Konferencja poczdamska (17 lipca 1945 - 2 sierpnia 1945 w Poczdamie) - spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki) - prezydenta USA Harry'ego Trumana (który zastąpił zmarłego w kwietniu tego roku Franklina Delano Roosevelta), premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, którego w trakcie konferencji zastąpił od 28 lipca nowy premier tego państwa Clement Attlee i ZSRR Józefa Stalina.
Była to ostatnia z trzech konferencji Wielkiej Trójki, miała miejsce po konferencji teherańskiej (28 listopada - 1 grudnia 1943) i konferencji jałtańskiej (4-11 lutego 1945).
Postanowienia:
odpowiedzialnością za drugą wojnę światową obarczone zostały Niemcy faszystowskie i hitlerowskie
demilitaryzacja, denazyfikacja, demokratyzacja oraz dekartelizacja Niemiec
odszkodowania dla państw poszkodowanych, wypłacane przez Niemcy
wschodnia granica Polski nie została ustalona, obowiązują do dziś obustronne porozumienia
wysiedlenie Niemców z ziem przekazanych Polsce(Szczecin,ziemie na wschód od Odry i Nysy Łużyckiej,obszar Wolnego Miasta-Gdańsk,południowa część Prus Wschodnich)
15% reparacji wojennych przyznanych Rosji miała otrzymać Polska
Celem konferencji było ustalenie trybu likwidacji skutków II wojny światowej, losów Niemiec, opracowanie traktatów pokojowych i zasad organizacji powojennego świata.
Konferencja poczdamska ustaliła ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich (tzw. proces norymberski), przyjęła radziecki program w kwestiach wschodniej granicy Niemiec.
Konferencją analogiczną do spotkań Wielkiej Trójki, ale dotyczącą Dalekiego Wschodu była konferencja kairska (22-26 listopada 1943).
Konferencja teherańska (28 listopada 1943-1 grudnia 1943) - spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki) - prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i ZSRR Józefa Stalina.
Była to pierwsza z trzech konferencji Wielkiej Trójki. Po niej odbyły się jeszcze dwie: konferencja jałtańska (luty 1945) oraz konferencja poczdamska (lipiec-sierpień 1945).
USA i Wielka Brytania podjęły się utworzenia drugiego frontu w Normandii, pomocy Jugosławii i rezygnacji z kampanii na Bałkanach. Ustalono nowe granice Polski na Odrze (propozycja Stalina) i na tak zwanej linii Curzona. Rozmawiano także o utworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz o Europejskiej Komisji Doradczej, która miała zadecydować o powojennych losach Niemiec, a Stalin zażądał wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie wschodniej i krajach nadbałtyckich. Zażądano ponadto bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
Konferencją analogiczną do spotkań Wielkiej Trójki, ale dotyczącą Dalekiego Wschodu była konferencja kairska (22-26 listopada 1943).
Konferencja jałtańska (4-11 lutego 1945) - spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki) - prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla i przywódcy ZSRR Józefa Stalina.
Była to jedna z konferencji Wielkiej Trójki, miała miejsce po konferencji teherańskiej (listopad-grudzień 1943), a przed konferencją poczdamską (lipiec-sierpień 1945). Wielka Trójka odbyła wiele konferencji jednak na konferencjach teherańskiej, jałtańskiej oraz poczdamskiej zapadły decyzje najwyższej wagi.
Odbyła się w Liwadii, leżącej pod Jałtą na Krymie. Miała decydujące znaczenie dla powojennego kształtu Europy. Na konferencji rozstrzygnięto sprawę Niemiec: siły każdego z trzech mocarstw będą okupowały wyznaczone na konferencji strefy Niemiec. Zgodnie z tym planem przewidziano utworzenie skoordynowanej administracji i kontroli za pośrednictwem Centralnej Komisji Kontroli, złożonej z naczelnych dowódców trzech mocarstw. Związek Radziecki otrzymał "zwierzchnictwo" nad Ukrainą, Białorusią, Polską i jedną trzecią Niemiec (m.in. Turyngią, Brandenburgią, Vor Pommern).
