Katarzyna Siek, III Pedagogika Pracy z Doradztwem Zawodowym
Wizerunek, inaczej image to subiektywny obraz osoby lub przedsiębiorstwa i jego produktów. Wizerunek jest to wrażenie, jakie nasza tożsamość, jej elementy budzą w umysłach odbiorców, wśród członków grup otoczenia. Jest czynnikiem niematerialnym i zależy od percepcji innych, od ich możliwości postrzegania i oceny, wrażliwości na różnego rodzaju bodźce, jakich dostarczamy ukazując naszą tożsamość. Wizerunek niekoniecznie pokrywa się z rzeczywistością, może być świadomie i celowo wykreowany.
Wizerunek osobisty jest ważny na wszystkich poziomach komunikacji – od wewnątrzkorporacyjnej do międzynarodowej. Konieczność posiadania odpowiedniego wizerunku najmocniej daje o sobie znać w show-biznesie i w polityce.
Mówimy o wizerunku:
• Ukształtowanym żywiołowo, który niesie ze sobą ogromny ładunek negatywny i praktycznie dziś już nie istnieje wśród ludzi, którzy chcą być postrzegani pozytywnie. Jest to pragnienie by zaakceptowano nas takimi, jakimi jesteśmy. „Kochajcie mnie takiego, jakim jestem” jest ze społecznego punktu widzenia pozycją z góry przegraną.
• Przemyślanym, kształtowanym w odpowiednim kierunku. Najczęściej pod pojęciem „image” rozumie się wizerunek stworzony sztucznie. Nie jest to do końca prawdą, gdyż wizerunek powstaje przy uwzględnieniu cech jednostkowych, powinien także odpowiadać możliwościom i dążeniom człowieka. Wizerunek tworzy się w oparciu o indywidualne cechy
psychologiczne i fizjologiczne.
Kreacja wizerunku – jest to świadome działanie służące przedstawieniu naszej osoby innym w taki sposób by postrzegały nas tak jak tego chcemy. Jest, więc pewnego rodzaju autoprezentacją.
Społeczne uwarunkowania atrakcyjnej autoprezentacji:
im większa zgodność co do postrzegania i posługiwania się tymi samymi „standardami wyglądu” tym większa wola współdziałania i pozytywna ocena partnera,
im bardziej nasza autoprezentacja jest zbliżona do idealnego wyobrażenia partnera na temat samego siebie tym wyższa ocena naszych kompetencji i atrakcyjności
postrzeganie konwenansów i zgodność z normami obowiązującymi w danej sytuacji społecznej jest podstawą postrzegania osoby jako wiarygodnej i atrakcyjnej w swojej roli profesjonalnej
dewiant- osoba odbiegająca swoim wyglądem od konwencji społecznych, musi posiadać silne, zasadne argumenty związane ze swoją wiedzą czy doświadczeniem aby uzyskać akceptację i poparcie
Przystępując do tworzenia wizerunku należy:
Ocenić potencjał osobisty danej osoby. Jeśli jest on niewystarczający, a dany człowiek nie ma nic do zaoferowania, to nakłady na sztucznie stworzony wizerunek nigdy się nie zwrócą. Tak, więc aby móc przystąpić do tworzenia wizerunku danej osoby musi ona najpierw poznać samą siebie, zdać sobie sprawę z własnej tożsamości.
Drugim etapem, będzie badanie oczekiwań społecznych. Musimy się zastanowić, kto nas ma postrzegać, do kogo się zwracamy, jakie są potrzeby naszych odbiorców. W poprzednim etapie poznaliśmy już samych siebie, teraz musimy się zastanowić, w jaki sposób nasze zalety mogą służyć budowaniu satysfakcji i zadowolenia innych. Na ile możemy być użyteczni dla społeczeństwa. Dialog z otoczeniem jest niezwykle ważny. Jeśli się o nim zapomina nigdy nie stworzy się pozytywnego wizerunku społecznego. Zbieżność wizerunku z oczekiwaniami gwarantuje maksymalną i długą popularność.
Kolejnym etapem jest stworzenie własnej biografii. Biografia powinna zawierać opis drogi życiowej, opowiadać o osiągnięciach, klęskach, przedstawiać poglądy danej osoby, jej cele, plany na przyszłość. Informacje o danej osobie docierają do odbiorców różnymi ścieżkami, dlatego też powinniśmy przygotować, co ważnego o nas chcemy przekazać innym.
