Liczba
zestawów egzaminacyjnych to 50. Każdy zestaw składa się z
trzech pytań, zasadniczo według reguły: dwa pytania z części
ogólnej i jedno ze szczegółowej. Spis pytań na stronie prof.
Popiołka liczy 145 pytań, przy czym „brak” jest wynikiem
tego, że „brakujące” pytania są powtórzeniem jakichś
wcześniejszych – wg samego Profesora.
Pierwsze
132 pytania w spisie na stronie internetowej są uporządkowane w
kolejności: 2 pytania z części ogólnej, 1 z części
szczegółowej, dlatego zakładam że tak brzmią pierwsze 44
zestawy – zresztą wyrywkowo tak brzmiały te, które ludzie
dostawali (np. I, II, XIX, XXVIII, XLV). Ten
skrypt pomija pytanie o sprzedaż konsumencką, które od 25
grudnia 2014 nie jest pojęciem obecnym w obowiązujących aktach
prawnych a same stosunki tej sprzedaży są normowane przez
przepisy dot. sprzedaży. Pytania składające się na zestaw XLV,
gdzie powinna być sprzedaż konsumencka znamy z autopsji.
W
razie wylosowania zestawu XXX w tym i poprzednim roku losowało się
inne pytanie. Co
do zestawów 46-50 podaję jedynie pozostałe, końcowe pytania z
spisu prof. Popiołka, nie sugerując ich rozkładu. Nie
biorę odpowiedzialności za skutki ewentualnych błędów lub
braków. Nie gwarantuję, że zestawy będą tak skonstruowane.
2016
Zestawy
egzaminacyjne -prof. W. Popiołek
Prawo
cywilne - zobowiązania
Opracowanie:
Michał waszek
Ten skrypt nie zawiera całości informacji wymaganych do
egzaminu.
Spis treści
2. RODZAJE WZORCÓW UMOWNYCH I KONTROLA ICH TREŚCI 3
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA OSOBY TRZECIE W REŻIMIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KONTRAKTOWEJ 4
3. RĘKOJMIA ZA WADY W UMOWIE SPRZEDAŻY 4
1. ROZSZERZONA SKUTECZNOŚĆ WIERZYTELNOŚCI 6
1. ŹRÓDŁA STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO 8
2. NIENALEŻYTE WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNEGO (np. zwłoka) 8
1. RODZAJE ODPOWIEDZIALNOŚCI 10
2. ZBIEG ROSZCZEŃ Z BEZPODSTAWNEGO WZBOGACENIA Z INNYMI ROSZCZENIAMI 10
3. RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH 10
1. ZOBOWIĄZANIA NIEZUPEŁNE (NATURALNE) – obligationes naturales 11
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA ZA FUNKCJONARIUSZY 11
1. POJĘCIE I RODZAJE ŚWIADCZENIA 13
3. OBRÓT PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI 14
1. ŚWIADCZENIE OZNACZONE INDYWIDUALNIE I RODZAJOWO 15
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA PODSTAWIE 433 15
1. ŚWIADCZENIE OGRANICZONE RODZAJOWO 16
2. REŻIMY ODPOWIEDZIALNOŚCI KONTRAKTOWEJ I DELIKTOWEJ – PORÓWNANIE 16
3. NEGOTIORUM GESTIO (prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia) 16
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNE CZYNY 17
1. NOMINALIZM I WALORYZACJA 18
2. WINA JAKO PRZESŁANKA ODPOWIEDZIALNOŚCI DELIKTOWEJ 18
1. ZOBOWIĄZANIE PRZEMIENNE A UPOWAŻNIENIE PRZEMIENNE 19
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA FUNKCJONARIUSZY KOMUNALNYCH 19
1. ZOBOWIĄZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE 20
2. PRZESŁANKI ACTIO PAULIANA 23
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ DELIKTOWA NA ZASADZIE SŁUSZNOŚCI 24
2. ODPOWIEDZIALNOSĆ NA PODSTAWIE ART. 436 25
1. SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY. PRZETARG 27
2. SKUTKI WYTOCZENIA ACTIO PAULIANA 27
1. UMOWY NAZWANE, NIENAZWANE I MIESZANE 28
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA PODSTAWIE ART. 435 28
1. UMOWY ZOBOWIĄZUJĄCE I ROZPORZĄDZAJĄCE 29
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PODWŁADNEGO 29
1. MOC WIĄŻĄCA WZORCÓW UMOWNYCH 31
1. UMOWA O ŚWIADCZENIE NIEMOŻLIWE 32
2. ŚWIADCZENIE Z GRY I ZAKŁADU 36
1. PACTUM IN FAVOREM TERTII 38
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ POMOCNIKA, PODŻEGACZA I PASERA 38
1. UMOWA O ŚWIADCZENIE PRZEZ OSOBĘ TRZECIĄ 39
1. UMOWA O ZWOLNIENIE DŁUŻNIKA Z OBOWIĄZKU ŚWIADCZENIA 41
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA CZYNY OSÓB, KTÓRYMI SIĘ POSŁUŻONO 43
(prawdopodobnie nieaktualne) - zestaw XXX 45
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ NA PODSTAWIE ART. 431 45
3. UMOWA O BUDOWĘ KOMPLETNEGO OBIEKTU 45
2. NAPRAWIENIE SZKODY. IUS MODERANDI 46
3. UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE I WYKONANIE REMONTU 46
1. UMOWNE PRAWO ODSTĄPIENIA 47
1. ZASADY WYKONANIA ZOBOWIĄZAŃ 48
2. WSTĄPIENIE OSOBY TRZECIEJ W PRAWA ZASPOKOJONEGO WIERZYCIELA (subrogacja) 48
3. UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO 48
1. ZASADA REALNEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA 49
2. REŻIMY I PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNEJ 49
1. OSOBY UCZESTNICZĄCE W WYKONANIU ZOBOWIĄZANIA 50
1. MIEJSCE I CZAS WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA 51
1. DOWODY WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA 53
2. OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE BEZPRAWNOŚĆ 55
1. ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE I ICH WYKONANIE 56
2. DATIO IN SOLUTUM. ODNOWIENIE 56
2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA NA ZASADZIE RYZYKA 57
1. POJĘCIE SZKODY I ZASADY JEJ USTALANIA 58
2. PRZYCZYNY WYGAŚNIĘCIA ZOBOWIĄZAŃ 58
1. POJĘCIE KRZYWDY I ZADOŚĆUCZYNIENIA 60
3. POLECENIE W UMOWIE DAROWIZNY 60
2. ZWŁOKA I OPÓŹNIENIE DŁUŻNIKA 61
1. ODSETKI. INNE ŚWIADCZENIA UBOCZNE 63
2. NASTĘPCZA NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA I JEJ SKUTKI 63
3. SZCZEGÓLNE RODZAJE SPRZEDAŻY 64
1. OGÓLNE ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI KONTRAKTOWEJ 65
2. ZŁOŻENIE DO DEPOZYTU SĄDOWEGO 65
3. ZAGROŻENIE NASTĄPIENIA SZKODY 65
1. ZASADA PACTA SUNT SERVANDA 66
2. CIĘŻAR DOWODU W REŻIMIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KONTRAKTOWEJ 66
4. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PRODUKT 66
5. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEZGODNOŚĆ TOWARU Z UMOWĄ 67
6. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ORGANÓW WŁADZY PUBLICZNEJ 67
7. WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA BEZ ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA 68
8. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA BEZPRAWIE LEGISLACYJNE 68
SUPLEMENT – CHARAKTERY PRAWNE UMÓW 70
zestaw I
ZOBOWIĄZANIE
– stosunek
cywilnoprawny, w którym 1 strona (wierzyciel) może
żądać
od
2. (dłużnik) świadczenia,
a ta 2. powinna
to świadczenie spełnić
(353).
Stosunek prawny względny – skuteczny tylko względem oznaczonych podmiotów.
ELEMENTY:
podmioty: podmiot uprawniony – wierzyciel, podmiot zobowiązany – dłużnik;
przedmiot: ŚWIADCZENIE – wskazane treścią zobowiązania zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może domagać się wierzyciel;
PRZEDMIOTEM ŚWIADCZENIA – określona korzyść – dobra materialne lub niematerialne, których dotyczy to zachowanie.
treść – uprawnienia wierzyciela (uzyskanie świadczenia/uzyskanie odszkodowania zamiast albo obok świadczenia) i odpowiadające im obowiązki dłużnika.
Treść zobowiązania jest określana przez zdarzenie kreujące stosunek zobowiązaniowy (w szczególności umowa) oraz odnoszące się do danego stosunku normy prawne.
OGÓLNE WARUNKI UMÓW (sformalizowane zbiory ogólnych postanowień umownych, uporządkowanych i usystematyzowanych wg schematu przyjętego przez opracowującego wzorzec)
WZORY UMÓW (formularze, umowy typowe) → WSZELKIE JEDNOSTRONNIE PRZYGOTOWANE Z GÓRY z góry przed zawarciem umowy, gotowe klauzule umów (384|1) – przeznaczone do WIELOKROTNEGO STOSOWANIA (nie obejmuje postanowień określających indywidualnie drugą stronę umowy lub precyzujących przedmiot umowy.
REGULAMINY (zbiór postanowień określających treść umowy)
KONTROLA TREŚCI
Sprawy o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone należą do właściwości SĄDU OKRĘGOWEGO W WARSZAWIE – sądu ochrony konkurencji i konsumentów.
POWÓDZTWO może wytoczyć KAŻDY, kto WEDŁUG OFERTY POZWANEGO MÓGŁBY Z NIM ZAWRZEĆ UGODĘ zawierającą postanowienie, którego uznania za niedozwolone żąda się pozwem.
NIEDOPUSZCZALNE JEST ZAWARCIE UGODY.
WYROK PRAWOMOCNY ma skutek wobec osób trzecich od chwili WPISANIA uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do REJESTRU, prowadzonego przez Prezesa UOKiK (jest JAWNY).
SPRZEDAWCA zobowiązuje się przenieść na KUPUJĄCEGO własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
FORMA - dowolna. WYJĄTKI:
akt notarialny: sprzedaż nieruchomości, użytkowanie wieczyste, spadek
podpis notarialnie poświadczony: zbycie przedsiębiorstwa (akt notarialny, jeżeli w jego skład wchodzi nieruchomość)
forma pisemna: sprzedaż wierzytelności stwierdzonej pismem
PRZEDAWNIENIE - na zasadach ogólnych.
2 lata – roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA sprzedawcy, roszczeń RZEMIEŚLNIKÓW oraz roszczeń prowadzących GODPODARSTWO ROLNE z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych.
zestaw II
PRAWO STANOWIONE
KC + ustawy szczególne (m.in. ustawa prawo dewizowe; bankowe; wekslowe; czekowe)
rozporządzenia – ale ich rola jest b. ograniczona
umowy międzynarodowe
PRAWO ZWYCZAJOWE I ZWYCZAJ
Zwyczaj – powszechnie stosowana w danych czasie, środowisku i stosunkach społecznych praktyka zachowania
→ doniosłość prawna - przepisy prawne do nich odsyłają (m.in. przy: wykładnia oświadczeń woli, zawarcie umowy, określenie sposobu wykonania zobowiązania, ustalenie treści stosunku zobowiązaniowego)
→ nie wyznacza powinności
Prawo zwyczajowe – zwyczaj wykonywany w przekonaniu że jest obowiązującym prawem.
PRAWO INTERTEMPORALNE
Reguluje kwestię dawniejszych uregulowań prawnych, które niekoniecznie utraciły wszelką doniosłość.
Do czynności prawnych stosuje się prawo obowiązujące W CHWILI JEJ DOKONANIA:
→ dawne prawo – ocena czynności dokonanej pod jego rządami
→ nowe prawo – ocena skutków tych zdarzeń prawnych, które: (1) miały miejsce już po wejściu [tego nowego] w życie i które (2) NIE SĄ ZWIĄZANE Z ISTOTĄ STOSUNKU PRAWNEGO (te związane z istotą to m.in. przejście praw i obowiązków, wygaśnięcie/zmiana stosunku zobowiązaniowego, skutki niewykonania zobowiązania).
Do zobowiązań już istniejących z umów: kontraktacji, najmu, dzierżawy, rachunku bankowego, ubezpieczenia, renty, dożywocia stosuje się nowe prawo do oceny WSZYSTKICH skutków prawnych powstałych pod rządem nowego prawa, też tych związanych z istotą stosunku prawnego.
DŁUŻNIK odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania: (1) osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie (w szczególności pracownicy) lub (2) którym powierza w całości lub w części wykonanie zobowiązania, jak również (3) przedstawicieli ustawowych.
W RELACJACH Z WIERZYCIELEM TO ON PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ
W odniesieniu do pomocników, wykonawców czy też przedstawiciela ustawowego, którzy nie wykonali lub nienależycie wykonali zobowiązanie, może mu przysługiwać ROSZCZENIE REGRESOWE
ZOBOWIĄZANY do naprawienia szkody jest WYŁĄCZNIE PRACODAWCA (120KP). W odniesieniu do pracownika będącego bezpośrednim sprawcą – przysługuje mu ROSZCZENIE REGRESOWE ale tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika.
OKOLICZNOŚĆ EGZONERACYJNA: BRAK WINY OSOBY TRZECIEJ
WADY FIZYCZNE (niezgodność rzeczy sprzedanej z umową, odnosi się też do dóbr nie będących rzeczami, np. do sprzedaży energii).
WADY PRAWNE – rzecz:
stanowi WŁASNOŚĆ osoby trzeciej
jest OBCIĄŻONA prawem osoby trzeciej (ograniczone prawa rzeczowe [np. zastaw, służebność], prawa obligacyjne [np. najem, dzierżawa], zajęcie rzeczy w egzekucji)
OGRANICZENIE w korzystaniu z rzeczy lub rozporządzaniu wynika z DECYZJI lub ORZECZENIA właściwego organu
(odnosi się też do sprzedaży praw): przysługuje ono innej osobie, jest obciążone (np. zastawem) albo nie istnieje.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ – sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa – zawsze jest to nienależyte wykonanie zobowiązania → odpowiedzialność odszkodowawcza jeżeli można przypisać winę. Jednak jest to niewystarczające dlatego mamy szczególny reżim przy rękojmi – RYZYKO.
Sprzedawca NIE MOŻE ZWOLNIĆ SIĘ z odpowiedzialności NAWET wykazując brak winy swojej albo osoby za którą odpowiada.
ODPOWIADA NAWET WTEDY GDY O WADZIE NIE MÓGŁ WIEDZIEĆ.
UPRAWNIENIA (przysługują kupującemu, wykluczają się wzajemnie):
ODSTĄPIENIE od umowy (uprawnienie kształtujące)
OŚWIADCZENIE o obniżeniu ceny (uprawnienie kształtujące)
żądanie WYMIANY rzeczy na wolną od wad (roszczenie)
żądanie USUNIĘCIA wady (roszczenie).
zestaw III
- Stosunki zobowiązaniowe tworzą między uczestnikami więzi o charakterze względnym (skuteczne tylko wobec indywidualnie oznaczonych podmiotów).
- Zobowiązanie jest skuteczne tylko między stronami stosunku prawnego (inter partes).
- Dłużnik jest zobowiązany do określonego zachowania się tylko wobec uprawnionego; uprawniony może żądać zachowania zgodnego z uprawnieniem tylko od dłużnika.
W niektórych przypadkach - rozszerzenie skuteczności poza ścisły stosunek względny łączący wierzyciela z dłużnikiem. Wynika on z:
59KC – BEZSKUTECZNOŚĆ WZGLĘDNA – w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej
– dot. przede wszystkim wierzytelności OPIEWAJĄCYCH NA REALNE WYKONANIE jakiegoś ZINDYWIDUALIZOWANEGO ŚWIADCZENIA – w szczególności wydanie określonej rzeczy.
Przesłanka: wiedza stron zawierających umowę o roszczeniu osoby trzeciej.
PRZEPISY O CZYNACH NIEDOZWOLONYCH (415 i n.)
Ilekroć osoba 3. względem istniejącego zobowiązania ZE SWOJEJ WINY wyrządzi szkodę wierzycielowi przez to, że uniemożliwi wykonanie zobowiązania przez dłużnika.
Przesłanki: bezprawność i zawinienie czynu uniemożliwiającego; szkoda.
Skutki: roszczenie wierzyciela zmierza do naprawienia szkody, nie do uznania czynności za bezskuteczną.
PRZEPISY O OCHRONIE WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA (517 i n.)
- actio pauliana
Gdy osoba 3. względem istniejącego zobowiązania DOKONUJE Z DŁUŻNIKIEM czynności prawnej zmniejszającą jego majątek w taki sposób, że STAJE SIĘ ON NIEWYPŁACALNY, wierzycielowi przysługuje roszczenie o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do niego.
ZOBOWIĄZANIA REALNE – powstają tylko w sytuacjach przewidzianych w ustawie.
Wzmacniają pozycję wierzyciela przez swoiste wskazanie osoby dłużnika – WSKAZANIE POŚREDNIE przez określenie SYTUACJI TEJ OSOBY WZGLĘDEM DANEJ RZECZY.
Roszczenie kieruje się do ZINDYWIDUALIZOWANEGO każdocześnie dłużnika – zmienia się on wtedy, gdy następuje zmiana osoby uprawnionej do danej rzeczy.
Np. wpisane do ksiąg wieczystych prawa m.in. najmu, dzierżawy, pierwokupu – są skuteczne wobec każdego właściciela nieruchomości.
357*1 nie podważa zasady pacta sunt servanda, tylko ją łagodzi.
ZAKRES zastosowania – cywilnoprawne zobowiązania wynikające z umów (tylko)
PRZESŁANKI
nastąpienie NADZWYCZAJNEJ ZMIANY STOSUNKÓW (obiektywna, o charakterze powszechnym zmiana stosunków społecznych a zwłaszcza gospodarczych – nie: zmiana sytuacji indywidualnej strony stosunku; charakter nadzwyczajny – np. nieurodzaj, strajki powszechne, hiperinflacja).
zmiana ta pociąga za sobą NADMIERNĄ TRUDNOŚĆ w spełnieniu świadczenia lub GROZI JEDNEJ ZE STRON NADMIERNĄ STRATĄ (wykraczająca poza normalne ryzyko gospodarcze)
STRONY NIE PRZEWIDYWAŁY nadzwyczajnej zmiany stosunków na zobowiązanie (wpływu na indywidualną sytuację podmiotu).
DECYZJA SĄDU – jeśli przesłanki spełnione, orzeczenia konstytutywne:
Oznaczenie sposobu wykonania zobowiązania (zmiana czasu, miejsca, środków)
Oznaczenie wysokości świadczenia
Rozwiązanie umowy (ostateczność) – może wtedy też orzec o rozliczeniach stron.
→ sąd wydaje te orzeczenia wyłącznie na żądanie strony stosunku.
→ sąd powinien rozważyć interesy obu stron i kierować się zasadami wsp. społ.
Do zobowiązania pieniężnego może pasować też 358*1 (waloryzacja) – wybór podstawy prawnej należy do strony zainteresowanej (w 357*1 umowę można rozwiązać, w 358*1 nie).
GWARANCJA ogranicza się do WAD FIZYCZNYCH.
Do kręgu POTENCJALNYCH GWARANTÓW zaliczają się nie tylko sprzedawcy ale też WYTWÓRCY rzeczy
zwykle ma miejsce właśnie gwarancja producenta – uprawnienie z gwarancji można wykonać wtedy tylko wobec niego a względem sprzedawcy przysługuje tylko uprawnienie/roszczenie z rękojmi
jeśli jest gwarancja sprzedawcy – przysługują względem niego również uprawnienia i roszczenia z rękojmi
KUPUJĄCY – WYBÓR pomiędzy tymi dwoma systemami obrony; KUPUJĄCY może wykonywać uprawnienia z rękojmi NIEZALEŻNIE od możliwości wykonywania tych z gwarancji
zestaw IV
CZYNNOŚCI PRAWNE, w szczególności:
- umowy
- jednostronne czynności prawne (zapis w testamencie, przyrzeczenie publiczne)
→ 1-str. cz. pr. - raczej tylko przypadki wskazane w ustawie (bez zgody osoby nie tylko nie można zobowiązać ale też nie można przyznać prawa).
AKTY ADMINISTRACYJNE
Do wydania indywidualnego aktu administracyjnego organ administracji publicznej musi mieć wyraźne upoważnienie ustawowe.
Skutki:
a) BEZPOŚREDNIE – same (bez dokonania czynności prawnej) powodują powstanie/zmianę/zgaśnięcie stosunku cywilnoprawnego – są ZDARZENIAMI CYWILNOPRAWNYMI (są rzadkie, głównie: decyzje kreujące obowiązek zapłaty odszkodowania)
b) POŚREDNIE – są konieczną przesłanką dokonania innej czynności prawnej (brak decyzji – bezwzględna nieważność czynności) – np. zezwolenie na sprzedaż ziemi cudzoziemcowi.
Na mocy ustawy akt administracyjny może nakładać na adresata obowiązek dokonania określonej czynności prawnej.
KONSTYTUTYWNE ORZECZENIA SĄDÓW
Do wydania orzeczeń konstytutywnych (powodujących powstanie/zmianę/zgaśnięcie stosunku prawnego) – wyraźne upoważnienie ustawowe.
64KC – prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli zastępuje to oświadczenie.
Sąd często MERYTORYCZNIE kształtuje stosunek cywilnoprawny – np. 628KC – określenie wynagrodzenia w umowie o dzieło.
INNE ZDARZENIA
czyny niedozwolone
bezpodstawne wzbogacenie
WIERZYCIEL może nadal żądać wykonania pierwotnego świadczenia lub wykonać na koszt dłużnika WYKONANIE ZASTĘPCZE, zachowując w obu przypadkach ROSZCZENIE ODSZKODOWAWCZE dla naprawienia szkody
wówczas jest nadal zobowiązany do spełnienia swojego świadczenia wzajemnego
WIERZYCIEL – ALTERNATYWNE UPRAWNIENIE DO ODSTĄPIENIA (ale musi wyznaczyć dłużnikowi pozostającemu w zwłoce dodatkowy termin do wykonania zobowiązania wzajemnego z zastrzeżeniem że po nim ma prawo odstąpić)
uprzednie wyznaczenie dodatkowego terminu nie jest konieczne, gdy:
UPRAWNIENIE do natychmiastowego odstąpienia zostało zastrzeżone w umowie (LEX COMMISORIA)
WYKONANIE zobowiązania po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na WŁAŚCIWOŚĆ ZOBOWIĄZANIA albo zamierzony przez nią CEL UMOWY, znany stronie będącej w zwłoce
STRONA ZOBOWIĄZANA oświadczy że świadczenia nie spełni (anticipatory breach of contract).
