zwalczanie przestępczości i międzynarodowego terroryzmu, zgodnie z przedłużonym mandatem Grupy Zadaniowej ds. Zwalczania Zorganizowanej Przestępczości.

Działania w zakresie bezpieczeństwa cywilnego, zwłaszcza w ramach programu EUROBALTIC. Ważną rolę w tym względzie może odegrać konferencja wysokiego szczebla organizowana przez Polskę i Fiński Komitet Bezpieczeństwa (Gdańsk, wrzesień 2004).

Kontynuacja współpracy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i radiologicznego.

Działania w ramach projektu "Children at Risk".

Ważniejsze wydarzenia w Polsce w trakcie polskiego przewodnictwa w RPMB:

1. 10-12 września br. (Gdańsk): konferencja wysokiego szczebla "Poszerzenie UE, Polska i nowi sąsiedzi UE".

2. 17-18 listopada 2004 r. (Warszawa): Konferencja rzeczników praw obywatelskich RPMB.

3. Maj 2005 r. (Gdynia): Forum Organizacji Pozarządowych.

4. 7-8 czerwca 2005 r. (Szczecin): konferencja prezesów akademii nauk państw RPMB.

5. 9-10 czerwca 2005 r.: (Szczecin): XIII Sesja Ministerialna RPMB.

W najbliższym roku Polska będzie przewodniczyć także kilku innym strukturom międzyrządowym: Grupie Roboczej ds. Współpracy Gospodarczej, grupie ds. energetyki (tzw. BASREC) (w obu grupach prace koordynuje MGPiPS), programie planowania przestrzennego (tzw. VASAB 2010) i Bałtyckiej Agendzie 21 (koordynują Min. Środowiska i MRiRW).

PRZYSZŁOŚĆ WSPÓŁPRACY

Ważnym elementem polskiego przewodnictwa będzie dyskusja nt. przyszłości współpracy regionalnej. Zmiany w międzynarodowym otoczeniu i postęp w integracji już zaowocowały decyzjami o dostosowaniu niektórych struktur współpracy w regionie Morza Bałtyckiego do nowej sytuacji. Podczas polskiego przewodnictwa kontynuowana będzie dyskusja nt. reform i nowego Statutu RPMB, w bliskiej współpracy z Komisją Europejską. Tym dyskusjom powinno przyświecać efektywne wykorzystanie dostępnych środków, unikanie dublowania czynności i przegląd priorytetów, mając na względzie nowe wyzwania i interes wszystkich uczestników współpracy. Wspierany będzie udział partnerów społecznych we współpracy regionalnej.

W RPMB panuje zgodność państw członkowskich co do potrzeby kontynuowania współpracy w ramach tej organizacji po rozszerzeniu UE. Przemawia za tym nie tylko członkostwo Islandii, Norwegii i Rosji, czyli krajów, które nie są członkami UE. RPMB może bowiem nadal odgrywać istotną rolę w inicjowaniu i promowaniu współpracy w różnych obszarach, a w szczególności konsolidacji zasad demokracji i społeczeństwa obywatelskiego, co dotyczy wszystkich państw członkowskich RPMB. Bardzo istotna będzie rola RPMB w promowaniu współpracy wzdłuż wschodniej zewnętrznej granicy UE na rzecz zapobiegania nowym liniom podziału na kontynencie. RPMB pozostanie także ważnym partnerem dla UE w realizacji polityki Wymiaru Północnego. Ponadto RPMB może służyć jako forum reprezentujące interesy regionu w poszerzonej UE. Sprzyja temu bliski kontakt RPMB ze wszystkimi najważniejszymi bałtyckimi organizacjami (w tym pozarządowymi) i strukturami regionalnymi. Dzięki wysiłkom wszystkich państw członkowskich rola i pozycja RPMB powinny być dalej wzmacniane, jako głównego instrumentu koordynacji współpracy w regionie Morza Bałtyckiego. Istnieje potrzeba zacieśnienia kontaktów członków Komitetu Wyższych Urzędników i Sekretariatu RPMB w Sztokholmie ze środkami masowego przekazu. Polska będzie wspierać wymianę informacji między innymi ugrupowaniami regionalnymi (np. z Nordycką Radą Ministrów, Radą Euroarktycznego Regionu Morza Barentsa, Radą Arktyczną i Inicjatywą Środkowoeuropejską).

