MALARSTWO XIX WIEKU
KLASYCYZM
- Jacques Louis David (1748-1825)
- Jean Dominique Ingres (1780-1867)
- Winckelmann; A. Kaufman; Mens; Fussli; Gros; Gerard; Flaxman; Pruthon.
Klasycyzm, XVIII/XIX wiek, pojmowany jako nowy renesans. Związany był z oświeceniem i rewolucją francuską. Zmiana patrzenia na antyk (jako harmonijny ład i duchowość). Uniwersalność. Tematyka związana z antykiem (alegorie, mitologia). Antyiluzjonizm, rysunkowość, jasność, kontur, barwy podstawowe. Ideałem natura. Odwołania Winckelmann, Piranesi.
GIOVANNI BATTISTA PIRANESI - włoski grafik i architekt, uznawał wyższość sztuki rzymskiej nad grecką.
J.J. WINCKELMANN - ceni sztukę grecką, Historia sztuki starożytnej, zastosowal historyczną metodę do badań starożytności.
ANTON RAPHEL MENGS - portrety, klasycyzm Maria Luiza, księżna Parmy.
ANGELIKA KAUFMANN - przedstawicielka szwajcarskich malarzy. Malowała portrety.
FUSSELI -
JACQUES LOUIS DAVID
SERGEL
JEAN ANTOINE GROS - Napoleon pod Arcola
FRANCOIS GERARD
JOHN FLAXMANN
PIERRE PAUL PRUD'HON - Portret cesarzowej Józefiny.
JEAN AUGUSTE DOMINIQUE INGRES
Jest głosicielem neoklasycyzmu i sztuki rysowniczej. Jest uczniem Davida, wielbi antyk i studiuje greckie malarstwo wazowe, zafascynowany jest malarzami Quattrocenta, przede wszystkim twórczością Rafaela. Będzie miał wpływ na Degasa, Renoira…
Panna Riviere; Pani Riviere; Pan Riviere; Kąpiąca się; Jowisz i Tetyda; Edyp i Sfinks; Sen Osjana; Wielka odaliska; Roger uwalniający Angelikę; Antioch i Stratonike; Apoteoza Homera; Źródło; Jowisz i Antiope; Odaliska z niewolnicą; Łaźnia turecka.
FRANCISCO GOYA Y LUCIENTES (1746-1828)
MALARSTWO ANGIELSKIE
- William Hogarth (1697-1765); Thomas Gainsbrough (1727-1788); sir Joshua Reynolds (1723-1792); William Blake (1757-1827)
- J. Constable; W. Turner; Bonnington pejzażyści
WILLIAM HOGARTH (1697-1764)
Analiza piękna traktat
Słynne cykle Progreses, np. życie rozpustnicy, modne małżeństwo - rys dydaktyczny, moralizatorskość i satyryczność.
Obraz jest sceną, ludzie to aktorzy.
Nowy akcent - sztuka nastawiona na służbę społeczną.
Nowa koncepcja postaci - zwykli ludzie.
Cykle Hoghartha zwykle przedstawiają jakiś dramat/tragedię.
Wpływy francuskiego baroku i rokoka.
Ostra satyra społeczeństwa
Wyprawa na ryby, Portret rodziny Jefreysów.
Cykle grafik (miedzioryty): CYKL Kariera kurtyzany, Stypa nad trumną Mary (ostatni miedzioryt z cyklu); CYKL Kariera marnotrawcy/rozpustnika (Spadek po skąpcu, Poranek, Orgia w gospodzie, Aresztowany za długi, Małżeństwo z bogatą staruchą, Dom gry, Więzienie, Dom obłąkanych)
CYKL obrazów Modne małżeństwo (Kontrakt małżeński, Śniadanie, Wizyta u szarlatana, W salonie pani). To nie tylko „nowożytny moralitet” na temat snobizmu i obyczajów arystokracji ale i dynamiczne dzieło sztuki namalowane z dużą wrażliwością.
Hogarth wykazuje że dobre malarstwo może być inteligentne i dowcipne.