DOKUMENTY bądź INNE PRZEDMIOTY występujące w roli dokumentów, które stanowią DOWÓD przysługiwania określonej osobie określonego uprawnienia (stwierdzają obowiązek świadczenia).
ZWOLNIENIE DŁUŻNIKA - spełnienie świadczenia do rąk osoby, która legitymuje się odpowiednim znakiem, zwalnia dłużnika, O ILE dłużnik nie działał w złej wierze.
FORMA – DOKUMENT lub INNY PRZEDMIOT występującego w tej roli (np. karta gwarancyjna, numerek w szatni, karnet).
zestaw V
DŁUG – zespół obowiązków dłużnika; ich wykonanie ma na celu zaspokojenie interesu wierzyciela.
Podstawowym obowiązkiem – spełnienie świadczenia (działanie/zaniechanie) ale wierzycielowi mogą też przysługiwać uprawnienia kształtujące (realizujące się bez współudziału dłużnika).
ODPOWIEDZIALNOŚĆ – (szersze pojęcie) odnosi się do UJEMNYCH NASTĘPSTW PRAWNYCH przewidzianych dla podmiotu w związku z ziszczeniem się pewnych zdarzeń, w szczególności: niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika.
→ jest to odpowiedzialność za dług, o nią chodzi
(węższe pojęcie) ponoszenie sankcji za niedopełnienie obowiązków prawnych;
oznacza dopuszczalność stosowania przymusu.
Wyróżniamy: osobistą i rzeczową.
DŁUG:
jest wyrazem powinności spełnienia określonego świadczenia na rzecz wierzyciela;
jest zależny od woli dłużnika (zaciągnięcie)
ODPOWIEDZIALNOŚĆ:
odnosi się do kwestii pokrycia długu, która jest związana z przymusową realizacją świadczenia;
mimo że angażuje ona, poddając uprawnieniom wierzyciela, jakąś sferę dóbr zobowiązanego, nie jest zależna od woli dłużnika.
W STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWYM DŁUG I ODPOWIEDZIALNOŚĆ SĄ ŚCIŚLE ZWIĄZANE I WYSTĘPUJĄ ŁĄCZNIE.
Wyjątkowo może istnieć dług bez odpowiedzialności – tzn., że wierzyciel będzie POZBAWIONY MOŻLIWOŚCI przymusowego dochodzenia świadczenia.
PRZESUNIĘCIE MAJĄTKOWE które nastąpiło BEZ UZASADNIONEJ podstawy prawnej – wówczas ten, kto wartość utracił, może żądać zwrotu od tego, na kogo ona bezpodstawnie przeszła.
PRZESŁANKI:
WZBOGACENIE jednego podmiotu – uzyskanie jakiejś korzyści majątkowej w dowolnej postaci; nabycie praw, powiększenie ich zakresu, zwolnienie z długu. WIEDZA, WOLA osoby wzbogaconej NIE MA ZNACZENIA.
ZUBOŻENIE drugiego podmiotu – również postać MAJĄTKOWA: ubytek przedmiotów, nieodpłatne świadczenie usług przez zubożonego lub naruszenie jego praw.
ZWIĄZEK między wzbogaceniem a zubożeniem (nie: przyczynowość z odpowiedzialności odszkodowawczej) – JEDNO ZDARZENIE POWODUJE I WZBOGACENIE I ZUBOŻENIE (działanie zubożonego, działanie wzbogaconego, działanie osoby trzeciej, zdarzenie niebędące działaniem ludzkim)
BEZPODSTAWNOŚĆ wzbogacenia – wzbogacenie kosztem zubożonego musi nastąpić BEZ PODSTAWY PRAWNEJ (czynności, decyzje, inne zdarzenia).
Z CZYNNOŚCI PRZEKAZU nie wynika żaden stosunek prawny na podstawie którego ODBIORCA PRZEKAZU mógłby żądać od PRZEKAZANEGO spełnienia określonego w przekazie świadczenia.
DO NAWIĄZANIA STOSUNKU przekazany – odbiorca dochodzi wtedy, gdy PRZEKAZANY PRZYJMIE PRZEKAZ od PRZEKAZUJĄCEGO → oświadczenie w formie dowolnej.
PRZYJĘCIE PRZEKAZU (AKCEPT) to odrębna od przekazu jednostronna czynność prawna przekazanego, jej treść to zobowiązanie się PRZEKAZANEGO wobec odbiorcy przekazu do spełnienia przekazanego mu świadczenia.
Jest ABSTRAKCYJNA (ale abstrakcyjność może na mocy umowy zostać wyłączona).
PRZEDAWNIENIE – roszczenia odbiorcy względem przekazanego – 1 ROK.
zestaw VI
Odpowiedzialność odszkodowawcza 1 podmiotu za szkodę doznaną przez inny podmiot powstaje gdy ziszczą się określone w systemie prawnym zdarzenia prawne.
2 grupy przypadków, w których przedmiotem świadczenia jest odszkodowanie: odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa.
Przesłanki trwałe (nieruchome): 1) szkoda; 2) związek przyczynowy
Przesłanki ruchome: 1) wina; 2) ryzyko; 3) zasady współżycia społecznego (słuszność)
przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu nie uchybiają przepisom o obowiązku naprawienia szkody (jednak NIEDOPUSZCZALNA JEST KUMULACJA obu roszczeń – o zastosowaniu jednego z tych roszczeń decyduje żądający ochrony prawnej)
ZWYKŁE ŻĄDANIE ODSZKODOWANIA jest korzystniejsze bo pozwoli mu uzyskać świadczenie w większym rozmiarze niż roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia (ale trudniejsza sytuacja dowodowa: musi udowodnić winę sprawcy i wysokość szkody, przy wzbogaceniu wystarczy wskazać bezprawny transfer korzyści majątkowych) – roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych przedawniają się szybciej niż po 10 latach raczej, więc po tym terminie oczywiste jest że powoła się na ten drugi tytuł.
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA PRZEDMIOT UPRAWNIEŃ inkorporowanych (ucieleśnianych) w papierach wartościowych:
papiery wartościowe opiewające na wierzytelności (najważniejsze są opiewające na wierzytelności pieniężne: weksle, czeki, bankowe papiery wartościowe, listy zastawne, obligacje, które zobowiązują do świadczeń pieniężnych)
papiery wartościowe opiewające na prawa inne niż wierzytelności (papiery wartościowe, w których inkorporowane są prawa udziałowe) w spółkach akcyjnych
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB PRZENOSZENIA PRAW Z PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH:
imienne – przeniesienie prawa tylko przez PRZELEW połączony z WYDANIEM dokumentu
na zlecenie – przeniesienie prawa przez INDOS; do przeniesienia prawa potrzebne jest WYDANIE dokumentu oraz nieprzerwany szereg indosów (pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierające przynajmniej podpis zbywcy, oznaczające przeniesienie praw na inną osobą) – np. weksel
na okaziciela (nie wskazują w ogóle uprawnionego) – przeniesienie prawa przez PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI DOKUMENTU połączone z WYDANIEM
zestaw VII
Wierzyciel jest w nich POZBAWIONY MOŻLIWOŚCI przymusowego dochodzenia świadczenia. 2 cechy:
niezaskarżalność zobowiązania – brak kompetencji do zwrócenia się do sądu o wydanie orzeczenia nakazującego dłużnikowi spełnić świadczenie.
JEŻELI DŁUŻNIK SAM WYKONAŁ ŚWIADCZENIE (nawet w nieświadomości że nie można go było przymusić) – nie może żądać zwrotu świadczenia jako nienależnego.
Są to zobowiązania:
w których roszczenie wierzyciela uległo przedawnieniu
które wynikają z gry lub zakładu (z wyłączeniem gier i zakładów prowadzonych na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego) oraz gier zakazanych lub nierzetelnych.
Świadczenie ze zobowiązania niezupełnego, nawet nieodpłatne to NIE darowizna. Świadczenia, które nie podlegają zwrotowi dlatego, że CZYNIĄ ZADOŚĆ ZASADOM WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO – nie stanowią przedmiotu zobowiązań prawnych w ogóle, ponieważ jeżeli zostały tylko przyobiecane, nie mogą być wyegzekwowane.
Podmioty odpowiedzialne:
osoby prawne wykonujące z mocy prawa władzę publiczną, w szczególności: Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego
osoby prawne, którym zlecono wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej, na podstawie porozumienia
Poszkodowanym może być każdy podmiot prawa cywilnego
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI:
Bezpośredni sprawca musi występować w roli wykonawcy władzy publicznej - „przy wykonywaniu władzy publicznej” (nie trzeba identyfikować go jako osoby fizycznej)
Czyn (działanie/zaniechanie) musi być niezgodny z prawem – nie jest wymagane ustalenie winy
Szkoda, związek przyczynowy – ogólne reguły KC
JEŻELI wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za wyrządzoną szkodę ponosi ich WYKONAWCA oraz ZLECAJĄCA JE JEDNOSTKA SAMORZĄDU albo SKARB PAŃSTWA.
WEKSEL – papier wartościowy, należący do papierów wartościowych na zlecenie, chyba że w treści weksla jest zastrzeżenie przeciwne – wtedy jest imienny. Nie może być na okaziciela.
2 rodzaje: WŁASNY I TRASOWANY:
WŁASNY – WYSTAWCA sam przyrzeka BEZWARUNKOWO zapłacić oznaczoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej z nazwiska osoby zwanej remitentem.
TRASOWANY – zawiera skierowane do oznaczonej osoby (TRASATA) POLECENIE BEZWARUNKOWE ZAPŁATY remitentowi określonej sumy pieniężnej – konstrukcja przekazu :-)
CZEK – wywodzi się z weksla trasowanego, został jednak PRZYSTOSOWANY PRZEDE WSZYSTKIM DO PEŁNIENIA FUNKCJI PŁATNICZYCH A NIE KREDYTOWYCH.
ma postać przekazu, w którym WYSTAWCA poleca trasatowi BEZWARUNKOWO zapłacić sumę pieniężną remitentowi.
TRASATEM MOŻE BYĆ TYLKO BANK
CZEKI MOŻNA TEŻ WYSTAWIAĆ NA OKAZICIELA, co jest DOMYŚLNE, jeśli nie wskazuje żeby był imienny lub na zlecenie
ZAWSZE JEST PŁATNY ZA OKAZANIEM
W ODRÓŻNIENIU OD WEKSLA, BANK NIGDY NIE JEST DŁUŻNIKIEM CZEKOWYM, nie może czeku „przyjąć” i nie ponosi odpowiedzialności wobec posiadacza czeku za niezapłacenie sumy czekowej. Jednak ponosi odpowiedzialność wobec WYSTAWCY WEKSLA jeżeli robi to niezgodnie z umową rachunku bankowego, która ich łączy.
Zobowiązanie ABSTRAKCYJNE.
zestaw VIII
Świadczenie – ZACHOWANIE SIĘ dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i czyniące zadość INTERESOM WIERZYCIELA.
Przedmiot świadczenia – dobra materialne/niematerialne, których dotyczy to zachowanie.
W ZOBOWIĄZANIACH REZULTATU – obowiązek osiągnięcia skutku
świadczenia dania czegoś
niektóre świadczenie usług ujmowane łącznie z ich wytworem (dzieło)
WSZYSTKIE ZANIECHANIA
W ZOBOWIĄZANIACH STARANNEGO DZIAŁANIA – nie musi osiągnąć skutku
działania lekarza, adwokata nauczyciela; umowa zlecenie
JEDNORAZOWE – wykonanie oznaczonego dzieła, przeniesienie własności; nie ma cykliczności ani ciągłości.
OKRESOWE
powtarzające się cyklicznie, w określonych z góry odstępach czasu;
im dłuższy stosunek, tym większy globalny rozmiar świadczenia (odróżnienie od jednorazowego płatnego w ratach).
DLA PRZEDAWNIENIA KAŻDY CZYNSZ MA SAMOISTNY CHARAKTER
CIĄGŁE
nie da się wyróżnić powtarzających się, odrębnych czynności, które można by traktować jako samodzielne
ŚWIADCZENIE PRACY; ZANIECHANIA
ZOBOWIĄZANIA CIĄGŁE – jeśli ustalone bezterminowo, wygasają przez WYPOWIEDZENIE (działa ex nunc lub od terminu), nie odstąpienie (działa ex tunc).
NIEDOPUSZCZALNE SĄ WIECZYSTE ZOBOWIĄZANIA
PODZIELNE – np. świadczenia pieniężne
NIEPODZIELNE – np. dostarczenie pary rękawiczek; zaniechania – NIE MOŻNA wykonać go częściowo bez ISTOTNEJ ZMIANY jego PRZEDMIOTU lub WARTOŚCI (DECYDUJE PRZEDE WSZYSTKIM CEL ŚWIADCZENIA).
[Podział zupełny i rozłączny; odnosi się tylko do rzeczy]:
OZNACZONE CO DO TOŻSAMOŚCI – rzecz indywidualnie oznaczona, świadczenie nadaje się od razu do wykonania.
OZNACZONE CO DO GATUNKU – rzecz oznaczona wg cech rodzajowych; wymaga jeszcze wskazania konkretnego desygnatu (jeśli wierzyciel nie wskazał to dłużnik ma uprawnienie, powinien świadczyć RZECZY ŚREDNIEJ JAKOŚCI).
OGRANICZONE ŚWIADCZENIE RODZAJOWE – wskazanie źródła lub masy z których ten gatunek ma pochodzić (tona żyta z twojego gospodarstwa)
ŚWIADCZENIE GŁÓWNE – decyduje o rodzaju zobowiązania
ŚWIADCZENIA UBOCZNE – wspomagają realizację świadczenia głównego
przedstawienie spisu masy majątkowej albo zbioru rzeczy
złożenie rachunku z zarządu
odsetki
danie zabezpieczenia
jeżeli bezpośredniemu sprawcy nie można przypisać winy, można dochodzić odszkodowania od:
SPRAWUJĄCEGO NADZÓR – WINA W NADZORZE: niedopełnienie ciążącego na osobie obowiązku nadzoru nad inną osobą, która w następstwie tego wyrządziła komuś szkodę.
ZOBOWIĄZANY DO NADZORU ponosi odpowiedzialność za własne zachowanie
CIĘŻAR DOWODU istnienia i wysokości szkody – poszkodowany, ale:
DOMNIEMANIE PRAWNE winy w nadzorze i związku przyczynowego między winą a wyrządzoną szkodą (427).
jeśli czyn podopiecznego: NIEZAWINIONY i jest WYŁĄCZONA BEZPRAWNOŚĆ – osoba zobowiązana do nadzoru nie ponosi odpowiedzialności.
WYJĄTKOWO OD SAMEGO SPRAWCY, któremu nie można przypisać winy
Jeżeli:
OBALONE zostanie domniemanie winy w nadzorze lub domniemanie związku
ŚCIĄGNIĘCIE ODSZKODOWANIA od osoby odpowiedzialnej z tytułu winy w nadzorze jest niemożliwe lub bardzo utrudnione
BRAK JEST OSÓB ZOBOWIĄZANYCH DO NADZORU
→ 428KC przewiduje opartą na zasadzie słuszności odpowiedzialność samego sprawcy (mimo wieku lub niepoczytalności) – ale jego czyn musi być bezprawny → z porównania stanów majątkowych musi wynikać, że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA SPOSÓB PRZENOSZENIA PRAW Z PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH:
imienne – przeniesienie prawa tylko przez PRZELEW połączony z WYDANIEM dokumentu
na zlecenie – przeniesienie prawa przez INDOS; do przeniesienia prawa potrzebne jest WYDANIE dokumentu oraz nieprzerwany szereg indosów (pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierające przynajmniej podpis zbywcy, oznaczające przeniesienie praw na inną osobą) – np. weksel
na okaziciela (nie wskazują w ogóle uprawnionego) – przeniesienie prawa przez PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI DOKUMENTU połączone z WYDANIEM
zestaw IX
[Podział zupełny i rozłączny; odnosi się tylko do rzeczy]:
OZNACZONE CO DO TOŻSAMOŚCI – rzecz indywidualnie oznaczona, świadczenie nadaje się od razu do wykonania.
OZNACZONE CO DO GATUNKU – rzecz oznaczona wg cech rodzajowych; wymaga jeszcze wskazania konkretnego desygnatu (jeśli wierzyciel nie wskazał to dłużnik ma uprawnienie, powinien świadczyć RZECZY ŚREDNIEJ JAKOŚCI).
OGRANICZONE ŚWIADCZENIE RODZAJOWE – wskazanie źródła lub masy z których ten gatunek ma pochodzić (tona żyta z twojego gospodarstwa)
zajmujący pomieszczenie mieszkalne (faktyczne władztwo, niekoniecznie na podstawie tytułu prawnego), z powodu szkód wyrządzonych wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu - chyba że egzoneracja:
Siła wyższa (vis maior) - zdarzenie nadzwyczajne, zewnętrzne i niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia jego skutkom – zjawiska naturalne, zamieszki;
Nastąpienie szkody wyłącznie z winy poszkodowanego
Nastąpienie szkody wyłącznie z winy osoby trzeciej, za którą dłużnik nie ponosi odpowiedzialności
→ ciężar dowodu – odpowiedzialny
Jednostronna czynność prawna przekazującego, której treść obejmuje 2 upoważnienia: dla PRZEKAZNEGO – (1) do spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy przekazu; dla ODBIORCY PRZEKAZU – (2) do odebrania świadczenia od przekazanego, PRZY CZYM ŚPEŁNIENIE ŚWIADCZENIA MA NASTĄPIĆ NA RACHUNEK PRZEKAZUJĄCEGO.
FORMA – dowolna. Oświadczenie woli PRZEKAZUJĄCY może złożyć zarówno ODBIORCY jak i PRZEKAZANEMU.
W wyniku zastosowania przekazu 1 ŚWIADCZENIE spełnione przez PRZEKAZANEGO względem ODBIORCY zastępuje dwa świadczenia: ŚWIADCZENIE MIĘDZY przekazującym a przekazanym (stosunek pokrycia) oraz między przekazującym a odbiorcą (stosunek waluty).
zestaw X
OZNACZONE CO DO GATUNKU – rzecz oznaczona wg cech rodzajowych; wymaga jeszcze wskazania konkretnego desygnatu (jeśli wierzyciel nie wskazał to dłużnik ma uprawnienie, powinien świadczyć RZECZY ŚREDNIEJ JAKOŚCI).
OGRANICZONE ŚWIADCZENIE RODZAJOWE – wskazanie źródła lub masy z których ten gatunek ma pochodzić (tona żyta z twojego gospodarstwa)
KONTRAKTOWA /// DELIKTOWA
Z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania /// z tytułu czynu niedozwolonego
STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY JUŻ ISTNIAŁ /// WYRZĄDZENIE SZKODY niezależne od istnienia wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego i KREUJE STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY
Wina umyślna albo rażące niedbalstwo /// już culpa levissima (!)
zasada winy/ryzyka/gwarancyjno-repartycyjna /// winy/ryzyka/słuszności
ZDARZENIEM kreującym problem jest DZIAŁANIE (czynności prawne, faktyczne), które znamionują następujące cechy:
DZIAŁAJĄCY (negotiorum gestor) prowadzi cudzą sprawę, która zarówno wg kryteriów obiektywnych, jak i wg jego intencji należy do sfery interesów innej osoby (niekoniecznie znanej lub już istniejącej)
DZIAŁAJĄCY nie ma ku temu odpowiedniej kompetencji prawnej
DZIAŁAJĄCY obowiązany jest działać zgodnie z prawdopodobną wolą osoby, której sprawę prowadzi oraz po podjęciu działania powiadomić o tym tę osobę
→ jedynie gdy wola osoby zainteresowanej sprzeciwia się ustawie lub zasadom współżycia społecznego, nie musi brać jej pod uwagę (ratowanie samobójcy)
DZIAŁAJĄCY działa z korzyścią dla osoby, której sprawę prowadzi (majątkowe lub niemajątkowe, np. ochrona dóbr osobistych)
SKUTKI:
DZIAŁAJĄCY może żądać od osoby, której sprawę prowadzi, zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu cudzej sprawy
DZIAŁAJĄCY jest obowiązany WYDAĆ WSZYSTKO, co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadził
OSOBA, której sprawę prowadzono, może działanie prowadzącego POTWIERDZIĆ (jednostronne oświadczenie woli) i to nawet gdy prowadzenie nie było prawidłowe.
→ KSZTAŁTUJE SIĘ WTEDY między stronami stosunek ZLECENIA lub DO ZLECENIA PODOBNY i to z mocą wsteczną.
zestaw XI
PRZENIESIENIE z majątku dłużnika do majątku wierzyciela określonej sumy majątkowej wyrażone w JEDNOSTKACH PIENIĘŻNYCH
nie wymaga KONKRETYZACJI (nie stosuje się 357 – rzeczy średniej jakości)
można wybrać DOWOLNĄ WALUTĘ; dłużnik może świadczenie wyrażone w walucie obcej spełnić w polskim pieniądzu
FUNKCJE PIENIĄDZA: (1) powszechnego środka wymiany dóbr i usług; (2) akumulacji wartości ekonomicznych; (3) płatnicza.
PIENIĄDZ BANKOWY – jednostki pieniężne zapisane na rachunku bankowym – wierzytelność posiadacza.
