LEGITYMIZACJA

LEGITYMIZACJA

POLITYCZNA

POLITYCZNA

CZYM JEST LEGITYMIZACJA?

CZYM JEST LEGITYMIZACJA?

Przywódcy systemu politycznego starają się o

Przywódcy systemu politycznego starają się o

to, aby ilekroć rządowe środki zastosowane

to, aby ilekroć rządowe środki zastosowane

zostały do radzenia sobie z konfliktem,

zostały do radzenia sobie z konfliktem,

podjęte decyzje były szeroko zaakceptowane

podjęte decyzje były szeroko zaakceptowane

nie tylko wyłącznie z obawy przed przemocą,

nie tylko wyłącznie z obawy przed przemocą,

karą lub przymusem, ale także z przekonania,

karą lub przymusem, ale także z przekonania,

że takie postępowanie jest moralnie słuszne i

że takie postępowanie jest moralnie słuszne i

właściwe – innymi słowy przywódcy starają

właściwe – innymi słowy przywódcy starają

się zapewnić swoim działaniom

się zapewnić swoim działaniom

legitymizację

legitymizację

.

.

CZYM JEST LEGITYMIZACJA?

CZYM JEST LEGITYMIZACJA?

H.P. Potman

H.P. Potman

: „Jednym z głównych problemów

: „Jednym z głównych problemów

koncepcji legitymizacji wydaje się to, iż mamy

koncepcji legitymizacji wydaje się to, iż mamy

tyle definicji, ilu piszących na ten temat”.

tyle definicji, ilu piszących na ten temat”.

Źródłosłów terminu „

Źródłosłów terminu „

legitymizacja

legitymizacja

” pochodzi

” pochodzi

od łacińskiego słowa

od łacińskiego słowa

legitimus

legitimus

– zgodny z

– zgodny z

prawem.

prawem.

W literaturze przedmiotu pojęcie legitymizacja i

W literaturze przedmiotu pojęcie legitymizacja i

prawomocność uznawane są za tożsame, ale

prawomocność uznawane są za tożsame, ale

zdaniem części badaczy zagadnienie to jest

zdaniem części badaczy zagadnienie to jest

szersze od problemów legalizmu.

szersze od problemów legalizmu.

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

Max Weber

Max Weber

: „Nie zawsze podporządkowanie się

: „Nie zawsze podporządkowanie się

władzy opiera się na przekonaniu o jej

władzy opiera się na przekonaniu o jej

prawomocności”.

prawomocności”.

Uprawomocnienie nie jest ani warunkiem

Uprawomocnienie nie jest ani warunkiem

wystarczającym, ani nawet warunkiem koniecznym do

wystarczającym, ani nawet warunkiem koniecznym do

stabilności ładu społecznego.

stabilności ładu społecznego.

Inne źródła stabilizacji systemu:

Inne źródła stabilizacji systemu:



przymus lub groźba jego zastosowania

przymus lub groźba jego zastosowania



tradycja

tradycja



apatia

apatia



pragmatyczne przyzwolenie

pragmatyczne przyzwolenie



normatywna zgoda (legitymizacja)

normatywna zgoda (legitymizacja)

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

Źródła stabilności i trwania struktur

Źródła stabilności i trwania struktur

niedemokratycznych:

niedemokratycznych:



wysoka intensywność i duży zasięg przemocy,

wysoka intensywność i duży zasięg przemocy,



bezrefleksyjne przyzwolenie oparte na

bezrefleksyjne przyzwolenie oparte na

przyzwyczajeniu

przyzwyczajeniu



samozniewolenie osobowości w instytucjonalnych

samozniewolenie osobowości w instytucjonalnych

kolektywach

kolektywach



„

„

masowa lojalność” wobec oficjalnego porządku,

masowa lojalność” wobec oficjalnego porządku,

wynikająca z niemożności realizacji alternatywnych

wynikająca z niemożności realizacji alternatywnych

wizji porządku

wizji porządku



próby uzyskania legitymacji

próby uzyskania legitymacji

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

LEGITYMIZACJA NA TLE INNYCH ŹRÓDEŁ

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

STABILIZACJAI ŁADU SPOŁECZNEGO

Sprawność systemu, szczególnie

Sprawność systemu, szczególnie

gospodarcza, przez niektórych autorów

gospodarcza, przez niektórych autorów

traktowana jest jako substytut legitymacji

traktowana jest jako substytut legitymacji

albo podstawowy sposób jej uzyskiwania.

albo podstawowy sposób jej uzyskiwania.

