TEHERAN - JAŁTA - POCZDAM

Dokumenty konferencji

szefów rządów trzech wielkich mocarstw

Wydanie II

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

Książka i Wiedza 1972

TEHEBAN—JAŁTA—POCZDAM

II. OKUPACJA I KONTROLA NIEMIEC

Osiągnęliśmy porozumienie w sprawie wspólnych pla­nów i polityki, mających na celu wymuszenie bezwarun­kowej kapitulacji, którą wszyscy razem narzucimy Niem­com narodowosocjalistycznym po ostatecznym złamaniu zbrojnego oporu niemieckiego. Warunki tej kapitulacji nie zostaną ujawnione, zanim ostateczna klęska Niemiec nie stanie się faktem dokonanym. Stosownie do uzgodnionego planu siły każdego z trzech mocarstw będą okupowały oddzielne strefy Niemiec. Zgodnie z tym planem przewi­dziano utworzenie skoordynowanej administracji i kon­troli za pośrednictwem Centralnej Komisji Kontroli, zło­żonej z naczelnych dowódców trzech mocarstw z siedzibą w Berlinie. Uzgodniono, że Francja, jeżeli tego zapragnie, będzie zaproszona do objęcia jednej strefy okupacyjnej i do wzięcia udziału w Komisji Kontroli jako czwarty jej członek. Granice strefy francuskiej będą ustalone przez cztery zainteresowane rządy za pośrednictwem ich przed­stawicieli zasiadających w Europejskiej Komisji Dorad­czej.

Jest naszym niezłomnym zamiarem zniszczenie niemiec­kiego militaryzmu i narodowego socjalizmu i stworzenie .gwarancji, że Niemcy już nigdy więcej nie będą w moż­ności zakłócić pokoju świata.

Jesteśmy zdecydowani rozbroić i rozwiązać wszystkie niemieckie siły zbrojne; raz na zawsze zniszczyć niemiecki sztab generalny, który wielokrotnie doprowadzał do wskrzeszenia mili tary zmu niemieckiego; usunąć lub znisz­czyć wszelkie niemieckie urządzenia wojskowe; znieść lub poddać kontroli wszelkiego rodzaju przemysł niemiecki, który mógłby być użyty do produkcji wojennej; ukarać sprawiedliwie i szybko wszystkich zbrodniarzy wojennych oraz wyegzekwować odszkodowania w naturze za znisz-

202

I.1

KONFERENCJA KHYMSKA

wyzwolenia przez Armię Czerwoną. Wymaga to utworze­nia Tymczasowego Rządu Polskiego, który będzie mógł być oparty na szerszej podstawie, niż to było możliwe przed niedawnym wyzwoleniem Polski zachodniej. Dzia­łający obecnie w Polsce ,Rząd Tymczasowy powinien być wobec tego zreorganizowany na szerszej podstawie demo­kratycznej z włączeniem przywódców demokratycznych z samej Polski i Polaków z zagranicy. Ten nowy rząd po­winien wtedy otrzymać nazwę Polskiego Rządu Tymcza­sowego Jedności Narodowej.

Panowie Mołotow, Harriman i Sir A. Clark Kerr są upo­ważnieni, żeby, jako Komisja, porozumieli się w Moskwie przede wszystkim z członkami obecnego Rządu Tymczaso­wego i z innymi polskimi przywódcami demokratycznymi z samej Polski i zagranicy w celu zreorganizowania obec­nego rządu w powyższym duchu. Ten Polski Rząd Tym­czasowy Jedności Narodowej będzie miał obowiązek prze­prowadzenia możliwie najprędzej wolnych i nieskrępowa­nych wyborów, opartych na głosowaniu powszechnym i tajnym. W wyborach tych będą miały prawo uczestni­czenia i wystawiania kandydatów wszystkie partie demo­kratyczne i antynazistowskie.

Z chwilą gdy zgodnie z powyższym zostanie utworzony należycie Polski Rząd Tymczasowy Jedności Narodowej, Rząd Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, który obecnie utrzymuje stosunki dyplomatyczne z do­tychczasowym Rządem Tymczasowym Polski, oraz Rządy Zjednoczonego Królestwa i Stanów Zjednoczonych Ame­ryki nawiążą stosunki dyplomatyczne z nowym Polskim Rządem Tymczasowym Jedności Narodowej i wymienią ambasadorów, których sprawozdania będą informowały odnośne rządy o sytuacji w Polsce.

