LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 1
Autor: Ewa �ak
PRZYK�ADOWY ARKUSZ
EGZAMINACYJNY Z BIOLOGII
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdę, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron
(zadania 1 23). Ewentualny brak zg"oĘ przewodniczące-
mu zespo"u nadzorującego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy
kaŻdym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. UŻywaj d"ugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uŻywaj korektora, a b"�dne zapisy wyraęnie przekreĘl.
5. Pami�taj, Że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Podczas egzaminu moŻesz korzysta� z o"ówka i gumki
(wy"ącznie do rysunków) oraz linijki.
�yczymy powodzenia!
Za rozwiązanie
wszystkich zadał

moŻna otrzyma�
"ącznie 50 punktów.
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 2
Biologia. Arkusz I
2
Zadanie 1. (1 pkt)
Kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) powszechnie wyst�puje w komórkach budujących organizm
cz"owieka.
Podaj g"ówną rol� DNA, którą pe"ni w tych komórkach.
Zadanie 2. (2 pkt)
PoniŻej przedstawiono schemat budowy neuronu.
3
2
1
Wpisz w miejscach pustych nazwy elementów oznaczonych cyframi 1, 2, 3 oraz funkcje, jakie
pe"nią.
Lp. Nazwa elementu Funkcja
1.
2.
3.
Zadanie 3. (3 pkt)
Na schematach przedstawiono budow� w"ókien mi�Ęniowych poprzecznie prąŻkowanych serca
i szkieletowych.
w"ókna mi�Ęniowe w"ókna mi�Ęniowe
poprzecznie prąŻkowane poprzecznie prąŻkowane
szkieletowe serca
Porównaj w"ókna mi�Ęniowe, biorąc pod uwag� trzy wyszczególnione kryteria. Uzupe"nij puste
miejsca w tabeli.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 3
Biologia. Poziom podstawowy
3
W"ókna mi�Ęniowe poprzecznie W"ókna mi�Ęniowe poprzecznie
Kryterium
prąŻkowane serca prąŻkowane szkieletowe
Liczba jąder
w jednym w"óknie
U"oŻenie w"ókien
wzgl�dem siebie
ZaleŻnoĘ� skurczu
od naszej woli
WykaŻ na wybranym przyk"adzie zaleŻnoĘ� budowy w"ókien jednej z wyszczególnionych tka-
nek mi�Ęniowych od pe"nionej przez nią funkcji.
Zadanie 4. (3 pkt)
W szkielecie cz"owieka wyst�puje kilka
rodzajów po"ączeł
ruchomych  stawów.
Obok zamieszczono schematy trzech ro-
dzajów stawów.
Wpisz w miejscach pustych nazwy tych
12 3
stawów oraz przyk"ady ich wyst�powa-
nia w organizmie.
Lp. Nazwa stawu Przyk"ad wyst�powania
1.
2.
3.
Zadanie 5. (1 pkt)
We wspó"czesnym Ęwiecie aktywnoĘ� ruchowa ludzi jest coraz mniejsza. Obserwowane zjawisko
jest bardzo niekorzystne dla wspó"czesnego cz"owieka, który od zarania dziejów wykazywa" si� du-
Żą sprawnoĘcią fizyczną.
Uzasadnij stwierdzenie:  Sport to zdrowie .
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 4
Biologia. Poziom podstawowy
4
Zadanie 6. (1 pkt)
Z�by cz"owieka doros"ego cz"owieka dzielą si� na siekacze, k"y, przedtrzonowe i trzonowe. Takie
zróŻnicowane uz�bienie nosi nazw� heterodontycznego.
Napisz, jakie znaczenie ma heterodontyczne uz�bienie we wst�pnym przetwarzaniu pokarmu.
Zadanie 7. (1 pkt)
Zaznacz prawid"ową odpowiedę.
Krzywic� u dzieci powoduje niedobór witaminy:
a) B6 b) C c) A d) D
Zadanie 8. (2 pkt)
PoniŻsza tabela podaje wartoĘ� energetyczną wybranych produktów spoŻywczych oraz zawartoĘ�
w�glowodanów, bia"ek i t"uszczów.
Lp. Produkt Ilo� Kalorie W�glowodany Bia"ka T"uszcze
1. Chleb zakopiał
ski 1 kromka 62 11,4 1,0 0,3
2. Chleb razowy 1 kromka 58 12,2 1,5 0,4
3. Chleb chrupki Żytni 1 kromka 26 5,6 0,5 0,1
4. Jogurt naturalny 100 g 80 8,1 4,2 3,3
5. Kefir 100 g 46 4,7 3,3 1,5
6. Mas"o Ęmietankowe 7 g 47 Ęlady Ęlady 5,2
7. Ser Gouda 40 g 130 0,4 10,5 9,5
8. Jajo kurze gotowane 57 g 84 Ęlady 7,1 6,2
9. Dorsz w�dzony 100 g 95 0 22,1 0,5
10. Pol�dwica 8 g 11 0 2,0 0,3
11. Szynka gotowana 40 g 156 0,2 9,2 13,2
12. Ciasto droŻdŻowe 90 g 331 44,6 7,9 13,4
13. Herbata bez cukru 200 g Ęlady Ęlady 0,1 Ęlady
U"óŻ jad"ospis na Ęniadanie dla osoby chorej na cukrzyc�, wybierając cztery produkty spoĘród
podanych w tabeli. Uzasadnij swój wybór jednym argumentem.
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 5
Biologia. Poziom podstawowy
5
Zadanie 9. (3 pkt)
Na schemacie przedstawiono budow� uk"adu pokarmowego
cz"owieka.
Rozpoznaj narządy oznaczone literami A, B. Podaj rol�,
A
jaką pe"nią w procesie trawienia cukrów.
B
Zadanie 10. (1 pkt)
Mi�dzy najg"�bszym wdechem i wydechem wymieniane jest jednorazowo oko"o 4200 cm3 powie-
trza. W spoczynku wykonujemy zwykle 16 oddechów na minut� (wentylacja minutowa na pozio-
mie 8000 cm3). W czasie wysi"ku wartoĘ� ta moŻe wzrosną� 20 razy.
Zaproponuj �wiczenie mające na celu uzyskanie lepszej wentylacji p"uc.
Zadanie 11. (2 pkt)
Zbadano wp"yw palenia papierosów oraz wp"yw za-
Wp"yw palenia papierosów
nieczyszczenia powietrza na zachorowalno� na prze-
i zanieczyszczenia powietrza
wlek"e zapalenie oskrzeli. na przewlek"e zapalenie oskrzeli
Zanalizuj przedstawione na wykresie wyniki. Za-
Wskaęnik
250
zachorowalnoĘci
pisz dwa wnioski.
200
150
100
50
0 bardzo niskie niskie Ęrednie wysokie
Zanieczyszczenie powietrza
osoby niepalące osoby palące
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 6
Biologia. Poziom podstawowy
6
Zadanie 12. (3 pkt)
PoniŻsze schematy przedstawiają budow� Ży"y i t�tnicy.
naczynia w"osowate
zastawka
b"ona zewn�trzna
warstwa mi�Ęniowa
Ęródb"onek
t�tnica Ży"a
Podaj dwie róŻnice dotyczące budowy t�tnic i Ży". Odpowiedę przedstaw w formie tabeli.
Zadanie 13. (3 pkt)
W obr�bie autonomicznego uk"adu nerwowego moŻemy wyróŻni� cz�Ę� wspó"czulną i cz�Ę� przy-
wspó"czulną, które dzia"ają przeciwstawnie na wiele narządów cia"a.
Uzupe"nij tabel� w miejscach pustych, korzystając z podanych informacji.
Narząd Cz�Ę� wspó"czulna Cz�Ę� przywspó"czulna
Łrenica rozszerzenie
Oskrzela zw�Żenie
�o"ądek wzrost motoryki
Gruczo"y Ęlinowe wydzielanie g�stej Ęliny
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 7
Biologia. Poziom podstawowy
7
Zadanie 14. (2 pkt)
Uczenie si� jest przyk"adem odruchu warunkowego. Jego podstawą jest zapami�tywanie.
Udowodnij, Że naleŻy si�  cierpliwie i nieustannie uczy� . Podaj dwa argumenty.
Zadanie 15. (2 pkt)
Optymalne st�Żenie glukozy we krwi jest utrzymywane dzi�ki antagonistycznemu dzia"aniu gluka-
gonu i insuliny.
Uzupe"nij miejsca wykropkowane schematu, obrazującego dzia"anie hormonów glukagonu i in-
suliny.
PozdwyŻszenie st�Żenia
gukozy we krwi
INSULUNA
GLUKAGEN pobudza
                       