Szczegółowe informacje dot. RPMB i różnych struktur współpracy międzyrządowej są dostępne w języku angielskim pod adresem internetowym Sekretariatu RPMB - www.cbss.st (zob. także www.balticsea.net)

2. Kalendarz wydarzeń w okresie Polskiego Przewodnictwa w RPMB (czerwiec 2004/czerwiec 2005)

Ostatnia aktualizacja: 15 listopada 2004r.

3. Priorytety Polskiego Przewodnictwa

Priorytety polskiego przewodnictwa w Radzie Państw Morza Bałtyckiego, 2004-2005

Rozszerzenia Unii Europejskiej oraz NATO w 2004 r. są historycznymi wydarzeniami w regionie Morza Bałtyckiego. Sprzyjają one głównemu celowi RPMB, tj. zwiększeniu stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu w regionie.

Zadaniem polskiego przewodnictwo w RPMB, które ma miejsce tuż po tych ważnych wydarzeniach, będzie podjęcie nowych wyzwań i wykorzystanie nowych możliwości. RPMB powinna - w bliskiej współpracy ze wszystkimi partnerami we współpracy nadbałtyckiej - kontynuować swoją działalność jako forum określające interesy regionu, a także koordynujące i promujące różne przedsięwzięcia.

Unia Europejska nadal powinna być aktywna w regionie Morza Bałtyckiego, a bliska współpraca między RPMB i Komisją Europejską winna być wzmocniona. Szczególnego znaczenia temu regionowi nadaje obecność partnerów o zróżnicowanym charakterze politycznym. RPMB powinna uzupełniać dialog między UE a Rosją, poprzez wzbogacenie go o wątki współpracy regionalnej. Dotyczy to w szczególności Obwodu Kaliningradzkiego i jego uczestnictwa we współpracy regionalnej i transgranicznej, zgodnie z obecnym szerokim zainteresowanie międzynarodowym. RPMB może także wnieść swój wkład w dyskusję i wdrażanie polityki Szerszej Europy - Nowego Sąsiedztwa (Wider Europe - New Neighbourhood), a także Programu Działania Wymiaru Północnego na lata 2004-2006. Oczywista jest także potrzeba bliższej współpracy z Ukrainą. Wniosek Białorusi o status obserwatora w RPMB powinien być ponownie rozpatrzony, o ile nastąpi postęp w rozwoju demokracji w tym państwie. W międzyczasie wspierana będzie współpraca obejmująca społeczeństwo i władze lokalne.

RPMB będzie dalej rozwijać kontakty z innymi partnerami aktywnymi w regionie. Wspólne interesy RPMB i Nordyckiej Rady Ministrów są szczególnie widoczne. Doceniany jest również wkład, jaki wnoszą do RPMB obserwatorzy i specjalni uczestnicy.

Wyniki V spotkania szefów rządów RPMB będą służyły jako wytyczne polityczne dla prac RPMB w trakcie polskiego przewodnictwa.

Następujące dziedziny współpracy będą traktowane priorytetowo:

Współpraca transgraniczna i międzyregionalna

Szczególną uwagę należy poświęcić promocji współpracy wzdłuż wschodniej granicy UE w celu zmniejszenia różnicy w rozwoju społecznym i gospodarczym. Polska będzie promować:

Współpracę z "nowymi sąsiadami UE": Federacją Rosyjską, a zwłaszcza z Obwodem Kaliningradzkim, który przyciąga znaczną uwagę u wszystkich partnerów regionie, a także z Ukrainą i Białorusią.