Konferencją analogiczną do spotkań Wielkiej Trójki, ale dotyczącą Dalekiego Wschodu była konferencja kairska (22-26 listopada 1943).
Plan Marshalla (oficjalna nazwa ang.: European Recovery Program) program pomocy gospodarczej Stanów Zjednoczonych dla Europy, mający służyć odbudowie gospodarek poszczególnych krajów po drugiej wojnie światowej, uchwalony przez Kongres w 1948 r. Potoczna nazwa planu pochodzi od nazwiska sekretarza stanu, gen. George'a Marshalla, który przedstawił jego koncepcję 5 czerwca 1947 r. na Uniwersytecie Harvarda.
Z każdym z krajów, który zdecydował sie przyjąć warunki programu Stany Zjednoczone podpisywały dwustronne umowy. Plan Marshalla zaproponowano wszystkim państwom europejskim, łącznie z ZSRR i innym krajom Europy Środkowej i Wschodniej. Początkowo chęć przystąpienia do planu wyraziły m. in. Polska i Czechosłowacja, ale zależność od ZSRR i rosnąca wrogość władz radzieckich w stosunku do Zachodu zniweczyły te zamiary.
Ostatecznie kraje Europy wschodniej odmówiły, argumentując, że zakładana przez plan liberalizacja i wzmocnienie europejskiej współpracy w odbudowie stanowią ingerencję w ich sprawy wewnętrzne. Plan był też krytykowany jako instrument zwiększania wpływów amerykańskich w Europie. Był on też postrzegany jako element tzw. doktryny Trumana i zapieczętowanie podziału wpływów w Europie. Ostatecznie umowy podpisano z 16 krajami. W Europie Zachodniej do Planu nie przystąpiła Hiszpania.
W latach 1948-1951, łączna wartość udzielonej pomocy przekraczała 13 mld ówczesnych USD. Do zarządzania funduszami powołano Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej. Z pomocy skorzystały przede wszystkim Wielka Brytania i Francja (po ok. 3 mld dolarów) oraz Włochy i RFN (które przystąpiło do planu w 1949 r.) które otrzymały po ok. 1,5 mld dolarów.
Plan Marshalla miał na celu:
- niwelować skutki II wojny światowej w Europie
- zapewnić stabilizację wewnętrzną poszczególnych państw poprzez rozwój gospodarczy;
- poprzez wzrost poziomu życia zatrzymać ofensywę komunizmu w Europie Zachodniej;
W samej realizacji Planu Marshalla można wymienić IV etapy:
I etap (lata 1948-1949) kraje uczestniczące otrzymały dostawy żywności i środków produkcji,
II etap (lata 1949-1950) polegał na stymulowaniu wzrostu gospodarczego,
III etap (lata 1950-1951) polegał na umacnianiu wzrostu gospodarczego w okresie kryzysu militarno-politycznego w Europie i na świecie,
IV etap (od roku 1951) zapoczątkował przejście do budowy zrębów bezpieczeństwa politycznego, gospodarczego i militarnego Europy Zachodniej, USA i Kanady.
Skutki Planu Marshalla
Wzrost produkcji przemysłowej o 35% w stosunku do stanu przedwojennego
Wzrost PNB o 15% w stosunku do stanu przedwojennego
Wzrost wymiany handlowej 0 70%
Ożywienie gospodarcze
Powstrzymane inflacji
Powstrzymanie konfliktów społecznych
Zapobieżenie groźbie rozszerzenia się komunizmu w Europie
Zbliżenie pomiędzy USA i krajami Europy Zachodniej
Wstęp do integracji ekonomicznej Europy Zachodniej
Podział gospodarczy świata oznaczający zanik wymiany handlowej między Wschodem, a Zachodem.