PIENIĄDZ ELEKTRONICZNY – wartość pieniężna przechowywana elektronicznie (nie musi być powiązana z rachunkiem bankowym) i akceptowana przez inne podmioty niż sam wydawca.
oparta na zasadzie winy (dotyczy i osób fizycznych i osób prawnych – ich organów)
„kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia” (415)
BEZPRAWNOŚĆ czynu (przedmiotowa strona czynu) – niezgodność zachowania się sprawcy z porządkiem prawnym (i przepisy i zasady współżycia społecznego)
WINA (podmiotowa strona czynu) (1 strona ←)
Szkoda może być wyrządzona nie tylko przez 1 sprawcę ale też przez kilka osób działających w porozumieniu (np. gang) albo nawet bez porozumienia (udział w bójce) – wszędzie tu odpowiedzialność solidarna.
KTO PRZEZ PRZYRZECZENIE PUBLICZNE przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać.
Jednostronna czynność prawna przyrzekającego; dla ważności – ogłoszenie publiczne (takie, żeby mogło dotrzeć do nieokreślonej liczby nieoznaczonych osób).
DO POWSTANIA STOSUNKU – konieczne jest WYKONANIE CZYNNOŚCI, przewidzianej w przyrzeczeniu.
ODWOŁANIE - w taki sam sposób jak ogłoszenie. Nie można odwołać gdy:
przyrzekający zastrzegł nieodwołalność
w przyrzeczeniu został oznaczony termin wykonania czynności.
zestaw XII
NOMINALIZM (zasada prawna) – zobowiązanie pieniężne należy spełnić przez zapłatę TEJ SAMEJ SUMY PIENIĘŻNEJ, na jaką opiewał dług w chwili powstania.
WALORYZACJA (wyjątek od nominalizmu) – WYRÓWNUJE ZMIANĘ SIŁY NABYWCZEJ PIENIĄDZA między powstaniem a zgaśnięciem zobowiązania.
UMOWNA (strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości): klauzule walutowe, towarowe, indeksowe, klauzula złota (cena w dniu wymagalności), klauzula uposażenia (średnia, minimalna płaca w gospodarce, sektorze).
SĄDOWA – orzeczenie KONSTYTUTYWNE
PRZESŁANKI: (1) ISTOTNA ZMIANA (ocena sądu) SIŁY NABYWCZEJ pieniądza (po powstaniu zobowiązania); (2) ŻĄDANIE STRONY SKIEROWANE DO SĄDU (nie może żądać przedsiębiorca jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa).
ZAKRES KOMPETENCJI: (1) zmiana SPOSOBU świadczenia (czas, miejsce, środek); (2) zmiana WYSOKOŚCI świadczenia.
SĄD KIERUJE SIĘ: (1) INTERESEM OBU STRON; (2) ZASADAMI współżycia społecznego
miernik waloryzacji – swobodny wybór sądu jeśli nie ma przepisu.
chodzi o odpowiedzialność za czyny zarówno SWOJE JAK I CUDZE - reżim przewidziany dla tego, kto (1) własnym czynem wyrządził drugiemu szkodę a także, przy (2) WINIE W NADZORZE i (3) WINIE W WYBORZE.
sprawca odpowiada w razie zaistnienia chociażby niedbalstwa (culpa levissima) - nie jak w kontraktowej: rażącego niedbalstwa.
OKOLICZNOŚCI EKSKULPACYJNE:
→ małoletni poniżej 13. roku życia;
→ osoba niepoczytalna, w szczególności z powodu stanu psychicznego lub cielesnego
UBEZPIECZYCIEL zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a UBEZPIECZAJĄCY zobowiązuje się zapłacić składkę.
UBEZPIECZYCIEL – tylko spółka akcyjna albo towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych, konieczne jest zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego
UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE: MAJĄTKOWE / OSOBOWE
MAJĄTKOWE - ma za przedmiot „każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu”
OSOBOWE – mogą dotyczyć śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią określonego wieku (ubezpieczenia na życie) lub uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku (ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków).
PRZEDAWNIENIE – 3 LATA. Wyjątek:
roszczenia z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej - z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania
zestaw XIII
ZOBOWIĄZANIE PRZEMIENNE
1 stosunek zobowiązaniowy o kilku alternatywnych świadczeniach
KONCENTRACJI (wyboru) dokonuje DŁUŻNIK (chyba że czynność wskazuje osobę trzecią albo wierzyciela)
Jeżeli strona uprawniona do wyboru go nie dokonuje, druga strona może wyznaczyć jej termin, po której na nią przechodzi uprawnienie
NIEMOŻLIWOŚĆ PIERWOTNA – dopiero jeśli wszystkich świadczeń – nieważność
jeżeli wybór ma wierzyciel może pozostać przy możliwym albo powołać się na niemożliwość
NIEMOŻLIWOŚĆ NASTĘPCZA:
dłużnik odpowiada – odszkodowanie w miejsce świadczenia
dłużnik nie odpowiada – wygaśnięcie zobowiązania
UPOWAŻNIENIE PRZEMIENNE (zobowiązanie z upoważnieniem przemiennym) – facultas alternativa
1 świadczenie przy czym dłużnik może spełnić inne, co też spowoduje wykonanie i zgaśnięcie zobowiązania
powstaje z umowy lub ustawy (actio pauliana, legitymowany biernie może nie dopuścić do egzekucji z rzeczy uzyskanej jeżeli zaspokoi wierzycieli)
Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.
WŁAŚCICIEL NIERUCHOMOŚCI (dożywotnik) zobowiązuje się przenieść jej własność na NABYWCĘ, a NABYWCA w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub osobie mu bliskiej dożywotnie utrzymanie.
FORMA – akt notarialny.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata – są okresowe)
zestaw XIV
PODZIELNE – np. świadczenia pieniężne
NIEPODZIELNE – np. dostarczenie pary rękawiczek; zaniechania – NIE MOŻNA wykonać go częściowo bez ISTOTNEJ ZMIANY jego PRZEDMIOTU lub WARTOŚCI (DECYDUJE PRZEDE WSZYSTKIM CEL ŚWIADCZENIA).
Jeżeli 2 strony są względem siebie zarówno dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności 2 strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.
Wskutek potrącenia obie wierzytelności potrącają się do wysokości wierzytelności niższej (efektywne wygaśnięcie zobowiązania);
JEDNA ZE STRON zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku.
FORMA – pisemna
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata)
zestaw XV
SOLIDARNOŚĆ DŁUŻNIKÓW
WIERZYCIEL – wierzytelność o spełnienie 1 ŚWIADCZENIA; jeśli zostanie spełnione w całości – zobowiązanie wygasa
PO STRONIE DŁUGU – kilka podmiotów
WIERZYCIEL może żądać W CAŁOŚCI lub CZĘŚCI świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna.
POWSTANIE:
czynność prawna – ale SOLIDARNOŚCI NIE DOMNIEMUJE SIĘ
przepisy łączące solidarność bierną z określonymi umowami (370) – gdy kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia
przepisy łączące solidarność z innymi zdarzeniami (solidarność z ustawy) – kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę spowodowaną czynem niedozwolonym
POZYCJA DŁUŻNIKÓW
ZASPOKOJENIE wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników solidarnych ZWALNIA z zobowiązania pozostałych
ZASADA REPREZENTACJI NA KORZYŚĆ – (1) odnowienie dokonane między wierzycielem a współdłużnikiem zwalnia pozostałych dłużników z zobowiązania (chyba że wierzyciel zastrzeże że zachowuje przeciw nim swoje prawa); (2) zwłoka wierzyciel względem 1 ma skutek względem pozostałych; (3) nie obejmuje zwolnienia z długu lub zrzeczenia się przez wierzyciela solidarności względem 1 z dłużników.
CZYNY 1 z dłużników nie mogą szkodzić pozostałym (przerwanie biegu przedawnienia, uznanie długu)
DŁUŻNICY SOLIDARNI mogą być ODMIENNIE ZOBOWIĄZANI (tożsamość świadczeń ale różna wysokość – solidarnością są objęte zobowiązania do najniższej wysokości)
ROSZCZENIA REGRESOWE
jeżeli 1 z dłużników zaspokoił wierzyciela W WIĘKSZYM STOPNIU niż by na to wskazywał łączący dłużników stosunek wewnętrzny (np. udział we współwłasności), może on żądać od reszty ZWROTU ODPOWIEDNIEJ CZĘŚCI
jeżeli nie ma stosunków wewnętrznych, może on żądać od pozostałych ZWROTU W CZĘŚCIACH RÓWNYCH
OBEJMUJE uszczerbki wynikające z uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, pozbawienia życia, naruszenia innych dóbr osobistych człowieka.
USZCZERBKI mogą przyjmować postać szkody majątkowej lub szkody niemajątkowej (krzywdy) – [szkoda na mieniu – zawsze majątkowa].
Przepisy o szkodzie na osobie znajdują zastosowanie gdy odpowiedzialność opiera się na podstawie deliktowej.
MAJĄTKOWA SZKODA NA OSOBIE
uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia
poszkodowanemu przysługuje:
odszkodowanie na pokrycie wszelkich wynikłych z tego powodu kosztów (w szczególności kosztów leczenia)
RENTA dla wyrównania SZKÓD TRWAŁYCH. 3 przesłanki:
całkowita/częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej
zwiększenie się potrzeb poszkodowanego
zmniejszenie się jego widoków powodzenia na przyszłość
→ charakter trwały (ale nie musi być nieodwracalny)
→ z ważnych powodów na żądanie poszkodowanego – sąd może przyznać zamiast renty ODSZKODOWANIE JEDNORAZOWE (maksymalnie 10-letnia wartość renty)
śmierć osoby
3 typy roszczeń zmierzających do naprawienia szkód majątkowych wywołanych śmiercią:
Renta dla osób pośrednio poszkodowanych (wobec których zmarły miał obowiązek alimentacyjny + inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego).
Stosowne odszkodowanie dla najbliższych
Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu
2) NIEMAJĄTKOWA SZKODA OSOBISTA – KRZYWDA
wszelkie negatywne skutki dla cielesnej i psychicznej kondycji poszkodowanego
cierpienia fizyczne (ból) i cierpienia psychiczne (cierpienia wywołane pozbawieniem wolności czy oszpeceniem, troska, strach o życie, zmniejszenie radości życia wskutek utraty możliwości wykonywania ulubionego zawodu lub zajmowania się hobby, cierpienia wywołane utratą dobrego imienia wskutek oszczerstw)
STRONY czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego W TYM CELU, aby UCHYLIĆ NIEPEWNOŚĆ co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
FORMA – dowolna.
zestaw XVI
SOLIDARNOŚĆ WIERZYCIELI
DŁUŻNIK – zobowiązany do 1 ŚWIADCZENIA;
PO STRONIE WIERZYCIELI – kilka podmiotów;
DŁUŻNIK może spełnić świadczenie do rąk KTÓREGOKOLWIEK z wierzycieli, chyba że któryś z nich wytoczy przeciw niemu powództwo – wtedy musi jemu.
POWSTANIE – TYLKO Z CZYNNOŚCI PRAWNEJ
POZYCJA WIERZYCIELI:
ZASPOKOJENIE któregokolwiek wierzyciela umarza dług wobec reszty
ZASADA REPREZENTACJI NA KORZYŚĆ – zwłoka dłużnika, przerwanie biegu przedawnienia itp. wobec 1 wierzyciela, odnoszą skutek wobec wszystkich
CZYNY 1 z wierzycieli nie mogę szkodzić pozostałym (np. ugoda z dłużnikiem)
DŁUŻNIK może być odmiennie zobowiązany wobec każdego (jw.)
ROSZCZENIA REGRESOWE – jw.
PRZESŁANKI ACTIO PAULIANA
WIERZYTELNOŚĆ musi być ZASKARŻALNA – ochronie pauliańskiej nie podlegają zobowiązania niezupełne oraz żądania oparte tylko na powinnościach moralnych – NIE musi być WYMAGALNA
WIERZYTELNOŚĆ musi OPIEWAĆ NA ŚWIADCZENIA O WARTOŚCI PIENIĘŻNEJ nie tylko te wyrażone w pieniądzu.
NIEWYPŁACALNOŚĆ DŁUŻNIKA musi być SKUTKIEM CZYNNOŚCI PRAWNEJ
sposób dokonania nie ma doniosłości
i umowy, i jednostronne czynności prawne podlegają zaskarżeniu
osobą dokonującą czynności – DŁUŻNIK/DŁUŻNIK SOLIDARNY/PORĘCZYCIEL.
CZYNNOŚĆ PRAWNA dłużnika musi być dokonana Z POKRZYWDZENIEM WIERZYCIELA
dłużnik stał się niewypłacalny CAŁKOWICIE lub W WIĘKSZYM STOPNIU
ciężar dowodu – wierzyciel
kwestia czy czynność krzywdzi wierzyciela – stan z chwili zaskarżenia, nie dokonania.
DŁUŻNIK musi mieć ŚWIADOMOŚĆ, że DOKONANIE CZYNNOŚCI MOŻE SPOWODOWAĆ NIEMOŻNOŚĆ ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA
ciężar dowodu – wierzyciel
jeżeli dłużnik – DAROWIZNA NA RZECZ OSOBY 3, a już jest niewypłacalny – domniemanie złej woli (świadomości pokrzywdzenia wierzycieli).
OSOBA 3. UZYSKUJE KORZYŚĆ MAJĄTKOWĄ - w szczególności nabycie prawa majątkowego lub zwolnienie z zobowiązania
OSOBA 3. WIE lub PRZY ZACHOWANIU NALEŻYTEJ STARANNOŚCI MOŻE SIĘ DOWIEDZIEĆ, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
DOMNIEMANIE PRAWNE – osoba BĘDĄCA W BLISKIM STOSUNKU (stosunki faktyczne, nie rodzinne; też: przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych) z dłużnikiem WIEDZIAŁA, iż ten działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
jeśli osoba 3. uzyskała korzyść BEZPŁATNIE – nie musi nic wiedzieć ani móc wiedzieć.
UMOWY GWARANCYJNE
NIE SĄ TO STOSUNKI TRÓJSTRONNE
Przewidują „udział” osoby trzeciej w zobowiązaniu
Obejmują GWARANCJĘ PEWNEGO REZULTATU, a w razie jego nieosiągnięcia aktualizuje się odpowiedzialność odszkodowawcza.
Nie są one oddzielnymi umowami nazwanymi, lecz konstrukcjami prawnymi, które mogą np. towarzyszyć innym umowom nazwanym.
zestaw XVII
(solidarność niewłaściwa, niezupełna) – twór nauki i judykatury.
Dłużnicy Z RÓŻNYCH TYTUŁÓW PRAWNYCH są zobowiązani spełnić na rzecz tego samego wierzyciela IDENTYCZNE ŚWIADCZENIE – z tym skutkiem, że spełnienie go przez jednego dłużnika zwalnia pozostałych i RÓWNOCZEŚNIE nie ma ani umowy ani przepisu uzasadniającego powstanie zobowiązania solidarnego.
376, 441|3 (roszczenia regresowe) można stosować jeśli jeden z współdłużników odpowiada kontraktowo a drugi deliktowo.
OSOBA, KTÓRA ZWIERZĘ (i domowe, i dzikie pod pieczą człowieka – zoo, cyrki; nie odnosi się do dzikich żyjących w stanie wolnym, poza wyjątkami przewidzianymi w prawie łowieckim) chowa lub się nim posługuje – jeśli brak jej winy (mimo domniemania winy)
brak zobowiązanych do nadzoru i brak odpowiedzialności sprawcy (wiek, stan psychiczny)
MOŻNA ŻĄDAĆ NAPRAWIENIA SZKODY od takiego sprawcy jeżeli z okoliczności, a zwłaszcza z porównania stanów majątkowych wynika że wymagają tego zasady współżycia społecznego.
PORĘCZYCIEL zobowiązuje się względem wierzyciela WYKONAĆ ZOBOWIĄZANIE na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.
FORMA – poręczyciel – pisemna ad solemnitatem
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych.
zestaw XVIII
norma prawna przyznająca podmiotom prawa cywilnego generalną kompetencję do swobodnego kształtowania stosunków zobowiązaniowych poprzez umowy, a ponadto do interpretowania i stosowania norm na rzecz tej kompetencji (strony nie są związane zawartymi w KC typami umów).
swoboda kształtowania treści umów
swoboda zawierania umów rozumianych w szerokim znaczeniu (możność decydowania o zawarciu/niezawarciu umowy, wyborze kontrahenta oraz o zmianie lub o rozwiązaniu już istniejącego stosunku umownego)
OGRANICZENIA SWOBODY UMÓW (TREŚĆ) → SENSU STRICTO
GRANICE WYZNACZONE PRZEZ USTAWĘ
treść lub cel umowy nie mogą być sprzeczne z ustawą (normy bezwzględnie wiążące i semiimperatywne [wyznacza granicę ochrony dla strony słabszej: minimalny zakres uprawnień lub maksymalny obowiązków]). W razie sprzeczności z normą względną, norma ta nie znajduje ona zastosowania.
GRANICE WYZNACZONE PRZEZ ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO
w szczególności umowy sprzeczne z uczciwością i rzetelnością kupiecką lub kształtujące wzajemne stosunki między stronami w sposób ewidentnie urągający słuszności.
GRANICE WYZNACZONE PRZEZ NATURĘ ZOBOWIĄZANIA
w szczególności: umowa łączy tylko strony, które ją zawarły;
PIERWOTNA NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA
umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna
→ SKUTKI: BEZWZGLĘDNA NIEWAŻNOŚĆ
OGRANICZENIA SWOBODY UMÓW (ZAWIERANIE UMÓW) [→ SENSU LARGO] – jakich umów strony nie mogą swobodnie zawierać (takie zacieśnienie wymaga podstawy ustawowej). Nie obejmuje to przypadków, gdy same strony – właśnie na zasadzie swobody kontraktowej – nakładają na siebie obowiązek zawarcia umowy (np. umowa przedwstępna, ustanowione w umowie sprzedaży prawo odkupu lub pierwokupu).
OGRANICZENIA DOBORU KONTRAHENTA
np. umów ubezpieczeniowych tylko z ubezpieczycielem (podmiot, który zyskał określone zezwolenie), prawo pierwokupu
OBOWIĄZEK KONTRAKTOWANIA
wskazuje i drugą stronę, i treść umowy – obowiązek zawierania umów OC przez posiadaczy pojazdów mechanicznych
ZEZWOLENIA ADMINISTRACYJNE
dojście umowy do skutki uzależnione od uzyskania zezwolenia; zezwolenie nie kreuje obowiązku dokonania czynności
np. zezwolenie na transfer dewiz za granicę
TRYB ZAWIERANIA UMOWY
konsens stron może być zrealizowany tylko w określonej procedurze
np. decyzje organów upoważnionych do dokonywania czynności prawnych odnoszących się do mienia publicznego
samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody [np. samochody, statki, samoloty, trolejbusy; nie są takimi np.: wozy konne, żaglówki, rowery, lotnie, schody ruchome, windy] - chyba że oddał komuś w POSIADANIE ZALEŻNE – za szkodę spowodowaną ruchem tego pojazdu
→ 2 wyjątki – odpowiedzialność nie na zasadzie ryzyka ale na zasadach ogólnych: zderzenie się 2 pojazdów mechanicznych (czym innym jest najechanie – wtedy 1 jest w ruchu a drugi stoi – wtedy odpowiedzialność na zasadzie ryzyka) oraz przewóz z grzeczności (436).
435, 436 – NIE MOŻNA WYŁĄCZYĆ ANI OGRANICZYĆ Z GÓRY ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Okoliczności EGZONERACYJNE jw.
STOSUNKI PRAWNE między hotelarzem a gościem hotelowym. Zawiera w sobie elementy najmu, przechowania, sprzedaży i umów o świadczenie usług podobnych do zlecenia, umowa mieszana i nienazwana.
Utrzymujący zarobkowo hotel lub podobny zakład jest odpowiedzialny za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osobę korzystającą z usług hotelu lub podobnego zakładu, zwaną dalej "gościem", chyba że szkoda wynikła z właściwości rzeczy wniesionej lub wskutek siły wyższej albo że powstała wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, była u niego zatrudniona albo go odwiedzała.
FORMA – dowolna
PRZEDAWNIENIE – 6 miesięcy od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, maksymalnie 1 ROK od dnia, w którym przestał korzystać z usług hotelu.
zestaw XIX
Decydujące o zawarciu umowy są zgodne oświadczenia woli stron (KONSENS) – zostają złożone wtedy, gdy da się stwierdzić, że oświadczenia mają ten sam sens, ustalony według właściwych reguł wykładni. Przy braku konsensu – DYSSENS – czynność prawna nie zostaje w ogóle dokonana.
SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY: oferta, negocjacje, aukcja, przetarg (aukcja niejawna).
PRZETARG:
umowy składane niejawnie
organizator oczekuje składania ofert w okresie i w miejscu wskazanym (zwykle na piśmie, w zamkniętych kopertach)
oferty rozpatrywane bez udziału oferentów
organizator wybiera najkorzystniejszą ofertę lub uznaje, że żadna nie odpowiada jego oczekiwaniom – wtedy przetarg zostaje zamknięty
organizator – obowiązek niezwłocznego powiadomienia uczestników i wyniku – pod sankcją odszkodowawczą
Wierzyciel może żądać, aby sąd uznał czynność prawną za bezskuteczną względem niego:
przez wytoczenie stosownego POWÓDZTWA - TERMIN ZAWITY – 5 LAT od daty dokonania czynności.
Legitymowanym biernie (adresatem powództwa) jest osoba 3. odnosząca korzyść z czynności dokonanej z dłużnikiem.
Sukcesja uniwersalna – legitymowanym biernie jest następca dłużnika pod tytułem ogólnym.
Sukcesja singularna – legitymowanym biernie staje się następca pod tytułem szczególnym osoby 3., na rzecz której osoba 3. rozporządziła uzyskaną od wierzyciela korzyścią, jeżeli:
rozporządzenie na rzecz dalszego nabywcy było NIEODPŁATNE, lub:
ZŁA WIARA - w chwili nabycia wiedział on o okolicznościach uzasadniających uznanie czynności dłużnika ze swoim poprzednikiem za bezskuteczną wobec wierzyciela
p
rzez
podniesienie ZARZUTU
PROCESOWEGO
w toczącej się przeciwko niemu sprawie z powództwa osoby 3.