Współpracę między różnymi strukturami obejmującymi regiony i podmioty lokalne, w tym Konferencja Współpracy Subregionalnej Państw Nadbałtyckich, Związek Miast Bałtyckich i euroregiony.

Działania w ramach Konferencji Służb Granicznych Państw Regionu Morza Bałtyckiego.

Bliskie kontakty w tej dziedzinie z Nordycką Radą Ministrów.

Współpraca transgraniczna powinna obejmować zarówno kontakty po obu stronach granicy lądowej, jak i w odniesieniu do regionów nadmorskich.

Ochrona środowiska

Ta sprawa będzie dalej przedmiotem wspólnej troski. Największymi wyzwaniami są:

Promocja bezpieczeństwa transportu ropy drogą morską i działań związanych ze zwalczaniem skutków wylewów. Należy wspierać szybkie wdrożenie poprawek do konwencji MARPOL.

Kontynuacja działań zmierzających do zmniejszenia zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego i mających skutki transgraniczne.

Współpraca Gospodarcza

Dalsza promocja handlu, inwestycji i rozwoju infrastruktury (transportowej i energetycznej). Kolejne spotkanie ministrów gospodarki zimą 2004/2005 powinno wytyczyć kierunki współpracy odpowiednich struktur RPMB.

Dalsze wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, a także dla zwalczania korupcji.

Wzmocnienie współpracy między Grupą Roboczą ad-hoc ds. Transportu i odpowiednią strukturą w Nordyckiej Radzie Ministrów. Oczekuje się, że sprzyjać to będzie lepszej synergii we współpracy w tej dziedzinie.

Wsparcie dla współpracy w zakresie budowy społeczeństwa informatycznego w ramach programu tzw. Northern eDimension, który otrzymał nowy mandat.

Integracja społeczna

Poszerzenie UE i integracja regionalna powinny sprzyjać dalszemu rozwojowi kontaktów międzyludzkich, a także społeczeństwa obywatelskiego. Priorytetowe będą:

Wsparcie dla wdrażania rekomendacji Komisarza RPMB ds. Rozwoju Demokratycznego.

Konferencja Rzeczników Praw Obywatelskich w Polsce.

Wspieranie współpracy w ramach Ars Baltica, a także młodzieżowej, sportowej, itp.

Wspieranie współpracy naukowej. Eurofakultet w Kaliningradzie będzie kontynuowany, podczas gdy w trzech państwach bałtyckich zostanie zakończony latem 2005 r. Rozpatrzona będzie możliwość ustanowienia nowych ośrodków Eurofakultetu, np. w Pskowie.

Promocja turystyki, przy współudziale Baltic Sea Tourism Commission.

Wsparcie dla działalności organizacji pozarządowych, jako elementu społeczeństwa obywatelskiego. Doroczna konferencja organizacji pozarządowych będzie zorganizowana w Polsce wiosną 2005 r.

RPMB będzie także wspierać działania w ramach Partnerstwa na Rzecz Zdrowia i Spraw Społecznych, w ramach Wymiaru Północnego, utworzonego w październiku 2003 r.

Zwiększenie bezpieczeństwa obywateli

Pogłębienie procesu integracji stwarza nowe możliwości zwiększenia bezpieczeństwa obywateli:

Zwalczanie przestępczości i międzynarodowego terroryzmu, zgodnie z przedłużonym mandatem Grupy Zadaniowej ds. Zwalczania Zorganizowanej Przestępczości.

Działania w zakresie bezpieczeństwa cywilnego, zwłaszcza w ramach programu EUROBALTIC. Ważną rolę w tym względzie może odegrać konferencja wysokiego szczebla organizowana przez Polskę i Fiński Komitet Bezpieczeństwa (Gdańsk, wrzesień 2004).

Kontynuacja współpracy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i radiologicznego.

Działania w ramach projektu "Children at Risk".

