KONFERENCJA W TEHERANIE 28.11 – 1.12 1943
J. Stalin (ZSRR) + F.D. Roosevelt (USA) + W. Churchill (WB)
Preludium I konferencji Wielkiej Trójki stanowiła konferencja ministrów spraw zagranicznych w Moskwie – październik 1943 cel: poprawa relacji aliantów zachodnich z Kremlem;
- postanowiono ukarać nazistowskich zbrodniarzy za okrucieństwa popełnione w czasie wojny. Powołano Europejską Komisję Doradczą (jej zadaniem było wypracowanie warunków kapitulacji III Rzeszy, porozumień w sprawie powojennej okupacji i kontroli Niemiec oraz Austrii)
- trzej ministrowie przystali na odbudowę niezależnego państwa austriackiego po zakończeniu wojny. Kreml zgodził się na prowadzenie wojny do bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy, stając się sygnatariuszem traktatu z Casablanki. WB i ZSRR miały podjąć dalsze wspólne działania na rzecz przekonania Turcji do wystąpienia po stronie aliantów.
Konferencja Wielkiej Trójki w Teheranie – kryptonim „Eureka” była poświęcona przede wszystkim wypracowaniu wspólnej strategii działań wojennych wobec Niemiec.
Stalin nalegał na otwarcie drugiego frontu przez aliantów zachodnich we Francji (maj 1944; skoordynowanie działań militarnych 3 mocarstw podczas dwustronnego uderzenia na III Rzeszę – konieczność rozbicia potencjału Niemiec i całkowitego zlikwidowania faszyzmu) , co miało zmniejszyć ciężar ponoszony przez Armię Czerwoną w walce z III Rzeszą prezydent USA i jego doradcy przystali na to;
Roosevelt odrzucił także wysuniętą przez Churchilla propozycję lądowania w Grecji prawdopodobnie było to na rękę Stalinowi który zyskiwał swobodę ruchu w Europie Środkowej i na Bałkanach;
dla prezydenta USA najistotniejsza była deklaracja Stalina o przyłączeniu się do wojny z Japonią po pokonaniu III Rzeszy
dyskusja na temat amerykańskiego projektu przyszłego podziału Niemiec na 5 państw umiędzynarodowienie Zagłębia Ruhry opór Churchilla obawiał się że te tereny mogą stać się celem ekspansji radzieckiej
dyskusja na temat ewentualnego wciągnięcia Turcji do wojny po stronie aliantów
dyskusja na temat możliwie jak największego wsparcia dla partyzantki Josipa Broz Tity w Jugosławii przez Amerykanów i Brytyjczyków
decyzja w sprawie polskiej granicy wschodniej
- alianci zach. Zgodzili się wstępnie na oddanie ZSRR przedwojennych terenów Polski na wschód od linii Curzona w zamian za terytorialne nabytki na zachodzie kosztem pokonanych Niemiec, aż po linię Odry
- nie udały się brytyjskie próby utrzymania Lwowa przy Polsce
- ustalono że Polska otrzyma Prusy Wsch z wyłączeniem Królewca (którego zażądało ZSRR pod pozorem konieczności posiadania niezamarzającego portu na Bałtyku
- ZSRR zażądało utrzymania swoich nabytków terytorialnych z lat 1940 – 1941 Churchill i Roosevelt zgodzili się na to chociaż stanowiło o jawne pogwałcenie zasad zawartych w Karcie Atlantyckiej
ponadto Stalin zażądał
utrzymania Przesmyku Karelskiego
spłatę przez Finlandię reparacji i oddania jednego z arktycznych portów w zamian za uznanie niepodległości tego kraju
- trzej przywódcy zgodzili się na wycofanie wojsk obcych z Iranu
Do kolejnego spotkania Wielkiej Trójki miało dojść w Quebecku - Roosevelt + Churchill (kryptonim „Octagon”) we wrześniu 1944 – Stalin odmówił w nim udziału
Omawiano plan wojny na Pacyfiku
Dyskutowano również nad tzw planem Morgenthaua – zakładał przekształcenie Niemiec w kraj rolniczy został odrzucony
Październik 1944 spotkanie Churchilla ze Stalinem w Moskwie (kryptonim: „Tołstoj”)
Słynny podział wpływów na Bałkanach spisany na serwetce
- do ZSRR miało trafić 90% wpływów w Rumunii i 75% w Bułgarii
- w Grecji 90% mieli zachować Brytyjczycy
- w Jugosławii i na Węgrzech zakładano równy podział wpływów
- po usilnych naleganiach Mołotowa w rozmowach z ministrem spraw zagranicznych WB – Anthonym Edenem, dokonano zmian ZSRR zyskał 80% wpływów Bułgarii i na Węgrzech
W Teheranie dokonano tajnego podziału Europy na dwie strefy!
KONFERECJA W JAŁCIE na Krymie 4 – 11. 02. 1945 (wojna jeszcze trwa!)
