Filozofia europejska narodziła się na przełomie VII i VI wieku p.n.e. w Grecji. Słowo „filozofia”- od greckich słów philein- kochać oraz Sophia- mądrość. Filozofia to umiłowanie mądrości.
Niezmienności w filozofii
NATURA LUDZKA.
Ambicja, zawiść, mądrość i głupota, podłość i szlachetność, pragnienie wolności i pragnienie bezpieczeństwa towarzyszą ludziom od zawsze.
Nierówność między ludźmi .
„Tylko nieliczne i pisane w celach dydaktycznych albo zupełnie absurdalne utopie głoszą możliwość całkowitej równości. Wiemy przecież, że zarówno inteligencja i mądrość, jak talenty i uroda nigdy nie będą rozdzielone po równo (…)”- M. Król, Filozofia polityczna, Kraków 2008, s. 37.
Podziału na rządzących i rządzonych.
Dążenie do prawdy.
Nieuchronność istnienia przemocy.
„Przemoc może być gwałtowna lub łagodna, legitymizowana (na przykład przez prawo) lub pozbawiona legitymizacji, ale istnieje zawsze tam, gdzie istnieje społeczeństwo polityczne. Wszelkie próby całkowitego odstąpienia od stosowania przemocy zawsze kończyły się tylko na marzeniach czy raczej złudzeniach filozofów politycznych”- M. Król, Filozofia polityczna ,…, s. 38.
Działy Filozofii:
-ontologia- nauka o bycie, bytem jest człowiek, co istnieje, zależnie od sposobu tego istnienia jego wewnętrznej natury, jest najogólniej pojęta rzeczywistość.
Bezpieczeństwo ontologiczne- poczucie trwania i porządku zdarzeń, w tym również zdarzeń wykraczających poza obszar bezpośredniego doświadczenia jednostki.
Poczucie bezpieczeństwa ontologicznego jest stanem równowagi, który oddala od nas lęki i wątpliwości o charakterze egzystencjonalnym.
„Ufność pokładana w egzystencjonalnych punktach zaczepienia, w sensie emocjonalnym i w pewnym stopniu poznawczym, opiera się na nabytej we wczesnych doświadczeniach dziecka pewności co do tego, że na innych można polegać”- A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość, Warszawa 2007, s. 54
-epistemologia- nauka o poznaniu, teoria poznania
Problemy: prawda, źródła i granice poznania, przedmiot poznania, struktura poznania, składniki poznania, cele poznania.
Klasyczna koncepcja prawdy: Platon, Artystoteles, św. Tomasz z Akwinu. Prawdziwe są te sądy, których treść odpowiada obiektywnie istniejącej rzeczywistości.
Nieklasyczne problemy prawdy: koncepcja prawdy jako oczywistości( prawdziwy jest każdy sąd oczywisty), koncepcja pragmatyczna (prawdziwa jest taka wiedzia, która jest praktycznie użyteczna, która umożliwa skuteczne działanie.)
-aksjologia- ogólna nauka o wartościach, teoria wartości. Rozpatruje zagadnienia istoty wartości, sposobu ich istnienia oraz obowiązywania
-antropologia filozoficzna- nauka, która stawia sobie za zadanie opracowanie ogólnej koncepcji człowieka: określenie jego istoty (natury), sensu istnienia i działania, miejsca i roli w świecie przyrody i kultury, warunków jego samorealizacji.
-prakseologia –dział filozofii zajmujący się warunkami, formami efektywnego działania. Prakseologia to nauka o „sztuce życia i działania”
Podstawowy problem prakseologii dotyczy zagadnień: Jak nelży działać, by działać najsprawniej? Co trzeba czynić? Co dobrze jest czynić? Co wystarczy czynić? Aby w określonych w okolicznościach skutecznie osiągnąć zamierzone działania.
Bezpieczeństwo-stan braku zagrożenia życia lub zdrowia pewnej osoby lub osób. Bezpieczeństwo jest taką formą istnienia, która nie tylko zapewnia danemu obiektowi trwanie i przetrwanie, ale ponadto jego rozwój i doskonalenie.