Rola RPMB

Ważnym elementem polskiego przewodnictwa będzie dyskusja nt. przyszłości współpracy regionalnej. Zmiany w międzynarodowym otoczeniu i postęp w integracji już zaowocowały decyzjami, by dostosować niektóre struktury współpracy w regionie Morza Bałtyckiego do nowej sytuacji. Podczas polskiego przewodnictwa kontynuowana będzie dyskusja nt. reform i nowego Statutu RPMB, w bliskiej współpracy z Komisją Europejską. Tym dyskusjom powinno przyświecać efektywne wykorzystanie dostępnych środków, unikanie dublowania czynności i przegląd priorytetów, mając na względzie nowe wyzwania i interes wszystkich uczestników współpracy. Wspierany będzie udział partnerów społecznych we współpracy regionalnej.

Dzięki wysiłkom wszystkich państw członkowskich rola i pozycja RPMB powinny być dalej wzmacniane, jako głównego instrumentu koordynacji współpracy w regionie Morza Bałtyckiego. Istnieje potrzeba zacieśnienia kontaktów członków Komitetu Wyższych Urzędników i Sekretariatu RPMB w Sztokholmie ze środkami masowego przekazu. Polska będzie wspierać wymianę informacji między innymi ugrupowaniami regionalnymi (np. z Nordycką Radą Ministrów, Radą Euroarktycznego Regionu Morza Barentsa, Radą Arktyczną i Inicjatywą Środkowoeuropejską).

4. Wystąpienia / Deklaracje

Przemówienie profesora Adama Daniela Rotfelda, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych podczas Konferencji Parlamentarnej Morza Baltyckiego zatytułowanej "RPMB po rozszerzeniu UE - szanse i wyzwania" (Bergen, Norwegia, 30 sierpnia 2004)

Panie Przewodniczący,

Szanowni Parlamentarzyści,

Panie i Panowie,

Chciałbym podziękować przewodniczącemu parlamentu norweskiego oraz burmistrzowi Bergen za ich gościnność i umożliwienie nam wszystkim spotkania i uczestniczenia w dorocznej Konferencji Parlamentarnej Państw Morza Bałtyckiego.

Wizyta w tej historycznej części Norwegii - w Bergen, mieście wielkiego kompozytora Edwarda Griega - sprawiła mi wielką przyjemność. Już w Średniowieczu, w czasach Związku Hanzeatyckiego, Bergen było tym miastem norweskim, które posiadało najsilniejsze związki z moim krajem jako eksporter dużej ilości ryb, a zwłaszcza dorsza. W czasach współczesnych wymianę handlową zdominowały inne artykuły, zwłaszcza wyroby przemysłowe, odzwierciedlając zmiany jakie nastąpiły w naszych gospodarkach i społeczeństwach.

W ostatnich kilkunastu latach zmiany te były naprawdę szybkie i głębokie. Dzisiaj, po niedawnym rozszerzeniu UE, w regionie Morza Bałtyckiego mamy do czynienia z nowym otoczeniem politycznym i gospodarczym. Szefowie rządów państw członkowskich Rady Państw Morza Bałtyckiego (RPMB), w czasie czerwcowego spotkania w Laulasmaa w Estonii, przedstawili swoje opinie na temat przyszłości współpracy regionalnej. W naszej ocenie było to ważne i wartościowe spotkanie.

Chciałbym omówić najważniejsze rezultaty tego spotkania, ponieważ są one punktem odniesienia nie tylko w okresie polskiego przewodnictwa w RPMB, ale są wytyczną w działaniach aż do następnego szczytu szefów rządów RPMB w Islandii w 2006 r.

Po pierwsze, uczestnicy zdecydowanie podzielali pogląd, że region Morza Bałtyckiego po rozszerzeniu UE stanie się jednym z kluczowych obszarów w Europie, który charakteryzuje dynamiczny rozwój gospodarczy i współpraca. RPMB, będąc najważniejszą strukturą regionalną, powinna dołożyć starań, by jak najlepiej wykorzystać szanse, które daje nam poszerzenie i znacząco przyczynić się do tego rozwoju.