Uwiedzenie: przed, Uwiedzenie: po.
CYKL Pracowitość i lenistwo (o dwóch czeladnikach; dobry chodzi do kościoła i nie pije, leniwy gra w kości, koniec cyklu - leniwy zostaje powieszony).
Befsztyk angielski (mnich gładzi się po brzuchu na widok wielkiego kawałka mięsa).
Konsultacja agentów wyborczych (w duchu holenderskim)
Portret służących malarza (indywidualizm ujęcia); Dzieci doktora Grahama.
Portrety osób z artystycznych środowisk
Autoportret z psem.
Dziewczyna z krewetkami portret, inspiracje Fransem Halsem.
CYKLE malarskie: Wybory (Bankiet przedwyborczy, Pochód zwycięzców), Cztery pory dnia (Noc).
Przyprowadzenie Mojżesza do córki faraona - temat biblijny,
Scena z „Burzy” Szekspira.
Thomas Gainsbrough (1727-1788)
Styl rysunku wywodzący się z rokoka, członek rady Rogal Academy.
Portrecista i pejzażysta, wpływy Hoghartha i Hamana.
Kopiował dzieła mistrzów holenderskich, np. Ruisdaela.
Stworzył nowy typ angielskiego pejzażu.
Wielki niezależny geniusz osiemnastowiecznego malarstwa angielskiego.
Zaczynał od nieporadnych, naiwnych dzieł, późna twórczość przedstawia lekko zamgloną impresyjność.
Portret państwa Andrews arcydzieło wczesnego okresu, młody dziedzic i jego zona siedzą przy snopach zboża. Z wielką łatwością chwytał podobieństwo.
Córki artysty - dziewczęta nieco melancholijne, nie olśniewające urodą, ale widziane obiektywnie i zadziwiająco bezpośrednio.
Portret Lady Mary Howe (wydłużona postać eleganckiej arystokratki, charakterystyczne ujęcie z dołu).
Spacer poranny - portret małżeństwa, nowo pobrana para przechadza się wśród niego mglistej zieleni, a wszystko ma lekki wdzięk szkicu: wstążki, draperie a także delikatna biel puszystego psa.
Wodopój artysta doprowadza do perfekcji osiemnastowieczne zespolenie idealizmu ze studium natury.
Krajobraz z Suffolk z krowami i pasterzem.
Rozmowa w parku.
Pejzaż z drzewami, chatą i osłami.
Lucy i Heneage Lloyd.
Lady Alston.
Wóz żniwiarzy.
Sir Benjamin Truman
Tristram i Fox (psy).
Panienki Stoper
Mrs. Sarah Siddons.
Joshua Reynolds (1723-1792)
Założył prywatną pracownię malarstwa (był prezesem Akademii Królewskiej), wpłynął na podniesienie rangi artysty w społeczeństwie angielskim.
Dość intymne portrety arystokracji angielskiej, kobiet, postaci z życia artystycznego.
Książę Malborough z rodziną - skomponowana wyszukana grupa.
Pułkownik Tarleton - obraz świadczy o wrodzonej skłonności Reynoldsa do baroku.
Nelly O'Brien - nie syntetyzował wdzięku postaci, ale przekazał go w portrecie solidnie skomponowanym.
Garrick między tragedią a komedią
Master Thomas Lister
Miss Crewe - jeden z portretów dziecięcych.
Lady Worsley
Autoportret
Amor rozwiązujący szarfę Wenus
Wenus z amorkiem
Chłopiec w czarnym kapeluszu
William Blake (1757-1827)
Nadzwyczajna wyobraźnia tego malarza, rytownika i poety bulwersować będzie nieustannie brytyjską sztukę. Blade bardzo wcześnie zaczyna oddawać się dwóm pasjom - malarstwu i literaturze. Wszakże cała jego twórczość zdaje się być buntem przeciwko obowiązującym artystycznym modom. Ta samotna podróż do granic własnego ducha zaowocuje stworzonym w odosobnieniu, przesiąkniętym oryginalną i niepokojącą metafizyką dziełem. Bliski estetycznym poglądom Fusslego, Blake tworzy obrazy poddając gwałtownej krytyce zarówno instytucje polityczne jak i kanony filozoficzne i religijne epoki. Ten niezwykły wizjoner zostanie w końcu uznany za jednego z największych twórców swoich czasów.