Podporządkowanie rządzonych poprzez

Podporządkowanie rządzonych poprzez

dostarczanie gratyfikacji materialnych (np.

dostarczanie gratyfikacji materialnych (np.

przywilejów

przywilejów

udzielanych poszczególnym

udzielanych poszczególnym

grupom społecznym) niewątpliwie zapewnia

grupom społecznym) niewątpliwie zapewnia

również pokój społeczny.

również pokój społeczny.

POJĘCIA ZWIĄZANE Z LEGITYMACJĄ

POJĘCIA ZWIĄZANE Z LEGITYMACJĄ



legitymizacja

legitymizacja

– uprawomocnienie, czyli

– uprawomocnienie, czyli

proces uzyskiwania legitymacji

proces uzyskiwania legitymacji



delegitymizacja

delegitymizacja

– proces utraty legitymizacji

– proces utraty legitymizacji



relegitymizacja

relegitymizacja

– proces odzyskiwania

– proces odzyskiwania

legitymizacji

legitymizacji



autolegitymizacja

autolegitymizacja

– samouzasadnienie grup

– samouzasadnienie grup

rządzących do sprawowania władzy

rządzących do sprawowania władzy



legitymizacja konkretna

legitymizacja konkretna

– jednorazowy akt

– jednorazowy akt

akceptacji (np. działania)

akceptacji (np. działania)



legitymizacja ogólna

legitymizacja ogólna

– uprawomocnienie

– uprawomocnienie

całego systemu politycznego

całego systemu politycznego

KONCEPCJE PRAWOMOCNOŚCI

KONCEPCJE PRAWOMOCNOŚCI



tradycyjna

tradycyjna

– legitymacja opiera się na posiadaniu lub

– legitymacja opiera się na posiadaniu lub

dążeniu do pewnych wartości jako jedynym jej

dążeniu do pewnych wartości jako jedynym jej

kryterium; w tym przypadku uzyskanie tytułu do

kryterium; w tym przypadku uzyskanie tytułu do

prawomocności wymaga spełnienia pewnych

prawomocności wymaga spełnienia pewnych

zewnętrznych lub transcendentnych wartości lub

zewnętrznych lub transcendentnych wartości lub

warunków (np. boskie pochodzenie, tradycja)

warunków (np. boskie pochodzenie, tradycja)



liberalna

liberalna

– tylko ta forma rządów jest prawomocna,

– tylko ta forma rządów jest prawomocna,

która gwarantuje szeroką i świadomą partycypację

która gwarantuje szeroką i świadomą partycypację

obywateli w procesie politycznym oraz zdobywa

obywateli w procesie politycznym oraz zdobywa

aktywne poparcie obywateli, którzy darzą rządzących

aktywne poparcie obywateli, którzy darzą rządzących

zaufaniem

zaufaniem

(władza wywodzi się ze świadomej decyzji

(władza wywodzi się ze świadomej decyzji

obywateli o samoograniczeniu swej wolności i

obywateli o samoograniczeniu swej wolności i

przyznania części swoich prerogatyw rządzących z

przyznania części swoich prerogatyw rządzących z

racji której stanowią o tym, że uznaje on ją za

racji której stanowią o tym, że uznaje on ją za

legitymowaną)

legitymowaną)

KONCEPCJE PRAWOMOCNOŚCI

KONCEPCJE PRAWOMOCNOŚCI



„

„

prawomocność jako przekonanie”

prawomocność jako przekonanie”

- wg M.