Po drugie, w tych nowych okolicznościach RPMB winna odgrywać jeszcze ważniejszą rolę jako forum współpracy politycznej i koordynacji. RPMB powinna pozostać strukturą współpracy równych partnerów, podzielających wspólne wartości. Należy wspomagać zwłaszcza dialog między UE a Rosją, wzbogacać go o elementy regionalne. Z tego też powodu dalsze zaangażowanie Rosji we współpracę regionalną jest uznawane za sprawę o podstawowym znaczeniu.

Po trzecie, należy dostosować RPMB do sytuacji powstałej po rozszerzeniu i - w ślad za wcześniejszymi decyzjami - podjąć nowe, niezbędne kroki. RPMB powinna być organizacją działającą skutecznie i elastycznie, nastawioną na realizację wyraźnie określonych zadań, gotową do pozbycia się balastu zbytecznych struktur. Musimy unikać zbędnych działań i nadmiernej biurokracji. Powinniśmy wspierać podział zadań między różnymi organizacjami międzynarodowymi działającymi w naszym regionie. Taka bliska współpraca jest pożądana - na przykład - między RPMB a Radą Nordycką. Bowiem interesy i działania obu organizacji w pewnym stopniu się pokrywają.

Po czwarte, należy utrzymać bliską współpracę z Komisją Europejską. Współpraca ta winna przynieść korzyść nie tylko reformom podejmowanym przez RPMB, ale także zaowocować lepszą realizacją takich polityk wspólnotowych, jak Wymiar Północny i Nowe Sąsiedztwo.

Wreszcie, większy nacisk powinniśmy położyć na rozwój społeczeństwa obywatelskiego w regionie. Ważną rolę w tym procesie ma do odegrania współpraca na szczeblu lokalnym, a także kontakty w takich dziedzinach jak kultura, edukacja, sport, itp. Nasza współpraca powinna być zorientowana na ludzi, a jej wyniki widoczne dla naszych obywateli.

Panie Przewodniczący,

Panie i Panowie,

Chciałbym przejść teraz do priorytetów polskiego przewodnictwa w RPMB. Europa nie kończy się na granicach Unii Europejskiej, dlatego też naszym priorytetem jest wsparcie współpracy transgranicznej i międzyregionalnej ze wschodnimi sąsiadami. Liczymy na aktywne uczestnictwo w tej współpracy północnych regionów Rosji jak St. Petersburg, Psków, Obwód Kaliningradzki, a także innych. Wierzymy, że ich udział wzbogaci rosyjskie partnerstwo z UE i umożliwi im osiągniecie wymiernych korzyści z rozszerzenia. Z satysfakcją mogę odnotować, że także rosyjskie władze regionalne przy różnych okazjach - tak jak ostatnio podczas marcowego spotkania Komitetu Wyższych Urzędników w Pskowie - wyrażały przekonanie, że rozszerzenie UE stwarza możliwość przyspieszonego rozwoju ekonomicznego i społecznego dla ich regionów.

W obliczu tych oczekiwań i wyrażanego powszechnie optymizmu jestem przeświadczony, że rozszerzenie okaże się sukcesem dla wszystkich partnerów w regionie.

Powinniśmy także dążyć do tego, by zaszczepiać nasze pozytywne doświadczenia ze współpracy regionu bałtyckiego u naszych sąsiadów na Białorusi i Ukrainie. Należy systematycznie angażować te kraje w prace niektórych struktur rządowych i pozarządowych. Nasi sąsiedzi są także w wysokim stopniu zainteresowani współpracą. Powinniśmy wyraźnie eksponować fakt, że wstąpienie trzech Krajów Bałtyckich - Litwy, Łotwy i Estonii - oraz Polski do Unii Europejskiej tworzy nowe szanse także dla tych społeczeństw. Polska jest nawet gotowa poprzeć przyznanie statusu obserwatora Białorusi - pod warunkiem, że w państwie tym, w oparciu o europejskie standardy, wprowadzone zostaną niezbędne reformy polityczne.