Rodzaje bezpieczeństwa:
- bezpieczeństwo personalne- dotyczy poszczególnych jednostek ludzkich, konkretnych osób ( brak zagrożeń dla życia, zdrowia, pracy, posiadanych dóbr materialnych, wolności itp)
-bezpieczeństwo strukturalne- odnosi się do pewnych całości, struktur, które nie są osobami, ale z którymi poszczególni ludzie są związani (państwo, naród, społeczność lokalna, kultura, środowisko naturalne)
Pojęcie bezpieczeństwo- humanistyczny indywidualizm- nadrzędną postacią bezpieczeństwa jest bezpieczeństwo personalne, a nie strukturalne.
Uniwersalizm: struktury, całości takie jak państwo, naród, społeczeństwo są ważniejsze od poszczególnych ludzi, którzy je współtworzą i którzy są ich częściami.
Polemologia- filozofia wojny
Irenologia- filozofia pokoju
Przedmiot badań Filozofii Bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo jako niezbędny atrybut egzystencji: jednostki, społeczeństwa, państwa.
Zainteresowania Filozofii bezpieczeństwa: negatywne skutki globalizacji, konflikty między kulturami, demokratyczne przemiany ustrojowe.
Globalizm
Ideologia panowania światowego rynku, ideologia neoliberalizmu.
Gospodarka utożsamia się z polityką.
Zadanie polityki: określać ramy prawne, społeczne, ekologiczne legalnego funkcjonowania gospodarki- zanika.
Państwo staje się jednym dużym przedsiębiorstwem, czyli państwem można zarządzać jak przedsiębiorstwem.
Rządy państw de facto zastępowane są przez rządy korporacji.
Skutki Globalizmu według Jurgena Habermasa
Atomizacja społeczeństwa
Zanika rozumienie tego, że obywatele za pomocą działań solidarnych mogą wspólnie kształtować społeczne warunki swego życia
Skutki Globalizmu według Jurgena Habermasa
Erozja wiary w moc działań zbiorowych
Zanika chęć podejmowania działań wspólnych
Zagrożenie- demokracja może stać się „modelem przestarzałym”
Globalność
Mieszkamy w społeczeństwie globalnym
Żadne państwo lub grupa państw nie mogą całkowicie „ogrodzić się murem” od siebie”. Społeczeństwo globalne przewiduje relację społeczne, które przekraczają ramy państwa narodowego.
Transnarodowe przestrzeni społeczne.
Anulują związek wspólnot z określonym miejscem (w ujęciu państwowo-narodowym).
Transnarodowe przestrzeni społeczne
Afryka jest nie tylko kontynentem, ale również pojęciem. Afryka nie jest jednostką geograficzną, miejscem na kuli ziemskiej, lecz ideą transnarodową. Jej scenerię realizowaną celową w różnych miejscach świata: wyspach Karaibskich, getto Manhattanu, fawelach dużych miast Brazylii, na Karnawale w Notting Hill.
Globalizacja (Ulrich Beck)- procesy, podczas których państwa narodowe oraz ich suwerenność „trafiają w pajęczynę” stosunków międzynarodowych „splecioną” przez aktorów transnarodowych. Państwa podporządkowują się władzy aktorów transnarodowych,ich orientacjom, ich tożsamości.
Globalizacja jest procesem dialektycznym , w którym tworzą się transnarodowe kontakty i przestrzenie społeczne, obniża się wartość kultur lokalnych, co sprzyja „trzecim kulturom”/
Sir Ahmed Salman Rushdie (Dzieci Północy, Szatańskie wesety): „Trochę tego, trochę owego- oto jest droga po której przychodzi w świat coś nowe”.
Szok państw narodowych od globalizacji:
-Rozwój gospodarki nei podlega kontroli państwowej.
-Z kolei społeczne skutki rozwoju gospodarki (szczególnie te negatywne) stają się problemem poszczególnych państw: bezrobocie, migracja, biedność.