- wg M.

Webera prawomocny porządek społeczny występuje

Webera prawomocny porządek społeczny występuje

wówczas, gdy co najmniej część społeczeństwa, a

wówczas, gdy co najmniej część społeczeństwa, a

zwłaszcza sama elita władzy, uznaje go za „słuszny” i

zwłaszcza sama elita władzy, uznaje go za „słuszny” i

„moralny” i ze względu na te własności winien być

„moralny” i ze względu na te własności winien być

akceptowany, a inne grupy społeczne nie są

akceptowany, a inne grupy społeczne nie są

zintegrowane przez alternatywną wizję porządku

zintegrowane przez alternatywną wizję porządku

społecznego

społecznego



behawioralna

behawioralna

– neutralizm aksjologiczny – rząd nie

– neutralizm aksjologiczny – rząd nie

musi być dobry, sprawiedliwy, konstytucyjny, ani

musi być dobry, sprawiedliwy, konstytucyjny, ani

pokojowy aby być prawomocny; władza potrzebuje

pokojowy aby być prawomocny; władza potrzebuje

jedynie przekonania większości obywateli o swej

jedynie przekonania większości obywateli o swej

prawomocności, niezależnie od jej wartości moralnych

prawomocności, niezależnie od jej wartości moralnych

i intencji; legitymację można wówczas uzyskać np. w

i intencji; legitymację można wówczas uzyskać np. w

wyniku przymusu fizycznego i manipulacji

wyniku przymusu fizycznego i manipulacji

KONCEPCJA PRAWOMOCNOŚCI

KONCEPCJA PRAWOMOCNOŚCI

MAXA WEBERA

MAXA WEBERA

Punktem wyjścia dla M. Webera była odpowiedź

Punktem wyjścia dla M. Webera była odpowiedź

na pytania:

na pytania:



jakie podstawy prawomocności i zewnętrzne środki

jakie podstawy prawomocności i zewnętrzne środki

przymusu wspierają wszelkie panowanie

przymusu wspierają wszelkie panowanie



co robią władze polityczne, aby utrzymać swoje

co robią władze polityczne, aby utrzymać swoje

panowanie

panowanie



panowanie tradycyjne

panowanie tradycyjne

– opiera się na wierze

– opiera się na wierze

rządzonych w prawomocność władzy, która

rządzonych w prawomocność władzy, która

„istniała zawsze” a odziedziczony status

„istniała zawsze” a odziedziczony status

społeczny jest głównym źródłem sprawowania

społeczny jest głównym źródłem sprawowania

władzy politycznej; zakres władzy wyznaczony

władzy politycznej; zakres władzy wyznaczony

jest przez tradycję; M. Weber wyznaczył dwa

jest przez tradycję; M. Weber wyznaczył dwa

warianty panowania tradycyjnego:

warianty panowania tradycyjnego:

