Między obiema konferencjami miało miejsce kilka ważnych wydarzeń.

Między Jałtą a Poczdamem

Uczestnicy konferencji w Jałcie podjęli decyzję o zwołaniu konferencji w San Francisco na 25 kwietnia 1945 roku. Udział w tej konferencji miały wziąć państwa, które podpisały waszyngtońską Deklarację Narodów Zjednoczonych z 1 stycznia 1942 roku. ( decyzje )

W nocy z 8 na 9 maja 1945 r. w Karlhorst podpisany został akt kapitulacji Niemiec. Dokumenty uzupełniające ten akt ogłoszono w czasie narady dowódców czterech stref okupacyjnych 5 czerwca tego roku. Deklaracja w sprawie klęski Niemiec zapowiadała objęcie nad Niemcami wspólnej władzy przez rządy czterech mocarstw, pełne rozbrojenie tego kraju i ukaranie zbrodniarzy wojennych. Dokonano ostatecznego podziału Niemiec na cztery strefy okupacyjne i powołano Sojuszniczą Radę Kontroli.

W końcowej fazie wojny w ramach Wielkiej Koalicji zaczęły narastać konflikty. Współpracę zakłócił incydent berneński. Chodziło w nim o próbę podjęcia przez Amerykanów i Anglików separatystycznych rokowań z generałem Karlem Wolffem, który w imieniu hitlerowskiego dowództwa zaproponował kapitulację niemieckich sił zbrojnych w północnych Włoszech. Rokowania te miały miejsce w marcu w Brnie- stolicy Szwajcarii. Rząd Stalina ostro zaprotestował przeciwko rozmowom berneńskim, wskazując, że podważają one przyjęte w Jałcie zobowiązanie do prowadzenia wspólnej polityki wobec Niemiec.

W jeszcze większym stopniu poróżniła sojuszników sprawa nieprzestrzegania umowy dotyczącej stref okupacyjnych. Alianci zachodni, wykorzystując zaangażowanie armii radzieckiej w operacji berlińskiej, wzmogli działania wojenne i zajęli część terenów, które według wcześniejszych ustaleń miały wchodzić w skład radzieckiej strefy okupacyjnej. Porozumienia przewidywały, że po ustaniu walk sojusznicy wycofają swoje wojska do własnych stref. Churchill nie chciał się do nich dostosować. W wyniku rokowań doprowadzono do realizacji tych porozumień.

Z punktu widzenia przebiegu konferencji poczdamskiej znaczenie miał również fakt zmian na stanowiskach szefów rządów Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. 12 kwietnia 1945 r. zmarł prezydent Roosevelt. Jego miejsce zajął Harry S. Truman, który jeszcze jako senator głosił w dzień po napaści Niemiec na ZSRR, że wzajemne wykrwawienie się obu krajów będzie służyć interesom Stanów Zjednoczonych. Truman usiłował sprawiać wrażenie, że jest kontynuatorem polityki swego poprzednika, ale już wtedy zaczęto podejmować kroki nieprzyjazne wobec ZSRR. 8 maja 1945 r. nowy prezydent USA podpisał polecenie o wstrzymaniu wszelkich dostaw do Związku Radzieckiego, dostarczanych poprzednio w ramach lend- lease’u.

W pięć miesięcy po konferencji jałtańskiej doszło do kolejnego spotkania na szczycie. Od 17 lipca do 23 sierpnia 1945r. przywódcy trzech mocarstw obradowali w Poczdamie.

W trakcie trwania obrad w Poczdamie doszło do zmiany stanowiska szefa delegacji brytyjskiej. Churchill przegrał wybory do parlamentu i jego miejsce zajął od 25 lipca nowy premier- Clement Attlee.

Obrady w Poczdamie były kontynuacją konferencji jałtańskiej, na której podjęto szereg spraw, ale niektórych spośród najważniejszych nie doprowadzono do końca, głównie ze względu na kunktatorską politykę aliantów zachodnich.

Procedura obrad konferencji poczdamskiej była trzystopniowa. Składały się na nią: posiedzenia plenarne z udziałem szefów rządów, robocze posiedzenia ministrów spraw zagranicznych oraz obrady i prace powołanych komitetów w celu rozpracowania bardziej złożonych problemów.