Glonalizacja informacyjna
Narodowo-państwowo niezawisłość informacyjna jako część suwerenności politycznej została zlikwidowana.
Herbet Marshall McLuhan Pojęcie Globalna wioska. Lata 60 XX
Kula ziemska „uściśliła się”. Za sprawą mediów elektronicznych glob staje się globalną wioską.
Globalizacja ekologiczna
W latach 60 XX w. uczeni wykryli, że mieśo pingwinów z bieguna południowego jest skażone chemikaliami dużych koncernów chemicznych
Conference on Environment and Development (UNCED) 1992 in Rio de Janeiro- globalny kryzys ekologiczny został skonkretyzowany w ujęciu politycznym poprzez formułe – „sustainable development”.
Społeczeństwo ryzyka
-na początku lat 80 XX w. Ulrich Beck
-ryzyko ma charakter globalny
-dosyć często występuje w postaci chemiczno-fizycznych form
Społeczeństwo ryzyka
-ryzyko podobnie jak bogactwo jest przedmiotem dystrybucji
-bogactwo koncentruje się na górze hierarchi społecznej
-ryzyko- na dole
-Jednak wówczas, gdy bieda jest hierarchiczna, smog jest bardziej demokratyczny
- Społeczeństwa ryzyka nie są więc społeczeństwami klasowymi
Globalizacja gospodarcza
George Soros (człowiek który złamał Bank Anglii) - 22 września 1992 zagrał na obniżenie kursu funta sterlinga (zaangażował 10 mlb USD)
Bank Anglii był zmuszony wycofać walutę z Mechanizmu Kursów Walutowych (ERM II), a G. Soros zarobił około jednego miliarda dolarów.
Początek globalizacji gospodarczej
Immanuel Wallerstein- globalizacja zaczęła się od początku Xvi w.
2. Powstanie pierwszych koncernów
Globalizacji kooperacji pracowniczej i produkcji
Gblobalizacja kooperacji pracowniczej i produkcji
Airport Berlin-Tegel 21:10 spiker nadaje: samolot Hamburga startuje z pasa startowego nr 23 o godz. 22
Spikerem jest Angelika B. z Kalifornii, nadaje sprzed monitora swego komputera z domu
Pozwala na to telekomunikacja.
Luty 1997- Aisha wykonana przez Khaleda uznana za najlepsza piosenke 1996 roku we Francji
Grupy terrorystyczne jako nowi aktorzy globalni (U. Beck)
Sieci terrorystyczne to w pewnym sensie pozarządowe organizacje przemocy
Pozbawione jednoznacznej lokalizacji
Zdecentralizowane
Działają zarówno lokalnie jak i wskali transnarodowej.
Greenpeace przestrzega przez dewastacją środowiska
Amnesty International piętnuje naruszanie praw człowieka
Organizacje terrorystyczne wzięły sobie na cel- erozję państwowego monopolu na przemoc.
Terroryzm narodowych ruchów wyzwoleńczych ma korzenie terytorialne i narodowe.
Terroryzm transnarodowych sieci terrorystycznych nie są ograniczone terytorialnie
Działają w poprzek granic i ponad nimi
Zamachowiec- samobójca staje się najbardziej radykalnej opozycji wobec homo economicus
Pozbawiony jakichkolwiek zahamowań ekonomicznych czy morlanych i daltego budzi absolutną grozę.
W jednym i tym samym akcie samo afirmuje się i samounicestwia się.
Bezpieczeństwo według filozofii starożytnej- było rozpatrywane w kategoriach wojny i pokoju.
Heraklit z Efesu (ur. Ok 540 p.n.e., zm ok. 480 p.n.e)
Wszystko jest efektem walki przeciwieństw. Wojna i pokój stanowią dwa ścisłe ze sobą powiązane przeciwieństwa. Walka tych przeciwieństw ma doprowadzic do społeczeństwa harmonijnego złożonego z; niewolników, ludzi wolnych, władców.
