Taryfy gazowe
Taryfy gazowe
Prof.dr hab. Inż. Andrzej J. Osiadacz
Prof.dr hab. Inż. Andrzej J. Osiadacz
Zakład Systemów Ciepłowniczych i
Zakład Systemów Ciepłowniczych i
gazowniczych
gazowniczych
1
1
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa gazowa
Taryfa gazowa
Taryfa jest zbiorem cen i stawek opłat
Taryfa jest zbiorem cen i stawek opłat
oraz warunków jej stosowania,
oraz warunków jej stosowania,
opracowana przez przedsiębiorstwo
opracowana przez przedsiębiorstwo
gazowe i wprowadzona w trybie
gazowe i wprowadzona w trybie
określonym ustawą, jako obowiązująca
określonym ustawą, jako obowiązująca
2
2
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa gazowa
Taryfa gazowa
Algorytm wyznaczania cen za usługi przesyłowe w
Algorytm wyznaczania cen za usługi przesyłowe w
sieci gazowej powinien spełniać następujące
sieci gazowej powinien spełniać następujące
kryteria:
kryteria:
Wymuszać efektywne ekonomicznie
Wymuszać efektywne ekonomicznie
prowadzenie ruchu systemu gazowniczego oraz
prowadzenie ruchu systemu gazowniczego oraz
uzasadnionÄ… ekonomicznie jego rozbudowÄ™,
uzasadnionÄ… ekonomicznie jego rozbudowÄ™,
Sprzyjać rozwojowi mechanizmów rynkowych,
Sprzyjać rozwojowi mechanizmów rynkowych,
Umożliwić funkcjonowanie zasady TPA (Third
Umożliwić funkcjonowanie zasady TPA (Third
Party Access)  swobodnego dostępu stron
Party Access)  swobodnego dostępu stron
trzecich do sieci,
trzecich do sieci,
3
3
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa gazowa
Taryfa gazowa
Algorytm wyznaczania & .powinien&
Algorytm wyznaczania & .powinien&
zapewniać zwrot kosztów uzasadnionych
zapewniać zwrot kosztów uzasadnionych
przedsiębiorstwa gazowniczego w
przedsiębiorstwa gazowniczego w
poszczególnych obszarach działalności (bez
poszczególnych obszarach działalności (bez
subsydiowania skrośnego),
subsydiowania skrośnego),
Tworzyć przejrzysty i spójny system opłat  w
Tworzyć przejrzysty i spójny system opłat  w
sensie ceny uzależnionej od zakresu
sensie ceny uzależnionej od zakresu
świadczonych usług tj. np. od ilości
świadczonych usług tj. np. od ilości
przetransportowanego lub zmagazynowanego
przetransportowanego lub zmagazynowanego
gazu oraz odległości przesyłu.
gazu oraz odległości przesyłu.
4
4
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa gazowa
Taryfa gazowa
Metody służące do określania cen za usługi przesyłowe
Metody służące do określania cen za usługi przesyłowe
w sieci gazowej dzielÄ… siÄ™ na:
w sieci gazowej dzielÄ… siÄ™ na:
Metody alokacyjne zapewniające pełne pokrycie
Metody alokacyjne zapewniające pełne pokrycie
kosztów uzasadnionych,
kosztów uzasadnionych,
Metody oparte na podejściu krańcowym, które mogą
Metody oparte na podejściu krańcowym, które mogą
przynieść operatorowi dochody różne od kosztów
przynieść operatorowi dochody różne od kosztów
uzasadnionych.
uzasadnionych.
5
5
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa gazowa
Taryfa gazowa
W metodach alokacyjnych określa się dla każdego
W metodach alokacyjnych określa się dla każdego
odbiorcy lub grupy odbiorców jego udział w całkowitych
odbiorcy lub grupy odbiorców jego udział w całkowitych
kosztach operatora według trzech różnych zasad:
kosztach operatora według trzech różnych zasad:
przyjmuje się, że udział ten jest proporcjonalny do
przyjmuje się, że udział ten jest proporcjonalny do
zamówionej przepustowości lub do ilości pobranego gazu,
zamówionej przepustowości lub do ilości pobranego gazu,
określa się udziały w wykorzystaniu sieci przez danego
określa się udziały w wykorzystaniu sieci przez danego
odbiorcÄ™ gazu:
odbiorcÄ™ gazu:
a) w metodzie rozpływowej wskaz
nikiem wykorzystania
a) w metodzie rozpływowej wskaz
nikiem wykorzystania
sieci jest udział odbiorcy gazu w całkowitej
sieci jest udział odbiorcy gazu w całkowitej
przepustowości poszczególnych odcinków sieci,
przepustowości poszczególnych odcinków sieci,
b) w metodzie tzw. moc × odlegÅ‚ość dodatkowo uwzglÄ™dnia siÄ™
b) w metodzie tzw. moc × odlegÅ‚ość dodatkowo uwzglÄ™dnia siÄ™
długości tych odcinków,
długości tych odcinków,
wykorzystuje się koszty krańcowe, zarówno krótko- jak i
wykorzystuje się koszty krańcowe, zarówno krótko- jak i
długookresowe.
długookresowe.