Odsłonięcie życia prywatnego pomaga w stworzeniu żywego obrazu osoby publicznej. Stosunki w rodzinie, informacje o partnerze, zachowanie dzieci, a nawet zwierzęta domowe mogą wpływać na wizerunek pozytywnie lub negatywnie. Ukrywając życie prywatne sprawimy, że obraz osoby będzie wydawał się mało realny, nieprawdziwy wręcz nudny. Zaś przedstawiając interesujące elementy życia prywatnego wzbudzimy zainteresowanie odbiorców.
Nie należy zapominać o tym jak ważny jest wygląd fizyczny. Środki kreowania własnego wizerunku dzielą się na werbalne i niewerbalne. Należy pamiętać, że kanałem wzrokowym pobieramy, aż 80% informacji, a tylko 20% informacji dostarczane nam jest przez inne zmysły. Mówiąc o wyglądzie fizycznym poruszamy zagadnienie właśnie środków niewerbalnych. W kontaktach interpersonalnych bardzo ważny jest efekt pierwszego wrażenia, którego nie można powtórzyć, dlatego warto się dobrze przygotować. Chodzi tu jednak nie tylko o ubiór czy symbole takie jak samochód czy biżuteria, które wywierają również wrażenie na otoczenie mniejsze lub większe w zależności od społeczności. Chodzi tu także o cechy fizyczne danej osoby. Zapewne negatywnie na odbiór wpływają worki pod oczami, nabrzmiałe i pomięte twarze, ziemista cera. Jeśli chodzi o cechy fizyczne, wpływ na odbiór danej osoby ma także jej wzrost. Osoby wysokie są łatwiej akceptowane w roli przywódcy. Zachowanie to obserwowane jest również wśród grup zwierząt gdzie jednostki duże stają się dominującymi. Mówiąc o komunikatach niewerbalnych mamy na myśli także różnego rodzaju gest. I tak należy umieć kontrolować naszą mowę ciała, podczas gdy mówimy, gdyż właśnie takie drobne gesty mogą zaważyć na tym jak zostaniemy odebrani.
Jak już wspominano wyżej środki kreacji wizerunku dzielą się na werbalne i niewerbalne. Środkiem werbalnym tworzenia wizerunku jest język. W sferze werbalnej wydziela się dwa kierunki: jak mówić oraz co mówić. Na pytanie „jak prawidłowo należy występować publicznie?” odpowiada retoryka. Nie mniej ważna jest treściowa strona języka. Aby być pozytywnie odbieranym powinno się przekazywać swoje myśli: zrozumiale, elegancko (bez zbędnych powtórzeń czy wydobywania dziwnych dźwięków) oraz sugestywnie, tak, aby słuchacz był przekonany, że mówca wierzy w to, co mówi. Powinno się mówić krótkimi zdaniami, utrzymywać równe tempo mówienia, zwracać uwagę na modulację głosu.
Faktem jest, iż tylko ci, którzy posiadają swój niepowtarzalny wizerunek, są zdolni do tego, aby go utrzymywać, czyli być popularnym. Często wraz ze zmieniającym się światem zmieniają się potrzeby ludzi, czyli należy zmieniać także wizerunek osób, jeśli chcą one nadal spełniać oczekiwania społeczeństwa. Zazwyczaj zadaniem profesjonalistów jest zmiana już posiadanego wizerunku, a czasem nawet nowe wykreowanie wizerunku danej postaci. Utrzymanie pozytywnego wizerunku nie jest łatwym zadaniem, nie wystarczy skupić uwagi na osobie, należy ją jeszcze na tej osobie utrzymać, a to jest już znacznie trudniejsze. Dlatego też konieczne są: stała praca nad dramaturgią obrazu, jego rozwój oraz ujawnianie nowych rysów. Wokół danej osoby nieustannie powinno się coś dziać, powinna ona być otaczana przez ciekawe wydarzenia, które powinny być odpowiednio naświetlane.
Podsumowując, należy zwrócić szczególną uwagę na następujące elementy kreacji wizerunku: dress code, sposób mówienia, artykulacja i odpowiedni dobór słow. Jednak podstawowym zadaniem wizerunku jest wzbudzenie zaufania. Odpowiednia prezencja, gestykulacja i w szczególności dobór słów wzbudzą zainteresowanie i szacunek ze strony otoczenia. Należy pamiętać, by mówić wolno i wyraźnie, akcentując zmienną barwą głosu, to co ważne i istotne.