42
ŁĄCZA CYFROWE AUDIO
o poziomach kilkudziesięciu czy nawet kil- Gniazdo koncentryczne to pojęcie bliskie
Wszystkie
kuset mV. Dodatkowa, cyfrowa korekta błę- elektronikowi; do tego gniazda przyłącza
nowoczesne
dów umożliwia odtworzenie bitów danych,
się przewód koncentryczny (żyła umieszczo-
urządzenia, jak
utraconych podczas transmisji.
na centrycznie wewnątrz ekranu. odizolowa-
Tę istotną zmianę w technice przesyłania sy- na od ekranu dielektrykiem). Należałoby tu
odtwarzacze CD
gnałów można zauważyć również w naj- podkreS
lić różnice między połączeniem ka-
i mini-dysków,
nowszych urządzeniach powszechnego
blem koncentrycznym a popularnym ka-
odtwarzacze DVD,
użytku. Coraz częS
ciej mają one cyfrowe
blem połączeniowym. Jedną żyłą kabla kon-
magnetofony wejS
cia i wyjS
cia w postaci gniazd koncen- centrycznego transmituje się sygnały cy-
trycznych lub łącz optycznych do S
wiatłowo- frowe obu kanałów jednoczeS
nie, przy prze-
cyfrowe DAT, tunery
dów, np. do przesyłania sygnałów z odtwa-
telewizji cyfrowej,
rzacza DVD lub CD do wzmacniacza wypo-
wzmacniacze A/V oraz
sażonego w dekoder Dolby Digital (rys. 1).
mieszacze sygnałów
Dane zawarte w transmitowanym
cyfrowych, mają
sygnale cyfrowym
wejS
cia i wyjS
cia
Rys. 1. Połączenie odtwarzacza DVD lub CD
Transmitowany między urządzeniami au-
cyfrowe. ze wzmacniaczem za pomocą łącza cyfrowego
dio sygnał cyfrowy ma budowę złożoną.
Podstawowe informacje zawierają tzw. bity
syłaniu sygnałów analogowych dwóch ka-
statutu ( nn b ), a są to:
owszechnie stosowa- nałów niezbędne są dwa osobne przewody
częstotliwoS
ć próbkowania _ w praktyce
ne połączenia kablo- ekranowane. Jednak, ze względu na cyfro-
spotyka się najczęS
ciej 3 różne częstotli-
we między tunerem wy charakter sygnałów (strome zbocza sy-
woS
ci: 32 kHz, 44,1 kHz oraz 48 kHz;
i wzmacniaczem lub gnałów cyfrowych a więc krótkie czasy na-
format sygnału _ jest to rozdzielczoS
ć
odtwarzaczem CD rastania, a co za tym idzie  szerokie widmo
próbkowania, która okreS
la liczbę bitów,
a wzmacniaczem nie częstotliwoS
ci, w praktyce do kilkunastu
z jaką koduje się amplitudę sygnału. W prak-
zapewniają przeno- MHz), przewód koncentryczny musi być
tyce przesyłane są sygnały 20-bitowe (tzw.
2szenia jedynie pożą- dobrej jakoS
ci, w odróżnieniu od przewodów
n r r ) oraz 24-bitowe (pr -
danych sygnałów, gdyż: analogowych, które, w zasadzie, przeno-
n r , okreS
lany także jako AES/EBU).
sygnały kanałów lewego i prawego mo- szą częstotliwoS
ci akustyczne i muszą być
Dla sygnałów 20-bitowych stosuje się gnia-
gą się sprzęgać (np. pojemnoS
ciowo) powo- jedynie dobrze ekranowane.