Kolejnym priorytetem naszego przewodnictwa jest ochrona środowiska, zwłaszcza zaś zagrożenia związane z transportem ropy naftowej na Bałtyku. Jest to istotna kwestia dla wszystkich państw morskich. Na szczęście do tej pory na Morzu Bałtyckim nie doszło do katastrofy, której rezultatem byłoby poważne skażenie tego akwenu ropą. Taka katastrofa może się jednak wydarzyć. Nie wolno nam szczędzić wysiłków mogących uchronić nas przed tego typu klęską ekologiczną, zwłaszcza wobec wzrastającego ruchu statków w naszym regionie. Dlatego też jesteśmy za przyjęciem środków zapobiegawczych, zwłaszcza tych uzgodnionych w ramach Międzynarodowej Organizacji Morskiej. Obejmują one nie tylko parametry konstrukcyjne statków, ale także działania związane ze zwalczaniem wylewów ropy naftowej. RPMB powinna monitorować sytuację w tym zakresie.

Sprawy gospodarcze: Polska będzie wspierała różnorodne działania, ponieważ w chwili obecnej kierujemy również pracami Grupy Roboczej ds. Współpracy Gospodarczej, Grupy ds. Energii - BASREC oraz Grupy Roboczej Ad-hoc ds. Transportu. Oczywiście jesteśmy świadomi, że większość kwestii ekonomicznych znajduje się w gestii UE, stąd też będziemy zwracali baczną uwagę na merytoryczny podział zadań. Pan komisarz Kallas wyraźnie zaakcentował tę sprawę w swoim oświadczeniu podczas posiedzenia szefów rządów w Laulasmaa. Ponadto przyszłe członkostwo Rosji w WTO będzie także wymagało przeformułowania roli RPMB w kwestiach gospodarczych.

W zakresie integracji społeczeństw - Polska będzie wspierała kontakty międzyludzkie, a także popierała różnorodne zdecentralizowane działania. Liczymy na to, że regionalne struktury organizacyjne, ulokowane w Gdańsku, takie jak Związek Miast Bałtyckich, Współpraca Subregionalna Państw Morza Bałtyckiego i Ars Baltica - organizacje, które doskonale nadają się do wspierania tego typu działań - będą bardzo aktywne także w nowej sytuacji politycznej. Członkostwo Estonii, Litwy, Łotwy i Polski w UE ułatwi nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich i biznesowych, i może nadać dodatkowy impuls rozwojowy oraz umożliwić dostęp do programów i projektów unijnych.

Mówiąc o rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, z satysfakcją odnotowuję intensywniejszą współpracę między parlamentami regionalnymi w południowej części Morza Bałtyckiego, co uzgodnili w kwietniu tego roku przedstawiciele odpowiednich organów z Polski i Niemiec.

Sprawa następna - to bezpieczeństwo obywateli. Z zadowoleniem odnotowuję, że szefowie państw przedłużyli do grudnia 2008 r. mandat Grupy Zadaniowej ds. Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej, powstałej kilka lat temu z inicjatywy byłego premiera RP Włodzimierza Cimoszewicza i premiera Szwecji Görana Perssona. Polska przywiązuje dużą wagę do współpracy w tym zakresie. Chcę podkreślić, że jest to także autentyczne osiągnięcie RPMB. Rezultaty naszej współpracy są wyraźnie widoczne np. w dużej liczbie spraw kryminalnych rozwiązanych przez policję. Powinniśmy uczynić więcej, by rozpropagować to osiągnięcie w środkach masowego przekazu, by wykazać, że nasza współpraca ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo obywatelskie.

