MATERIAA
Y EDUKACYJNE
WYKRESY ŚWIECOWE  FORMACJE KONTYNUACJI
ŚWIECE JAPOC
SKIE
Świece japońskie są jedną z najstarszych metod analizowania wykresów. Do Europy oraz
Stanów Zjednoczonych dotarła dosyć póz
no, bo dopiero w latach 90. Obecnie wskazania świec to dla
wielu profesjonalnych inwestorów podstawowy warsztat analityczny, który dosyć dobrze przyjął się
także w Polsce.
Do zbudowania świecy japońskiej potrzebne są cztery elementy:
" cena otwarcia z badanego okresu,
" cena zamknięcia z badanego okresu,
" najniższa cena z badanego okresu,
" najwyższa cena z badanego okresu.
Świece japońskie, dzięki temu, że analizują przyczynę, a nie skutek, oferują możliwość szybkiej
obserwacji psychologii krótkoterminowych działań na rynku. Nie należy absolutnie ignorować faktu, że
emocje inwestorów - strach, chciwość i nadzieja - w bezpośredni sposób wpływają na kursy papierów
wartościowych. Statystyka nie jest w stanie dokonać pomiaru psychologii rynku; do analizy zmian
czynników psychologicznych musi zostać użyta pewna forma analizy technicznej. To właśnie świece
japońskie odczytują zmiany w sposobie postrzegania wartości przez inwestorów. Znajduje to następnie
odzwierciedlenie w ruchu kursów papierów wartościowych. Świece, będąc czymś więcej niż tylko
metodą rozpoznawania formacji, pokazują współzależności pomiędzy kupującymi a sprzedającymi.
Wykresy konstruowane za pomocą świec japońskich umożliwiają bezpośredni wgląd w rynki
finansowe, co nie jest łatwe przy wykorzystaniu innych metod sporządzania wykresów. Działają one
dobrze zarówno w przypadku papierów wartościowych, jak i towarów. Pokrewne techniki analizy
technicznej, takie jak filtrowanie świec czy wykresy świecowe z uwzględnieniem obrotu, wzbogacą
analizę o nowe możliwości.
Formacja świecowa może zawierać jedną świecę lub kilka, rzadko jednak więcej niż pięć lub
sześć. Większość formacji świecowych posiada swoje przeciwstawne odpowiedniki. Oznacza to, że
każda formacja zapowiadająca wzrost posiada swoją odpowiedniczkę zapowiadającą spadek.
Podstawową różnicą pomiędzy nimi jest ich relatywne umiejscowienie w krótkoterminowym trendzie
rynku. Nazwy formacji zapowiadających spadek i wzrost mogą, choć nie jest to regułą, być takie same.
Część formacji ma identyczną konstrukcję, lecz posiada różne nazwy. Każdy rysunek, przedstawiający
daną formację, będą poprzedzały trzy niewielkie pionowe kreski. Mają one na celu jedynie
przedstawienie aktualnego trendu na rynku i nie powinny być w żaden sposób wiązane z omawianą
formacją.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 1
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Tasuki poniżej luki cenowej
Klasyczna formacja tasuki pojawia się, gdy otwarcie kolejnej świecy następuje na niższym
poziomie niż zamknięcie poprzedzającej ją świecy białej, a zamknięcie ma miejsce także poniżej kursu
minimalnego z dnia poprzedniego. Kiedy natomiast otwarcie następuje na wyższym poziomie niż
zamknięcie poprzedzającej świecy czarnej, a zamknięcie ma miejsce powyżej kursu maksymalnego z
dnia poprzedniego, mamy do czynienia z sytuacją odwrotną. Słowo tasuki oznacza  szarfę
podtrzymującą rękawy". Formacja tasuki z luką cenową składa się ze świecy typu tasuki, występującej
po luce cenowej utworzonej zgodnie z kierunkiem dotychczasowego trendu rynku.