Szefowie trzech rządów uważają, że wschodnia granica Polski powinna biec wzdłuż linii Curzona z odchyleniami

207

I.1

TEHEH AŃ—JAŁT A—PO C ZDAM

od niej w pewnych okolicach o pięć do ośmiu kilometrów na korzyść Polski. Uznają oni, że Polska powinna uzyskać istotny przyrost terytorialny na północy i na zachodzie. Uważają oni, że we właściwym czasie trzeba będzie za­sięgnąć opinii nowego Polskiego Rządu Tymczasowego Jedności Narodowej co do wielkości tego przyrostu oraz że ostateczne ustalenie zachodniej granicy Polski będzie odroczone do konferencji pokojowej".

208

I.1

VI

MIASTO KONIGSBERG I PRZYLEGAJĄCY DO NIEGO OBSZAR

Konferencja rozpatrzyła propozycję Rządu Radzieckie-ko, ażeby zanim sprawy terytorialne zostaną ostatecznie załatwione w traktacie pokojowym, odcinek zachodniej granicy Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, który przylega do Morza Bałtyckiego, przebiegał od punk­tu na wschodnim brzegu Zatoki Gdańskiej w kierunku wschodnim na północ od Braunsberg-Goldap do punktu, gdzie stykają się granice Litwy, Rzeczypospolitej Polskiej i Prus Wschodnich.

Konferencja zgodziła sit; w zasadzie na propozycje Rzą­du Radzieckiego, ażeby przekazać Związkowi Radzieckie­mu miasto Kónigsberg z obszarem przyległym, tak jak podano wyżej, pod warunkiem zbadania przez rzeczo­znawców dokładnej granicy.

Prezydent Stanów Zjednoczonych i Premier Brytyjski oświadczyli, że tę propozycję Konferencji będą popierali przy przyszłym uregulowaniu pokojowym.

473

I.1

uczestniczyć i wystawiać kandydatów, oraz że przedsta­wiciele prasy sojuszniczej korzystać będą z pełnej swobo­dy powiadamiania świata o wydarzeniach w Polsce przed wyborami i podczas wyborów.

B. Co do zachodniej granicy osiągnięto następujące po­rozumienie:

Zgodnie z porozumieniem w sprawie Polski osiągniętym na Konferencji Krymskiej, szefowie trzech rządów rozpa­trzyli opinię Polskiego Rządu Tymczasowego Jedności Na­rodowej dotyczącą terytoriów na północy i zachodzie, któ­re Polska winna otrzymać. Przewodniczący Krajowej Ra­dy Narodowej i członkowie Polskiego Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej byli przyjęci na konferencji i w pełni przedstawili swój punkt widzenia. Szefowie trzech rządów potwierdzili swój pogląd, że ostateczne ustalenie zachodniej granicy Polski powinno być odłożone do konferencji pokojowej.

Szefowie trzech rządów są zgodni co do tego, że zanim nastąpi ostateczne określenie zachodniej granicy Polski, byłe niemieckie terytoria na wschód od linii biegnącej od Morza Bałtyckiego bezpośrednio na zachód od Świnouj­ścia i stąd wzdłuż rzeki Odry do miejsca, gdzie wpada za­chodnia Nysa, i wzdłuż zachodniej Nysy do granicy cze­chosłowackiej, łącznie z tą częścią Prus Wschodnich, któ­ra, zgodnie z porozumieniem osiągniętym na niniejszej konferencji, nie została oddana pod administrację Związ­ku Socjalistycznych Republik Radzieckich, i włączając obszar byłego Wolnego Miasta Gdańska, powinny znajdo­wać się pod zarządem państwa polskiego i pod tym wzglę­dem nie powinny być uważane za część radzieckiej strefy okupacyjnej Niemiec.

476

I.1

XIII

ZORGANIZOWANE PRZESIEDLENIE LUDNOŚCI NIEMIECKIEJ

Konferencja doszła do następującego porozumienia w sprawie wysiedlenia Niemców z Polski, Czechosłowacji i Węgier:

Trzy rządy, rozważywszy sprawę pod każdym wzglę­dem, uznają, że należy przeprowadzić przesiedlenie do Niemiec ludności niemieckiej lub jej części pozostałej w Polsce, Czechosłowacji i na Węgrzech. Zgodne są one co do tego, że wszelkie przesiedlenia powinny odbywać się w sposób zorganizowany i ludzki. Wobec tego, że na­pływ wielkiej ilości Niemców do Niemiec zwiększyłby cię­żar spoczywający już na władzach okupacyjnych, uważa­ją one, że Sojusznicza Rada Kontroli w Niemczech powinna przede wszystkim zbadać to zagadnienie ze szcze­gólnym uwzględnieniem kwestii sprawiedliwego rozdzie­lenia tych Niemców pomiędzy różne strefy okupacji. Zgod­nie z tym polecą one swym odnośnym przedstawicielom w Radzie Kontroli, żeby jak najrychlej nadesłali swym rządom sprawozdania o rozmiarach, w jakich dokonał się już powrót do Niemiec takich osób z Polski, Czechosło­wacji i Węgier, oraz żeby określić w przybliżeniu, w jakim czasie i w jakim tempie można by dokonać dalszych prze­siedleń, uwzględniając obecną sytuację w Niemczech.

