42
NOWOCZESNE
INSTALACJE ANTENOWE (1)
WiększoS
ć producentów stosuje jednolity
Instalacje antenowe
sposób oznaczania anten, po nazwie lub
pojawiły się w Polsce
symbolu producenta podaje liczbÄ™ elemen-
w latach
tów i kanały robocze. I tak, zapis xx 11/6-12
szeS
ćdziesiątych,
oznacza antenÄ™ o 11 elementach, pracujÄ…-
cą w kanałach od 6 do 12.
głównie były to
Cieszące się dużą popularnoS
ciÄ… anteny
instalacje zbiorcze
z reflektorem siatkowym (rys. 1) i dipolami
w domach
połączonymi synfazowo są przydatne, gdy
wielorodzinnych, wszystkie programy nadawane sÄ… z jedne-
go kierunku, a w miejscu odbioru nie ma
do odbioru dwóch
odbić. Warto przypomnieć, iż anteny siatko-
programów telewizji
we są stosunkowo odporne na zakłócenia
publicznej
przychodzące z dołu i góry, gdyż synfazo-
we połączenie dipoli w pionie zawęża cha-
oraz programów
rakterystykÄ™ promieniowania anteny w pio- Rys. 1. Popularna antena siatkowa
radiofonicznych.
÷
szerokopasmowa ASP-8A na kanaÅ‚y 6÷60
nie, jednoczeS
nie zwiększając zysk.
i eszkańcy Typowa instalacja ma antenę radiową jed-
nadawane w kanaÅ‚ach 21÷39, a druga 40÷60.
domków jed- noelementową, np. 1/RZ lub 1/RUZ (o cha-
Wówczas każda antena odbiera grupę kana-
norodzi n- rakterystyce zbliżonej do dookólnej). Takie
łów nadawanych z jednego kierunku.
nych nie anteny są stosowane w niedużej odległoS
ci
Obecnie w Polsce nie pracujÄ… nadajniki po-
interesowali od nadajników, zwłaszcza w miastach, gdzie
wyżej 60 kanału; prawdopodobnie będą
się wówczas stacje radiowe mają nadajniki rozmieszczo-
tam nadawane programy cyfrowe z modu-
takimi insta- ne w różnych punktach miasta.
lacjÄ… OFDM.
lacjami. Do- W przypadku odbioru z odległoS
ci kilkuna-
W zwiÄ…zku z zaprzestaniem nadawania
piero po 1990 roku, gdy pojawiło się wiele stu kilometrów i większej zaleca się stoso-
w zakresie tzw.  dolnego UKF oraz na ka-
programów radiowych, a póx
niej i telewi- wanie kierunkowych anten wieloelemento-
naÅ‚ach 1÷5 współczesne instalacje anteno-
zyjnych wzrosło zapotrzebowanie na insta- wych, np. 3/RZ lub 5/RZ.
we pracujÄ… w zakresie 87,5÷862 MHz
lacje umożliwiające odbiór wielu progra- Ze względu na duże moce nadajników pra-
(tabl. 1).
mów, na wielu odbiornikach.Typowa insta- cujących w zakresie III (zazwyczaj pierwszy
Zwrotnica
lacja antenowa przeznaczona dla budynków program Telewizji Polskiej), duże wysokoS
ci
Kilka anten można połączyć za pomocą
małych lub S
rednich ma do 200 gniazd, zawieszenia anten oraz większą wysokoS
ć
układu filtrów pasmowoprzepustowych, gór-
a do wzmacniania sygnałów jeden wzmac- skuteczną anten, i mniejsze szumy głowic
noprzepustowych, dolnoprzepustowych, pa-
niacz lub zestaw wzmacniający. Większą in- odbiorników, najczęS
ciej stosowane sÄ… an-
smowozaporowych oraz sumatorów zbu-
stalację nazywa się już siecią kablową. teny kilkuelementowe Yagi-Uda, np. 7/6-12
dowanych z wykorzystaniem transformato-
W tym artykule będą opisane instalacje za- lub 11/6-12.
rów w.cz. W technice antenowej taki filtr
wierające do 20 gniazd, najczęS
ciej spoty- Trudniejsze warunki odbioru w IV i V zakre-
kane w domkach jednorodzinnych. Cha- sie, a czasem także mniejsze moce nadaj- Tablica 1. Zakresy częstotliwoS
ci stosowane w AIZ
rakterystyczne dla nich jest stosowanie jak ników, powodują iż niezbędne jest stoso- oraz sieciach kablowych
najmniejszej liczby anten, szerokopasmo- wanie anten o większym zysku niż w za-
wych lub zakresowych wzmacniaczy oraz kresie III czy na UKF. W większoS
ci przypad-
rozprowadzanie programów radiofonii ultra- ków wystarcza jednak 19-elementowa ante-
krótkofalowej. na Yagi, pracująca na kanałach od 21 do 60.