WIERZYCIEL może zaspokajać swoją wierzytelność z przedmiotów MAJĄTKOWYCH należących do osoby trzeciej, które WSKUTEK CZYNNOŚCI BEZSKUTECZNEJ wyszły z majątku dłużnika albo do niego nie weszły.
WIERZYCIEL korzystający z ochrony pauliańskiej – PIERWSZEŃSTWO przed innymi wierzycielami.
OSOBA 3. ZWOLNI SIĘ z obowiązku zadośćuczynienia roszczeniu, jeżeli:
wskaże wystarczające do zaspokojenia mienie dłużnika;
zaspokoi wierzycieli, nie dopuszczając do egzekucji z przedmiotu uzyskanego od dłużnika.
→ upoważnienie przemienne.
ORZECZENIE PAULIAŃSKIE – charakter KONSTYTUTYWNY, daje ono wierzycielowi uprawnienie do uznania czynności za bezskuteczną.
STOSUNEK: wierzyciel – osoba 3 – ZOBOWIĄZANIOWY:
wierzyciel – uprawnienie do zaspokojenia;
osoba 3. - obowiązek znoszenia egzekucji.
PRZEDSIĘBIORCA SKŁADOWY zobowiązuje się do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych.
→ jest obowiązany wydać składającemu pokwitowanie, które powinno wymieniać rodzaj, ilość, oznaczenie oraz sposób opakowania rzeczy, jak też inne istotne postanowienia umowy.
FORMA – pisemna.
PRZEDAWNIENIE – 1 ROK.
zestaw XX
UMOWY NAZWANE – posiadają szczególną regulację ustawową, do umowy takiej odnosi się grupa przepisów, gdzie określone są wzajemne uprawnienia i obowiązki stron właściwe dla stosunku danego rodzaju.
UMOWY NIENAZWANE (contractus innominatus) – treść umowy nie jest przewidziana przez żadną z postaci umów nazwanych (factoring, franchising, umowa menadżerska).
UMOWY MIESZANE – ich treść zawiera ELEMENTY SWOISTE dla umów nazwanych lecz występujące w odmiennych układach strukturalnych lub obok elementów niespotykanych w umowach nazwanych.
Kombinowane – po jednej stronie kilka świadczeń, z których każde jest swoiste dla innej umowy nazwanej
np. gdy osoba prowadząca pensjonat zobowiązuje się za jednolitym wynagrodzeniem dostarczać wyżywienia (element umowy sprzedaży), dać w używanie pokój (element umowy najmu) oraz świadczyć pewne usługi (mogą to być elementy różnych umów nazwanych).
Krzyżujące się - po każdej stronie pojawia się zobowiązanie do świadczenia swoistego dla umowy nazwanej
np. świadczenie dzieła (art. 627 k.c.) w zamian za dokonanie określonej czynności prawnej (element umowy zlecenia, art. 734 § 1 k.c.)
Mieszane sensu stricto - jednolite świadczenie jednej strony podpada pod dwa różne typy kontraktów.
prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody (chodzi nie o wykorzystywanie ale o przetwarzanie energii elementarnej na pracę lub inne postacie energii) za szkodę spowodowaną ruchem przedsiębiorstwa lub zakładu (w sensie maszyny lub urządzenia przetwarzającego elementarne siły przyrody), chyba że (egzoneracja)
→ analogicznie – osoby prowadzące przedsiębiorstwa/zakłady co prawda nie wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody ale które wytwarzają środki wybuchowe lub posługują się takimi środkami.
→ odpowiedzialność ograniczona tylko wobec pracowników
PRZECHOWAWCA zobowiązuje się ZACHOWAĆ W STANIE NIEPOGORSZONYM rzecz ruchomą (tylko: oznaczoną co do tożsamości) oddaną mu na przechowanie.
→ przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie pogorszonym
FORMA – dowolna.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych.
zestaw XXI
Zobowiązujące – ich treścią jest zobowiązanie się 1 lub więcej stron do świadczenia; nie powodują zmiany w majątku osoby dokonującej czynności, a jedynie rodzą zobowiązanie do dokonania w przyszłości czynności rozporządzającej
1-stronnie zobowiązujące – obowiązek świadczenia ciąży na 1 stronie (testament, przyrzeczenie publiczne)
2-stronnie zobowiązujące – na obu lub więcej stronach
Odpłatne – strony uzyskują korzyść majątkową (niekoniecznie w postaci pieniężnej).
Nieodpłatne
Zobowiązująco-rozporządzające – same powodują też skutki rozporządzające, bez potrzeby dokonywania osobnej czynności rozporządzającej (sprzedaż, darowizna, zamiana - przeniesienie własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej lub wierzytelności lub spadku przenosi własność/wierzytelność/spadek na nabywcę).
Rozporządzająca może być czynność prawna- polega na przeniesieniu, obciążeniu lub zniesieniu prawa podmiotowego.
ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ SAMODZIELNEGO PODWŁADNEGO
ODPOWIEDZIALNOŚĆ za DOKONANIE WŁAŚCIWEGO WYBORU WYKONAWCY – DOMNIEMANIE WINY (można obalić wykazując brak winy, albo fakt powierzenia wykonania czynności osobie trudniącej się zawodowo wykonywaniem tego rodzaju czynności).
WYKONAWCA musi wyrządzić szkodę NIE „PRZY OKAZJI wykonywania powierzonej czynności” (za co powierzający nie odpowiada – np. hydraulik przy okazji naprawy kradnie czajnik) ale przy wykonywaniu (w funkcjonalnym związku z powierzoną czynnością) – np. hydraulik źle naprawił rury wskutek czego mieszkanie poniżej zostało zalane.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA PODWŁADNEGO
kto na własny rachunek (ZWIERZCHNIK) powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek (PODWŁADNY) – ten JEST ODPOWIEDZIALNY ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ Z WINY TEJ OSOBY
PRZY WYKONYWANIU POWIERZONEJ JEJ CZYNNOŚCI (430)
Przesłanki:
Szkoda została wyrządzona osobie 3. przez PODWŁADNEGO – ciężar dowodu - poszkodowany
Wyrządzenie szkody nastąpiło PRZY WYKONYWANIU przez podwładnego powierzonej mu czynności.
WINA podwładnego – DOMNIEMANIE WINY (jeżeli nie da się przypisać winy to co najwyżej można próbować przypisać winę w wyborze)
odpowiedzialność zwierzchnika jest uzależniona od odpowiedzialności bezpośredniego wykonawcy, z reguły obaj ponoszą solidarną odpowiedzialność wobec poszkodowanego (441)
PRZEWOŹNIK zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do przewiezienia ZA WYNAGRODZENIEM osób lub rzeczy.
→ zobowiązanie rezultatu - celem przewiezienie osób, rzeczy, zwierząt do miejsca przeznaczenia.
→ elementy przedmiotowo istotne: przedmiot przewozu, wynagrodzenie, trasa.
FORMA – dowolna.
PRZEDAWNIENIE – PRZEWÓZ OSÓB: z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany - od dnia, kiedy miał być wykonany.
PRZEWÓZ RZECZY: z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem - od dnia, kiedy przesyłka miała być dostarczona.
ROSZCZENIA przysługujące PRZEWOŹNIKOWI przeciwko INNYM PRZEWOŹNIKOM, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo
zestaw XXII
ABY WZORZEC BYŁ SKUTECZNY – strona ustalająca go musi drugą stronę o nim WŁAŚCIWIE POINFORMOWAĆ:
DORĘCZENIE PRZED ZAWARCIEM UMOWY (chyba, że posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, a druga strona mogła z łatwością dowiedzieć się o jego treści: ale jeżeli drugą stroną jest konsument to ten ułatwiony sposób może być stosowany tylko odnośnie umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego)
W CAŁOŚCI (chyba że przepis szczególny)
wzorzec sformułowany JEDNOZNACZNIE i W SPOSÓB ZROZUMIAŁY (jeśli z perspektywy typowego adresata jest niezrozumiały – nie wywołuje skutków (nie wiąże drugiej strony); jeśli z perspektywy typowego adresata jest niejednoznaczny – interpretacja korzystna dla drugiej strony umowy).
WZORZEC A UMOWA
w razie sprzeczności – pierwszeństwo umowy (wzorzec staje się bezskuteczny w zakresie sprzeczności z umową)
jeśli wzorzec zostaje wydany przez stronę JUŻ ZWIĄZANĄ stosunkiem zobowiązaniowym o charakterze CIĄGŁYM – wzorzec wiąże drugą stronę jeżeli NIE WYPOWIEDZIAŁA UMOWY W NAJBLIŻSZYM TERMINIE WYPOWIEDZENIA:
ZMIANA TREŚĆI istniejącej umowy przez wydanie wzorca dopuszczalna jest tylko na podstawie KLAUZULI MODYFIKACYJNEJ zawartej w umowie lub we wzorcu albo na podstawie SZCZEGÓLNEGO PRZEPISU prawnego
takie postanowienie:
NIE MOŻE UPRAWNIAĆ do dokonania takich zmian, które naruszają ISTOTNE ELEMENTY UMOWY
NIE MOŻE MIEĆ CHARAKTERU BLANKIETOWEGO, lecz wskazywać okoliczności uzasadniające zmianę dotychczasowego albo wydanie nowego wzorca.
Osoba prawna jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.
SPEDYTOR zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
FORMA – dowolna.
PRZEDAWNIENIE – 1 ROK.
Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszczeń z tytułu uszkodzenia lub ubytku przesyłki – od dnia dostarczenia przesyłki; w wypadku całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem – od dnia, w którym przesyłka miała być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach – od dnia wykonania zlecenia.
Roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom, którymi się posługiwał przy przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, kiedy spedytor naprawił szkodę, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powództwo. Przepis ten stosuje się odpowiednio do wymienionych roszczeń między osobami, którymi spedytor posługiwał się przy przewozie przesyłki.
zestaw XXIII
Koncepcja relatywna – niemożliwe to, czego dłużnik nie może wykonać.
Koncepcja obiektywna – kładzie nacisk na okoliczności uniemożliwiające każdemu (nie tylko konkretnemu dłużnikowi) wykonania świadczenia (dominująca na gruncie PL):
(1) świadczenia niewykonalne w świetle praw natury, (2) czynność konwencjonalna nierespektująca reguł konstruujących tę czynność, (3) zjawiska społeczne, (4) przeszkody muszą mieć charakter trwały, nie tylko przejściowy – opóźniający, (5) działania możliwe fizykalnie ale nieracjonalne w świetle ekonomicznym – niemożliwość gospodarcza lub praktyczna – np. poszukiwanie igły w stogu siana, sprzedać zboża z zatopionego statku, kiedy jego wydobycie jest droższe niż zboże.
PIERWOTNA NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA – niewykonalne już w chwili powstania zobowiązania – zobowiązanie w ogóle nie powstanie. Strona, która o niewykonalności wiedziała – może rodzić odpowiedzialność kontraktową.
NASTĘPCZA NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA – zdarzenia ją powodujące zaszły po zawiązaniu stosunku obligacyjnego.
DŁUŻNIK NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI - zobowiązanie wygasa. Jeżeli niemożliwe w części, zobowiązanie wygasa w odpowiedniej części.
Jeżeli przedmiotem świadczenia była RZECZ, a świadczenie stało się niemożliwe wskutek tego, że rzecz ta została ZBYTA, UTRACONA, USZKODZONA, to WIERZYCIEL MOŻE ŻĄDAĆ OD DŁUZNIKA SUROGATÓW (wszystko, co dłużnik uzyskał za tą rzecz albo jako naprawienie szkody – w tym też ubezpieczenie od zakładu ubezpieczeń → wtedy pierwotne zobowiązanie nie wygasa ale utrzymuje się ze zmienionym przedmiotem świadczenia).
ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE – druga strona jest ZWOLNIONA Z OBOWIĄZKU ŚWIADCZENIA, a jeżeli już je spełniła, może żądać zwrotu tego, co świadczyła i to wg przepisów o BEZPODSTAWNYM WZBOGACENIU
→ CAŁY STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY WYGASA, chyba że wierzyciel zażąda od dłużnika, którego świadczenie stało się niemożliwe, surogatów – wtedy MUSI SPEŁNIĆ SWOJE ŚWIADCZENIE, a zobowiązanie utrzymuje się nadal, tylko z zmienionym przedmiotem świadczenia.
→ Gdy jedno ze świadczeń wzajemnych CZĘŚCIOWO NIEMOŻLIWE – z reguły następuje odpowiednia redukcja świadczenia drugiej strony ale druga strona MOŻE ODSTĄPIĆ jeżeli wykonanie częściowe NIE MIAŁOBY DLA NIEJ ZNACZENIA ze względu na właściwość zobowiązania albo na zamierzony przez stronę cel umowy
→ odstąpienie – 1-str. oświadczenie woli składane 2. stronie, charakter kształtujący, skutek ex tunc, przy zobowiązaniach trwałych ex nunc.
Jeżeli DŁUŻNIK PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ – zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania całości lub części – w tym zakresie ulega zmianie pierwotna treść zobowiązania.
ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE – wierzyciel: 2 uprawnienia:
może żądać odszkodowania na zasadach ogólnych lub surogatów – zobowiązanie utrzymuje się nadal i wierzyciel jest obowiązany spełnić swoje świadczenie;
może od umowy odstąpić, sam będzie zwolniony z obowiązku świadczenia, przy czym powinien zwrócić co sam uprzednio otrzymał. Poza tym służy mu roszczenie o naprawienie ewentualnej szkody jaką poniósł w związku z niewykonaniem zobowiązania ale przy uwzględnieniu tego, że sam świadczenia nie spełnia.
Zbieg odpowiedzialności zachodzi wtedy gdy dłużnik nie tylko nie wykonuje lub nienależycie wykonuje swoje zobowiązanie umowne, ale jednocześnie narusza nakaz bądź zakaz zobowiązujący go niezależnie od istniejącymi pomiędzy stronami stosunku prawnego.
Przykład: zbieg odpowiedzialności występuje w razie szkody na osobie, gdyż jej wyrządzenie stanowi zawsze czyn niedozwolony – np. lekarz związany z pacjentem umowy o zabiegi lecznicze.
Okoliczność niewykonania/nienależytego wykonania zobowiązania NIE WYŁĄCZA roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika coś innego.
NIEDOPUSZCZANE jest kumulatywne spełnienie roszczeń
PRZY BRAKU ODMIENNEJ REGULACJI – POSZKODOWANY WYBIERA. Ważne:
tylko reżim deliktowy umożliwia mu dochodzenie też zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę i przeważnie wyznacza dłuższe terminy przedawnienia
ale za to trudniejsza sytuacja dowodowa
Zobowiązanie się KOMISANTA (zawsze osoba prowadząca przedsiębiorstwo) do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych NA RACHUNEK KOMITENTA, lecz W IMIENIU WŁASNYM i za wynagrodzeniem przyjmującym postać prowizji.
→ komisant: ponadto - WYDANIE komitentowi wszystkiego co uzyskał przy wykonywaniu zlecenia
→ zapłata prowizji PO wykonaniu zlecenia – wyjątek: komitent może żądać prowizji też gdy zleconej umowy sprzedaży nie zawarł z przyczyn dotyczących osoby komitenta
FORMA – dowolna.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych.
zestaw XXIV
wina w kontraktowaniu (w stadiach poprzedzających zawarcie umowy, jeżeli nie doszła ona do skutku)
koncepcja niemiecka: podjęcie pertraktacji – dorozumiane porozumienie, odpowiedzialność kontraktowa za zachowanie nielojalne
na tle prawa polskiego bardziej przekonująca jest koncepcja, która każe oceniać zachowania partnerów na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych (415 i n.)
→ zawinione naruszenie obowiązujących reguł postępowania (ustawy lub zasady współżycia społecznego) uzasadnia powstanie roszczenia o wyrównanie szkody wyrządzonej przez to, że zamierzona umowa nie doszła do skutku lub okazała się nieważna (obejmuje odszkodowanie w granicach ujemnego interesu umownego).
Jeśli została zawarta umowa o negocjacje albo umowa ramowa culpa in contrahendo może polegać na naruszeniu zobowiązań w nich określonych (jednak zawarcia takiej umowy nie domniemywa się).
(72*1) Jeżeli w toku negocjacji 1 ze stron udostępnia drugiej informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana jej nie ujawniać, nie przekazywać innym ani nie wykorzystywać do własnych celów. W razie naruszenia poszkodowany: wybór - albo żądanie o naprawienie szkody (strata i utracone korzyści – na zasadach 471 – domniemanie winy dłużnika), albo domaganie się od zobowiązanego wydania korzyści, które ten uzyskał wskutek naruszenia zobowiązania (też domniemanie winy dłużnika).
→ 72*1 – charakter względnie wiążący
3 CECHY:
SINGULARNA SUKCESJA osoby trzeciej (przejemcy długu) w dług określonego dłużnika (odróżnienie od sukcesji uniwersalnej - dziedziczenie)
ZWOLNIENIE Z DŁUGU dotychczasowego dłużnika (w przeciwieństwie do kumulatywnego przystąpienia do długu)
ZACHOWANIE TOŻSAMOŚCI przejmowanego długu i UTRZYMANIE SIĘ TREŚCI dotychczasowego stosunku zobowiązaniowego (odróżnienie od nowacji)
NIE PODLEGAJĄ PRZEJĘCIU długi związane IMMENENTNIE Z OSOBĄ DŁUŻNIKA.
PRZEJĘCIE DŁUGU – UMOWA DWUSTRONNA:
umowa między WIERZYCIELEM a przejemcą długu – za zgodą dłużnika
umowa między DŁUŻNIKIEM a przejemcą długu – za zgodą wierzyciela (zgoda taka jest bezskuteczna gdy wierzyciel nie wiedział, że przejemca jest niewypłacalny).
FORMA – PISEMNA AD SOLEMNITATEM dla OŚWIADCZEŃ WOLI STRON umowy o przejęcie długu oraz dla ZGODY WIERZYCIELA (dłużnik może wyrazić swoją zgodę dowolnie)
ZGODA NA PRZEJĘCIE DŁUGU
Oświadczenie woli składane którejkolwiek ze stron umowy.
SKUTKI ODMOWY:
dłużnika – nieważność
wierzyciela – osoba która miała przejąć dług odpowiada wobec dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie żądał od niej spełnienia świadczenia – USTAWOWA KONWERSJA PRZEJĘCIA DŁUGU w umowę o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią od obowiązku świadczenia.
PRZYJMUJĄCY ZLECENIE (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz DAJĄCEGO ZLECENIE (przedsiębiorcy) albo do zawierania ich w jego imieniu.
→ wynagrodzenia w postaci prowizji, wysokość zależy od liczby lub wartości zawartych umów
FORMA – dowolna. Wyjątek – pisemna, gdy zastrzega odpowiedzialność DEL CREDERE – agent odpowiada za odrębnym wynagrodzeniem (prowizją del credere) za wykonanie zobowiązania przez klienta. Niedochowanie – zastrzeżenie nieważne.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata bo jest to związane z prowadzoną działalnością gospodarczą).
zestaw XXV
umowa przedwstępna – nie należy do umów wzajemnych (!) bo jest 1-stronnie lub 2-stronnie zobowiązująca (uprawnienie do żądania od 2. ma 1 strona albo obie).
1 lub obie strony ZOBOWIĄZUJĄ SIĘ DO ZAWARCIA W PRZYSZŁOŚCI oznaczonej UMOWY PRZYRZECZONEJ (zawarcie umowy przyrzeczonej jest świadczeniem!)
wynika z niej OBOWIĄZEK DZIAŁAŃ KONIECZNYCH do spełnienia świadczenia głównego (354)
NIE JEST TO umowa definitywna, też gdy ta ostatnia została zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu
NIE JEST TO umowa ramowa (jest ona przystosowana do wielokrotnego zawierania określonego rodzaju umów względem niej wykonawczych – np. umowa ramowa określająca sposób zamawiania określonej ilości wody oraz cenę za butelkę) – nie wynika z niej zobowiązanie do zawarcia określonej umowy.
PRZESŁANKI:
określenie ISTOTNYCH POSTANOWIEŃ umowy przyrzeczonej (co najmniej minimalna treść umowy definitywnej; np. sprzedaż: określenie minimum rzeczy i ceny lub podstawy do jej ustalenia)
OGÓLNE PRZESŁANKI jak dla każdej czynności prawnej
DOWOLNA FORMA
TERMIN – po 2003 nie stanowi przesłanki ważności ale strony mogą ważność od niego uzależnić.
gdy umowa przedwstępna NIE OKREŚLA TERMINU – strona uprawniona do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej może w ciągu 1 ROKU wyznaczyć odpowiedni termin zawarcia umowy definitywnej. Jeżeli obie strony są uprawnione, wiąże je termin wyznaczony przez stronę, która złożyła stosowne oświadczenie wcześniej.
Jeżeli
termin nie został wyznaczony,
NIE MOŻNA ŻĄDAĆ
zawarcia umowy przyrzeczonej
→
termin
roczny jest ZAWITY
i po nim ZOBOWIĄZANIE Z UMOWY PRZEDWSTĘPNEJ WYGASA.
SKUTKI, gdy STRONA ZOBOWIĄZANA UCHYLA SIĘ od zawarcia umowy przyrzeczonej:
skutek SŁABSZY – obowiązek NAPRAWIENIA SZKODY jaką osoba uprawniona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy przyrzeczonej (odszkodowanie w granicach negatywnego interesu umownego). Strony mogą jednak odmiennie ustalić zakres odszkodowania.
skutek SILNIEJSZY – obowiązek ZAWARCIA UMOWY PRZYRZECZONEJ – uprawniony może żądać złożenia oświadczenia woli określonej treści. Jeśli nie złoży, to prawomocne orzeczenie sądu zastępuje to oświadczenie (64).
→ dopuszczalne tylko, gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej (forma szczególna ad solemnitatem dla umowy przyrzeczonej)
→ jeśli strona uprawniona będzie dochodzić SILNIEJSZEGO, nie może SŁABSZEGO.
PRZEDAWNIENIE – roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej lub o naprawienie szkody przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta.
→ WYJĄTEK, gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej – wtedy roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne.
zobowiązania z gry i zakładu – NIEZUPEŁNE.