patrymonializm i feudalizm

patrymonializm i feudalizm

KONCEPCJA PRAWOMOCNOŚCI

KONCEPCJA PRAWOMOCNOŚCI

MAXA WEBERA

MAXA WEBERA



panowanie charyzmatyczne

panowanie charyzmatyczne

–

–

podstawą

podstawą

istnienia porządku społecznego i jego stabilności

istnienia porządku społecznego i jego stabilności

jest osoba przywódcy; z reguły przywództwo

jest osoba przywódcy; z reguły przywództwo

charyzmatyczne jest potrzebne w okresach

charyzmatyczne jest potrzebne w okresach

kryzysowych; przywództwo charyzmatyczne

kryzysowych; przywództwo charyzmatyczne

oscyluje zwykle w kierunku dwóch pozostałych

oscyluje zwykle w kierunku dwóch pozostałych

typów panowania

typów panowania



panowanie legalne

panowanie legalne

– podstawą prawomocności

– podstawą prawomocności

jest wiara w prawo, gotowość podporządkowania

jest wiara w prawo, gotowość podporządkowania

się przepisom poprawnym formalnie i

się przepisom poprawnym formalnie i

ustanowionym zgodnie z przyjętą procedurą

ustanowionym zgodnie z przyjętą procedurą

INNE KONCEPCJE LEGITYMIZACJI

INNE KONCEPCJE LEGITYMIZACJI



prawomocność ideologiczna

prawomocność ideologiczna

– opiera się na

– opiera się na

akceptacji wartości i pryncypiów, do których

akceptacji wartości i pryncypiów, do których

odwołuje się władza polityczna,

odwołuje się władza polityczna,



prawomocność strukturalna

prawomocność strukturalna

– opiera się na

– opiera się na

przekonaniu o praworządnym charakterze norm

przekonaniu o praworządnym charakterze norm

regulujących wzajemne stosunki pomiędzy

regulujących wzajemne stosunki pomiędzy

władzą a społeczeństwem (państwo prawa)

władzą a społeczeństwem (państwo prawa)



prawomocność personalna

prawomocność personalna

– osobisty stosunek

– osobisty stosunek

otoczenia do osób pełniących role władcze w

otoczenia do osób pełniących role władcze w

ramach danego systemu; rolę podstawową

ramach danego systemu; rolę podstawową

spełniają zachowania autorytetów

spełniają zachowania autorytetów

FUNKCJONALNOŚCI LEGITYMIZACJI

FUNKCJONALNOŚCI LEGITYMIZACJI

DLA WŁADZY

DLA WŁADZY



jej posiadanie jest nobilitujące,

jej posiadanie jest nobilitujące,



sprzyja trwałości porządku społecznego, jego

sprzyja trwałości porządku społecznego, jego

integracji i stabilizacji politycznej

integracji i stabilizacji politycznej



powoduje zmniejszenie materialnych nakładów

powoduje zmniejszenie materialnych nakładów

związanych ze sprawowaniem władzy bez

związanych ze sprawowaniem władzy bez

konieczności utrzymywania nadmiernego aparatu

konieczności utrzymywania nadmiernego aparatu

przymusu

przymusu



rozszerza zakres realnej władzy

rozszerza zakres realnej władzy



zwiększa pewność realizacji celów władzy, jej siłę

zwiększa pewność realizacji celów władzy, jej siłę

i efektywność poprzez zwiększenie posłuchu

i efektywność poprzez zwiększenie posłuchu

FUNKCJONALNOŚCI LEGITYMIZACJI

FUNKCJONALNOŚCI LEGITYMIZACJI

DLA SPOŁECZEŃSTWA

DLA SPOŁECZEŃSTWA



w demokracji legitymizują procedury poprzez

w demokracji legitymizują procedury poprzez

zapewnienie:

zapewnienie:



uczestnictwa w procesie decyzyjnym,

uczestnictwa w procesie decyzyjnym,



uczestnictwa w selekcji liderów politycznych,

uczestnictwa w selekcji liderów politycznych,



możliwości uczestnictwa w roli liderów i otwartego

możliwości uczestnictwa w roli liderów i otwartego

dostępu do wszystkich ról przywódczych,

dostępu do wszystkich ról przywódczych,



możliwości kontestacji politycznej

możliwości kontestacji politycznej



wpływ na ustanowienie demokratycznych relacji wewnątrz

wpływ na ustanowienie demokratycznych relacji wewnątrz

elit

elit



w systemie niedemokratycznym roszczenia władzy

w systemie niedemokratycznym roszczenia władzy

politycznej do legitymacji mogą być korzystne dla

politycznej do legitymacji mogą być korzystne dla

obywateli, którzy za cenę podporządkowania

obywateli, którzy za cenę podporządkowania

usiłują „związać ręce” władzy respektującej pewne

usiłują „związać ręce” władzy respektującej pewne

wyższe rację, np. wymogi legalności

wyższe rację, np. wymogi legalności

FORMUŁY LEGITYMIZACYJNE –

FORMUŁY LEGITYMIZACYJNE –

ARGUMENTY

ARGUMENTY



Geneza władzy:

Geneza władzy:



pochodzenie władzy od niepodważalnego zwierzchniego

pochodzenie władzy od niepodważalnego zwierzchniego

autorytetu

autorytetu



pochodzenie władzy z należycie zawartej umowy (np.

pochodzenie władzy z należycie zawartej umowy (np.