Przy większych odległoS
ciach i silnych odbi-
Elementy składowe instalacji
ciach trzeba stosować anteny o większym
zbiorczej
zysku i kierunkowoS
ci, pracujÄ…ce w grupach
kanałów, np. 19/40-60 lub kilkudziesięcio-
Anteny
elementowe anteny z direktorami typu X.
W instalacjach antenowych powinno siÄ™
Przy odbiorze wielu programów na jednej
stosować osobne anteny na każde pasmo,
zazwyczaj są to anteny Yagi-Uda. W trud- antenie, mogą wystąpić trudnoS
ci z elimina-
nych warunkach odbioru są zalecane ante- cją odbić. Problem można rozwiązać stosu-
jąc dwie lub więcej anten. W najprostszym
ny z direktorami typu X, które mają większy
przypadku jedna antena odbiera programy * Już niewykorzystywane
zysk i kierunkowoS
ć niż anteny Yagi-Uda.
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2001
43
PORADY
jest nazywany zwrotnicą. Umożliwia on wizyjnych lub złącza F, takie jak w tunerach
przesłanie jednym przewodem sygnału z kil- satelitarnych. Sporadycznie można też spo-
PRS-0204F
PRS-0204F
ku anten do odbiornika. Produkowane są tkać złącza CM-050. W przypadku zwrotnic
zwrotnice o różnych kombinacjach wejS
ć. i wzmacniaczy masztowych stosuje się złą- GAR BG/DK GAR BG/DK
Typowa zwrotnica ma jedno wejS
cie na za- cza skręcane. Istnieją różne warianty złącz
Rys. 3. Sieć rozgałężna
kres UKF, jedno na zakres III i dwa wejS
cia w zależnoS
ci od S
rednicy przewodu. ZÅ‚Ä…cza
na pasmo UHF. F sÄ… oznaczane S
rednicą przewodu, do które-
Wzmacniacz go pasują, przy czym najczęS
ciej spotykane
W większoS
ci przypadków poziom sygnału są złącza F 5,5 mm (do YWD 75-0,59/3,7),
na gniex
dzie antenowym niższy niż 55 dB, F 6 mm (CF-56), F 6,5 mm (CTF-81, CTF-
PRS-0204F PRS-0204F
uniemożliwia dobry odbiór. Przyczyną mo- 113), F 6,8 (KOKA 709, KOKA 799).
że być małe natężenie pola elektromagne- Multiswitche
GAP- 18 BG/DK
tycznego w miejscu odbioru lub spadek mo- Multiswitch (rys. 2) to elektroniczne urzÄ…dze-
GAP- 16 BG/DK
cy sygnału na pasywnych elementach insta- nie umożliwiające dołączanie dowolnego wyj-
GAP- 14 BG/DK
lacji (rozgałęx
niki, odgałęx
niki, przewody, S
cia do dowolnego wejS
cia. Jest to przełącz- GAP- 10 BG/DK
zwrotnice, gniazda). Można to skompen- nik działający w zakresie od 950 do 2150
Rys. 4. Sieć przelotowa
sować stosując odpowiedni wzmacniacz. MHz (a nawet 2400 MHz). Możliwe jest także
Wzmacniacze mogą być przystosowane dołączenie zwykłej instalacji antenowej (46 prowadzanie sygnału satelitarnego. W tym
do montażu na zewnątrz, na maszcie, mo- do 862 MHz) tak, aby jej sygnały były za- rodzaju instalacji stosuje się wyłącznie gnia-
zda abonenckie nieprzelotowe _ o małym tłu-
gą mieć kilka wejS
ć i mogą być dostosowa- wsze na każdym wyjS
ciu multiswitcha. Oba sy-
mieniu sygnału.
ne do zasilania  po kablu . WiększoS
ć gnały doprowadza się jednym przewodem,
Instalacja antenowa z sieciÄ… rozdzielczÄ…
wzmacniaczy masztowych ma jedno wejS
cie a rozdział jest dokonywany w gniex
dzie u abo-
typu przelotowego  rys. 4. Jej zaletÄ… jest
na pasmo UKF, jedno wejS
cie na zakres III nenta. Gniazdo takie ma wyjS
cie satelitarne do
Å‚atwoS
ć wykonania i małe zużycie przewo-
i dwa wejS
cia na pasmo UHF. Możliwa jest dołączenia tunera, telewizyjne oraz radiowe.
dów, a wadą, duże tłumienie, większe niż
też niezależna regulacja wzmocnienia każ- Musi także przepuszczać napięcie stałe i sy-
w sieci rozgałęx
nej. Stosuje siÄ™ tu gniazda
dego wejS
cia.