Obrady rozpoczęto od amerykańskiego projektu powołania nowego organu współpracy międzynarodowej- Rady Ministrów Spraw Zagranicznych, z udziałem przedstawicieli ZSRR, Stanów Zjednoczonych, Chin, Wielkiej Brytanii i Francji. Zadaniem tej rady miało być opracowywanie traktatów pokojowych najpierw z satelitami Niemiec a następnie z samymi Niemcami i Austrią

Decyzje w sprawie Niemiec

Uczestnicy spotkania w Poczdamie sprecyzowali zasady wspólnej polityki, jaką miano stosować wobec pokonanych Niemiec. Zawierały one trzy główne kierunki działań: demilitaryzację, demokratyzację i dekartelizację. Postanowiono przeprowadzić całkowite rozbrojenie Niemiec, podzielić między aliantów ich flotę wojenną i handlową, wprowadzić zakaz produkcji zbrojeniowej i ścisły nadzór nad niemieckim przemysłem ciężkim. Zdecydowano o likwidacji monopoli niemieckich, którym przypisano współodpowiedzialność za wywołanie wojny i stosowanie nieludzkich metod wobec podbitych krajów. Dekartelizowana i zdecentralizowana gospodarka niemiecka miała zostać poddana kontroli uniemożliwiającej wyrastanie wielkich potęg przemysłowych.

Podjęta została wstępna decyzja w sprawie procesu zbrodniarzy wojennych, do których zaliczono nie tylko wojskowych i polityków, ale również czołowych przedstawicieli sfer gospodarczych. Postanowiono również likwidację Prus, mających w Rzeszy Niemieckiej znaczną autonomię (komunikat o ostatecznej likwidacji wszystkich instytucji państwowości pruskiej ogłoszony został 2 lutego 1947 r.).

Głównym przeciwnikiem dezintegracji Niemiec okazał się rząd radziecki, który stanął na stanowisku, że za zbrodnie faszyzmu nie powinien odpowiadać cały naród niemiecki. Najtrudniejsza okazała się sprawa reparacji wojennych. Alianci zachodni w dalszym ciągu niechętnie odnosili się do radzieckiej propozycji w sprawie wysokości tych odszkodowań. Amerykanie nalegali aby uzależnić wysokość reparacji od przebiegu granicy między Polska a Niemcami według zasady: im większe reparacje tym mniejsze redukcje terytorialne Niemiec na wschodzie. Przyjęto kompromisowe rozwiązanie, w myśl którego każdy z sojuszników miał zaspokajać swoje roszczenia z okupowanej przez siebie strefy, z tym, że Związek Radziecki miał dodatkowo otrzymać 25 % wyposażenia zbędnego dla produkcji pokojowej ze stref zachodnich. Uzgodniono również, że część odszkodowań, które otrzyma Związek Radziecki zostanie przekazana Polsce.

Sprawa polska na konferencji

W okresie między Jałtą i Poczdamem zaszło szereg ważnych wydarzeń, które przemawiały na rzecz korzystnego dla Polski rozwiązania kwestii jej zachodnich granic. Powstanie Rządu Tymczasowego Jedności Narodowej 28 czerwca 1945 r. w Warszawie stworzyło możliwość spełnienia wysuniętego w Jałcie warunku, aby stanowisko w sprawie granic sformułowała polska reprezentacja polityczna uznana przez wszystkich aliantów. Premierem został Edward Osóbka- Morawski a wicepremierami: Władysław Gomułka i Stanisław Mikołajczyk.

Dyskusja w sprawie zachodnich granic Polski została zapoczątkowana 21 lipca 1945 r. Amerykanie twierdzili, że zachodnimi granicami Polski powinna zająć się przyszła konferencja pokojowa, Brytyjczycy opowiadali się za rozstrzygnięciem tej kwestii w Poczdamie, ale nie chcieli zgodzić się na granicę wzdłuż Nysy Łużyckiej. Rzecznikiem interesów Polski w Poczdamie była delegacja radziecka. Przez cały czas obrad niezmiennie domagała się ustalenia zachodniej granicy Polski na Odrze i Nysie Łużyckiej. Delegacja rządu polskiego na czele z Bolesławem Bierutem, Władysławem Gomułką i Stanisławem Mikołajczykiem przybyła do Poczdamu 23 lipca. Polacy odbyli w sumie około 25 spotkań, uzasadniając żądania terytorialne Polski zarówno poprzez odwoływanie się do praw historycznych jak i racji współczesnych. 29 lipca sekretarz stanu Byrnes wystąpił z propozycją „kupna” od Związku Radzieckiego odstępstwa od granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej w zamian za zwiększenie dostaw reparacyjnych dla ZSRR. Mołotow nie podjął polemiki, zwracając jednocześnie uwagę, że propozycja ta ignoruje stanowisko Polaków. Dnia 30 lipca USA zgodziło się, aby zachodnie granice Polski przebiegały wzdłuż Odry i Nysy Łużyckiej. 2 sierpnia zapadł ostateczny werdykt trzech mocarstw z sprawie zachodniej granicy Polski. Alianci postanowili jednocześnie wysiedlić całą ludność niemiecką z ziem przekazanych Polsce. Konferencja poczdamska ostatecznie wytyczyła nową zachodnią granicę Polski.