zda koncentryczne (75 &!), dla 24-bitowych
dując przesłuchy, Gniazdo optyczne to element łącza optycz-
najczęS
ciej symetryczne, zrównoważone
niewłaS
ciwe połączenie masy sygnałów nego (zwanego także TOSlink) do przesy-
o impedancji 110 &!;
jest potencjalnym x
ródłem zakłóceń (np. łania sygnału S
wiatłowodem. OczywiS
cie
prawo do kopiowania _ tzw. S r p -
prądy płynące między obudowami łączo- opisany uprzednio sygnał cyfrowy musi być
r M n n S (SCMS), dwa
nych urządzeń), przetworzony w szereg impulsów S
wietl-
wyróżnione bity decydują o możliwoS
ci ko-
połączenia przewodami przesyłającymi nych. Dzieje się to w optycznym układzie
piowania: 00 _ nielimitowana liczba kopii,
sygnały analogowe są wrażliwe na zmiany nadawczym (rys. 2a). Nadajnik sygnału
11 _ możliwa jedna kopia, 10 _ kopiowanie
amplitudy, przepięcia, zakłócenia elektro- optycznego składa się ze wzmacniacza ste-
zabronione;
magnetyczne. rującego, którego wyjS
cie jest dołączone
dane wspomagające ewentualną korek-
Technika cyfrowa umożliwiła transmisję sy- do LED _ x
ródła sygnału S
wietlnego, dopro-
tę błędów.
gnałów mniej wrażliwych na zakłócenia, wadzanego póx
niej do S
wiatłowodu. LED
Strumień danych zawiera oczywiS
cie dane
ponieważ nie są to sygnały zmodulowane jest wykonana z arsenku galu (GaAs) lub
sygnałowe obu kanałów i dane umożliwia-
amplitudowo. Sygnały dwóch kanałów trans- GaAlAs. Po drugiej stronie łącza jest odbior-
jące odtworzenie częstotliwoS
ci zegara.
mitowane są niezależnie kodowane i multi- nik (rys. 2c), który składa się z dwóch foto-
pleksowane w czasie, a więc nie wpływają diod, jednej oS
wietlanej sygnałem optycz-
WejS
cia i wyjS
cia sygnałów
na siebie wzajemnie. Duże amplitudy prze- nym ze S
wiatłowodu i drugiej _ fotodiody od-
NajczęS
ciej spotykane są gniazda wejS
cia
syłanych sygnałów zero-jedynkowych powo- niesienia _ zaciemnionej. Sygnał różnicowy
i wyjS
cia  koncentryczne lub optyczne.
dują, że nie są one wrażliwe na zakłócenia jest wzmacniany, a następnie sprowadzany
a)
b)
c)
wyj
Rys. 2. Elementy łącza optycznego a _ nadajnik, b _ S
wiatłowód łączący cyfrowe wejS
cie i wyjS
cie optyczne, c _ odbiornik
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001
43
POZNAJEMY SPRZĘT
a)
Przykłady łączy cyfrowych
Rys. 3.
Schemat blokowy
W odtwarzaczu minidysków Sony sygnał
częS
ci wejS
ciowej (a),
może być doprowadzony do wejS
cia koncen-
przełącznika sygna-
trycznego lub optycznego (przez S
wiatło-
łów cyfrowych (b)
wód). Główny mikroprocesor za pomocą sy-
i częS
ci wyjS
ciowej (c)
gnału dwubitowego (A i B na rys. 3a) decy-
na przykładzie
duje o tym, jaki sygnał cyfrowy przełącznik
odtwarzacza
(rys. 3b) kieruje do dalszej częS
ci układu. Po-
minidysku Sony
nieważ odtwarzacz minidysków jest urzą-
dzeniem typowo cyfrowym, wyjS
ciowy sygnał
b)
też ma postać cyfrową. Sygnał cyfrowy jest
c)
doprowadzony do gniazda koncentrycznego
i nadajnika optycznego, a jeS
li chcemy otrzy-
mać analogowe sygnały akustyczne, musi-
my pobrać sygnał z wyjS
cia przetwornika
cyfrowo-analogowego (rys. 3c).