Tasuki powyżej luki cenowej
Formacja tasuki powyżej luki cenowej składa się białej świecy, która ukształtowała się po luce
cenowej powyżej poprzedniej białej świecy, oraz występującej po niej świecy czarnej, której
zamknięcie następuje wewnątrz luki cenowej. Otwarcie ostatniej świecy musi ponadto mieć miejsce
na poziomie korpusu drugiej białej świecy. Istotnym elementem jest fakt, że luka cenowa, utworzona
pomiędzy pierwszą a drugą świecą, nie zostaje wypełniona. Chodzi o to, aby inwestorzy mogli zająć
pozycje długie na zamknięciu tego ostatniego dnia.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 2
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Biała dwójka hossy
Japońska literatura omawia formacje dwóch kolejno występujących świec, zarówno białych,
jak i czarnych, lecz wskazuje, że pojawienie się dwóch takich samych świec obok siebie oznacza okres
zastoju na rynku lub martwy punkt. Formacją, która ma pewne znaczenie, jest formacja dwóch białych
świec utworzonych powyżej luki cenowej w kierunku dotychczasowego trendu rynku. Na wykresie, po
utworzeniu się luki cenowej powyżej poprzedniej białej świecy, pojawiają się obok siebie dwie białe
świece podobnej wielkości. Mają one nie tylko podobną wielkość, lecz także bardzo zbliżone do siebie
poziomy kursów otwarcia. Formacja białej dwójki hossy nosi także nazwę białej dwójki powyżej luki
cenowej (uwappanare narabi aka)
Biała dwójka bessy
Dwie kolejne białe świece, które zostają utworzone poniżej luki cenowej, są zjawiskiem
naprawdę rzadkim. Formacja ta nosi także nazwę białej dwójki poniżej luki cenowej. Pomimo to, co
wydaje się oczywiste, te dwie białe świece uważane są za okres pokrywania pozycji krótkich. Sytuacja
ta, podobnie jak wiele innych formacji kontynuacji, przedstawia okres odpoczynku lub okres
dokonywania zakupów na rynku.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 3
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Trójka hossy
W trendzie wzrostowym tworzy się wysoka biała świeca. Po wysokiej świecy pojawia się grupa
świec o niskich korpusach, które wskazują na występowanie pewnego oporu w dotychczasowym
trendzie. Świece te są generalnie koloru czarnego, lecz, co najważniejsze, wszystkie ich korpusy
znajdują się w zakresie zmian kursów pierwszej wysokiej białej świecy, zasięg zmian kursów obejmuje
także cienie. Otwarcie ostatniej świecy (zazwyczaj piątej z kolei) następuje powyżej poziomu
zamknięcia poprzedniego dnia korekty, a jej zamknięcie ma miejsce na nowym, maksymalnym
poziomie.
Trójka bessy
Formacja trójki bessy jest dokładnym przeciwieństwem formacji trójki hossy. Na rynku trwa
trend spadkowy, co znajduje wyraz w utworzeniu się wysokiej czarnej świecy. Podczas kolejnych trzech
sesji tworzą się świece o niskich korpusach, które ułożone są w kierunku przeciwnym do
dotychczasowego trendu. Najkorzystniej jest, jeśli korpusy świec okresu korekty mają kolor biały.
Korpusy wszystkich tych świec pozostają w zasięgu zmian kursów pierwszej czarnej świecy. Otwarcie
kolejnej i ostatniej już świecy tej formacji powinno nastąpić w pobliżu poziomu zamknięcia sesji
poprzedniej, a jej zamknięcie na nowym, minimalnym poziomie. Okres odpoczynku na rynku
zakończył się.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 4
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Rozstanie
Formacja rozstania składa się ze świec o tym samym poziomie kursu otwarcia, lecz
posiadających korpusy w przeciwnych kolorach. Formacja rozstania jest podobna do formacji
spotkania, posiada jednak przeciwną wymowę. Druga świeca w obydwu tych formacjach jest świecą
typu zatrzymania. Formacja o charakterze wzrostowym ma białą świecę typu zatrzymania, natomiast
formacja o wymowie spadkowej świecę zatrzymania czarną. Czasami formacja ta nosi nazwę formacji
podziału.
Przeczekanie
Formacja przeczekania jest zmodyfikowaną wersją formacji trójki hossy. Trzy pierwsze świece
tej formacji układają się podobnie jak w przypadku formacji dwóch kruków powyżej luki cenowej, z
tym jednak wyjątkiem, iż druga czarna świeca (trzecia sesja) spada do poziomu korpusu pierwszej
wysokiej białej świecy. Następnie pojawia się kolejna niewielka czarna świeca, której zamknięcie
następuje na jeszcze niższym poziomie, lecz nadal na poziomie pierwszego, białego korpusu. Otwarcie
piątej świecy ma miejsce na wyższym poziomie, po którym następuje silny wzrost aż do poziomu
zamknięcia. Zamknięcie ma miejsce powyżej maksymalnego kursu najwyżej położonej z trzech
poprzednich czarnych świec. Taka sytuacja sugeruje, że trend wzrostowy będzie kontynuowany, i w
tym miejscu inwestorzy mogą zająć nowe pozycje. Formacja przeczekania ma o wiele silniejszą
wymowę jako formacja kontynuacji niż formacja trójki hossy. Świece korekcyjne znajdują się w tym
przypadku generalnie na wyższym poziomie niż świece z formacji trójki hossy. Innymi słowy, formacja
przeczekania nie oznacza takiego odpoczynku czy przerwy w trendzie, jaki ilustruje formacja trójki
hossy.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 5
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Uderzenie trójki hossy
W silnym trendzie wzrostowym pojawiają się trzy białe korpusy gdzie zamknięcie każdej
następnej świecy jest powyżej ceny zamknięcia świecy poprzedniej. Powstaje w ten sposób formacja
trzech białych żołnierzy, która niespodziewanie zostaje skorygowana prze silny impuls spadkowy.