Art. 413 § 1. Kto spełnia świadczenie z gry lub zakładu, nie może żądać zwrotu, chyba że gra lub zakład były zakazane albo nierzetelne.
§ 2. Roszczeń z gry lub zakładu można dochodzić tylko wtedy, gdy gra lub zakład były prowadzone na podstawie zezwolenia właściwego organu państwowego.
ZLECENIOBIORCA zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla ZLECENIODAWCY (zawarcie umowy, złożenie oferty – wykluczone są czynności, które mogą być dokonane tylko osobiście, np. testament).
→ ZLECENIE w KC nie obejmuje umów, w których przedmiotem świadczenia jest spełnienie usługi polegającej na czynności faktycznej ale do umów takich stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu, gdy nie podlegają przepisom dotyczącym innej umowy nazwanej (np. umowy o leczenie, o naukę)
→ MUSI OSOBIŚCIE, chyba że powierzenie tego osobie trzeciej wynika z umowy, zwyczaju lub gdy jest zmuszony szczególnymi okolicznościami (musi wtedy zawiadomić zleceniodawcę o tym).
→ OBOWIĄZEK ZLECENIODAWCY – POKRYCIE WYDATKÓW związanych z należytym wykonaniem zlecenia oraz ZWOLNIENIA zleceniobiorcy z zaciągniętych w tym celu zobowiązań.
FORMA – dowolna chyba że zlecenie łączy się z pełnomocnictwem, dla którego jest wymagana forma szczególna.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych. Wyjątek - 2 LATA przy:
roszczenia o wynagrodzenie oraz o zwrot poniesionych wydatków, przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się przyjmowaniem zleceń danego rodzaju oraz ROSZCZENIA Z TYTUŁU ZALICZEK UDZIELANYCH TYM OSOBOM
niewynikające z umowy zlecenia stricte, dotyczące czynności faktycznych – roszczenia z tytułu UTRZYMANIA, WYCHOWYWANIA lub NAUKI, jeżeli przysługują osobom zawodowo trudniącym się takimi czynnościami albo utrzymującymi zakłady na ten cel przeznaczone.
zestaw XXVI
u
mowa
o świadczenie na rzecz osoby trzeciej stanowi
dodatek, zastrzeżenie modyfikujące inną umowę albo inny stosunek
zobowiązaniowy
A jest winien C 1000 zł. Następnie A sprzedaje B przedmiot za 1000 zł i zastrzega w umowie by B zapłacił na rzecz C cenę sprzedanego przedmiotu. Jeżeli B wykona na rzecz C świadczenie, spowoduje zarówno umorzenie własnego zobowiązania wobec A jak i wygaśnięciu długu A wobec C.
ustawodawca wykorzystał tą konstrukcję przy kształtowaniu pewnych wariantów umów przewozu, ubezpieczenia, dożywocia
Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził ale też ten:
kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił (PODŻEGACZ – współsprawstwo → odpowiedzialność solidarna)
kto był jej pomocny (POMOCNIK – też współsprawstwo → odpowiedzialność solidarna)
kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody przez osobę trzecią (PASER) – ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNA ze sprawcą bezpośrednim w granicach NASTĘPSTW WŁASNEGO CZYNU).
→ ciężar dowodu (istnienia i wysokości szkody, związku przyczynowego i winy) na poszkodowanym.
WSPÓLNICY zobowiązują się DĄŻYĆ DO OSIĄGNIĘCIA WSPÓLNEGO CELU GOSPODARCZEGO przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
→ za zobowiązania spółki – odpowiedzialność solidarna
→ WKŁAD wspólnika – wniesienie do spółki WŁASNOŚCI lub INNYCH PRAW albo ŚWIADCZENIE USŁUG
→ domniemywa się, że wkłady wspólników mają JEDNAKOWĄ WARTOŚĆ.
Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki:
może bez uchwały wspólników PROWADZIĆ SPRAWY, które nie przekraczają ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki (chyba że przed zakończeniem prowadzenia takiej sprawy jeden z wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu – wtedy potrzeba uchwały);
może bez uchwały wspólników WYKONAĆ CZYNNOŚĆ NAGŁĄ, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.
FORMA – pisemna ad probationem.
zestaw XXVII
UMOWA O ŚWIADCZENIE PRZEZ OSOBĘ TRZECIĄ
J
eśli
w umowie zastrzeżono, że osoba trzecia zachowa się w określony
sposób, nie wynikają stąd dla niej żadne skutki prawne;
Powstają one między stronami umowy: przyrzekający (dłużnik) przyrzeka drugiej stronie (wierzyciel, beneficjent gwarancji), zobowiązuje się (nie tylko poczyni starania ale przyjmuje gwarancję), że osoba trzecia zaciągnie określone zobowiązanie lub spełni określone świadczenie.
Jeżeli gwarant zapewnił, że osoba trzecia zaciągnie zobowiązanie – odpowiada wobec dłużnika jedynie w ramach ujemnego interesu umownego
Jeżeli zapewnił, że osoba trzecia spełni świadczenie, powinien wyrównać beneficjentowi gwarancji wszelkie szkody, jakie ten poniósł w następstwie niewykonania przez osobę trzecią przyrzeczonego świadczenia (może zwolnić się z obowiązku naprawienia szkody jeśli sam spełni przyrzeczone świadczenie zamiast osoby trzeciej, chyba że sprzeciwia się to umowie lub właściwości świadczenia - w szczególności ze względu na osobisty charakter).
Kiedyś opierano na tej konstrukcji gwarancję bankową, już NIE.
WIERZYCIEL POWINIEN WSPÓŁDZIAŁANIE (potrzebne do spełnienia świadczenia przez dłużnika) PODJĄĆ, ale DŁUŻNIKOWI NIE PRZYSŁUGUJĄ ŚRODKI PRAWNE w celu przymuszenia wierzyciela do współdziałania ani uprawnienie do odstąpienia.
PRZESŁANKI – wierzyciel dopuszcza się zwłoki, gdy bez uzasadnionego powodu:
albo UCHYLA SIĘ od przyjęcia zaofiarowanego faktycznie, a nie tylko słownie, świadczenia
albo ODMAWIA dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione
albo OŚWIADCZA dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie
→ uzasadnionym powodem są wszelkie postacie niewłaściwego wykonania zobowiązania przez dłużnika.
→ mogą to być okoliczności niezwiązane z osobą dłużnika – np. przypadkowe utrudnienia transportowe
SKUTKI:
Zobowiązanie dalej istnieje ale interes dłużnika jest trojako chroniony:
Może on złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego
Może żądać od wierzyciela naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki
Niespełnienie w terminie świadczenia wskutek zwłoki wierzyciela powoduje uchylenie ujemnych dla dłużnika konsekwencji nie tylko związanych ze ZWŁOKĄ ale też z OPÓŹNIENIEM DŁUŻNIKA.
UMOWY WZAJEMNE -zwłoka wierzyciela obezwładnia przysługujące mu prawo powstrzymania się ze spełnieniem własnego świadczenia wzajemnego (zarzut non adimpleti contractus).
FACTORING
WYKUP przez podmiot świadczący usługę faktoringu (FAKTORA) nieprzeterminowanych wierzytelności przedsiębiorstw (FAKTORANTÓW) należnych im od kontrahentów (odbiorców) z tytułu dostaw i usług oraz na świadczeniu na ich rzecz dodatkowych usług (np. inkaso należności, monitoring płatności, prowadzenie rozliczeń, pomoc w ściąganiu przeterminowanych należności).
WIERZYTELNOŚCI istniejące i przyszłye, zwykle pieniężne, jeszcze niewymagalne oraz krótkoterminowe wierzytelności udokumentowane fakturami VAT.
FAKTORING PEŁNY - faktor przejmuje na siebie całe ryzyko związane z wypłacalnością dłużnika (tzw. funkcja del credere) i sam dochodzi należności w razie nieuregulowania przez niego zobowiązania. Brak takiego zobowiązania oznacza, że zastosowano FAKTORING NIEPEŁNY.
FORFAITING
BEZREGRESOWY wykup przez forfaitera, (najczęściej bank lub wyspecjalizowana instytucja), wierzytelności terminowych, powstałych wskutek realizacji kontraktu.
FORFAITING w przeciwieństwie do faktoringu dotyczy poważnych, średnio- i długoterminowych transakcji finansowych, ze względu wysokie dolne granice finansowe przedmiotu umowy forfaitingowej.
FORFAITING WŁAŚCIWY charakteryzuje to że nabywca wierzytelności bierze na siebie ryzyko gospodarcze (wypłacalność i gotowość płatniczą importera zagranicznego) i polityczne (wojna, rewolucja, rozruchy, wywłaszczenie, upaństwowienie, zakaz zapłaty itd.).
Jest też:
Forfaiting niewłaściwy- nabywca obciąża sprzedającego różnego rodzaju kosztami związanymi z transakcją,
Forfaiting pośredni- bank kupuje wierzytelności nie od eksportera lecz od innej instytucji forfaitingowej,
Forfaiting tajny- umowa zostaje zawarta bez wiedzy importera,
Forfaiting poszerzony- instytucja kupująca wierzytelności świadczy dodatkowe usługi na rzecz eksportera.
zestaw XXVIII
OSOBA TRZECIA zobowiązuje (zobowiązanie typu gwarancyjnego) się wobec dłużnika, że w jakiś sposób doprowadzi do tego (np. sama zaspokoi wierzyciela), że wierzyciel nie będzie żądał od dłużnika spełnienia świadczenia.
NIEPOWODZENIE – odpowiedzialność odszkodowawcza.
WIERZYCIEL nie musi się na nic zgadzać, żadne skutki prawne dla niego nie powstają.
umowa zawierana przez dotychczasowego wierzyciela (cedenta) z osobą trzecią (cesjonariuszem), na mocy której cesjonariusz nabywa od cedenta przysługującą mu wierzytelność.
czynność ROZPORZĄDZAJĄCA (przenosi prawo podmiotowe pomiędzy podmiotami), KONSENSUALNA, W ZASADZIE NIEFORMALNA (tylko gdy wierzytelność jest stwierdzona pismem, także jej przelew powinien być stwierdzony pismem ad probationem)
nie trzeba zgody dłużnika
DOPUSZCZALNOŚĆ
Wierzycielowi przysługuje prawo do przelewu każdej wierzytelności, poza sytuacjami:
gdy przelewu zakazują szczególne normy prawne
gdy przelew sprzeciwia się własności zobowiązania (w szczególności wierzytelności typu akcesoryjnego [wynikające np. z umowy poręczenia] i osobiste)
gdy przelew jest sprzeczny z odpowiednim zastrzeżeniem (pactum de non cedento), zawartym w umowie
przeniesienia wierzytelności związanej z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos dokonuje się w odmienny sposób
SKUTEK WOBEC WIERZYCIELA
CEDENT PRZESTAJE BYĆ wierzycielem, STAJE SIĘ NIM CESJONARIUSZ – nabywa wierzytelność w takim stanie, w jakim znajdowała się w chwili dokonania przelewu. WRAZ Z WIERZYTELNOŚCIĄ przechodzą na cesjonariusza wszelkie związane z nią prawa.
CEDENT odpowiada wobec cesjonariusza jeżeli przelał wierzytelność, która mu nie przysługuje. NIE ODPOWIADA za WYPŁACALNOŚĆ dłużnika – szczególny rodzaj umowy gwarancyjnej.
SKUTEK WOBEC DŁUŻNIKA
SYTUACJA dłużnika nie ulega zmianie – teraz powinien on świadczyć cesjonariuszowi.
OCHRONA DOBREJ WIARY dłużnika:
dopóki cedent nie zawiadomi dłużnika o cesji, dopóty jest skuteczne świadczenie dłużnika na jego ręce
gdy dłużnik świadczył cesjonariuszowi, który jednak nie stał się wierzycielem, ponieważ przelew okazał się nieważny – jeżeli nie wiedział o tym.
DŁUŻNIKOWI przysługują wobec cesjonariusza WSZELKIE ZARZUTY jakie przysługiwały mu wobec cedenta w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.
FRANCZYZODAWCA upoważnia biorcę do korzystania z pakietu franczyzowego (sposób prowadzenia danej działalności gospodarczej). FRANCZYZOBIORCA płaci franczyzodawcy wynagrodzenie, udostępnia do kontroli oraz prowadzi działalność na własny rachunek i we własnym imieniu.
NIEKTÓRE RODZAJE FRANCZYZY:
Indywidualny – franczyzodawca zawiera umowę z konkretnym, jednym podmiotem, który otwiera tylko jedno przedsiębiorstwo.
Wielokrotny – franczyzobiorca może otworzyć wiele przedsiębiorstw
Subordynacyjny – sam franczyzodawca nie prowadzi placówki, posiada tylko koncepcję. Jest ona rozwijana przez franczyzobiorców.
Partnerski – franczyzodawca część placówek prowadzi sam a resztę prowadzą franczyzobiorcy.
zestaw XXIX
jeśli ustawa nie stanowi inaczej, dopuszczalne jest wyrażenie woli przy pomocy jakiegokolwiek znaku (zachowania), który ujawnia ją w sposób dostateczny
oświadczenia wyraźne (złożone przez zachowanie, które „z mocy przepisu prawa, ustalonych zwyczajów lub porozumienia stron jest traktowane jako oświadczenie woli)
oświadczenia dorozumiane – złożone przez inne środki przejawu woli
ZWYKŁA FORMA PISEMNA
(1) w języku pisanym, z użyciem liter, materiały zdolne do utrwalenia treści (dla dowodu);
(2) WŁASNORĘCZNY PODPIS POD TEKSTEM; tekst niżej nie jest objęty oświadczeniem
(3) strony nie muszą podpisać się na tym samum dokumencie, mogą wymienić dokumenty, z których każdy obejmuje treść oświadczenia jednej ze stron
(4) FORMY ZASTĘPCZE (dla osób nie mogących pisać lecz mogących czytać): tuszowy odcisk palca, podpis innej osoby z poświadczeniem odpowiedniego organu, kopia.
Z DATĄ PEWNĄ - wiążące stwierdzenie że czynność została dokonana w określonym czasie
(1). urzędowe poświadczenie daty, (2). stwierdzenie dokonania czynności w dokumencie urzędowym, (3). umieszczenie na dokumencie wzmianki przez organ państwowy, samorządu lub notariusza; (4). śmierć jednej z osób podpisanych)
Z PODPISEM POŚWIADCZONYM NOTARIALNIE – notariusz zamieszcza klauzulę stwierdzającą własnoręczność podpisu.
AKT NOTARIALNY – notariusz spisuje oświadczenie stron, odczytuje je, razem z nimi podpisuje; oryginały pozostają u niego, strony otrzymują WYPISY.
FORMA ELEKTRONICZNA KWALIFIKOWANA – równoważne ZWYKŁEJ FORMIE PISEMNEJ (żadna ze stron nie może narzucić drugiej obowiązku posłużenia się tą formą).
SKUTKI NIEDOCHOWANIA FORMY:
ad solemnitatem – nieważność bezwzględna
ad eventum – niewystąpienie wskazanych konsekwencji prawnych (wystąpiłyby gdyby była zachowana)
ad probationem (zakaz korzystania przez strony w razie sporu z dowodu z przesłuchań stron i z zeznań świadków dla wykazania dokonania czynności). Wyjątek jeśli:
obie strony wyrażą na to zgodę
fakt dokonania czynności jest uprawdopodobniony za pomocą pisma
żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą (lub: spór między przedsiębiorcami)
FORMA Z MOCY USTAWY
kwalifikowane – wyłącznie ad solemnitatem (domyślnie) albo ad eventum
zwykła forma pisemna – może być tak, tak i tak, domyślnie ad probationem.
FORMA Z MOCY UMOWY
kwalifikowane – domyślnie ad solemnitatem ale strony mogą ustalić inaczej
zwykła forma pisemna – ad probationem ale mogą ustalić inaczej
między przedsiębiorcami – ad solemnitatem
DŁUŻNIK odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania: (1) osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie (w szczególności pracownicy) lub (2) którym powierza w całości lub w części wykonanie zobowiązania, jak również (3) przedstawicieli ustawowych.
W RELACJACH Z WIERZYCIELEM TO ON PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ
W odniesieniu do pomocników, wykonawców czy też przedstawiciela ustawowego, którzy nie wykonali lub nienależycie wykonali zobowiązanie, może mu przysługiwać ROSZCZENIE REGRESOWE
ZOBOWIĄZANY do naprawienia szkody jest WYŁĄCZNIE PRACODAWCA (120KP). W odniesieniu do pracownika będącego bezpośrednim sprawcą – przysługuje mu ROSZCZENIE REGRESOWE ale tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika.
OKOLICZNOŚĆ EGZONERACYJNA: BRAK WINY OSOBY TRZECIEJ
upoważnia do KORZYSTANIA z określonych PRAW PODMIOTOWYCH. Jedna ze stron (PRZEKAZUJĄCY, DOSTAWCA, UDZIELAJĄCY) zobowiązuje się do przekazania drugiej (ZAMAWIAJĄCEMU, ODBIORCY) wiedzy technicznej lub organizacyjnej o charakterze POUFNYM lub TAJNYM, POTENCJALNIE BĄDŹ RZECZYWIŚCIE użytecznej w działalności gospodarczej w zakresie określonym w umowie.
PRZEKAZANIE, UJAWNIENIE lub WYKORZYSTANIE cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa lub ich NABYCIE od osoby nieuprawnionej – jeśli fakt ten zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy – CZYN NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI.
(prawdopodobnie nieaktualne) - zestaw XXX
wadliwość treści czynności, nie wada oświadczenia woli. Czy nie jest to sprzeczność z zasadami współżycia społecznego i w konsekwencji czy nie ma tu bezwzględnej nieważności? Nie, bo 388 jest lex specialis względem 58, wyklucza on sankcję bezwzględnej nieważności na rzecz wzruszalności umowy przez pokrzywdzonego.
WYZYSK odnosi się WYŁĄCZNIE do UMÓW WZAJEMNYCH.
PRZESŁANKI natury:
obiektywnej – kwalifikowana dysproporcja świadczeń stron (jedno świadczenie rażąco wysokie w stosunku do wzajemnego).
subiektywnej – strona, która zastrzega lub przyjmuje świadczenie niewspółmiernie wysokie, wyzyskuje dla osiągnięcia tego celu przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony.
SKUTKI:
pokrzywdzony może żądać albo zmniejszenia swojego świadczenia, albo zwiększenia świadczenia wzajemnego, albo równoczesnego zmniejszenia własnego świadczenia i zwiększenia świadczenia wzajemnego.
dopiero gdy to byłoby niemożliwe albo nadmiernie utrudnione (z jakiegokolwiek powodu) – pokrzywdzony może żądać unieważnienia umowy.
Uprawnienia te pokrzywdzony musi realizować w drodze sądowej, dopiero konstytutywne orzeczenie sądu powoduje modyfikację/unieważnienie
TERMIN ZAWITY – 2 lata od zawarcia umowy.
osoba, która zwierzę (i domowe, i dzikie pod pieczą człowieka – zoo, cyrki; nie odnosi się do dzikich żyjących w stanie wolnym, poza wyjątkami przewidzianymi w prawie łowieckim [dzierżawcy/zarządcy obwodów łowieckich odpowiadają za określone szkody wyrządzone przez żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie]) chowa lub się nim posługuje.
→ DOMNIEMANA WINA w nadzorze osoby; nie może bronić się tym, że zabłąkało się lub uciekło; ponosi też odpowiedzialność za inne osoby, którym powierzył pieczę nad zwierzęciem.
→ odpowiedzialność ogranicza się do szkód, które wynikły w związku przyczynowym z naturalnymi zachowaniami się zwierzęcia (jeśli poszkodowany sam powoduje reakcje zwierzęcia, utrzymujący zwierzę nie odpowiada)
→ posiadacz gruntu na którym zwierzę wyrządza szkodę może zająć to zwierzę (tylko jeśli jest to potrzebne do zabezpieczenia roszczeń o naprawienie szkody) – uzyskuje na nim USTAWOWE PRAWO ZASTAWU dla zabezpieczenia należnego mu odszkodowania oraz zwrotu kosztów utrzymania zwierzęcia.
NIE MA TAKIEGO PYTANIA.
zestaw XXXI
pewna SUMA PIENIĘŻNA lub RZECZ dana przy zawarciu umowy (też po jeśli: umowa)
może być to ZALICZKA na poczet przyszłego świadczenia albo KAUCJA zabezpieczająca wierzytelność;
zadatek może na mocy zwyczaju być również uznany za ZNAK ZAWARCIA UMOWY. Jeśli strony nie postanowią to: 394 – zadatek to SWOISTY ELEMENT czynności prawnej (zastrzeżenie) o charakterze realnym o tym znaczeniu, że [SKUTKI]:
w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować (a jeśli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej)
w razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała: jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi
w razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada (tak samo jeśli niewykonanie umowy jest następstwem okoliczności za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które odpowiedzialność ponoszą obie strony).
NAPRAWIENIE SZKODY:
NA MIENIU:
Świadczenie zmierzające do NAPRAWIENIA SZKODY – świadczenie odszkodowawcze.
Funkcje:
kompensacyjna (wyrównanie szkody, doprowadzenie do sytuacji jak gdyby szkoda nie nastąpiła)
represyjna (dolegliwość dla osoby odpowiedzialnej)
prewencyjno-wychowawcza
Poszkodowany WYBIERA czy naprawienie szkody powinno nastąpić przez PRZYWRÓCENIE STANU POPRZEDNIEGO (restytucja naturalna) czy przez ZAPŁATĘ odpowiedniej sumy pieniężnej (musi poprzestać na odszkodowaniu pieniężnym, gdy przywrócenie stanu poprzedniego jest (1) niemożliwe lub (2) pociągałoby dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty).
MAJĄTKOWA NA OSOBIE: uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia – odszkodowanie na pokrycie kosztów + renta dla wyrównania szkód trwałych; śmierć – renta dla pośrednio poszkodowanych + stosowne odszkodowanie dla najbliższych + zwrot kosztów leczenia i pogrzebu.