Odejście od sztuki oficjalnej
Stworzenie świata
Bóg stwarzający Adama
Newton
Hekate (Blake wypracowuje własną oryginalną technikę. Łączy malarstwo i drukarstwo)
Nabuchodonozor (monotypia - odbity z namalowanego obrazu na metalowej płycie, uzupełnia akwarelą i piórkiem. Większość kompozycji służy Blake'owi jako ilustracje do jego tekstów poetyckich).
Litość
Oberton, Titania i Puk tańczący z duszkami
Dzieciątko Jezus śpiące na krzyżu
Pokłon Trzech Króli
Rzeka życia
Trzecie kuszenie
Czerwony smok i kobieta przyodziana w słońce
Sąd ostateczny
Upadek człowieka
Ilustracje do „Jerozolimy” (poematu W. Blake'a)
Ilustracje do „Boskiej komedii”
PEJZAŻ ANGIELSKI
Przełom XVIII i XIX wieku. W Anglii następuje systematyzacja pejzażu, rozwija się malarstwo akwarelowe.
JOHN CROMME I RICHARD BONNINGTON - PODSTAWY MALARSTWA PEJZAŻOWEGO.
JOHN CROMME - pochodził z Norwich, założył stowarzyszenie artystów w Norwich, malował morskie wybrzeża, przedstawienia angielskich pół, wrzosowisk + ewentualny sztafaż, (Wiatrak na wrzosowisku).
RICHARD BONNINGTON - malował przedstawienia nieba i chmur, malarstwo nastrojowe (Wybrzeże w Pikardii), wpłynął na Turnera.
J O H N C O N S T A B L E (1776-1837) - studiował w Royal Academy, pracował głównie w Londynie, wystawiał na Salonie paryskim. W jego malarstwie charakterystyczne są efekty światłocieniowe i atmosferyczne, spontaniczność malarska, różnorodność interpretacji podobnych motywów. W malarstwie olejnym próbował zachować efekty malarstwa akwarelowego. Bardzo rozjaśniał paletę, kładła nacisk na kontrasty, malował olejno w sposób szkicowy. Charakterystyczne są obrazy prowincji: Pień drzewa, Plaża w Brighton, Studium pnia wiązu, Studium chmur (akwarela), Wiatrak i pasące się bydło, Kwiaty, Dedham Vale, Budowa barki, Studium wozu i koni, Flatford Mill, Wóz siana, Katedra w Salisbury, Wzburzone morze (wykorzystuje kilka różnych technik aby lepiej oddać morze, śmiałość faktury i kolorów płócien), Pole zboża.
Constable jest prekursorem nowoczesnego malarstwa pejzażowego. Maluje pejzaże kiedy ten gatunek w malarstwie nikogo nie interesuje. Jest niechętny portretom. Jego twórczość pozostaje w całkowitej sprzeczności z malarskimi regułami przełomu XVIII i XIX wieku. Constable odgrywa pierwszorzędną rolę w odnowie malarstwa pejzażowego w Anglii, wynosi on tę sztukę do poziomu doskonałości. Miał wpływ na szkołę Barbizon ( T. Rousseau).