Jeszcze kilka słów o bezpieczeństwie. Za 10 dni w Gdańsku odbędzie się międzynarodowa konferencja wysokiego szczebla na temat „Rozszerzenie UE, Polska i Nowi Sąsiedzi”. Będzie ona poświęcona różnym aspektom bezpieczeństwa pozawojskowego - społecznym, gospodarczym i obywatelskim. Konferencja ta jest organizowana we współpracy polsko - fińskiej. Jak mnie poinformowano część z Państwa zamierza wziąć w udział w tej konferencji.

Panie Przewodniczący,

Panie i Panowie,

Chciałbym teraz odnieść się do dwóch spraw wymienionych w tytule mojego wystąpienia - mianowicie: jakie są szanse i jakie wyzwania. Moim zdaniem największymi szansami dla regionu Morza Bałtyckiego są:

1. Dynamiczny rozwój gospodarczy, zwłaszcza w sektorach związanych z zaawansowanymi technologiami. 2. Silne związki regionalne, zwłaszcza kulturalne, historyczne, społeczne i edukacyjne. Nasz region, mimo skomplikowanej przeszłości, jest w stanie zademonstrować swoją jedność i tożsamość w nowym tysiącleciu. 3. Bogata sieć zdecentralizowanych organizacji i instytucji, uzupełniających i wspomagających oficjalne struktury rządowe. 4. Silne zaangażowanie polityczne UE, uwidocznione poprzez członkostwo Komisji Europejskiej w RPMB i politykę Wymiaru Północnego. Partnerstwo Rosja-UE, które w znacznym stopniu wiąże się z tym regionem, powinno być widziane jako okazja do wzmocnienia stosunków wielostronnych. Mam nadzieję, że również Instrument Nowego Sąsiedztwa przyczyni się do dalszego rozwoju naszego regionu.

Natomiast dwa główne wyzwania dla regionu Morza Bałtyckiego, to:

1. Określenie nowej roli RPMB po rozszerzeniu UE. Z pewnością nie będzie to łatwe ze względu na fakt, że trzy Państwa Bałtyckie oraz Polska same wciąż dostosowują się do wymogów członkostwa. Także decyzje dotyczące reformy struktur międzyrządowych RPMB muszą uwzględniać zadania związane z członkostwem w strukturach unijnych. 2. Ograniczone zasoby. W ciągu minionych lat opracowaliśmy w naszym regionie liczne ambitne projekty i programy. Jednakże ze względu na niedostatek środków finansowych wiele z nich zostało zrealizowanych w stopniu wysoce niezadowalającym, bądź w ogóle zawieszonych. Sprawy te podnoszono w czasie prac nad Planem Działania Wymiaru Północnego na lata 2004-2006. Mamy jednak nadzieję, że dostęp do unijnego planowania, zasobów i funduszy pozwoli na stopniowe rozwiązanie tego problemu.

Na zakończenie, Panie Przewodniczący, chciałem powiedzieć, że liczymy na Pana pomoc w wysiłkach podejmowanych przez RPMB i nasze przewodnictwo w tej organizacji. Opinie i sugestie przedstawione na dzisiejszej konferencji zapewne wspomogą nasze działania. Jesteśmy przekonani, że wzmocnienie związków między RPMB a Konferencją Parlamentarną Morza Bałtyckiego jest konieczne, pożyteczne i korzystne zarówno dla parlamentów, rządów jak i obywateli.

Proszę pozwolić mi zakończyć moje wystąpienie odwołaniem się do słów jednego z najwybitniejszych analityków bezpieczeństwa w naszym regionie, profesora Bo Huldta, który opublikował niedawno esej pt. „Dekada aktywności małych państw: zmiany w regionie Morza Bałtyckiego po Zimnej Wojnie”. Czytamy tam: „Dekada lat dziewięćdziesiątych stworzyła małym państwom, niejako dzięki dobrodziejstwom nowego pokoju, niepowtarzalną okazję do budowania bezpieczeństwa regionalnego, zgodnie z wyobrażeniami małych regionalnych potęg, i że państwa te wykorzystały okazję.” Miejmy nadzieję, że proces zapoczątkowany tak pomyślnie w latach dziewięćdziesiątych będzie kontynuowany i że uda nam się osiągnąć nasze cele w obecnej dekadzie i dalszej przyszłości.