Kryptonim „Argonauta” Churchill + Roosevelt (ciężko chory)+ Stalin w roli gospodarza
Z ponad 700 doradcami dyskutowali przede wszystkim nad współdziałaniem w finałowej fazie wojny oraz nad przyszłością pokonanych Niemiec;
zgodnie z sugestiami Europejskiej Komisji Doradczej zdecydowano o utworzeniu Sojuszniczej Rady Kontroli Niemiec
podział Niemiec na 4strefy okupacyjne (ZSRR, USA, WB i Francja); utworzenie w Berlinie sektorów
przeprowadzić demilitaryzację i denazyfikację Niemiec
Churchill wymógł zgodę pozostałych uczestników na dopuszczenie Francji do własnej strefy okupacyjnej
zgodzono się na demilitaryzację Niemiec, rozwiązanie NSDAP i ukaranie zbrodniarzy wojennych
dyskutowano o kształcie powojennego świata
w tajnym porozumieniu między Stalinem a Rooseveltem ustalono zdobycze radzieckie na Dalekim Wschodzie w zamian za włączenie się wojsk ZSRR do wojny z Japonią w dwa-trzy miechy po zakończeniu walk w Europie
Stalin uzyskał potwierdzenie status quo zewnętrznej Mongolii, zwrot południowej części Sachalinu, Port Dairen w Chinach oraz Wysp Kurylskich
Przyjęto termin i miejsce konferencji założycielskiej Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ)
Stalin ustąpił w kwestii systemu głosowania w Radzie bezpieczeństwa tej organizacji o co chodziło Rooseveltowi
Jedna z najgorętszych kwestii: Polska ( w strefie ZSRR) jej rząd i granice
Armia Czerwona okupowała prawie całe terytorium Polski; władzę sprawował rząd tymczasowy uznany przez ZSRR; Stalin zgodził się aby poszerzono o przedstawicieli z Londynu i sił demokratycznych kraju
Zachód zgodził się na proponowaną przez Kreml wschodnią linię graniczną z Polską z 1941 z minimalnymi modyfikacjami na korzyść państwa polskiego
sprzeciwiali się ustaleniu granicy zachodniej Polski na Odrze i Nysie kwestia nadal otwarta
dominacja Stalina Rooseveltowi chodziło o uczestnictwo ZSRR w wojnie z Japonią nie obchodziła go Europa tylko walka na Pacyfiku i to aby jak najmniej żołnierzy zginęło; Stalin umiał wykorzystać słabość Roosevelta, WB była za słaba żeby się przeciwstawić! Stalin umiał wykorzystać różnice zdań WB, USA na swoją korzyść!
KONFERENCJA W POCZDAMIE 17.07 – 2.08 1945 (wojna już się skończyła)
Kryptonim „Terminal” ZSRR (Stalin) + USA (H.S. Truman) + na początku WB reprezentował Churchill a po jednym dniu R. Attlee
ostre kłótnie o wysokość reparacji
ZSRR ma otrzymać 25% sprzętu i urządzeń przemysłowych ze stref zachodnich w zamian miał dostarczyć żywność i surowce z terenów znajdujących się pod kontrolą Armii Czerwonej
Tzw. 4 D Niemiec – demilitaryzacja, demokratyzacja, denazyfikacja (likwidacja faszyzmu i ukaranie zbrodniarzy wojennych), dekartelizacja (usunięcie przemysłu, rozbicie na kartele gospodarki narodowej)
Cały kraj i Berlin podzielony na 4strefy okupacyjne; Sojusznicza Rada Kontroli sprawowała zwierzchnią władzę to jednak poszczególni komendanci mieli nieograniczone możliwości w swoich strefach
Również Austria pozostawała podzielona na 4 strefy okupacyjne – ale pozwolono jej na posiadanie rządu centralnego
Zdecydowano o przebiegu zachodniej granicy Polski; przywódcy ZSRR, WB i USA ustalili że byłe tereny niemieckie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej znajdują się pod zarządem państwa polskiego do czasu zawarcia z Niemcami układu na konferencji pokojowej – która nigdy się nie odbyła – zdecydowano również o wysiedleniu ludności niemieckiej z terenów włączonych do państwa polskiego a także Czechosłowacji i Węgier ZSRR przejął Królewiec i północną część Prus Wsch, reszta tego terytorium przypadła Polsce
Głównym tematem rozmów były warunku kapitulacji Japonii (2 września 1945 Japonia kapituluje) wydano tzw deklarację poczdamską wezwanie Japonii do bezwarunkowej kapitulacji!
Ustalono że Wyspy Jońskie były okupowane
Siły alianckie miały przejąć kontrolę na ziemiach zajmowanych jeszcze przez wojska Nipponu w Azji Połud-Wsch
Przyjęto że ZSRR przyjmie kapitulację oddziałów japońskich w Korei od 38 równoleżnika USA zaś na południe od tego miejsca
Powołanie Rady Ministrów Spraw Zagranicznych – miała przygotować traktaty pokojowe z sojusznikami III Rzeszy
Konferencja w Poczdamie zakończyła wojenną współpracę USA, WB i ZSRR a jej przebieg pokazał wyraźnie że świat wkroczył w zupełnie nową fazę stosunków międzynarodowych!