NIEMAJĄTKOWA NA OSOBIE:
zadośćuczynienie - rekompensata pieniężna za wyrządzone krzywdy na osobie poszkodowanej
zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez poszkodowanego cel społeczny.
IUS MODERANDI (440) - W STOSUNKACH między osobami fizycznymi ZAKRES OBOWIĄZKU NAPRAWIENIA SZKODY może być STOSOWNIE DO OKOLICZNOŚCI ograniczony, jeżeli ze względu na STAN MAJĄTKOWY poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę TAKIEGO OGRANICZENIA WYMAGAJĄ ZASADY WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO.
WYKONAWCA zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a INWESTOR zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.
FORMA – pisemna.
PRZEDAWNIENIE - jak przy dziele - 2 LATA od DNIA ODDANIA OBIEKTU, a jeżeli nie zostało oddane – od DNIA, w którym, zgodnie z treścią umowy, MIAŁO BYĆ ODDANE.
zestaw XXXII
UMOWNE PRAWO ODSTĄPIENIA
zastrzeżenie, że JEDNA albo KAŻDA ze stron umowy może od niej odstąpić bez konieczności uzasadniania tej decyzji (395|1) – TERMIN musi być oznaczony
charakter KSZTAŁTUJĄCY; WYKONANIE poprzez złożenie 2. stronie oświadczenia woli
w razie wykonania prawa – UMOWA UWAŻANA JEST ZA NIEZAWARTĄ;
TO, CO STRONY ŚWIADCZYŁY, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że ZMIANA BYŁA KONIECZNA W GRANICACH ZWYKŁEGO ZARZĄDU
Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie.
24|1 Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
24|2 Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Zobowiązanie się PRZYJMUJĄCEGO ZLECENIE do wykonania oznaczonego dzieła (oraz wydania), a ZAMAWIAJĄCEGO do zapłaty wynagrodzenia (i odebrania dzieła).
→ DZIEŁO – w odróżnieniu od zlecenia i pracy – nie tylko prowadzenie działalności ale też doprowadzenie do oznaczonego rezultatu.
→ nie musi wykonać osobiście, chyba że umowa nakazuje
FORMA – dowolna.
PRZEDAWNIENIE - 2 LATA od DNIA ODDANIA DZIEŁA, a jeżeli nie zostało oddane – od DNIA, w którym, zgodnie z treścią umowy, MIAŁO BYĆ ODDANE.
zestaw XXXIII
DŁUŻNIK POWINIEN wykonać zobowiązanie (354) [tak samo powinien współdziałać przy wykonaniu wierzyciel]:
ZGODNIE Z JEGO TREŚCIĄ (określa ją zdarzenie kreujące stosunek – w szczególności umowa – oraz normy prawne odnoszące się do danego stosunku)
w sposób odpowiadający jego CELOWI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEMU
oraz ZASADOM WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO
a jeśli istnieją w tym zakresie USTALONE ZWYCZAJE to według nich (poza handlem zagranicznym i obrotem profesjonalnym bardzo rzadko są)
*( JEŚLI BRAK PRZEPISU szczególnego i strony inaczej nie postanowiły: obowiązkiem dłużnika jest wykonać zobowiązanie Z NALEŻYTĄ STARANNOŚCIĄ (staranność ogólnie wymagana w stosunkach danego rodzaju – ale uwzględnia się czy dłużnik prowadzi działalność zawodową w tym zakresie – wtedy wymogi są wyższe)
Dość powszechne są wzorce należytej staranności, formułowane wg kryteriów obiektywnych, dla pewnych typów podmiotów i działań.
RZECZY OZNACZONE CO DO GATUNKU (jakość nieoznaczona w czynności, przepisach ani przez okoliczności) – dłużnik powinien świadczyć RZECZY ŚREDNIEJ JAKOŚCI.
CZĘŚCIOWE ŚWIADCZENIE – możliwe tylko przy podzielnych: WIERZYCIEL NIE MOŻE ODMÓWIĆ części świadczenia, chyba że naruszałoby to jego uzasadniony interes (musi udowodnić).
Osoba trzecia spłaca CUDZY DŁUG, nie mając ku temu obowiązku wynikającego np. z umowy → stosunek zobowiązaniowy nie ulega, mimo zaspokojenia wierzyciela, wygaśnięciu, lecz trwa nadal, ze zmienionym podmiotem po stronie wierzyciela. Aby wystąpił taki skutek, ponadto:
zachowana być musi tożsamość zobowiązania mimo zmiany wierzyciela
osoba trzecia, spłacająca dług, odpowiada za niego osobiście (np. poręczyciel) lub pewnymi przedmiotami (zastaw, hipoteka)
osobie trzeciej przysługiwało prawo, przed którym spłacana wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia
zapłata cudzego długu nastąpiła za zgodą dłużnika i w celu wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela - zgoda dłużnika – na piśmie ad solemnitatem
spełniły się inne przesłanki wskazane w szczególnych przepisach prawnych (828)
WSTĄPIENIE dokonuje się w zakresie RZECZYWISTEGO ZASPOKOJENIA – w razie częściowego, wierzyciel zachowuje pierwszeństwo zaspokojenia przed wstępującym.
WIERZYCIEL nie może odmówić przyjęcia świadczenia jeśli jest ono WYMAGALNE.
BANK zobowiązuje się względem POSIADACZA RACHUNKU, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
FORMA – pisemna.
PRZEDAWNIENIE – 2 LATA, poza roszczeniami o zwrot wkładów oszczędnościowych.
zestaw XXXIV
(?) - ta odpowiedź jest niepewna.
REALNYM WYKONYWANIE ZOBOWIĄZANIA jest wykonanie go przez dłużnika w taki sposób, w jaki został określony w stosunku zobowiązaniowym (umowie).
Uregulowanie art. 450 uznaje się za przejaw zasady realnego wykonania zobowiązania:
Art. 450. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia częściowego, chociażby cała wierzytelność była już wymagalna, chyba że przyjęcie takiego świadczenia narusza jego uzasadniony interes.
Odpowiedzialność odszkodowawcza 1 podmiotu za szkodę doznaną przez inny podmiot powstaje gdy ziszczą się określone w systemie prawnym zdarzenia prawne.
2 grupy przypadków, w których przedmiotem świadczenia jest odszkodowanie: odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa.
Przesłanki trwałe (nieruchome): 1) szkoda; 2) związek przyczynowy
Przesłanki ruchome: 1) wina; 2) ryzyko; 3) zasady współżycia społecznego (słuszność)
BANK zobowiązuje się oddać do dyspozycji KREDYTOBIORCY na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a KREDYTOBIORCA zobowiązuje się do (1) korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, (2) zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz (3) zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
FORMA – pisemna.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata, każda rata biegnie osobno).
zestaw XXXV
OSOBY WYKONUJĄCE – świadczenie nie musi koniecznie być wykonane przez dłużnika, byleby wykonawca działał za wiedzą (domniemanym przyzwoleniem) dłużnika – chyba że ŚWIADCZENIE jest PIENIĘŻNE– nie musi działać za wiedzą.
WIERZYCIEL MOŻE ŻĄDAĆ osobistego świadczenia jedynie, gdy wynika to z (356|1):
treści czynności prawnej
ustawy (840|1)
właściwości świadczenia – związek między cechami indywidualnymi dłużnika a jakością świadczenia.
Jeżeli świadczenie nie jest wykonywane przez właściwą osobę, wierzyciel może go nie przyjąć, co nie pociąga dla niego żadnych ujemnych następstw – np. popadnięcia w zwłokę.
OSOBY PRZYJMUJĄCE
POZA WIERZYCIELEM – jedynie osoby upoważnione przez niego do odbioru świadczenia (może być ex post w postaci potwierdzenia).
JEŻELI świadczenie to dokonanie czynności prawnej – osoba przyjmująca świadczenie powinna mieć zdolność do czynności prawnych (na miejsce osoby niezdolnej wstępuje jej przedstawiciel ustawowy).
SPEŁNIENIE
świadczenia do
rąk osoby nieuprawnionej
z reguły nie
zwalnia
dłużnika z zobowiązania.
Wyjątki:
dłużnik zostaje zwolniony z zobowiązania w
takim zakresie
w
jakim wierzyciel skorzystał ze świadczenia spełnionego do rąk
osoby nieuprawnionej
lub wierzyciela niezdolnego do przyjęcia świadczenia – CIĘŻAR
DOWODU: dłużnik).
(umowa kumulatywnego przystąpienia do długu)
Obok dłużnika dotychczasowego pojawia się przystępujący do długu jako nowy dłużnik.
Umowa taka nie jest uregulowana w przepisach ale dopuszczalna na podstawie swobody umów
ZAWIERANA między DŁUŻNIKIEM a PRZYSTĘPUJĄCYM do długu (jest to wtedy UMOWA O ŚWIADCZENIE NA RZECZ OSOBY TRZECIEJ) albo między przystępującym a wierzycielem (zgoda dłużnika nie jest potrzebna, dowolna forma).
PRZYSTĘPUJĄCY staje się dłużnikiem solidarnym.
USTAWOWE KUMULATYWNE PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU (55*4 – bezwzględnie wiążące) – nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego staje się obok zbywcy dłużnikiem solidarnym W ZAKRESIE ZOBOWIĄZAŃ związanych z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa (bez względu na to z jakiego zdarzenia powstały). WYJĄTEK:
jeśli nabywca nie wiedział o długu, mimo dochowania należytej staranności
odpowiedzialność nabywcy ograniczona do wartości nabytego gospodarstwa lub przedsiębiorstwa
UŻYCZAJĄCY (nie musi być właścicielem) zobowiązuje się zezwolić BIORĄCEMU (przez czas oznaczony lub nieoznaczony), na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.
→ rzecz ruchoma albo nieruchomość
FORMA – dowolna, też przy użyczeniu nieruchomości (!).
PRZEDAWNIENIE – jak przy najmie.
zestaw XXXVI
MIEJSCE:
długi: ODDAWCZE (świadczenia, które mają być spełnione w miejscu zamieszkania/siedzibie wierzyciela); ODBIORCZE (u dłużnika).
określa je TREŚĆ lub WŁAŚCIWOŚĆ zobowiązania. Brak wskazań – 454:
świadczenia pieniężne – miejsce zamieszkania lub siedziba wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia (długi oddawcze)
świadczenia niepieniężne – miejsce zamieszkania lub siedziba dłużnika (odbiorcze)
jeżeli ZGODNIE Z TREŚCIĄ dłużnik jest obowiązany PRZESŁAĆ świadczenie w oznaczone miejsce, to miejsce jest miejscem spełnienia świadczenia (norma bezwzględna).
TERMIN:
określa go TREŚĆ lub WŁAŚCIWOŚĆ zobowiązania. Brak wskazań – 455 (świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania).
jeżeli ZASTRZEŻONO w umowie że spełnienie świadczenia będzie następowało częściami ale nie określono terminów ani wielkości – WIERZYCIEL je określa, ale:
oświadczenie wierzyciela musi być złożone w czasie właściwym (z wyprzedzeniem)
uwzględniać powinno możliwości dłużnika
sposób spełnienia świadczenia powinien być technicznie możliwy.
w wyjątkowych sytuacjach, gdy INTERES wierzyciela jest ZAGROŻONY, może on żądać spełnienia świadczenia nawet przed nadejściem terminu zastrzeżonego w treści.
ZASTRZEŻENIA TERMINU:
Na korzyść dłużnika – może świadczyć wcześniej, wierzyciel nie może żądać przed upływem terminu.
Na korzyść wierzyciela – może żądać wcześniej, nie musi przyjąć wcześniej
Na korzyść obu stron – wcześniej ani dłużnik nie może spełnić, ani wierzyciel żądać.
→ gdy zastrzeżono termin bez wskazania na czyją korzyść – NA KORZYŚĆ DŁUŻNIKA.
JEŻELI Z UPŁYWEM TERMINU, w którym świadczenie miało zostać spełnione, DŁUŻNIK NIE SPEŁNIŁ ŚWIADCZENIA:
dłużnik OPÓŹNIA SIĘ ze świadczeniem albo POPADA W ZWŁOKĘ, o ile opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność
wierzyciel MOŻE DOCHODZIĆ SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA na drodze sądowej, gdyż jego ROSZCZENIE STAŁO SIĘ WYMAGALNE – zaczął biec termin przedawnienia roszczenia (termin wymagalności przypada w dniu następującym po terminie).
szczególny przypadek bezpodstawnego wzbogacenia. Ogólne postanowienia o wzbogaceniu stosuje się do nienależnego świadczenia.
WZBOGACONY uzyskuje tu korzyść W NASTĘPSTWIE DZIAŁANIA ZUBOŻONEGO podjętego przez niego w celu WYKONANIA określonego zobowiązania
...podczas gdy...
WZBOGACONEMU KORZYŚĆ OTRZYMANA OD ZUBOŻONEGO się NIE NALEŻY!
ZUBOŻONEMU przysługuje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia:
BRAK ZOBOWIĄZAŃ (conditio indebiti) - świadczący nie był w ogóle zobowiązany albo świadczył ponad swoje zobowiązanie (był w błędzie, myśląc że się musi świadczyć)
ODPADNIĘCIE PODSTAWY PRAWNEJ ŚWIADCZENIA (conditio causa finita) - gdy w chwili spełnienia świadczenie miało podstawę prawną, która później odpadła → np. uchylenie się od skutków wadliwego oświadczenia woli
NIEOSIĄGNIĘCIE CELU ŚWIADCZENIA (conditio causa data causa non secuta) – zubożony świadczy w przekonaniu, że później, przy współudziale odbiorcy świadczenia, zostanie osiągnięty zamierzony cel (wpłata rejestracyjna w razie odmowy uzyskania członkostwa)
NIEWAŻNOŚĆ CZYNNOŚCI PRAWNEJ (conditio sine causa) – bezwzględna nieważność, nieważne z jakiego powodu.
→ CZYNNOŚĆ PIERWOTNIE NIEWAŻNA może później uzyskać kwalifikację czynności ważnej – świadczenie spełnione na podstawie nieważnej czynności prawnej TRACI CECHĘ NIENALEŻNOŚCI.
DAJĄCY POŻYCZKĘ zobowiązuje się przenieść na własność BIORĄCEGO określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a BIORĄCY zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
FORMA – dowolna; pisemna dla pożyczek od 500 zł
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych ale:
roszczenie biorącego pożyczkę O WYDANIE PRZEDMIOTU POŻYCZKI przedawnia się z upływem 6 MIESIĘCY od chwili, gdy przedmiot miał być wydany.
zestaw XXXVII
Dowodzi się TYLKO CZYNIENIE (zaniechania nie) – na DŁUŻNIKU CIĘŻAR DOWODU.
Dłużnik, spełniając świadczenie, może żądać od wierzyciela POKWITOWANIA (oświadczenie wierzyciela w formie pisemnej, że dłużnik spełnił świadczenie). Jeśli ma w tym interes, może żądać WYSTAWIENIA POKWITOWANIA W SZCZEGÓLNEJ FORMIE. Jeżeli nie umówiono się inaczej, koszty sporządzenia ponosi dłużnik.
Pokwitowanie to dowód wykonania świadczenia głównego, określonego w jego treści ale też łączy się z nim domniemanie prawne, że zostało również spełnione świadczenie okresowe wymagalne wcześniej oraz, że dłużnik (jeśli chodzi o zapłatę pieniędzy) uiścił też NALEŻNOŚCI UBOCZNE, w szczególności odsetki.
Jeżeli dłużnik spełnił świadczenie do rąk osoby, która okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, uznaje się tą osobę za upoważnioną do odbioru, chyba że dłużnik działał w złej wierze.
Jeżeli istnieje dokument stwierdzający zobowiązanie, dłużnik, spełniając świadczenie, może żądać zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki, a w razie utraty dokumentu – niezależnie od pokwitowania – oświadczenia wierzyciela, że dokument został utracony.
→ gdyby wierzyciel odmówił wykonania tych czynności, dłużnik może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia albo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego bez ujemnych konsekwencji prawnych.
strony uzgadniają, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej (bo w stosunku do zobowiązań pieniężnych funkcję kary umownej z zasady pełnią odsetki z tytułu opóźnienia)
świadczeniem niepieniężnym jest także świadczenie polegające na zawarciu w przyszłości umowy przyrzeczonej (dlatego można zastrzec w umowie przedwstępnej)
zastępuje odszkodowanie przewidziane w razie niedopełnienia zobowiązania – dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej
→ różnica między karą umowną a odstępnym – kara umowna jako surogat odszkodowania należy się tylko wtedy, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
Zastrzeżenie to jest korzystne dla wierzyciela – ZWALNIA GO z konieczności wykazywania istnienia i wysokości szkody
OCHRONA DŁUŻNIKA:
WIERZYCIEL nie może żądać od dłużnika odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary, nawet gdyby wykazał, że poniósł większą szkodę (ale strony mogą uregulować to odmiennie)
DŁUŻNIK może żądać zmniejszenia kary umownej w 2 przypadkach:
gdy jest ona rażąco wygórowana w porównaniu z poniesioną szkodą
gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane
→ ciężar dowodu tych faktów spoczywa na dłużniku
PRZEPISY O KARZE UMOWNEJ należy też stosować gdy dłużnik na mocy przepisu szczególnego – bez zastrzeżenia umownego – obowiązany jest do zapłacenia wierzycielowi określonej sumy pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (485)
FINANSUJĄCY zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, NABYĆ rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i ODDAĆ tę rzecz KORZYSTAJĄCEMU do używania albo używania i pobierania pożytków (przez czas OZNACZONY), a KORZYSTAJĄCY zobowiązuje się ZAPŁACIĆ FINANSUJĄCEMU w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
FORMA – pisemna AD SOLEMNITATEM (!)
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata bo okresowe)
zestaw XXXVIII
Dłużnik jest winny KILKA jednorazowych ŚWIADCZEŃ – a świadczy w rozmiarze niewystarczającym na zaspokojenie wszystkich – dłużnik wskazuje, które zobowiązanie chce wykonać (ale to co przypada na poczet długu, wierzyciel może zaliczyć na związane z nim ZALEGŁE NALEŻNOŚCI UBOCZNE oraz ZALEGAJĄCE ŚWIADCZENIA GŁÓWNE).
→ JEŚLI NIE WSKAŻE, WSKAZUJE WIERZYCIEL w pokwitowaniu – ale jest to skuteczne dopiero gdy dłużnik przyjął pokwitowanie, do wtedy dłużnik może wskazać.
→ JEŚLI DALEJ NIE WIADOMO: norma względna 451|3: spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest ich kilka to na poczet najdawniej wymagalnego.
→ JEŚLI DALEJ NIE WIADOMO: spełnione świadczenie zalicza się na poczet wszystkich długów stosunkowo.
OBRONA KONIECZNA (odparcie bezpośredniego i bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro prawne lub innej osoby)
STAN WYŻSZEJ KONIECZNOŚCI (bezpośrednie zagrożenie dla dowolnego dobra jakiejkolwiek osoby; źródłem: rzecz lub zwierzę)
Osoba niszcząca albo uszkadzająca inną rzecz, albo która zabiła lub zraniła zwierzę, nie odpowiada jeżeli, ponadto:
sama nie wywołała niebezpieczeństwa
niebezpieczeństwu nie można było zapobiec inaczej
ratowane dobro było OCZYWIŚCIE WAŻNIEJSZE od poświęconego
DOZWOLONA SAMOPOMOC (przypadki wskazane w ustawie, 343|2, 432)
ZGODA POSZKODOWANEGO (zwłaszcza zgoda na zabiegi lekarskie lub na udział w grach sportowych)
WYKONYWANIE WŁASNYCH PRAW PODMIOTOWYCH (np. właściciel gruntu nie może powoływać się na szkodę wynikającą z faktu, że użytkownik jego gruntu lub uprawniony z tytułu służebności gruntowej pozbawia go korzyści, jakie mógłby osiągnąć, gospodarząc sam na gruncie).
WYDZIERŻAWIAJĄCY (nie musi być właścicielem) zobowiązuje się oddać DZIERŻAWCY rzecz do używania i POBIERANIA POŻYTKÓW (przez czas oznaczony lub nieoznaczony), a DZIERŻAWCA zobowiązuje się płacić WYDZIERŻAWIAJĄCEMU umówiony czynsz (pieniądze, świadczenia innego rodzaju, ułamkowa część pożytków).
→ tylko rzeczy, które przynoszą pożytki oraz prawa.
FORMA – jak przy najmie + dzierżawa przedsiębiorstwa – podpisy notarialnie poświadczone.
PRZEDAWNIENIE – jak przy najmie.
zestaw XXXIX
(zawsze odpłatne) – szczególny rodzaj umów dwustronnie zobowiązujących:
Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej (487|2)
→ do ut des – strony zobowiązują się dlatego i z tym zastrzeżeniem, że otrzymają świadczenie drugiej strony.
WYKONANIE
OGÓLNA REGUŁA, że świadczenia te powinny zostać spełnione JEDNOCZEŚNIE – każda ze stron może POWSTRZYMAĆ SIĘ ze spełnieniem swojego świadczenia dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego – norma względnie wiążąca.
TREŚĆ, ORZECZENIE organu orzekającego, DECYZJA administracyjna może wskazać (szczególne upoważnienie ustawowe), że jedna ze stron jest zobowiązana do ŚWIADCZENIA WCZEŚNIEJSZEGO.
W STOSUNKACH TRWAŁYCH (jedna strona – świadczenie ciągłe, druga – jednorazowe) – z definicji nie może być jednoczesności.
OSOBA ZOBOWIĄZANA DO ŚWIADCZENIA WCZEŚNIEJSZEGO MOŻE POWSTRZYMAĆ SIĘ JEŻELI JEST REALNE NIEBEZPIECZEŃSTWO, że nie otrzyma następnie świadczenia wzajemnego. 2 WYJĄTKI:
Gdy wiedziała ona w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony.
Gdy strona znajdująca się w złej sytuacji majątkowej ZAOFIARUJE JEDNOCZESNE spełnienie swojego świadczenia lub DA ZABEZPIECZENIE.
DATIO IN SOLUTUM (453) – DŁUŻNIK zobowiązuje się spełnić inne świadczenie niż to, do którego był obowiązany → w celu zwolnienia z zobowiązania, ZA ZGODĄ WIERZYCIELA.