Inne decyzje

Konferencja poczdamska zakończyła się 2 sierpnia 1945 r. podpisaniem umowy, w której oprócz wyżej wymienionych spraw omówiono szereg innych, takich jak stanowisko w sprawie byłych sojuszników Niemiec, kwestie terytoriów powierniczych.

Konferencja w Poczdamie omawiała następstwa wynikające z udziału w wojnie innych państw europejskich po stronie Trzeciej Rzeszy. Dyskusja w sprawie traktatów pokojowych z satelitami „Osi” w Europie ( Włochy, Rumunia, Węgry, Bułgaria i Finlandia) ograniczała się jedynie do sformułowania pewnych zasad ogólnych. Przyjęto, że szczegóły związane z traktatem pokojowym dla tych państw zostaną omówione w toku prac Rady Ministrów Spraw Zagranicznych. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania domagały się poparcia wniosku o przyjęcie Włoch do Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ponadto zaproponowano wznowienie stosunków dyplomatycznych i przyjęcie Do ONZ Finlandii, Węgier, Rumunii i Bułgarii. Postanowienia konferencji poczdamskiej w tej sprawie nie zostały zaakceptowane zwłaszcza przez USA.

Mimo narastających konfliktów między mocarstwami, mimo znacznej różnicy w podejściu do wielu zagadnień, została zawarta umowa poczdamska.

Znaczenie konferencji poczdamskiej polegało przede wszystkim na tym, że obradujący na nich przywódcy trzech mocarstw zarysowali program pokojowego ułożenia stosunków międzynarodowych w powojennym świecie i podjęli szereg decyzji, które miały sprzyjać urzeczywistnieniu tego programu. Umowy zawierali tu partnerzy różniący się od siebie zdecydowanie pod względem ideologiczno- ustrojowym, a więc o różnych interesach politycznych i rozmaitym stosunku do wielu kluczowych kwestii. Można więc powiedzieć, że konferencje sojusznicze kończące drugą wojnę światową były pierwszym, na tak szeroką skalę zakrojonym przejawem praktyki pokojowego współistnienia państwo o różnych ustrojach, Wynikające z pragnienia pokoju umowy, zawierane na zasadzie wzajemnych ustępstw uznano za klęskę Zachodu, za niepotrzebną koncesję na rzecz Związku Radzieckiego.

Wkrótce po zakończeniu konferencji poczdamskiej politykę mocarstw zachodnich zdominowały tendencje konfrontacyjne. Rozpoczęła się zimna wojna oznaczająca odejście od ducha Jałty i Poczdamu, złamanie wielu postanowień konferencji sojuszniczych. Zachód wkroczył na drogę podziału świata, integracji państw kapitalistycznych pod hasłem powstrzymania komunizmu. Szczytowym wyrazem tej antykomunistycznej integracji było utworzenie 4 kwietnia 1949 r. Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego, agresywnego, militarnego bloku, którego powstanie oznaczało ostatecznie zniszczenie Wielkiej Koalicji. Umowa poczdamska została złamana w szczególnie drastyczny sposób w kwestii niemieckiej. Wbrew uzgodnionym decyzjom w sprawie utworzenia jednolitych- demokratycznych i pokojowych Niemiec, mocarstwa zachodnie postanowiły doprowadzić do utworzenia separatystycznego państwa niemieckiego, które zamierzano włączyć do antykomunistycznego bloku.

Porządek jałtańsko- poczdamski

W Jałcie, a później w Poczdamie podjęto szereg decyzji rozstrzygających istotnie kwestie polityczne, w wyniku których powstała sytuacja zwana porządkiem jałtańsko- poczdamskim. Sprawą najistotniejszą stało się wytyczenie granic państwowych tak, aby były one sprawiedliwe, zapewniały poszczególnym krajom odpowiednie warunku rozwoju i nie prowokowały konfliktów międzynarodowych. Podjęto szereg innych decyzji w tej sprawie dotyczących np. rozstrzygnięcia sporu o Triest między Włochami a Jugosławią, czy też odtworzenie stanu posiadania Rosji na Dalekim Wschodzie, naruszonego w wyniku wojny rosyjsko- japońskiej z lat 1904- 1905. Porządek ów obejmował również zasady regulujące usytuowania poszczególnych państw w układzie stosunków międzynarodowych. Zakładały one pełną samodzielność i suwerenność każdego kraju, prawo do decydowania o własnych losach, niemieszanie się w wewnętrzne sprawy innych.