6
6
Gazownictwo
Gazownictwo
Zasady tworzenia taryf w oparciu o metody
Zasady tworzenia taryf w oparciu o metody
alokacyjne wymagają określenia poziomu
alokacyjne wymagają określenia poziomu
kosztów uzasadnionych. Pozwala to na
kosztów uzasadnionych. Pozwala to na
ustalenie wymaganego poziomu przychodów.
ustalenie wymaganego poziomu przychodów.
Prawidłowo skonstruowana taryfa powinna
Prawidłowo skonstruowana taryfa powinna
charakteryzować się:
charakteryzować się:
przejrzystością,
przejrzystością,
brakiem subsydiowania skrośnego,
brakiem subsydiowania skrośnego,
oddziaływaniem przyjętych zasad rozliczeń
oddziaływaniem przyjętych zasad rozliczeń
na zachowanie odbiorców w dłuższym
na zachowanie odbiorców w dłuższym
okresie.
okresie.
7
7
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa oparta na ilości przesyłanego gazu
Taryfa oparta na ilości przesyłanego gazu
Opłata jest pobierana za m3 paliwa gazowego lub jednostkę
Opłata jest pobierana za m3 paliwa gazowego lub jednostkę
przesyłanej energii. Stawki opłat oblicza się w oparciu o poniższy
przesyłanej energii. Stawki opłat oblicza się w oparciu o poniższy
wzór:
wzór:
P
t =
p
Q
"
gdzie:
gdzie:
tp [zł/m3]  stawka opłat wg taryfy zmiennej opartej na
tp [zł/m3]  stawka opłat wg taryfy zmiennej opartej na
ilości przesyłanego gazu,
ilości przesyłanego gazu,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
[m3/rok]  łączna ilość przesyłanego gazu.
[m3/rok]  łączna ilość przesyłanego gazu.
"Q
8
8
Gazownictwo
Gazownictwo
ZaletÄ… tego modelu jest jego prostota.
ZaletÄ… tego modelu jest jego prostota.
Wady tego modelu są następujące:
Wady tego modelu są następujące:
brak związku między ponoszoną opłatą za przesył
brak związku między ponoszoną opłatą za przesył
z zarezerwowaną przepustowością,
z zarezerwowaną przepustowością,
brak związku opłaty przesyłowej z rzeczywistą
brak związku opłaty przesyłowej z rzeczywistą
odległością przesyłu,
odległością przesyłu,
duże ryzyko osiągnięcia założonych przychodów
duże ryzyko osiągnięcia założonych przychodów
przez operatora systemu.
przez operatora systemu.
9
9
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa przesyłowa oparta na zamówionej przepustowości
Taryfa przesyłowa oparta na zamówionej przepustowości
godzinowej
godzinowej
Opłata w tym systemie jest zryczałtowana i pobierana za
Opłata w tym systemie jest zryczałtowana i pobierana za
jednostkę zamówionej
jednostkę zamówionej
P
tM=
"M
gdzie:
gdzie:
tM [zł/(m3/h)/rok]  stawka opłaty wg taryfy przesyłowej stałej
tM [zł/(m3/h)/rok]  stawka opłaty wg taryfy przesyłowej stałej
opartej na zamówionej przepustowości,
opartej na zamówionej przepustowości,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
[m3/rok]  łączna przepustowość zamówiona przez
[m3/rok]  łączna przepustowość zamówiona przez
"M
odbiorców.
odbiorców.
10
10
"M
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa przesyłowa oparta na zamówionej
Taryfa przesyłowa oparta na zamówionej
przepustowości godzinowej
przepustowości godzinowej
Zaleta  uzależnienie opłaty za usługę przesyłową
Zaleta  uzależnienie opłaty za usługę przesyłową
od zarezerwowanej przepustowości.
od zarezerwowanej przepustowości.
Wada  brak związku ponoszonej opłaty z
Wada  brak związku ponoszonej opłaty z
odległością przesyłu gazu.
odległością przesyłu gazu.