→ wady przedmiotu świadczenia – rękojmia jak przy sprzedaży
ODNOWIENIE (nowacja) (506) – jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiąże się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie z inną podstawą prawną, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (razem z związanymi z nim prawami akcesoryjnymi – poręczenie, hipoteka...)
[ewentualnie: zobowiązuje się spełnić to samo świadczenie ale z inną podstawą prawną]
FORMA – pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi (akt notarialny, jeżeli w jego skład wchodzi nieruchomość)
→ w skład przedsiębiorstwa wchodzą wierzytelności, jednak nie wchodzą zobowiązania (55*1)
→ NABYWCA przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny SOLIDARNIE ze ZBYWCĄ za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności (55*4).
zestaw XL
PRAWO ZATRZYMANIA – osoba zobowiązana do wydania cudzej rzeczy MOŻE JĄ ZATRZYMAĆ do czasu zaspokojenia lub zabezpieczenia przysługujących mu roszczeń o zwrot nakładów na rzecz oraz roszczeń o naprawienie szkody przez rzecz wyrządzonej.
NIE PRZYSŁUGUJE Gdy obowiązek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynajętych, wydzierżawionych lub użyczonych.
Uprawnienie WZGLĘDNE, skuteczne tylko wobec wierzyciela, nie osób trzecich. WYGASA gdy wierzyciel ZASPOKOIŁ lub ZABEZPIECZYŁ roszczenie dłużnika.
DŁUŻNIK odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania: (1) osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie (w szczególności pracownicy) lub (2) którym powierza w całości lub w części wykonanie zobowiązania, jak również (3) przedstawicieli ustawowych.
W RELACJACH Z WIERZYCIELEM TO ON PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ
W odniesieniu do pomocników, wykonawców czy też przedstawiciela ustawowego, którzy nie wykonali lub nienależycie wykonali zobowiązanie, może mu przysługiwać ROSZCZENIE REGRESOWE
ZOBOWIĄZANY do naprawienia szkody jest WYŁĄCZNIE PRACODAWCA (120KP). W odniesieniu do pracownika będącego bezpośrednim sprawcą – przysługuje mu ROSZCZENIE REGRESOWE ale tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika.
OKOLICZNOŚĆ EGZONERACYJNA: BRAK WINY OSOBY TRZECIEJ
WYNAJMUJĄCY (nie musi być właścicielem) zobowiązuje się oddać NAJEMCY rzecz do używania (przez czas oznaczony lub nieoznaczony), a NAJEMCA zobowiązuje się płacić WYNAJMUJĄCEMU umówiony czynsz (pieniądze lub świadczenia innego rodzaju).
→ rzeczy ruchome, nieruchomości, części składowe rzeczy (np. ściana); NIE: rzeczy zużywalne, jeżeli najem polegałby na zużyciu oraz prawa.
FORMA – dowolna
Wyjątek: najem nieruchomości/pomieszczenia na czas dłuższy niż rok – pisemna. Niezachowanie – traktuje się jakby była zawarta na czas nieoznaczony.
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych (3 lata - świadczenie okresowe, każdy czynsz biegnie osobno). Wyjątek: 1 ROK od dnia zwrotu rzeczy - roszczenie o NAPRAWIENIE SZKODY z powodu USZKODZENIA lub POGORSZENIA rzeczy, jak również roszczenia najemcy o ZWROT NAKŁADÓW NA RZECZ albo o ZWROT NADPŁACONEGO CZYNSZU od dnia zwrotu rzeczy.
zestaw XLI
(brak określenia w ustawie) wszelkie uszczerbki w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swojej woli.
Szkoda na mieniu może przejawiać się tylko w postaci szkody majątkowej. 2 postaci:
zubożenie (strata, szkoda rzeczywista – damnum emergens) – zmniejszenie majątku;
utracone korzyści (lucrum cessans)
PODLEGAJĄ ONE NAPRAWIENIU.
NIE PODLEGA NAPRAWIENIU szkoda ewentualna (utrata szansy uzyskania korzyści).
Szkoda w granicach ujemnego interesu umownego – na pewno obejmuje damnum emergens, raczej też lucrum cessans. Odszkodowanie nie może być wyższe od szkody ustalonej w granicach pozytywnego interesu umownego (niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania).
Ciężar dowodu – ogólna reguła, ten, kto wywodzi skutki prawne – poszkodowany.
Z ZASPOKOJENIEM WIERZYCIELA
SPEŁNIENIE świadczenia;
DATIO IN SOLUTUM (453) – DŁUŻNIK zobowiązuje się spełnić inne świadczenie niż to, do którego był obowiązany → w celu zwolnienia z zobowiązania, ZA ZGODĄ WIERZYCIELA.
→ wady przedmiotu świadczenia – rękojmia jak przy sprzedaży
ODNOWIENIE (nowacja) (506) – jeżeli w celu umorzenia zobowiązania dłużnik zobowiąże się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie z inną podstawą prawną, zobowiązanie dotychczasowe wygasa (razem z związanymi z nim prawami akcesoryjnymi – poręczenie, hipoteka...)
[ewentualnie: zobowiązuje się spełnić to samo świadczenie ale z inną podstawą prawną]
POTRĄCENIE (498) – jeżeli 2 strony są względem siebie zarówno dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności 2 strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym.
Wskutek potrącenia obie wierzytelności potrącają się do wysokości wierzytelności niższej (efektywne wygaśnięcie zobowiązania);
ZŁOŻENIE ŚWIADCZENIA DO DEPOZYTU SĄDOWEGO, gdy są podstawy do złożenia:
dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem, nie zna jego adresu (wskutek okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności);
jest spór między wierzycielami
wierzyciel odmawia przyjęcia świadczenia.
wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia
→ takie same skutki jak spełnienie świadczenia
→ dłużnik – obowiązek poinformowania wierzyciela chyba że są „trudne do przezwyciężenia przeszkody”.
BEZ ZASPOKOJENIA WIERZYCIELA
zdarzenia wskazane w treści czynności (zastrzeżenie warunku rozwiązującego/terminu)
upływ czasu jeżeli ustawa wiąże z tym faktem ten skutek prawny
ŚMIERĆ dłużnika/wierzyciela, jeśli zobowiązanie jest ściśle osobiste
połączenie w jednej osobie praw wierzyciela i obowiązków dłużnika (confusio) – dziedziczenie, fuzja osób prawnych
NIEMOŻLIWOŚĆ świadczenia
ROZWIĄZANIE umowy przez SĄD (357*1)
ZWOLNIENIE z długu (umowa – wierzyciel zwalnia, dłużnik wyraża zgodę), cz. rozporządzająca, przyjmuje się, że kauzalna; może być odpłatne albo nieodpłatne; WRAZ Z ZAWARCIEM dług gaśnie ex nunc (na przyszłość).
rozwiązanie stosunku prawnego (umowa dwustronna);
DOSTAWA
DOSTAWCA zobowiązuje się wytworzyć rzeczy oznaczone CO DO GATUNKU oraz dostarczać je częściami lub przez pewien okres, a ODBIORCA zobowiązuje się rzecz ODEBRAĆ i ZAPŁACIĆ cenę.
FORMA – pisemna.
PRZEDAWNIENIE – jak przy sprzedaży.
ZAMIANA
KAŻDA ZE STRON zobowiązuje się przenieść NA DRUGĄ własność rzeczy W ZAMIAN ZA zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy.
PRZEDMIOTEM umowy może być rzecz istniejąca, przyszła, określona co do gatunku lub tożsamości, a także np. ograniczone prawo rzeczowe czy prawo na dobru niematerialnym.
FORMA – dowolna. WYJĄTEK: akt notarialny – zamiana nieruchomości.
PRZEDAWNIENIE – jak przy sprzedaży.
zestaw XLII
NIEMAJĄTKOWA SZKODA OSOBISTA – KRZYWDA
wszelkie negatywne skutki dla cielesnej i psychicznej kondycji poszkodowanego
cierpienia fizyczne (ból) i cierpienia psychiczne (cierpienia wywołane pozbawieniem wolności czy oszpeceniem, troska, strach o życie, zmniejszenie radości życia wskutek utraty możliwości wykonywania ulubionego zawodu lub zajmowania się hobby, cierpienia wywołane utratą dobrego imienia wskutek oszczerstw)
SZKODA MAJĄTKOWA (bądź to na mieniu bądź na osobie) → ODSZKODOWANIE - pieniężne świadczenie, które należy się poszkodowanemu za wyrządzenie szkody od podmiotu prawa cywilnego, który ponosi za tą szkodę odpowiedzialność.
SZKODA NIEMAJĄTKOWA (krzywda) – 2 możliwości wyrównania szkody:
zadośćuczynienie - rekompensata pieniężna za wyrządzone krzywdy na osobie poszkodowanej
zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany przez poszkodowanego cel społeczny.
Umowa – wierzyciel zwalnia, dłużnik wyraża zgodę; czynność rozporządzająca, przyjmuje się, że kauzalna; może być odpłatne albo nieodpłatne; WRAZ Z ZAWARCIEM dług gaśnie ex nunc (na przyszłość).
(darowizna cum modo) – accidentalium negotii → POSTANOWIENIA nakładające na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania;
np. żeby obdarowany poddał się leczeniu, dostarczył osobie trzeciej pewną sumę pieniężną)
UPRAWNIENIE do żądania przysługuje DARCZYŃCY (z wyłączeniem przypadku, gdy polecenie ma na celu wyłącznie korzyść obdarowanego). PO ŚMIERCI darczyńcy żądać wypełnienia mogą SPADKOBIERCY a także WŁAŚCIWY ORGAN (jeśli polecenie ma na względzie interes społeczny). NIKT NIE STAJE SIĘ WIERZYCIELEM stricte.
WYPEŁNIENIA POLECENIA można domagać się po wykonaniu darowizny. OBDAROWANY może zwolnić się z obowiązku wypełnienia polecenia przez wydanie przedmiotu darowizny, i to w takim stanie, w jakim przedmiot znajduje się w chwili żądania (upoważnienie przemienne: wypełnienie polecenia/wydanie przedmiotu darowizny) – ale tylko jeśli wykonania polecenia żąda darczyńca lub jego spadkobiercy.
OBDAROWANY zostaje zwolniony z obowiązku wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków – spór o zasadność odmowy rozstrzyga sąd.
zestaw XLIII
(nie ma konkretnie takiego pytania u Popiołka ale trzeba wiedzieć) między szkodą a zdarzeniem, które ją wywołało – musi to być związek ADEKWATNY, tj. taki, przy którym zobowiązany do naprawienia szkody ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
test warunku koniecznego
czy następstwa są „normalne”, „typowe”.
WYJĄTKI od „normalne” w przepisach szczególnych:
casus mixtus – odpowiedzialność zobowiązanego obejmuje ponadto skutki PRZYPADKU, które by nie nastąpiły gdyby zachował się zgodnie z treścią zobowiązania (→ 22)
czasem ustawa konstruuje związki dowolnie – związek normatywny (nakłanianie do szkody - 422)
STRONY w umowie mogą inaczej określić zakres skutków, za które będą odpowiadać (ubezpieczenia – odpowiedzialność jedynie za następstwa bezpośrednie – dodatkowe ograniczenie).
OPÓŹNIENIE
Niedotrzymanie terminu spełnienia świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI (opóźnienie zwykłe, proste, sensu stricto).
SKUTKI:
Świadczenia niepieniężne:
wierzyciel może normalnie domagać się świadczenia ale nie ma z tego tytułu roszczeń odszkodowawczych.
Świadczenia pieniężne:
dłużnik obowiązany jest zapłacić odsetki ustawowe (chyba że strony ustaliły wyższe) chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody.
ZWŁOKA - opóźnienie, za które dłużnik PONOSI odpowiedzialność – DOMNIEMANIE.
SKUTKI:
Zgodnie z regułami ogólnymi, wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia.
WIERZYCIEL może domagać się naprawienia wynikłej stąd szkody. Jeżeli (1) domaga się on spełnienia świadczenia – odszkodowanie należy mu się tylko za szkodę wynikłą z nieterminowego wykonania zobowiązania; jeżeli (2) wskutek zwłoki świadczenie utraciło dla niego znaczenie całkowicie lub w przeważającym stopniu, to może go nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.
ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNE – przysługują mu odsetki a jeśli poniósł szkodę wyższą niż wynoszą odsetki opóźnienia, może żądać uzupełniającego odszkodowania na pokrycie pełnej szkody.
NIEPRZYJĘCIE ŚWIADCZENIA – oświadczenie woli wierzyciela, charakter kształtujący: zmiana przedmiotu świadczenia z pierwotnego na odszkodowanie.
Jeżeli W CZASIE TRWANIA ZWŁOKI rzecz oznaczona co do tożsamości, będąca przedmiotem świadczenia, została UTRACONA lub USZKODZONA – odpowiedzialność ZA PRZYPADEK, nawet jeśli jest to niezawinione – tylko brak związku przyczynowego między zwłoką a utratą lub uszkodzeniem rzeczy ratuje go od odpowiedzialności (ciężar dowodu – dłużnik) – casus mixtus.
Zobowiązanie DARCZYŃCY do bezpłatnego świadczenia na rzecz OBDAROWANEGO kosztem swego majątku.
→ NIE JEST darowizną BEZPŁATNE PRZYSPORZENIE na podstawie umowy regulowanej innymi przepisami.
→ Z ZAKRESU DAROWIZNY JEST WYŁĄCZONE: zrzeczenie się prawa jeszcze nienabytego (zrzeczenie się dziedziczenia) oraz prawa wprawdzie nabytego ale w taki sposób, że w razie zrzeczenia uważa się je za nienabyte (odrzucenie spadku).
FORMA:
oświadczenie woli darczyńcy – AKT NOTARIALNY ale umowa darowizny staje się ważna nawet mimo tego braku, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione
oświadczenie drugiej strony – dowolna forma, też milczące przyjęcie
inne przepisy mogą ze względu na przedmiot darowizny wymagać szczególnej formy
PRZEDAWNIENIE – na zasadach ogólnych.
zestaw XLIV
ŚWIADCZENIA UBOCZNE (akcesoryjne)– wspomagają realizację świadczenia głównego
przedstawienie spisu masy majątkowej albo zbioru rzeczy
złożenie rachunku z zarządu
odsetki
danie zabezpieczenia
ODSETKI – świadczenie uboczne, realizowane z reguły w takich samych przedmiotach co świadczenie główne i w wysokości obliczonej według stopy procentowej i czasu potencjalnego korzystania z przedmiotów objętych świadczeniem głównym. W PRAKTYCE są to świadczenia uboczne od ŚWIADCZEŃ PIENIĘŻNYCH i jako takie zostały uregulowane w KC.
ZAWSZE mają postać ŚWIADCZEŃ OKRESOWYCH, chociażby były przyznane przez sąd jednorazowo ex post jako konsekwencja opóźnionego świadczenia pieniężnego.
FUNKCJE GOSPODARCZE ODSETEK: (1) WYNAGRODZENIE za możliwość korzystania z cudzych pieniędzy; (2) ODSZKODOWANIE za niewykonanie zobowiązania pieniężnego w terminie; (3) WALORYZACJA – rekompensują spadek siły nabywczej pieniądza. WIERZYCIEL nie powinien otrzymać rekompensaty za spadek siły nabywczej pieniądza kumulatywnie z dwóch tytułów: waloryzacji i odsetek.
WYSOKOŚĆ ODSETEK
ODSETKI USTAWOWE (KAPITAŁOWE - należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu albo decyzji organu) = stopa referencyjna NBP (teraz 1.5%) + 3.5 pkt proc.
MAKSYMALNE ODSETKI USTAWOWE (wynikające z czynności prawnej) = 2x wysokość odsetek ustawowych.
ODSETKI ZA OPÓŹNIENIE = stopa referencyjna + 5,5 pkt procentowego
MAKSYMALNE ODSETKI ZA OPÓŹNIENIE = 2x wysokość odsetek za opóźnienie
ODSETKI USTAWOWE ZA OPÓŹNIENIE W TRANSAKCJACH HANDLOWYCH = stopa referencyjna + 8 pkt procentowych
Wszystkie stawki procentowe są ustalone w STOSUNKU ROCZNYM.
ZAKAZ ANATOCYZMU – pobierania odsetek od zaległych odsetek.
PRZEDAWNIENIE – 3 lata - są to świadczenia okresowe.
zdarzenia ją powodujące zaszły po zawiązaniu stosunku obligacyjnego.
DŁUŻNIK NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI - zobowiązanie wygasa. Jeżeli niemożliwe w części, zobowiązanie wygasa w odpowiedniej części.
Jeżeli przedmiotem świadczenia była RZECZ, a świadczenie stało się niemożliwe wskutek tego, że rzecz ta została ZBYTA, UTRACONA, USZKODZONA, to WIERZYCIEL MOŻE ŻĄDAĆ OD DŁUŻNIKA SUROGATÓW (wszystko, co dłużnik uzyskał za tą rzecz albo jako naprawienie szkody – w tym też ubezpieczenie od zakładu ubezpieczeń → wtedy pierwotne zobowiązanie nie wygasa ale utrzymuje się ze zmienionym przedmiotem świadczenia).
ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE – druga strona jest ZWOLNIONA Z OBOWIĄZKU ŚWIADCZENIA, a jeżeli już je spełniła, może żądać zwrotu tego, co świadczyła i to wg przepisów o BEZPODSTAWNYM WZBOGACENIU
→ CAŁY STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY WYGASA, chyba że wierzyciel zażąda od dłużnika, którego świadczenie stało się niemożliwe, surogatów – wtedy MUSI SPEŁNIĆ SWOJE ŚWIADCZENIE a zobowiązanie utrzymuje się nadal, tylko z zmienionym przedmiotem świadczenia.
→ Gdy jedno ze świadczeń wzajemnych CZĘŚCIOWO NIEMOŻLIWE – z reguły następuje odpowiednia redukcja świadczenia drugiej strony ale druga strona MOŻE ODSTĄPIĆ jeżeli wykonanie częściowe NIE MIAŁOBY DLA NIEJ ZNACZENIA ze względu na właściwość zobowiązania albo na zamierzony przez stronę cel umowy.
→ odstąpienie – 1-str. oświadczenie woli składane 2. stronie, charakter kształtujący, skutek ex tunc, przy zobowiązaniach trwałych ex nunc.
Jeżeli DŁUŻNIK PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ – zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania całości lub części – w tym zakresie ulega zmianie pierwotna treść zobowiązania.
ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE – wierzyciel: 2 uprawnienia:
może żądać odszkodowania na zasadach ogólnych lub surogatów – zobowiązanie utrzymuje się nadal i wierzyciel jest obowiązany spełnić swoje świadczenie;
może od umowy odstąpić, sam będzie zwolniony z obowiązku świadczenia, przy czym powinien zwrócić co sam uprzednio otrzymał. Poza tym służy mu roszczenie o naprawienie ewentualnej szkody jaką poniósł w związku z niewykonaniem zobowiązania ale przy uwzględnieniu tego, że sam świadczenia nie spełnia.
SPRZEDAŻ NA RATY – prowadzący przedsiębiorstwo zawiera ją z osobą fizyczną a przedmiot umowy stanowi RZECZ RUCHOMA, nabyta na własne potrzeby kupującego. CENA płatna jest w ratach a rzecz sprzedana ma być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny.
TERMIN PŁATNOŚCI RAT – termin zastrzeżony na korzyść DŁUŻNIKA (585)
gdy kupujący nabywa rzecz w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa – uważa się to za zwykłą sprzedaż.
SPRZEDAŻ Z ZASTRZEŻENIEM WŁASNOŚCI RZECZY SPRZEDANEJ – sprzedaż rzeczy ruchomej, gdy zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości: sprzedawca może wówczas ZASTRZEC sobie własność rzeczy aż do uiszczenia całej ceny.
SPRZEDAŻ NA PRÓBĘ (z zastrzeżeniem zbadania rzeczy)
umowa warunkowa - w razie wątpliwości pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot za dobry (subiektywne przekonanie kupującego – warunek potestatywny)
po odebraniu rzeczy przez kupującego i braku jego oświadczenia we właściwym terminie (oznaczonym umownie lub – w razie braku - przez sprzedawcę), uważa się, że uznał on przedmiot sprzedaży za dobry;
SPRZEDAŻ Z ZASTRZEŻENIEM PRAWA ODKUPU – umożliwia sprzedawcy ponowne nabycie rzeczy sprzedanej
WYKONANIE – złożenie przez sprzedawcę odpowiedniego oświadczenia woli drugiej stronie; charakter kształtujący.
PRZEZ WYKONANIE prawa odkupu dochodzi do skutku tzw. sprzedaż powrotna. Kupujący z pierwotnej umowy – obowiązek przeniesienia własności rzeczy, sprzedający – obowiązek zwrotu ceny i kosztów sprzedaży oraz poczynionych przez kupującego nakładów.
NIE MOŻE BYĆ USTANOWIONE NA DŁUŻEJ NIŻ 5 LAT.
PRAWO PIERWOKUPU – określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy (lub prawa), w razie gdyby jej właściciel zawarł umowę z innym podmiotem
WŁAŚCICIEL zawiera umowę z osobą trzecią pod warunkiem, że uprawniony nie skorzysta z prawa pierwokupu oraz musi niezwłocznie zawiadomić uprawnionego o treści warunkowej umowy
ŹRÓDŁA prawa pierwokupu:
czynność prawna
przepis ustawy (duża rola ustawowego prawa pierwokupu).
Jeżeli nie zastrzeżono innego TERMINU, uprawniony może skorzystać z prawa pierwokupu w ciągu 1 miesiąca – w razie sprzedaży nieruchomości, a 1 tygodnia w razie sprzedaży rzeczy ruchomych
NIEDOPEŁNIENIE OBOWIĄZKU zawarcia umowy pod warunkiem oraz powiadomienia o niej uprawnionego – tylko odpowiedzialność odszkodowawcza.
ODKUP, PIERWOKUP – prawo NIEPODZIELNE, NIEZBYWALNE, DZIEDZICZNE.