W I L L I A M T U R N E R (1775-1851) - Studia w Royal Academy, inspiracje Rembrandtem, Ruisdaelem, Poussinem… akwarelista. Od 1807 r. zaczął malować olejne szkice (pejzaże znad Tamizy), próbował uzyskać efekt akwareli. Malarz operujący poetyką szkicu. Pewna jedność światła, koloru i przestrzeni, był romantycznym typem wędrowca (odbywał też wędrówki piechotne). Motywy marynistyczno-batalistyczne. W jego malarstwie idee romantyczne, żywioły, na ogół motywy odrealnione. Studia w plenerze, ujęcia horyzontalne, płaskie. Najciekawsza jest jego twórczość związana z Anglią (widoki morskie, studia chmur). Też tematy historyczne, mitologiczne, biblijne. Turner przestawia to co nieuchwytne, niematerialne, zjawiska świetlne i barwne, przejrzystość i ruch… szukając własnych środków wyrazu artysta poświęca się obserwacji żywiołów przyrody takich jak ogień i woda. Jego ulubione tematy to burza, sztorm, wschody i zachody słońca. Ale ta sztuka przedstawia nie tylko naturę, lecz przede wszystkim tworzące ją siły. Barwy Turnera wychodzą poza tradycyjne ramy kolorystyki - stosuje barwy chromatyczne i kolory czyste, używa dużo bieli. Świat, który objawia przed nami niczym iluminacje, jest efektem wyjątkowej wyobraźni malarza i mistrzostwa jego kunsztu malarskiego. Wizyjne kompozycje Turnera odkrywają przed nami niekończące się moce, jakimi dysponuje sztuka.
Panorama Florencji
Wenecja: most westchnień
Góra Coniston rankiem, Cumberland
Upadek Kartaginy
Eneasz i Dydona
Wenecja, widok wyspy Giudecca od wschodniej strony
Wenecja Piazzetta
Forum Romanum
Rzym widziany z Watykanu
Widok Orvieto
Jessica (temat z „Kupca Weneckiego”)
Pożar parlamentu
Pożar Rzymu
Krajobraz z rzeką i zatoką w oddali
Słońce nad jeziorem
Spokój - pogrzeb na pełnym morzu
Ostatnia droga Temeraire'a
Burza śnieżna - parowiec przed wejściem do portu
DZESZCZ PARA SZYBKOŚĆ
ROMANTYZM FRANCUSKI
Theodore Gericault; Eugene Delacroix
T H E O D O R E G E R I C A U L T (1791-1824)
Pochodził z Rouen, w młodości kopiował malarzy XVII wiecznych (Rubens, Velasquez)
Duże znaczenie miał dla jego twórczości pobyt we Włoszech.
Wyścigi bez jeźdźców, 1817 - uczestniczyły wyłącznie konie, zerwanie z regułami klasycyzmu.
Tratwa Meduzy - 1818 - statek francuski który rozbił się u wybrzeży Afryki; elementy patetyczności, obraz budowany piramidalnie i po przekątnej, statek widoczny na horyzoncie, do aktu po lewej stronie pozował Delacroix, scena przerażenia i martwoty, między śmiercią i nadzieją, zawiera wszystkie elementy romantyzmu.
Malował portrety w zakładzie dla umysłowo chorych pod Paryżem, portrety obłąkanych Monomani (Monomania hazardu, Monoman porywacz dzieci, Monoman kradzieży).
Oficer szaserów podczas ataku 1812 - bardzo dynamiczny konny portret, nawiązuje do barokowego figura serpentinata. Estetyka śmiałych pociągnięć pędzla, malowany z rozmachem, nerwowymi, szerokimi i grubymi dotknięciami pędzla. Chce osiągnąć kolory ciepłe i olśniewające jakie podziwia u Rubensa i Tycjana.
Pięć koni odwróconych zadami w stajni
Portret karabiniera
Leda i łabędź
Wyścigi konne luzaków
Portret Luizy Vernet
Derby w Epsom
Gipsownia
Gericault próbował różnych technik, od rysunku po rzeźbę, od litografii po malarstwo olejne, od akwareli po gwasz… pociągały go rozmaite tematy: sceny rodzajowe, portrety, kompozycje monumentalne… bezustannie zmieniał i odnawiał swój styl.
Malował konie (temat romantyczny) przedstawiał je w akcji, w boju, w wyścigowym biegu.