Na płytach DVD sygnał wideo i audio jest ko-
dowany z wykorzystaniem kompresji MPEG-
2. W odtwarzaczu DVD firmy Toshiba (rys. 4)
dekoder MPEG-2 dostarcza sygnał audio
w postaci pakietów z oS
miobitowymi słowa-
mi do AUDIO konwertera P-S. Rolą tego
konwertera jest zamiana równolegle transmi-
towanych oS
miu bitów na transmisję szere-
gową. Sygnał z dekodera Dolby Digital przez
separujący wzmacniacz-inwerter jest do-
starczany do wyjS
cia koncentrycznego oraz
nadajnika sygnału optycznego. Sygnał ana-
logowy uzyskuje się z wbudowanego prze-
twornika cyfrowo-analogowego.
Podsumowując, transmisja cyfrowa sygnałów
jest na pewno dobrym rozwiązaniem, które
będzie stosowane w przyszłoS
ci, gdyż jest od-
Rys. 4. Sygnały wyjS
ciowe audio w odtwarzaczu DVD Toshiba
porna na zakłócenia, może izolować elek-
trycznie przy łączu optycznym, umożliwia
przez wzmacniacz-komparator do postaci
pięcie stanu wysokiego min. 2 V. Maksymal- korekcję błędów transmisji i dodatkowe funk-
cyfrowego sygnału elektrycznego.
na szybkoS
ć transmisji w torze optycznym cje (np. kontrola praw autorskich). Może tyl-
Elementy nadawcze i odbiorcze łącza
wynosi 8 Mbit/s. ko trochę trudno wyobrazić sobie, jak kilka ka-
optycznego, pojedyncze lub podwójne, są
Na rys. 2b przedstawiono S
wiatłowód łączą- nałów dx
więku może być przesyłanych jed-
zasilane napięciem 5 V. Sygnał optyczny ma
cy nadajnik i odbiornik łącza optycznego. nym przewodem lub S
wiatłowodem.
długoS
ć fali zawierającą się w przedziale
Czołowymi producentami elementów
630�700 nm. Stan niski (L) elektrycznego
nadawczych i odbiorczych toru optycznego
sygnału cyfrowego, wynosi maks. 0,8 V i na-
są firmy Toshiba i Sharp. Janusz Samuła
KOLUMNY GŁOR
NIKOWE ELAC-SERIA 100
sko/S
redniotonowe wyposażono w mem-
W skład serii 100 wchodzą dwa modele
brany z anodyzowanego aluminium, zawie-
podłogowe (105 i 107) z trzema głoS
nikami
w konfiguracji D Appolito, dwie 2-głoS
niko- szono na szerokim gumowym obrzeżu.
Taki zestaw gwarantuje głęboki bas i dobre
we kolumny kompaktowe(101 i 103), oraz
zachowanie przy silnych impulsach. Nowo
kolumna centralna (Center 101) z trzema
zaprojektowana pierS
cieniowa kopułka wy-
głoS
nikami. Wszystkie kolumny przenoszą
konana została z aluminiowego laminatu
pasmo do 22 kHz. Aktywny subwoofer Sub
101 ESP ma nowym układ, który zapobie- i otrzymała specjalnie opracowany kołnierz
poszerzający horyzontalny kąt emisji fal.
ga powstawaniu zniekształceń dx
więku
w chwilach przesterowania. GłoS
nik o S
re- Z tyłu kolumny zaopatrzono w złocone gnia-
dnicy 20 cm jest skierowany do dołu, nato- zda w izolacji z przex
roczystego tworzywa,
miast z przodu widnieje łagodnie wyprofilo- zapobiegającej utlenianiu. Znajduje się tam
wany otwór bas refleksu. Wzmacniacz za- również wylot podwójnego bas refleksu
(d b r ) obudowany sztywnym tworzy-
pewnia 80 W mocy muzycznej, a głoS
nik
przenosi pasmo 30-300 Hz. Płynnie regulo- wem z włókien poliamidu. Kolumny są do-
stępne w kolorze czarnym matowym lub
wany zakres podziału częstotliwoS
ci mieS
ci
się w granicach 40-180 Hz. GłoS
niki ni- okleinie wiS
niowej. .J
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001