rozk"ad glikogenu TRZUSTKA
w wątrobie
                       
                       
                       
Zadanie 16. (3 pkt)
W kaŻdym chromosomie kolejnoĘ� u"oŻenia genów jest sta"a. Zmiany zachodzące w uk"adzie genów
w chromosomach noszą nazw� mutacji strukturalnych.
Pos"ugując si� rysunkiem, w którym za pomocą liter zobrazowano u"oŻenie genów w chromoso-
mie, przedstaw zaistnia"e zmiany w chromosomie po zajĘciu duplikacji oraz delecji. Opisz,
na czym polega jedna z wymienionych mutacji.
chromosom standardowy:
PUCHATEK
chromosom po mutacji:
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 8
Biologia. Poziom podstawowy
8
Zadanie 17. (2 pkt)
W czasie translacji nast�puje przet"umaczenie kolejnoĘci nukleotydów na kolejnoĘ� aminokwasów.
Podczas jednej z translacji powsta"o 135 aminokwasów.
Napisz, ile nukleotydów mRNA kodowa"o podane aminokwasy. Uzasadnij swój wybór.
Zadanie 18. (3 pkt)
Choroby dziedziczne zazwyczaj są wynikiem róŻnego rodzaju mutacji.
OkreĘl rodzaj mutacji powodujący wystąpienie zespo"u Turnera oraz zespo"u Downa. Podaj ce-
ch� charakteryzującą jedną z wymienionych chorób.
Zadanie 19. (2 pkt)
ZaleŻnoĘci mi�dzy populacjami mogą by� przyjazne albo wrogie.
W wypadku porostów zaleŻnoĘ� mi�dzy glonem i grzybem jest tak wielka, Że nie mog"yby one bez
siebie Ży�.
Podaj nazw� opisanej zaleŻnoĘci przyjaznej oraz wyt"umacz, na czym ona polega.
Zadanie 20. (3 pkt)
W poniŻszej tabeli zamieszczono rodzaje oddzia"ywał
mi�dzypopulacyjnych.
Wpisz w miejsca puste po jednym przyk"adzie kaŻdego z oddzia"ywał
.
Oddzia"ywanie Populacja Przyk"ady
Komensalizm + 0
Neutralizm 0 0
Allelopatia + 
www. operon. pl
LBD8-CD-arkusz1 P 7/24/07 12:05 PM Page 9
Biologia. Poziom podstawowy
9
Zadanie 21. (2 pkt)
�ał
cuchy pokarmowe, które okreĘla si� jako troficzne zaleŻnoĘci liniowe, a nast�pnie sieciowe, rzą-
dzą si� prawem:  Produkuj� i jestem zjadany .
WyjaĘnij, dlaczego regu"y tej nie potwierdzają roĘliny owadoŻerne.
Zadanie 22. (3 pkt)
Uzupe"nij poniŻszy schemat, wpisując po jednym przyk"adzie wymienionych cz�Ęci sk"adowych
biocenozy.
konsumenci II rz�du
                       
konsumenci I rz�du producenci
BIOCENOZA
                                               
destruenci
                       
Zadanie 23. (2 pkt)
Pał
stwo Okoł
scy mają obydwoje grup� krwi A. JednoczeĘnie są heterozygotami pod wzgl�dem tej
cechy.
Podaj jakie moŻliwe grupy krwi mogą odziedziczy� ich dzieci. Wypisz wszystkie moŻliwe geno-
typy i fenotypy dzieci.
www. operon. pl