Presja strony podażowej jest tak silna że doprowadza do utworzenia długiej czarnej świecy, której
cena zamknięcia (dolna krawędz
świecy) znajduje się poniżej otwarcia pierwszej białej świecy. Mimo
silnej presji strony podażowej na ogół taki układ świec wskazuje na dalszy wzrost.
Uderzenie trójki bessy
Formacja uderzenia trójki składa się z czterech świec i pojawia w jednoznacznie określonym
trendzie. Można ją uważać za rozszerzoną wersję formacji trzech czarnych kruków (przypadek
spadkowy) lub formacji trzech białych żołnierzy (przypadek wzrostowy). Formacja uderzenia trójki
przedstawia okres odpoczynku lub przerwy; odpoczynek ten trwa jednak tylko jeden dzień. Przerwy w
trendzie prawie zawsze są dla niego korzystne. Część japońskich z
ródeł uważa spadkową wersję
formacji uderzenia trójki za formację oszukania trzech kruków. Wzrostowy przypadek tej formacji
mógłby być zatem nazwany formacją oszukania trzech żołnierzy.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 6
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Trójka powyżej luki cenowej
Jest to dość prosta formacja, bardzo podobna do formacji tasuki powyżej luki cenowej oraz
tasuki poniżej luki cenowej, tworzących się w jednoznacznym, silnym trendzie. Luka cenowa pojawia
się pomiędzy dwiema świecami o tym samym kolorze korpusu. Kolor ten powinien odzwierciedlać
trend rynku. Otwarcie trzeciej sesji następuje na poziomie korpusu drugiej świecy, a zamknięcie ma
miejsce na poziomie korpusu świecy pierwszej (następuje połączenie pierwszej i drugiej świecy), co
powinno spowodować utworzenie się świecy o przeciwnym do dwóch pierwszych świec kolorze. W
tradycyjnej terminologii powoduje to zamknięcie luki cenowej.
Trójka poniżej luki cenowej
Trójka poniżej luki cenowej jest formacją kontynuacji trendu spadkowego. W trakcie
kontynuacji spadku na rynku presja strony podażowej powoduje ukształtowanie dwu świec z czarnymi
korpusami. Między pierwszą i drugą świecą widoczna jest spadkowa luka cenowa. Trzecia świeca ma
kolor biały, a jej korpus zamykając spadkową lukę cenową w sposób mylny sugeruje odwrócenie
tendencji spadkowej na rynku. Jednak taki układ cenowy złożony z trzech świec w przeważającej
liczbie przypadków wskazuje na dalszy spadek.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 7
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
Pod szyją
W trendzie spadkowym po utworzonej świecy z czarnym korpusem powstaje biały korpus z
niewielkim dolnym cieniem. Formacja pod szyją jest nie rozwiniętą wersją formacji przenikania. Na
wykresie tworzy się formacja podobna do formacji przenikania, z tym jednak wyjątkiem, że biały
korpus drugiej świecy osiąga jedynie poziom kursu minimalnego z sesji poprzedniej.
Na szyi
Formacja na szyi jest również zmodyfikowaną lub nie rozwiniętą wersją formacji przenikania.
Zamknięcie drugiej świecy o białym korpusie następuje w pobliżu poziomu zamknięcia poprzedniej
czarnej świecy, w dolnej części jej korpusu. Powyższa definicja wymaga, aby zamknięcie nastąpiło na
poziomie korpusu poprzedniej świecy, a dokładnie nieco powyżej jej poziomu zamknięcia.
Zamknięcie następuje zatem na nieco wyższym poziomie niż w przypadku formacji na szyi, jednak
różnica ta jest nieznaczna. Jeśli zamknięcie pierwszej świecy ma miejsce na poziomie kursu
minimalnego z tej sesji (świeca typu marubozu zamknięcia), formacje pod szyją oraz na szyi wyglądają
praktycznie tak samo.
Wyrzucenie
Formacja ta jest trzecią już pochodną formacji przenikania. Formacja wyrzucenia ma silniejszy
charakter niż formacje pod szyją oraz na szyi, lecz pomimo to nie udaje się jej osiągnąć w momencie
zamknięcia notowań poziomu powyżej środka korpusu świecy z sesji poprzedniej. Otwarcie drugiej
sesji następuje zazwyczaj po znacznie większej luce spadkowej niż w przypadku formacji pod szyją
oraz na szyi. Powoduje to utworzenie się wysokiej białej świecy i zanim zwiększymy nasze krótkie
pozycje, musimy koniecznie poczekać na potwierdzenie.
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 8
MATERIAA
Y EDUKACYJNE
ZBIORCZE ZESTAWIENIE FORMACJI KONTYNUACJI TRENDU
W opracowaniu wykorzystano materiały z książki :  Wykresy świecowe - Gregory L. Morris
ZESPÓA
REKOMENDACJI I ANALIZ GIEA
DOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH 9