O powyższym będą powiadomione Rząd Czechosłowacki, Polski Rząd Tymczasowy i Rada Kontroli na Węgrzech, oraz zaproponuje się im, aby wstrzymały na. razie dalsze wysiedlanie, dopóki rządy zainteresowane nie rozpatrzą sprawozdań swych przedstawicieli w Radzie Kontroli.

480

I.1

Spis treści

Wstęp. . . . . , . . . . . . . V—XXXV

KONFERENCJA TEHERANSKA

Notatka z rozmowy marszałka Stalina z prezydentem Roose-

veltem, 28 listopada 1943 r. ......... 3

Pierwsze posiedzenie konferencji szefów rządów ZSRR, USA

i Wielkiej Brytanii, 28 listopada 1943 r. ..... 9

Narada przedstawicieli wojskowych, 29 listopada 1943 r. . 22 Notatka z rozmowy marszałka Stalina z prezydentem Roose-

veltem, 29 listopada 1943 r. ......... 36

Drugie posiedzenie konferencji szefów rządów ZSRR, USA

i Wielkiej Brytanii, 29 listopada 1943 r. ..... 43

Notatka z rozmowy marszałka Stalina z premierem Chur-

chilem, 30 listopada 1943 r. ......... 61

Rozmowa podczas śniadania, 30 listopada 1943 r. .... 68

Trzecie posiedzenie konferencji szefów rządów ZSRR, USA

i Wielkiej Brytanii, 30 listopada 1943 r. ..... 69

Czwarte posiedzenie konferencji szef ów • rządów ZSRR, USA

i Wielkiej Brytanii, l grudnia 1943 r. ...... 73

I. Posiedzenie podczas śniadania ........ 73

II. Posiedzenie przy okrągłym stole ....... 78

DEKLARACJA TRZECH MOCARSTW ........ 88

DEKLARACJA THZECH MOCARSTW W SPRAWIE IRANU . - 89

KONFERENCJA KRYMSKA

Pierwsze posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 4 lutego 1945 r- 93

Drugie posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 5 lutego 1945 r. 108

Trzecie posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 6 lutego 1945 r. 129

Czwarte posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 7 lutego 1945 r. 153

Piąte posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 8 lutego 1945 r. 163

Szóste posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 9 lutego 1945 r. 176

549

Siódme posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 10 lutego 1945 r- 190

Ósme posiedzenie w Pałacu Liwadyjskim, 11 lutego 1945 r. 196

KOMUNIKAT Z KONFERENCJI KRYMSKIEJ ...... 201

PROTOKÓŁ PRACY KONFERENCJI KRYMSKIEJ .... 210

KONFERENCJA POCZDAMSKA

Pierwsze posiedzenie, 17 lipca 1945 r. ....... 221

Drugie posiedzenie, 18 lipca 1945 r. ,.,..., 237

Trzecie posiedzenie, 19 lipca 1945 r. ....... 250

Czwarte posiedzenie, 20 lipca 1945 r. ....... 272

Piąte posiedzenie, 21 lipca 1945 r. ........ 292

Szóste posiedzenie, 22 lipca 1945 r. ....... 314

Siódme posiedzenie, 23 lipca 1945 r. ....... 336

ósme posiedzenie, 24 lipca 1945 r. ........ 352

Dziewiąte posiedzenie, 25 lipca 1945 r. ....... 371

Dziesiąte posiedzenie, 28 lipca 1945 r. ....... 379

Jedenaste posiedzenie, 31 lipca 1945 r. ....... 396

Dwunaste posiedzenie, l sierpnia 1945 r. ...... 425

Trzynaste (końcowe) posiedzenie, l sierpnia 1945 r, . . . 446

UCHWAŁY POCZDAMSKIE .......... 459

PROTOKÓŁ Z BERLIŃSKIEJ KONFERENCJI TRZECH MOCARSTW 482

ANEKSY ............... 493

NOTKI BIOGRAFICZNE ........... 521

550

---