„Wojna jest wszystkiego ojcem, jednych czyni bogatymi, innych ludzi biednymi, jednych niewolnymi- innych wolnymi”.
Hippiasz z Elidy (V-IV w. p.n.e.)
Prawo natury
Zniesienie granic i przyznanie każdemu prawa do „obywatelstwa światowego” prowadziłoby do wyeliminowanie wojen z życia społecznego.
Filozofia Platona (427-347 p.n.e.)
Gwarancją bezpieczeństwa jest zgodność w jednostce i społeczeństwie, kto powinien rządzić w państwie i w każdym z osobna.
Człowiek jest sprawiedliwy, gdy rozum rządzi i decyduje , temperament mu pomaga, a pożądania słuchają rozumu.
Państwo jest sprawiedliwe, gdy poszczególne stany dobrze wykonują swoje obowiązki (stan uczonych stan strażników, stan żywicieli).
Rozkwit i szczęście człowieka oraz społeczeństwa
Dobrobyt i dobra organizacja państwa.
Główne przyczyny wojen:
-nieprzestrzeganie w zyciu zasad sprawiedliwości;norm morlanych i prawnych;
-naruszenie porządku ustanowionego w świecie i człowieku;
-naturalna wrogość plemion wywodzących się z różnych pni etnicznych, które przeniosły je na stosunki międzynarodowe;
-przeludnienie
Rodzaje wojen:
- zewnętrzne;
-wewnętrzne (domowe).
Arystoteles (384-322 p.n.e.)
Państwo powinno zapewnić obywatelom bezpieczeństwo, pokój i szczęście.
Przyczyna wojen: istnienie państw wojowniczyh.
Wojnę należy prowadzić dla obrony niepodległości państwa i szczęścia jego obywateli.
Cel wojny- osiąganie pokoju.
Rodzaje wojen:
-sprawiedliwe
-niesprawiedliwe.
Cele wojny sprawiedliwej:
-uchronić się przed ujarzmieniem przez innych (obrona ludzi z natury wolnych);
-zdobyć hegemonię w interesie poddanych (agresja w interesie ludzi wolnych);
-zdobyć panowanie nad takimi, którzy na los niewolników zasługują.
Cele wojny niesprawiedliwej:
-ujarzmienie tych, którzy na taki los nie zasłużyli (agresja przeciwko ludziom z natury wolnym);
-zdobycie hegemonii w interesie własnym złego władcy;
-totalne ujarzmienie wszystkich (totalna agresja przeciwko ludziom z natury wolnym i niewolnikom).
Bezpieczeństwo według filozofii średniowiecza
Filozofia św. Aureliusza Augustyna (354-430)
„DE civitate Dei” („O Państwie Bożym”
Wojny sprawiedliwe (autoryzowane przez Boga)
Wojny niesprawiedliwe
Wojna- środek
Pokój-cel
Pokój- szczególny dar Boży.
Pokój- harmonia panująca między poszczególnymi elementami bytu, mająca się urzeczywistnić w przyszłości w państwie Bożym.
Pokój idealny
Pokój realny
Pokój w „civita terrena” (państwie ziemskim):
Pokój wewnętrzny- harmonia duszy i ciałą
Pokój w państwie –harmonijne współistnienie i współpraca wszystkich obywateli i narodów
Pokój powszechny – ład w świecie
Filozofia św. Tomasza z Akwinu (1225-1274)
Idea jednolitego systemu praw rządzących światem stworzonym przez Boga.
Najdoskonalszym prawem jest prawo wieczne ustanowione przez Boga.
Jest ono źródłem prawa naturalnego i ludzkiego stosowanego w życiu społecznym.
Przestrzeganie tych praw oraz ustalonej hierarchi bytów zapewnia ład i porządek panujący w swiecie oraz w hierarchicznie zbudowanym społeczeństwie.
Naruszenie tych praw zagraża bezpieczeństwu, rodzi anarchię i wojny.