11
11
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa przesyłowa dystansowa
Taryfa przesyłowa dystansowa
Opłata uzależniona jest od zarezerwowanej przepustowości
Opłata uzależniona jest od zarezerwowanej przepustowości
gazociÄ…gu i drogi transportu gazu do odbiorcy. Oblicza siÄ™ jÄ… w
gazociÄ…gu i drogi transportu gazu do odbiorcy. Oblicza siÄ™ jÄ… w
P
następujący sposób:
następujący sposób:
tL =
n
"(M Å" Li)
i
i=1
gdzie:
gdzie:
tL [zł/km/(m3/h)/rok]  stawka opłaty wg taryfy przesyłowej
tL [zł/km/(m3/h)/rok]  stawka opłaty wg taryfy przesyłowej
dystansowej,
dystansowej,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
[m3/h]  przepustowość zarezerwowana przez i-tego
[m3/h]  przepustowość zarezerwowana przez i-tego
Mi
odbiorcÄ™.
odbiorcÄ™.

[km]  długość drogi transportu gazu dla i-tego
Li [km]  długość drogi transportu gazu dla i-tego
użytkownika systemu.
użytkownika systemu.
Występuje ścisły związek pomiędzy opłatą, a odległością przesyłu.
Występuje ścisły związek pomiędzy opłatą, a odległością przesyłu.
12
12
Gazownictwo
Gazownictwo
Taryfa przesyłowa strefowa
Taryfa przesyłowa strefowa
Wysokość opłaty zależy od zarezerwowanej przepustowości
Wysokość opłaty zależy od zarezerwowanej przepustowości
gazociągu i strefy, w jakiej znajduje się dany odbiorca. Każda
gazociągu i strefy, w jakiej znajduje się dany odbiorca. Każda
strefa ma zwykle własną zryczałtowaną taryfę. Taryfy wyznacza
strefa ma zwykle własną zryczałtowaną taryfę. Taryfy wyznacza
się według wzoru:
się według wzoru:
AÅ"P
tSA=
MA
gdzie:
gdzie:
tSA[zł/ (m3/h)/rok]  stawka opłat w strefie A wg taryfy
tSA[zł/ (m3/h)/rok]  stawka opłat w strefie A wg taryfy
przesyłowej strefowej,
przesyłowej strefowej,
A  procent przychodów generowanych w strefie A,
A  procent przychodów generowanych w strefie A,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
P [zł/rok]  poziom niezbędnych przychodów,
[m3/h]  łączna przepustowość sieci zarezerwowana przez
MA [m3/h]  łączna przepustowość sieci zarezerwowana przez
odbiorców znajdujących się w strefie A.
odbiorców znajdujących się w strefie A.
Model ten jest połączeniem systemu ryczałtowego opartego na
Model ten jest połączeniem systemu ryczałtowego opartego na
zamówionej przepustowości i systemu dystansowego.
zamówionej przepustowości i systemu dystansowego.
13
13
Gazownictwo
Gazownictwo
Algorytmy opłat przesyłowych
Algorytmy opłat przesyłowych
Metoda znaczka pocztowego zakłada podział uzasadnionych
Metoda znaczka pocztowego zakłada podział uzasadnionych
kosztów stałych poprzedniego okresu taryfowego proporcjonalnie
kosztów stałych poprzedniego okresu taryfowego proporcjonalnie
do przepustowości zamówionej przez dany podmiot, korzystający
do przepustowości zamówionej przez dany podmiot, korzystający
ze świadczenia usług przesyłowych, a kosztów zmiennych
ze świadczenia usług przesyłowych, a kosztów zmiennych
proporcjonalnie do ilości pobieranego gazu.
proporcjonalnie do ilości pobieranego gazu.
Metoda znaczka pocztowego jest pochodną dwóch systemów
Metoda znaczka pocztowego jest pochodną dwóch systemów
taryfowych :
taryfowych :
systemu opartego na ilości pobieranego gazu,
systemu opartego na ilości pobieranego gazu,
systemu opartego na zarezerwowanej przepustowości.
systemu opartego na zarezerwowanej przepustowości.
14
14
Gazownictwo
Gazownictwo
Algorytmy opłat przesyłowych
Algorytmy opłat przesyłowych
Metoda rozpływowa jest oparta o wartości przepływów
Metoda rozpływowa jest oparta o wartości przepływów
w poszczególnych odcinkach sieci. Stanowią one
w poszczególnych odcinkach sieci. Stanowią one
podstawę do wyznaczenia udziałów w wykorzystaniu
podstawę do wyznaczenia udziałów w wykorzystaniu
przepustowości sieci przez poszczególnych jej
przepustowości sieci przez poszczególnych jej
użytkowników.
użytkowników.
Metoda sprzyja efektywnemu wykorzystaniu obiektów
Metoda sprzyja efektywnemu wykorzystaniu obiektów
przesyłowych sieci (optymalnemu wykorzystaniu
przesyłowych sieci (optymalnemu wykorzystaniu
zainstalowanych sprężarek, przepustowości
zainstalowanych sprężarek, przepustowości
gazociągów).
gazociągów).
15
15
Gazownictwo
Gazownictwo
koniec
koniec
16
16