FORMA dowolna chyba że przy sprzedaży musiała być szczególna.
zestaw XLV
Przesłanki trwałe:
Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, będące następstwem okoliczności, za które dłużnik - z mocy ustawy lub umowy - ponosi odpowiedzialność.
Szkoda (tylko majątkowa)
Związek przyczynowy pomiędzy faktem niewykonania a szkodą
Przesłanki ruchome: (1) wina; (2) ryzyko.
WINA W KONTRAKTOWANIU
podstawowa zasada odpowiedzialności ex contractu
DOMNIEMANIE WINY DŁUŻNIKA – musi wykazać, że wykonał zobowiązanie/wykonał należycie albo że niewykonanie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
WINA: UMYŚLNA lub NIEUMYŚLNA – ale niedbalstwo musi być co najmniej rażące.
OKOLICZNOŚCI EKSKULPACYJNE:
małoletni poniżej 13. roku życia;
osoba niepoczytalna, w szczególności z powodu stanu psychicznego lub cielesnego
Samo podjęcie przez dłużnika działań przerastających jego kwalifikacje lub siły nosi zawsze znamiona winy.
Same strony mogą rozszerzyć w umowie zakres okoliczności, za które dłużnik będzie odpowiadał (np. za zwykłe niedbalstwo gdy ustawa przewiduje tylko za rażące albo w ogóle wyjść poza winę – na ryzyko), mogą też złagodzić odpowiedzialność dłużnika ale zawsze musi on odpowiadać za winę umyślną.
CIĘŻAR DOWODU - na wierzycielu co do tego, że:
dłużnik nie wykonał zobowiązania albo wykonał je nienależycie
wierzyciel poniósł szkodę majątkową
między tymi faktami istnieje adekwatny związek przyczynowy.
+ DOMNIEMANIE WINY DŁUŻNIKA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA NA ZASADZIE RYZYKA
DŁUŻNIK odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania: (1) osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie (w szczególności pracownicy) lub (2) którym powierza w całości lub w części wykonanie zobowiązania, jak również (3) przedstawicieli ustawowych.
W RELACJACH Z WIERZYCIELEM TO ON PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ
Podstawy do złożenia:
dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem, nie zna jego adresu (wskutek okoliczności za które nie ponosi odpowiedzialności);
jest spór między wierzycielami
wierzyciel odmawia przyjęcia świadczenia.
wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia
→ takie same skutki jak spełnienie świadczenia
→ dłużnik – obowiązek poinformowania wierzyciela chyba że są „trudne do przezwyciężenia przeszkody”.
TEN, KOMU wskutek zachowania się innej osoby, w szczególności wskutek BRAKU NADZORU nad:
RUCHEM kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub zakładu
STANEM posiadanego przez nią budynku lub innego urządzenia
ZAGRAŻA BEZPOŚREDNIO SZKODA,
może
żądać, żeby osoba ta
PRZEDSIĘWZIĘŁA
ŚRODKI NIEZBĘDNE DO ODWRÓCENIA GROŻĄCEGO NIEBEZPIECZEŃSTWA,
a w razie potrzeby by dała odpowiednie zabezpieczenie.
zestawY XLVI - L
- umów należy dotrzymywać
osoba, która zawarła w sposób ważny umowę, musi się z niej wywiązać
podstawowa zasada prawa międzynarodowego oraz prawa konstytucyjnego, gdzie wypływa z zasady państwa prawa
Doznaje OGRANICZENIA przy zastosowaniu klauzuli rebus sic stantibus, która dopuszcza zmianę zobowiązania, a nawet rozwiązanie umowy, w razie nadzwyczajnej zmiany stosunków powstałych po jej zawarciu.
→ prawo do odstąpienia bez podania przyczyn i ponoszenia dodatkowych kosztów przy umowach zawieranych na odległość – też ogranicza zasadĘ pacta sunt servanda.
Na wierzycielu co do tego, że:
dłużnik nie wykonał zobowiązania albo wykonał je nienależycie
wierzyciel poniósł szkodę majątkową
między tymi faktami istnieje adekwatny związek przyczynowy.
Z faktem, że dłużnik nie wykonał/wykonał nienależycie zobowiązanie, ZWIĄZANE zostało DOMNIEMANIE PRAWNE, że nastąpiło to wskutek okoliczności, za które PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚĆ.
otrzymane w zamian za dokonanie czynu:
ZABRONIONEGO PRZEZ PRAWO (wąska wykładnia: czyn zagrożony sankcją karną), lub
W CELU NIEGODZIWYM (nie musi być zabroniony; cel niegodziwy – STAN RZECZY, który rażąco narusza powszechnie akceptowane NORMY MORALNE lub PORZĄDEK SPOŁECZNY.
sąd może wydać wtedy orzeczenie (KONSTYTUTYWNE) stwierdzające PRZEPADEK ŚWIADCZENIA – nie przypada ono ani wzbogaconemu, ani zubożonemu ale SKARBOWI PAŃSTWA
Produkt – rzecz ruchoma, choćby została połączona z inną rzeczą (czyli też instalacje w budynku), a także: zwierzęta i energia elektryczna (więc nie tylko rzeczy przetworzone ale też nieprzetworzone: produkty rolne, surowce naturalne).
Produkt niebezpieczny – produkt, który ma cechy niezapewniające bezpieczeństwa, jakiego można oczekiwać, uwzględniając normalne jego użycie [pistolet może być uznany za bezpieczny lub niebezpieczny, zależnie czy jego konstrukcja chroni przed niepożądanymi skutkami jak np. przypadkowy wystrzał].
PODMIOTEM ODPOWIEDZIALNYM:
PRODUCENT, jeśli wytwarza go w zakresie swojej działalności gospodarczej (nie tylko wytwórca finalny ale też wytwórca materiału, surowca albo części składowej produktu, chyba że przyczyną szkody była wadliwa konstrukcja produktu lub wskazówki producenta finalnego). Odpowiadają solidarnie.
profesjonalni zbywcy produktów niebezpiecznych
DOMNIEMANIE PRAWNE, że produkt niebezpieczny, który wyrządził szkodę został wprowadzony na rynek w zakresie działalności gospodarczej producenta.
UPRAWNIONYM – tylko osoba fizyczna.
Przesłanki: szkoda, związek przyczynowy + (1) wprowadzenie produktu do obrotu w zakresie działalności producenta + (2) niebezpieczne właściwości wynikały z przyczyny tkwiącej w produkcie przed wprowadzeniem do obrotu + (3) można było przewidzieć niebezpieczne właściwości produktu (uwzględniając stan nauki i techniki) + (4) produkt niebezpieczny nie posiadał cech wskazanych bezwzględnie wiążącymi normami prawnymi (jeśli są takie).
Przedawnienie – 3 lata od dnia, kiedy poszkodowany dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia.
jest to wada fizyczna, niezgodność towaru z umową odnosi się też do dóbr nie będących rzeczami, np. do energii.
Sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa – ZAWSZE jest to NIENALEŻYTE WYKONANIE zobowiązania
→ odpowiedzialność odszkodowawcza NA ZASADACH OGÓLNYCH jeżeli można przypisać winę. Jednak jest to niewystarczające dlatego mamy szczególny reżim przy rękojmi – RYZYKO.
Sprzedawca NIE MOŻE ZWOLNIĆ SIĘ z odpowiedzialności NAWET wykazując brak winy swojej albo osoby za którą odpowiada.
ODPOWIADA NAWET WTEDY GDY O WADZIE NIE MÓGŁ WIEDZIEĆ.
UPRAWNIENIA (przysługują kupującemu, wykluczają się wzajemnie):
ODSTĄPIENIE od umowy (uprawnienie kształtujące)
OŚWIADCZENIE o obniżeniu ceny (uprawnienie kształtujące)
żądanie WYMIANY rzeczy na wolną od wad (roszczenie)
żądanie USUNIĘCIA wady (roszczenie).
Podmioty odpowiedzialne:
osoby prawne wykonujące z mocy prawa władzę publiczną, w szczególności: Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego
osoby prawne, którym zlecono wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej, na podstawie porozumienia
Poszkodowanym może być każdy podmiot prawa cywilnego
PRZESŁANKI ODPOWIEDZIALNOŚCI:
Bezpośredni sprawca musi występować w roli wykonawcy władzy publicznej - „przy wykonywaniu władzy publicznej” (nie trzeba identyfikować go jako osoby fizycznej)
Czyn (działanie/zaniechanie) musi być niezgodny z prawem – nie jest wymagane ustalenie winy
Szkoda, związek przyczynowy – ogólne reguły KC
Za szkodę wyrządzoną WYDANIEM/NIEWYDANIEM orzeczenia lub decyzji
Za szkodę wyrządzoną WYDANIEM orzeczenia lub decyzji
niezgodne z prawem prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja (akty władcze o charakterze indywidualnym, nie normatywnym)
też: gdy taki akt jest wydany na podstawie aktu normatywnego (zgodnie z nim), który był niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą – wtedy wszystko jw.
ostateczne decyzje administracyjne – zgodność z prawem ocenia sąd administracyjny i na tej podstawie (przedsąd) poszkodowany może żądać odszkodowania przed sądem powszechnym
prawomocne orzeczenia sądu – zgodność z prawem ocenia sąd powszechny
przysługuje tylko od orzeczeń sądu II instancji kończących postępowanie w sprawie oraz od postanowień co do istoty sprawy kończących postępowanie, wydanych przez sąd II instancji w określonych innych postępowaniach
nie przysługuje od spraw, od których wniesiono skargę kasacyjną, od orzeczeń SN i od innych prawomocnych orzeczeń (w szczególności z postępowań egzekucyjnych, upadłościowych i naprawczych).
Za szkodę wyrządzoną NIEWYDANIEM orzeczenia lub decyzji
gdy organ był obowiązany przepisem prawa do dokonania takiej czynności (przewlekłość postępowania sądowego albo administracyjnego - „gdy trwa dłużej niż jest to konieczne do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia lub załatwienia sprawy
ODPOWIEDZIALNOŚĆ SKARBU PAŃSTWA NA ZASADZIE SŁUSZNOŚCI
gdy szkoda jest następstwem wykonywania władzy publicznej w sposób zgodny z prawem ale gdy BYŁOBY NIESŁUSZNE, aby skutki wyrządzenia szkody obciążały wyłącznie poszkodowanego (ZASADA SŁUSZNOŚCI)
odszkodowania można żądać tylko za SZKODĘ NA OSOBIE (i naprawienie szkody majątkowej i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę)
poszkodowanemu przysługuje roszczenie gdy okoliczności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub jego ciężkie położenie materialne wskazują, że WYMAGAJĄ TEGO WZGLĘDY SŁUSZNOŚCI (417*2)
zdarzenia wskazane w treści czynności (zastrzeżenie warunku rozwiązującego/terminu)
upływ czasu jeżeli ustawa wiąże z tym faktem ten skutek prawny
ŚMIERĆ dłużnika/wierzyciela, jeśli zobowiązanie jest ściśle osobiste
połączenie w jednej osobie praw wierzyciela i obowiązków dłużnika (confusio) – dziedziczenie, fuzja osób prawnych
NIEMOŻLIWOŚĆ świadczenia
ROZWIĄZANIE umowy przez SĄD (357*1)
ZWOLNIENIE z długu (umowa – wierzyciel zwalnia, dłużnik wyraża zgodę), cz. rozporządzająca, przyjmuje się, że kauzalna; może być odpłatne albo nieodpłatne; WRAZ Z ZAWARCIEM dług gaśnie ex nunc (na przyszłość).
rozwiązanie stosunku prawnego (umowa dwustronna);
Może polegać na czynieniu (np. wprowadzeniu normy sprzecznej z normą wyższego rzędu) lub zaniechaniu (nie wydanie określonego aktu normatywnego mimo istniejącego obowiązku).
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną WYDANIEM aktu normatywnego
wydanie aktu niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą – niezgodność musi być stwierdzona we wcześniejszym postępowaniu [przedsąd] (tylko TK) – ale nie musi być stwierdzona w przypadkach niezgodności prawa polskiego z prawem UE;
pozwany – podmiot, który wydał zakwestionowaną normę (albo jednostki samorządu terytorialnego [prawo miejscowe] albo Skarb Państwa [normy stanowione przez organy państwowe]).
Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną NIEWYDANIEM aktu normatywnego
gdy był obowiązany przepisem prawa (obowiązek jednoznaczny i konkretny)
tylko gdy z przepisu wynika termin w jakim organ ma ustawę/rozporządzenie/akt prawa miejscowego wydać
brak przedsądu co do niezgodności z prawem (nie musi być wcześniejszego orzeczenia) – sąd rozpoznający sprawę to ocenia (nie TK!)
Zobowiązujące – ich treścią jest zobowiązanie się 1 lub więcej stron do świadczenia; nie powodują zmiany w majątku osoby dokonującej czynności, a jedynie rodzą zobowiązanie do dokonania w przyszłości czynności rozporządzającej
1-stronnie zobowiązujące – obowiązek świadczenia ciąży na 1 stronie (testament, przyrzeczenie publiczne)
2-stronnie zobowiązujące – na obu lub więcej stronach:
Odpłatne – strony uzyskują korzyść majątkową (niekoniecznie w postaci pieniężnej).
Nieodpłatne
Zobowiązująco-rozporządzające – same powodują też skutki rozporządzające, bez potrzeby dokonywania osobnej czynności rozporządzającej (sprzedaż, darowizna, zamiana - przeniesienie własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej lub wierzytelności lub spadku przenosi własność/wierzytelność/spadek na nabywcę).
KONSENSUALNE – stają się skuteczne solo consensu, staje się zawarta gdy strony złożą zgodne oświadczenia woli.
REALNE – dojście do skutku wymaga nie tylko zgodnych oświadczeń woli ale też działania powodującego zmianę faktycznego władztwa nad rzeczą lub innymi przedmiotami materialnymi (użyczenie, przechowanie, skład).
PRZYSPARZAJĄCE – osoba trzecia nabywa prawo podmiotowe albo zostaje zwolniona z obowiązku lub ciężarów ograniczających jej prawo podmiotowe. Dzieli się je na:
Kauzalne – ważność zależy od istnienia odpowiedniej podstawy prawnej przysporzenia (kauza, cel ze względu na który dokonano przysporzenia) – CEL GOSPODARCZY, CHRONIONY PRZEZ PRAWO, NIE MOTYW, KTÓRYM KIEROWAŁY SIĘ STRONY.
Causa donandi – dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu (darowizna)
Causa obligandi vel acquirendi – celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów (sprzedaż, najem, dzierżawa);
Causa solvendi – celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów (zapłata długu)
Causa cavendi - czynność dokonana w celu zabezpieczenia wierzytelności (poręczenie)
Abstrakcyjne – brak kauzy nie wpływa na ważność (weksel, czek, przekaz) – GENERALNA ZASADA KAUZALNOŚCI – zobowiązania abstrakcyjne można zaciągać tylko w przypadkach wyraźnie w ustawie wskazanych).
ZOBOWIĄZANIA WZAJEMNE (zawsze odpłatne) – szczególny rodzaj umów dwustronnie zobowiązujących. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej (487|2)
do ut des – strony zobowiązują się dlatego i z tym zastrzeżeniem, że otrzymają świadczenie drugiej strony.
UMOWY NAZWANE – posiadają szczególną regulację ustawową, do umowy takiej odnosi się grupa przepisów, gdzie określone są wzajemne uprawnienia i obowiązki stron właściwe dla stosunku danego rodzaju.
UMOWY NIENAZWANE (contractus innominatus) – treść umowy nie jest przewidziana przez żadną z postaci umów nazwanych (factoring, franchising, umowa menadżerska).
UMOWY MIESZANE – ich treść zawiera ELEMENTY SWOISTE dla umów nazwanych lecz występujące w odmiennych układach strukturalnych lub obok elementów niespotykanych w umowach nazwanych.
Kombinowane – po jednej stronie kilka świadczeń, z których każde jest swoiste dla innej umowy nazwanej
np. gdy osoba prowadząca pensjonat zobowiązuje się za jednolitym wynagrodzeniem dostarczać wyżywienia (element umowy sprzedaży), dać w używanie pokój (element umowy najmu) oraz świadczyć pewne usługi (mogą to być elementy różnych umów nazwanych).
Krzyżujące się - po każdej stronie pojawia się zobowiązanie do świadczenia swoistego dla umowy nazwanej
np. świadczenie dzieła (art. 627 k.c.) w zamian za dokonanie określonej czynności prawnej (element umowy zlecenia, art. 734 § 1 k.c.)
Mieszane sensu stricto - jednolite świadczenie jednej strony podpada pod dwa różne typy kontraktów.
SUPLEMENT – CHARAKTERY PRAWNE UMÓW
sprzedaż, zamiana, darowizna (umowy o przeniesienie własności),
najem, dzierżawa, użyczenie, leasing (umowy o korzystanie z rzeczy)
zlecenie, dzieło, przechowanie, skład, agencja, komis, spedycja, przewóz (o świadczenie usług)
pożyczka, kredyt, rachunek bankowy (regulujące stosunki kredytowe)
poręczenie (zabezpieczenie wierzytelności) - charakter AKCESORYJNY (istnienie, rozmiar długu głównego rozstrzyga o istnieniu długu akcesoryjnego – poręczenia); NIE-SUBSYDIARNY (ale strony mogą postanowić inaczej)
– subsydiarność polega na tym, że dług poręczyciela stawałby się wymagalny dopiero po bezskutecznym podjęciu wobec dłużnika głównego określonych działań zmierzających do uzyskania świadczenia.
renta, dożywocie (umowy o funkcji alimentacyjnej, charakter losowy; prawo dożywocia: OSOBISTE, NIEZBYWALNE, NIEDZIEDZICZNE).
ugoda, spółka, umowa o roboty budowlane, dostawa, ubezpieczenie
umowa hotelowa (mieszana – elementy najmu, sprzedaży, przechowania i umów o świadczenie usług podobnych do zlecenia)
factoring (nienazwana – elementy cesji wierzytelności, zlecenia, świadczenie dodatkowych usług (np. inkaso należności, monitoring płatności)
forfaiting (nienazwana – cechy charakterystyczne dla cesji wierzytelności)
franchising, know-how (nienazwane)
ZOBOWIĄZUJĄCE – wszystkie powyższe (za każdym razem chodzi o umowy wypisane na górze strony od sprzedaży do know-how) z wyjątkami:
SPRZEDAŻ, ZAMIANA, DAROWIZNA – mogą mieć skutki rzeczowe (być zobowiązująco-rozporządzające) – umowa o przeniesienie własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej lub wierzytelności lub spadku przenosi własność/wierzytelność/spadek na nabywcę
DOŻYWOCIE – z założenia jest zobowiązująco-rozporządzające, ale strony mogą ustalić by było tylko zobowiązujące
UGODA – może mieć skutki rzeczowe, jeśli strony tak postanowią.
ODPŁATNE – wszystkie powyższe z wyjątkami:
DAROWIZNA, UŻYCZENIE - nieodpłatne
ZLECENIE, PRZECHOWANIE, POŻYCZKA, RACHUNEK BANKOWY – może być odpłatne (jest to regułą), może być nieodpłatne, zależy od woli stron
PORĘCZENIE – może być odpłatne, może być nieodpłatne (jest to regułą), wola stron
RENTA – odpłatna (stosuje się przepisy od sprzedaży) lub nieodpłatna (stosuje się przepisy od darowizny)
DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCE – wszystkie powyższe z wyjątkami:
DAROWIZNA, UŻYCZENIE – jednostronnie
SPÓŁKA – może być więcej niż 2-stronnie zobowiązująca
WZAJEMNE – wszystkie powyższe z wyjątkami:
DAROWIZNA, UŻYCZENIE, PRZECHOWANIE, POŻYCZKA, RACHUNEK BANKOWY, PORĘCZENIE, SPÓŁKA, UBEZPIECZENIE
ZLECENIE – może być wzajemne, zwłaszcza jeśli jest odpłatne
KONSENSUALNE – wszystkie powyższe z wyjątkami:
UŻYCZENIE, PRZECHOWANIE, SKŁAD, POŻYCZKA (co do pożyczki - spór) - realne
PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY (sprzedaż, zamiana, darowizna) OZNACZONEJ CO DO TOŻSAMOŚCI – realne
PRZYSPARZAJĄCE – wszystkie umowy (bez sensu zawierać umowę jak nikt nie ma przysporzenia)
KAUZALNE – wszystkie powyższe. Wyjątki:
PRZYJĘCIE PRZEKAZU – jednostronna czynność prawna, abstrakcyjna
WEKSEL, CZEK – papiery wartościowe ucieleśniające abstrakcyjne zobowiązanie pieniężne osób podpisanych
PORĘCZENIE – causa cavendi – zobowiązanie poręczyciela ma na celu zabezpieczenie wierzytelności; przysporzeniem jest tu umocnienie wierzytelności wierzyciela.
DAROWIZNA – causa donandi.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Prof Popiołek ZESTAWY EGZAMINACYJNE Zobowiązania 2016 [uzupełnione]
PROF POPIOŁEK ZESTAWY EGZAMINACYJNE ZOBOWIĄZANIA 16
zestawy egzaminacyjne Popiolek Nieznany
polityka finansowa wyklady prof owsiak, pytania z egzaminu polityka finansowa 2012, tania z egzaminu
Zestawy prof Popioła
zestawy egzaminacyjne Popiołek i Ogiegło
zestaw egzaminacyjny
Zestawy egzaminacyjne
PHPiP Zestawy egzaminacyjne
p 2012 czerwiec nadproza zestaw egzaminacyjny
Zestaw 2 egzamin, studia, wnożcik, prawo żywnościowe
Finanse zestawy - egzamin, Różne Dokumenty, MARKETING EKONOMIA ZARZĄDZANIE
Antropologia - Zestawy Egzaminacyjne 1, Wychowanie Fizyczne (materiały i notatki)), Antropologia
Egzamin Zobowiazania (11 18) id Nieznany
E1 cima zestawienie egzaminacyjne may 2014
Zestawy egzaminowe
zestawy, egzamin EEA zestaw11, 1
zestawy egzaminacyjne
Zestawy egzaminacyjne24 01 2014, STAROPOLKA
więcej podobnych podstron