15.04.2008
Przemiany szkolnictwa średniego w XIX wieku - gimnazjum neohumanistyczne i realne. Uniwersytety i ich znaczenie w XIX w.
Szkolnictwo średnie dawało ogólną kulturę, przygotowanie do bycia urzędnikiem; dawało start do życia dorosłego zwłaszcza w rodzinach, które było na to stać.
Największy wpływ na rozwój szkół średnich miał neohumanizm
NEOHUMANIZM - rozwijał się na przełomie XVIII i XIX w.; odwoływał się przede wszystkim do kultury greckiej w starożytności, a nie rzymskiej jak humanizm. Powrót do Kalokagatii - zaczęto cenić wartości wewnętrzne, charakterystyczne dla każdego człowieka, zaczęto rozwijać indywidualne zdolności w pedagogice, a nie tylko przekazywać wiedzę, która jest ulotna - kształcenie formalne.
Kształcenie formalne zapanowało w dydaktyce XIX wieku.
Filozofia idealistyczna (Kant) miała także wpływ na panującą wtedy dydaktykę i język.
Kształcenie w języku greckim + kształcenie w innych językach, w tym w jeżyku ojczystym.
Uczono literatury klasycznej, analizowano utwory, nauka języków.
Reformy w duchu humanistycznym - gł. Niemcy.:
W. van Humbololt - zwolennik Pestalozziego. Zajmując się oświatą w Prusach podniósł znaczenie szkoły średniej poprzez wprowadzenie egzaminu dla nauczycieli, którzy musieli mieć odpowiednie wykształcenie (studia wyższe) i tylko Ci, którzy ten egzamin zdali mogli uczyć w szk. średniej. Nauczyciele byli świeccy.
Wprowadzenie egzaminu maturalnego, którym kończyły się gimnazja (1812) i matura umożliwia pójście na uniwersytet.
J. F. Herbart (1776- 1841) brał udział w reformie Humboldta; po studiach pracował jako nauczyciel opiekując się trzema synami namiestnika w Szwajcarii; swoje poglądy pedagogiczne oparł na doświadczeniu empirycznym jak Pestalozzi, na którym się wzorował, ale w przeciwieństwie do niego Herbart służył edukacji klas wyższych.
W 1802 roku habilitował się na uniwersytecie w Getyndze z pedagogiki -> pierwsza habilitacja z pedagogiki -> przejął katedrę po Kancie.
Do tej pory wypowiadano się na tematy pedagogiczne w sposób literacko-filozoficzny. Herbart postanowił to zmienić i doprowadzić do tego, aby była nauką. Wyraził to w swoich dziełach:
"Pedagogika ogólna" 1806
"Zarys wykładów pedagogicznych" 1835
Podstawy filozoficzne pedagogiki:
Herbart oparł pedagogikę o dwie nauki pomocnicze: etykę (wskazuje na cele kształcenia; do etyki też estetykę) i psychologię (wskazuje na przeszkody jakie możemy napotkać).
Cel kształcenia etyki:
Kształcenie naszych charakterów, które miałby być nacechowane:
doskonałością
życzliwością
prawością
słusznością
wew. wolnością
Psychologia intelektualistyczna i mechaniczna - pierwotnym elementem jest wiedza; jeśli chce się zmienić człowieka, to trzeba zmienić jego wyobrażenie, wiedzę.
Pedagogika ogólna dzieli się na:
kierowanie -organizacja zajęć
karność - związana z nauczaniem, dyscyplina, przymus - kary cielesne, ale nie można z nimi przesadzać
nauczanie - główna część
Herbart zaleca, aby rozbudzić w wychowankach wszechstronność.
Wielostronność zainteresowań i dobry charakter to cel pedagogiki ogólnej. (Wiedza wpływa bezpośrednio na charakter człowieka).
Kładł nacisk na pogłębianie wiedzy:
skoncentrowanie się na przedmiocie (zgłębianie)
kojarzenie
tworzenie systemu
metoda (samodzielna już praca, metodyczne myślenie).
Jego formalizm był krytykowany:
Program nauczania - skierowany do elity społecznej - wszechstronny.