Romantyzm Gericaulta miał być odpowiedzią na klasyczne „banały”
E U G E N E D E L A C R O I X (1798-1863)
Przyjaźnił się z Geriault, znał Boningtona (pejzażysta angielski)
Zainteresowanie Rubensem i Rembrandtem
Wpływy angielskie: Turner, Constable …
CECHY: czyste kolory, natura „słownikiem” z którego wybierał elementy, świat fantastyki.
Barka Dantego 1822, nawiązuje do Tratwy Meduzy, odwołania do twórczości Dantego (fascynacje nieklasyczne). Dante przebywający w piekle, na łodzi. Obraz przeciwstawia się panującej wówczas szkole neoklasycznej, Delacroix przedkłada spontaniczność malarskiego wyrazu nad dokładność wykonania, przywiązuje większą wartość do koloru niż do rysunku. Kolor tworzy strukturę całej kompozycji, nadaje kształt ciałom, a nie jak np. u Gericault - gra półcieni. Delacroix buduje kolorami malarską przestrzeń nadaje głębię i bez wahania używa ładunku ekspresyjnego właściwego barwom. Inspiracją do obrazu było „Piekło” Dantego. Pełen tytuł obrazu brzmi Flegiasz przeprawia Dantego i Wergiliusza przez jezioro, które otacza mury piekielnego ogrodu Dite.
Rzeź na Chios - 1824, walka Greków o niepodległość, scena klęski, postaci umierają
Dziewczyna na cmentarzu
Wolność wiodąca lud na barykady - 1830 - alegoryczna postać kobieca; scena z rewolucji lipcowej.
Śmierć Sardanapala - 1827 - fascynacje Wschodem, król Asyryjski Sardanapal każe zniszczyć wszystkie swoje dobra i poddanych.
Kobieta z papugą - 1827, studium aktu.
Kobiety algierskie - 1834 - !! technika zapowiada początki impresjonizmu, po podróży artysty do Maroka, technika malarska polega na zestawianiu czystych kolorów nadających światło kompozycji, dzięki czystym kolorom udaje się artyście oddać efekt migotania i połysku lustra oraz biżuterii
Wesele żydowskie w Maroku - temat orientalny.
Szkicownik artysty - obejmował sceny malowane na podwórzach, pejzaże - nowy sposób rejestracji plamy barwnej.
Autoportret w zielonej kamizelce
Portret Fryderyka Chopina
Wkroczenie krzyżowców do Konstantynopola
Sprawiedliwość Trajana
Porwanie Rebeki
Owidiusz u Scytów
Konie arabskie walczące w stajni
Polowanie na lwa
Walka Jakuba z aniołem
Heliodor wygnany ze świątyni
Ofelia
Kult wielkich postaci sztuki, literatury: Przedstawienie Michała Anioła w pracowni.
PEJZAŻYŚCI FRANCUSCY
Szkoła Barbizon - Théodore Rousseau (1812-1867). Obok Rousseau trzon szkoły Barbizon stanowili: Charles Daubigny (1817-1878), Narcisse Diaz de la Peña (1808-1876), Jules Dupré (1811-1889). Później nieco dołączył się Adolphe Monticelli (1824-1886) oraz Edouard Lépine (1835-1892). Przez pewien czas związany z barbizończykami był Millet, a także Constantin Troyon (1810-1863).
REALIZM FRANCUSKI
- Gustave Courbet (1819-1877)
- Jean Francois Millet (1816-1879)
- Honore Daumier (1808-1879)
- Camille Corot (1796-1875)
ROMANTYZM NIEMIECKI
- Nazareńczycy (Johann Friedrich Overbeck [1789-1869])
- C. D. Friedrich; Otto Runge
PRERAFAELICI - Edward Burne-Jones; Dante Gabriel Rossetti; Ford Madox Brown; William Hunt; John Millais; William Morris; Walter Crane.
IMPRESJONIZM - Claude Monet; Edouard Manet; Auguste Renoir; Edgar Degas; Camille Pissarro; Alfred Sisley.
POSTIMPRESJONOZM - Vincent van Gogh ; Paul Gauguin; Georges Seurat ; Paul Cézanne.
6