przelotowe _ o dużym tłumieniu odgałęzie-
Zaleca się by, w miarę możliwoS
ci wzmac-
nia (sprzężenia) oraz gniazda końcowe (wy-
niacz był zamontowany blisko zestawu posażone w rezystor zakończeniowy) _ tak-
że o dużym tłumieniu, przeznaczone do
antenowego.
stosowania w zakończeniu pionów abo-
Rozgałęx
niki, odgałęx
niki
nenckich. Tego rodzaju rozwiązanie było
Podział mocy sygnału, z zachowaniem wa-
dawniej powszechne w dużych domach.
runków dopasowania, na kilka odbiorników,
Gniazda przelotowe sÄ… produkowane w  ty-
jest realizowany za pomocą rozgałęx
ników,
poszeregach o zróżnicowanym tłumieniu
Rys. 2. Multiswitch SMS-9940 4-wyjS
ciowy
dzielących sygnał równo i odgałęx
ników
przyłączenia, od 10 do 25 dB, np. GAP-10
dzielących sygnał na kilka nierównych czę-
BG/DK, GAP-14 BG/DK, GAP-16 BG/DK,
gnały sterujące (22 kHz i DiSEqC) z wyjS
cia
S
ci. Każdy rozgałęx
nik może pracować ja-
GAP-18 BG/DK, GAP-20 BG/DK. TÅ‚umienie
tunera. Dla tunera multiswitch  jest widziany
ko sumator i służyć np. do połączenia sygna-
przyłączenia powinno być tak dobrane, aby
jak konwerter satelitarny, a przełączanie między
łów z anten telewizji naziemnej i modulato- na każdym z gniazd był zbliżony poziom.
jego wejS
ciami następuje przez zmianę napię-
Praktycznie, gniazda mają tak dobrane tłu-
ra. W instalacjach indywidualnych najpro-
cia wysyłanego przez tuner (14 lub 18 V), obe-
mienia, aby przy odległoS
ciach 2,5÷3,5
S
ciej jest dokonać podziału na rozgałęx
ni-
cnoS
ć lub brak sygnału 22 kHz, oraz w przypad-
m między nimi i zastosowaniu kolejnych
ku.Najlepiej stosować urządzenia znanych
ku multiswitchy 9-wejS
ciowych  dodatkowo sy-
gniazd z szeregu, uzyskać taki sam poziom
firm, np. Satel, Vector czy Telkom Telmor.
gnałem n B r lub sygnałem DISEqC. Do
na każdym z nich.
Przewód
multiswitcha można dołączyć zarówno tunery cy-
Paweł Król
Dotychczas powszechnie stosowano prze-
frowe, jak i analogowe.
wód koncentryczny YWD 75-0,59/3,7 lub
podobny. Bez wątpienia jest to przewód o pa-
Rodzaje instalacji
rametrach wystarczajÄ…cych do zbudowania
antenowych
instalacji do odbioru telewizji naziemnej (czÄ™-
W zależnoS
ci od uwarunkowań budowlanych
stotliwoS
ci od 87,5 do 790 MHz). Jednak dodat-
i funkcjonalnych, przy przygotowaniu kon-
kowe rozprowadzenie sygnałów telewizji sate- cepcji instalacji można wykorzystać dwa pod-
litarnej w zakresie pierwszej poS
redniej często- stawowe schematy.
Instalacja antenowa z sieciÄ… rozdzielczÄ…
tliwoS
ci satelitarnej (częstotliwoS
ci od 950 do
typu rozgałęx
nego (gwiax
dzistego)  rys. 3.
2150 MHz) wymaga przewodów o mniejszej
Ma ona dobre parametry użytkowe, zwłaszcza
tłumiennoS
ci, nie przekraczajÄ…cej 35÷40 dB/100
po zastosowaniu dobrej klasy elementów
m, przy częstotliwoS
ci 2150 MHz.
biernych. Jej zaletą są małe różnice pozio-
W terenach miejskich, gdzie poziom za-
mów sygnałów u poszczególnych abonen-
kłóceń przemysłowych jest wysoki, niezbęd-
tów, skupienie elementów w niewielkiej liczbie
ne jest stosowanie przewodów o dużej sku-
miejsc oraz mniejsze tłumienie niż w sieci
tecznoS
ci ekranowania, powyżej 80 dB.
przelotowej. Dodatkowo _ ze względu na to, iż
ZÅ‚Ä…cza
do każdego odbiornika jest doprowadzony
W zasadzie wszystkie urządzenia mają złą- osobny przewód _ w przyszłoS
ci jest możliwa
cza IEC, takie same jak w odbiornikach tele- wymiana rozgałęx
ników na multiswitche i roz-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2001