Przedmioty humanistyczne: jęz. ojczysty, j. nowożytne, literatura hist., geografia, filologie - zwłaszcza grecka.
Jest za ścisłą współpracą szkoły z rodzicami.
Wych. męskie
Herbart zasłużył się jako teoretyk nauczania, dydaktyk, twórca pedagogiki - zdefiniował pierwsze pojęcia.
Gimnazjum realne (rozwój mam miejsce w XIX wieku). Jest odpowiedzią na zapotrzebowanie przygotowania dzieci do życia codziennego, wprowadzono przedmioty ścisłe i przyrodnicze. Na początku nie kończyła się maturą, więc studia nie były możliwe, ale później się to zmieniało.
Herbert Spencer (1820-1903) program filozofii syntetycznej (poglądy Darwina), widział społeczeństwo i jego pracę w aspekcie organizmu.
"O wychowaniu umysłowym, moralnym i fizycznym" - książka bardzo popularna w XIX wieku.
Krytykował szkołę klasyczną, gdyż przedkłada to , co interesujące nad to co przydatne i praktyczne, nauka opiera się na pamięciowym zapamiętywaniu.
Wg. H. Spencera szkoła powinna przygotowywać do walki o byt, więc wiedza:
anatomiczna
służąca do zdobywania środków utrzymania - wiedza praktyczna: logika, arytmetyka, geometria, mechanika, fizyka, chemia, astronomia, wiedza o społeczeństwie.
wiedza dążąca do założenia i utrzymania rodziny: wiedza pedagogiczna.
wiedza służąca wypełnianiu obowiązków społecznych, orientacja polityczna.
wiedza służąca odpoczynkowi (Arystoteles)
Poglądy Spencera są skrajnie utylitarystyczne (praktyczne). Przeciwstawia się karaniu cielesnemu. Agnostyk - nie wypowiada się pod kątem religii.
Spencer wskazywał na anachroniczny charakter szkoły klasycznej, upowszechnił nauczanie praktyczne/realne.
Szkoły wyższe (Uniwersytety)
Znajdowały się w stanie upadku: zmniejszone zainteresowanie uczniów, małe wpływy pieniężne, okres wojen. Trwa to do połowy XVIII wieku.
Uniwersytety nie prowadziły badań naukowych. Część młodzieży uczyła się w Akademiach Rycerskich.
Uniwersytety wyszły z kryzysu, gdy zostały połączone z państwem, gł. Niemcy.
3 typy Uniwersytetów:
typ angielski
typ francuski
typ niemiecki
ad. 1
Uniwersytety prywatne (Cambridge i Oxford), praca indywidualna; jeden uczeń na jednego profesora. Nauczano ludzi z klas zamożnych, którzy nie szukali wiedzy specjalistycznej; wychowanie na gentlemana, ogólne wykształcenie, nauka powierzchowna + formy życia towarzyskiego (sport) - zawieranie przyjaźni, umiejętności interpersonalne.
Uniwersytety tradycyjne (konserwatywne; nie prowadziły badań, zarządzały nimi rady złożone z absolwentów).
Niezależne od państwa
ad. 2
Powstały w okresie napoleońskim.
Nie prowadziły badań naukowych; miały charakter zawodowy. Nie odgrywały żadnej roli w życiu społecznym i kulturowym.
ad. 3
Najbardziej popularny typ.
zasada wolności, głoszenie z katedr przekonań profesorów. - wolność nauczania
Uniwersytet jako jednostka nauczania i badania naukowego.
Zadania Uniwersytetu Niem:
rozwijanie badań
kształcenie uczonych
kształcić fachowców dla państwa
Uniwersytet w Berlinie - podstawa/wzorzec. Bardzo ważne są wydziały filozoficzne.
Autonomia samorządu i wybór dziekana, prodziekanów etc.
Ma prawo jurysdykcji nad uczniami.
Na studia mogli iść tylko Ci, którzy zdali maturę. => poziom Uniwersytetu podniósł się.
Uniwersytety b. szybko rozwijały się. Inne szkoły wyższe zaczęli naśladować Uniwersytety. W ten sposób ukształtował się europejski system szkolny. System elementarny, szkoły średniej, uniwersytety.