Jeszcze raz chciałbym zapewnić, że wyniki tej konferencji, a także Państwa stanowisko w sprawie współpracy między RPMB a Konferencją Parlamentarną będą przedmiotem obrad Komitetu Wyższych Urzędników RPMB, zbierającego się w przyszłym tygodniu w Gdańsku.

5. Aktualności

Przejęcie przez Polskę prezydencji w Radzie Państw Morza Bałtyckiego.Krótka relacja z V spotkania Premierów RPMB, Laulasmaa (Estonia), 21 czerwca 2004 r.

Informacja nt. Konferencji Rozszerzenie Unii Europejskiej, Polska i Nowi Sąsiedzi oraz inauguracyjnego, w trakcie polskiej prezydencji, posiedzenia Komitetu Wyższych Urzędników RPMB.

W dniach 10-12 września br. w Gdańsku odbyła się międzynarodowa konferencja wysokiego szczebla pt. „Rozszerzenie UE, Polska i Nowi Sąsiedzi UE” poświęcona różnym aspektom bezpieczeństwa pozawojskowego - ekonomicznego (rynki finansowe, energetyka, stabilne warunki dla przedsiębiorstw), ratownictwa i społecznego (kontakty międzyludzkie, współpraca transgraniczna, rola organizacji pozarządowych. itp.). Konferencja w praktyce zainaugurowała polskie przewodnictwo w RPMB. Głównymi organizatorami byli: Fiński Komitet Bezpieczeństwa Europejskiego (STETE), Urząd Marszałkowski w Gdańsku i Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W konferencji udział wzięli przedstawiciele władz rządowych, samorządowych oraz sektora pozarządowego z państw złonkowskich RPMB, Białorusi i Ukrainy oraz wysocy funkcjonariusze organizacji międzynarodowych. Podczas otwarcia konferencji odczytane zostało posłanie od premiera M. Belki. MSZ reprezentował Podsekretarz Stanu Sergiusz Najar. Wśród innych głównych mówców byli m.in. Zastępca Sekretarza Generalnego NATO Minuto Rizzo i Sekretarz Generalny Nordyckiej Rady Ministrów Per Unckel. W obradach uczestniczyła także Alyson Bailes, Dyrektor Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem w Sztokholmie (SIPRI). Organizatorzy zapewnili także interesujący program towarzyszący (m.in. wizyta w bazie NATO w Gdyni). W przeddzień konferencji odbyło się posiedzenie Komitetu Wyższych Urzędników (KWU) RPMB, które zainaugurowało cykl posiedzeń w trakcie polskiej prezydencji. Nowym przewodniczącym KWU jest Ambasador Józef Wiejacz z MSZ. Omówione zostały zagadnienia z zakresu współpracy transgraniczej i subregionalnej w regionie Morza Bałtyckiego, wnioski ze spotkania premierów RPMB w Laulasmaa, przygotowania do posiedzenia Wyższych Urzędników ds. Wymiaru Północnego (21 października br., Bruksela), zwalczanie handlu ludźmi, wyniki konferencji parlamentarzystów w Bergen, przygotowania do konferencji rzeczników praw obywatelskich RPMB, a także sprawy wewnętrzne RPMB (plany grup roboczych - ds. Instytucji Demokratycznych i Bezpieczeństwa Radiologicznego; Eurofakultet; zmiany kadrowe w Sekretariacie; raport finansowy Komisarza RPMB). Przedstawiono także kalendarz wydarzeń w trakcie polskiej prezydencji (XIII sesja ministrów SZ odbędzie się 9-10 czerwca 2005 r., w Szczecinie).

---