Magna Carta)

Magna Carta)



Cechy władzy:

Cechy władzy:



zbieżność władzy z naturalnym porządkiem rzeczy

zbieżność władzy z naturalnym porządkiem rzeczy



odwieczność (tradycja)

odwieczność (tradycja)



obowiązujące normy

obowiązujące normy



bezalternatywność (mniejsze zło)

bezalternatywność (mniejsze zło)



kierowanie się wzniosłymi i szlachetnymi ideałami

kierowanie się wzniosłymi i szlachetnymi ideałami



wartości intelektualne i informacyjne władzy

wartości intelektualne i informacyjne władzy



przewaga aktualnej władzy nad poprzednią

przewaga aktualnej władzy nad poprzednią



dawne sukcesy władzy

dawne sukcesy władzy



Uznawaną oficjalnie wizję dobrej władzy:

Uznawaną oficjalnie wizję dobrej władzy:



otwarcie przez władze perspektywy na przyszłość

otwarcie przez władze perspektywy na przyszłość



sukcesy w realizacji celów społecznych

sukcesy w realizacji celów społecznych



tożsamość interesów władzy i wielkich grup społecznych

tożsamość interesów władzy i wielkich grup społecznych

FORMUŁY LEGITYMIZACYJNE

FORMUŁY LEGITYMIZACYJNE



działania

działania

– legitymizacja jako funkcja działań

– legitymizacja jako funkcja działań

politycznych, takich jak np. poprawianie standardu

politycznych, takich jak np. poprawianie standardu

życia (kwestia wpływu skuteczności władzy na

życia (kwestia wpływu skuteczności władzy na

dysponowany stopień legitymacji społecznej)

dysponowany stopień legitymacji społecznej)



procedury

procedury

, jako punkt oceny legitymacji:

, jako punkt oceny legitymacji:



procedury wyborcze

procedury wyborcze

– nadające rządzącym legitymację

– nadające rządzącym legitymację

do sprawowania władzy

do sprawowania władzy



procedury ustawodawcze

procedury ustawodawcze



procedury sądowe

procedury sądowe



symbole

symbole

:

:



uroczystości państwowe

uroczystości państwowe



symbole państwowe i narodowe

symbole państwowe i narodowe

ODPOWIEDZI NA FORMUŁY

ODPOWIEDZI NA FORMUŁY

LEGITYMIZACYJNE

LEGITYMIZACYJNE

Typologia zachowań obywateli ze względu na

Typologia zachowań obywateli ze względu na

recepcję treści legitymizacyjnych:

recepcję treści legitymizacyjnych:



bezrefleksyjne – bierna akceptacja rzeczywistości

bezrefleksyjne – bierna akceptacja rzeczywistości



refleksyjne – działania społeczne

refleksyjne – działania społeczne

sensu stricto

sensu stricto



analityczne – racjonalna, pozytywna orientacja ku

analityczne – racjonalna, pozytywna orientacja ku

władzy państwowej

władzy państwowej

Możliwość rozbieżności między sferą symboliczną

Możliwość rozbieżności między sferą symboliczną

a sferą działania (np. odrzucenie wartości

a sferą działania (np. odrzucenie wartości

systemu przy jednoczesnym braku czynnych

systemu przy jednoczesnym braku czynnych

działań antysystemowych lub przyczynianie się

działań antysystemowych lub przyczynianie się

do reprodukcji mechanizmów prosystemowych)

do reprodukcji mechanizmów prosystemowych)

dowodzi zróżnicowanych reakcji wobec systemu.

dowodzi zróżnicowanych reakcji wobec systemu.