Psychologia w Szkole

2012/2

Pułapki na motywacje

Przemysław Bąbel

Str. od 82 do 86

Dr Przemysław Bąbel- psycholog oraz adiunkt w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, w numerze 2/2012 czasopisma Psychologia w Szkole, podejmuje dyskusję na temat mobilizowania uczniów w artykule „Pułapki na motywację”.

Na początku, autor zastanawia się nad prawdziwością przekonania, że „szkoła zabija naturalną ciekawość dziecka”. Rozważa, w jaki sposób wewnętrzna motywacja dzieci rozpoczynających swoją naukę w szkole, zmienia się w ciągu kilku lat, w motywację zewnętrzną. Wyjaśniona zostaje także różnica między uczeniem się dla przyjemności a uczeniem się dla nagród: „w obu przypadkach wyciągamy wnioski z obserwacji zachowań”. Przemysław Bąbel przytacza teorię Deryla Bema, aby wytłumaczyć, dlaczego łatwiej jest uczyć się dla ocen, niż dla własnej przyjemności. Chodzi w niej o to, że wykonywanie ciekawych ćwiczeń sprawia nam przyjemność, a więc robimy je z ochotą i zaangażowaniem, co skutkuje w otrzymaniu dobrej oceny. Z czasem jednak, nabieramy przekonania, że to dobre oceny sprawiają nam przyjemność, a więc bez nich nie mamy motywacji do nauki.

W dalszej części artykułu zatytułowanej „Eksperyment w przedszkolu”, autor prezentuje efekt badań przeprowadzonych przez Marka Leppera, Davida Greena i Richarda Nisbetta z 1973 roku, w którym udział wzięło 51 przedszkolaków w wieku od 3 do 5 lat. Miało to na celu sprawdzenie związku między nagradzaniem i motywacją. Pierwsza część miała za zadanie ustalenie zainteresowania dzieci względem nowej zabawy. W głównej części eksperymentu, dzieci miały narysować obrazek dla specjalnego gościa. Badani zostali podzieleni na dwie grupy: jednej obiecywano nagrodę przyznawaną przez owego gościa, a drugiej o niej nawet nie wspominano. Następnie przywracano stolik i flamastry tak jak na początku badania. Wyniki pokazały, że dzieci, które spodziewały się nagrody były mniej zainteresowane rysowaniem niż pozostałe. Autor podsumowując, podkreśla jak negatywny wpływ może mieć taki sposób nagradzanie na motywację wewnętrzną dzieci.

W ostatniej części „Nagrody z sensem”, Przemysław Bąbel przestrzega przed umniejszaniem wartości nagradzania, podkreślając jej walor wychowawczy, kiedy jest stosowana poprawnie. Nagroda ma być pozytywnym efektem wykonanej przez dzieci pracy, nie warto, więc nagradzać przed wykonaniem zadania. Nie mniej jednak większą i bardziej efektywną motywacją jest przyjemność – to ona sprawia, że zadania są chętnie podejmowane, a efekt przynosi dużo satysfakcji. Według autora, zewnętrza motywacja powinna być stopniowo zmniejszana, a w końcu całkowicie zastąpiona przez motywację wewnętrzną. Ważne, aby nauczyciel potrafił zadecydować, który sposób motywacji będzie bardziej skuteczny w danym przypadku.

Podsumowując, artykuł „Pułapki na motywację” jest bardzo ciekawy i wartościowy. Moim zdaniem, sposób, w jaki autor formułuje swoje wypowiedzi jest spójny i przystępny dla każdego czytelnika, dlatego polecałabym go nie tylko dla nauczycielom, ale także rodzicom, aby i oni z innej perspektywy spojrzeli na problem motywacji. Każdy wychowawca powinien wiedzieć, w jaki sposób mobilizować dzieci nie zabijając jednocześnie ich kreatywności i zaangażowania.