ŻELAZNA KURTYNA, termin używany na określenie narzuconej izolacji obszarów pozostających pod dominacją ZSRR od nie komunistycznego świata; pochodzi z przemówienia W. Churchilla wygłoszonego w Fulton w USA (III 1946)
Doktryna Trumana:
Rządy powinny sprawować władzę na podstawie zgody rządzonych
władza pochodząca z wyboru
Poszanowanie praw człowieka jako podstawa pokoju na świecie
Wolny przepływ informacji i myśli
Swoboda podróży i wymiany gospodarczej
Geneza zimnej wojny
rozpad sojuszu antyfaszystowskiego po zakończeniu II wojny światowej
wzrost presji ZSRR na świat zachodni
zaniepokojenie wolnego świata rozprzestrzenianiem się sympatii do komunizmu w Europie Zachodniej
radziecka kampania antyzachodnia
ekspansja radziecka na terenie Europy środkowowschodniej
poparcie dla partyzantki komunistycznej w Grecji i kurdyjskiej w Turcji oraz Iranie
Zimna wojna ang. cold war, ros. Холодная война to określenie stosunków między państwami zachodnimi, na czele z USA, a potem NATO i ZSRR, a później także całym blokiem państw komunistycznych pozostających w orbicie ZSRR. Różnice polityczne pomiędzy ZSRR i zachodnimi aliantami krótko po zakończeniu II wojny światowej doprowadziły do rozpadu koalicji antyhitlerowskiej i były faktycznym początkiem zimnej wojny. Zimna wojna miała poprzedzać gorący, czyli konfikt atomowy.
Za początek "zimnej wojny" uważa się wystąpienie Winstona Churchilla w Fulton w USA, 5 marca 1946 r., który opowiedział się za stawieniem przez Zachód oporu komunizmowi, określił podział świata jako "żelazną kurtynę" - wystąpienie to uznano za proklamację zimnej wojny:
"Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem, w poprzek kontynentu zapadła żelazna kurtyna, a kraje na wschód od niej znalazły się pod panowaniem Moskwy". (W. Churchill)
Należy jednak uznać, że początek tego okresu, to lata 1946-1949. Zakończenie okresu zimnej wojny również budzi kontrowersje. Niektórzy uważają, iż jest to rok 1956, inni - 1975, kiedy doszło do podpisania Aktu Końcowego KBWE w Helsinkach. Natomiast znaczna grupa politologów uznaje za datę graniczną rok 1990, czyli rok zjednoczenia Niemiec i faktycznego rozpadu bloku wschodniego.
Między "Wschodem" i "zachodem" występował konflikt o podłożu przede wszystkim politycznym i ideologicznym, ale także ekonomicznym i światopoglądowym. Wyrażał się w serii "wojen zastępczych", gdzie siły zachodu konfrontowały się z blokiem radzieckim w krajach trzeciego świata. Często też konflikt ten przybierał formę walki propagandowej oraz walki wywiadów, w tym wywiadów gospodarczych. Istniała wyraźna rywalizacja np. na arenie podboju kosmosu czy we współzawodnictwie sportowym. Należy nadmienić, że obóz zachodni również dopuszczał się brutalnych ingerencji (Ameryka Łacińska, Indochiny, popierania zbrodniczych dyktatur (m.in Pinocheta w Chile]] i obalania demokratycznych rządów (Allende).
Dochodziło także do konfrontacji zbrojnej. Nie bezpośrednio, ale w takich konfliktach jak wojna w Korei, wojna wietnamska czy wojna w Afganistanie, w których oba bloki były zaangażowane.
Doktryna Trumana to program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez ZSRR. Czasem określano tę doktrynę mianem doktryny powstrzymywania ZSRR. Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 maja 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący $400 mln na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów. Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA i państw zagrożonych komunizmem, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA. Zobacz też: zimna wojna, historia Stanów Zjednoczonych Ameryki.