Uniwersytet Jagielloński w okresie powojennym, lata 1945-2000

Okres powojenny był dla jagiellońskiej wszechnicy niezwykle trudny. Bowiem okupacja niemiecka dopuściła się dewastacji i zniszczeń zarówno budynków, jak i sal wykładowych, rabunków bądź zniszczeń urządzeń laboratoryjnych, a także skutecznie uniemożliwiała uzupełnienia braków w czasopismach i dziełach naukowych. Niemniej palącym problemem okazały się braki kadry nauczającej, gnębionej, żyjącej w nędzy i rozproszeniu. W walce z nim pomocny okazał się fakt koncentracji w Krakowie uczonych z innych ośrodków uniwersyteckich, m.in. Warszawy, Lwowa. Dlatego też, po pierwszym zainaugurowanym roku akademickim 19 marca 1945r., uniwersytet zadeklarował pomoc w rozwiązywaniu problemów społecznych. Jednak władze państwowe okazały co najmniej sceptyczne podejście. Profesorom uniwersyteckim zarzucano kolaborację z Niemcami, oczekiwano zmiany ich postaw, ale posunięto się też dalej, bowiem kilku z nich zostało aresztowanych, dokonywano kontroli mieszkań. Widać wyraźnie zatem, że rozporządzenia władz od samego początku miały na celu doprowadzenie do centralizacji i podporządkowania sobie szkolnictwa, ograniczenie kompetencji uczelni, mimo studenckich protestów. Splot tak wielu negatywnych czynników uwidocznił się w zmianie postawy zespołu pracowniczego Alma Mater. Zrezygnowano z roli odgrywanej przez uczelnię, którą wyznaczała historia. Kapitulacja nastąpiła też w dziedzinie wartości, które sama przez wiele lat tworzyła. Od tej pory skupiono się jedynie na obronie własnej egzystencji. Władze polityczne w okresie stalinizmu wprowadziły nowy system przyjęć na uczelnię. Preferowana była młodzież chłopska i robotnicza. Ustawa z roku 1950 wprowadziła obowiązkową obecność na wszystkich zajęciach, wprowadzono wykłady ideologiczne – marksizm-leninizm, które miały pomóc uformować studentów w duchu socjalistycznym. Stopniowo następowało rozbijanie i osłabianie uczelni, poprzez np. przenoszenie katedr. Ponadto uniwersytet został odcięty od nauki światowej, naukę zachodnią starano się zastąpić radziecką jako modelową. Rok 1949 wniósł wiele zmian w związku z panującą ideologią. Pracownicy naukowi musieli przymusowo odbyć szkolenie z podstaw marksizmu-leninizmu zakończone egzaminem, profesorów tzw. „starej szkoły” oddelegowywano karnie do innych ośrodków, a zakaz kompletny wykładania skierowany został w stronę wybitnego filozofa, Romana Ingardena, co niewątpliwie z jednej strony zadało bolesny cios krakowskiej uczelni, z drugiej jednak, świadczyło o niebanalnym poziomie reprezentowanym przez profesurę, randze ich osiągnięć, co z resztą potwierdza się aż po dziś dzień. W okresie 1945- 1956 Uniwersytet Jagielloński poddany został ideologizacji, za którą opowiedziała się młoda część naukowców pedagogiki czy psychologii, ale zdołał zachować autonomię i godność, co nie byłoby osiągalne gdyby nie wielowiekowa tradycja i działalność autorytetów, m.in. Władysława Konopczyńskiego. Mała była liczba osób należących do partii. Kolejny okres w dziejach powojennych miał miejsce w latach 1956-1989, rozpoczęty został przez przełom październikowy. Można w nim wyodrębnić kilka etapów. W pierwszym z nich nastąpił odwrót od nieracjonalnych uprzednich posunięć. Zaczęto ponownie autonomicznie wybierać rektora, została przywrócona ranga ciałom kolegialnym- senatowi i radom wydziałów, uruchomiono zlikwidowane dawniej kierunki, takie jak np. filozofia czy psychologia. Niezwykle ważnym elementem stały się wznowione wyjazdy do zagranicznych ośrodków, a także zlikwidowane przedmioty ideologiczne. Okres ten można nazwać okresem liberalizacji, co prawda stopniowej, i jak się okazało, dość krótkotrwałej. Stagnacja nastąpiła w momencie wprowadzenia ekonomii politycznej zamiast marksizmu-leninizmu. Aż do roku 1989 uczelniana organizacja partyjna miała decydujący głos w awansach naukowych. Chciano też, by Alma Mater była uczelnią socjalistyczną, toteż poczyniono kroki w tym kierunku przez ówczesnego rektora Mieczysława Karasia (nakazano m.in. zwracanie się przez „obywatel” zamiast „pan”). Przełomowym wydarzeniem były uroczystości 600-lecia założenia uniwersytetu w roku 1964. Majowy pochód był barwny i napawał optymizmem, zarówno krakowian, jak i cały uniwersytet. Abstrahując od przebiegu uroczystości na podkreślenie zasługuje fakt, iż obchody te stały się jedyną szansą na rozbudowę ciasnych dotychczas pomieszczeń akademickich. Otrzymano odpowiednie fundusze inwestycyjne. Ponadto, jubileusz potraktowany jako święto nauki polskiej, opiewał na arenie międzynarodowej swoistą legitymizację. Z jego okazji zorganizowano 14 sesji naukowych, nadano doktoraty honoris causa(doktorat ten po raz pierwszy został nadany Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II w czerwcu 1983roku) , fundusze zostały przeznaczone na rozbudowę uczelni, które swe początki miały w jagiellońskiej wszechnicy, a mianowicie: Wyższą Szkołę Rolniczą, Akademię Medyczną, Akademię Wychowania Fizycznego. Mimo dobrze zapowiadającego się rozwoju aspektu lokalowego, politycznie wciąż nie było najlepiej. Cenzura, perturbacje ekonomiczne kraju, dawały podwaliny pod działalność opozycyjną, angażującą także osoby z uniwersytetu. Stosowano apele m.in. przez prof. Stanisława Pigonia, Karola Estreichera, ale prawdziwą solidarnością wykazali się studenci, którzy poparli w marcu 1968 r. protest studentów warszawskich, którego bezpośrednią przyczyną było także godzenie w twórczość polską, mianowicie studenci ci poszli na odsiecz przeciw zdjęciu przez cenzurę „Dziadów” w reżyserii Kazimierza Dejmka. Ostatecznie jednak nastąpiło załamanie się ruchu studenckiego, co pogrążyło część społeczeństwa w apatii, uświadamiając, że jakiekolwiek powiększenie obszaru wolności nie jest możliwe. Uczelniane sprawy również nie zmierzały ku pozytywom. Rozwiązanie problemów było skutecznie utrudniane przez ustawy o szkolnictwie wyższym z 1969 i 1982 roku. Dało to upust negatywnym emocjom studentów, dochodziło do strajków. Dopiero „Porozumienie okrągłego stołu”, demokratyczne wybory i nowe ustawy otworzyły drzwi do kolejnego etapu najstarszego uniwersytetu w Polsce. Pasmo cech pozytywnych tj. autonomia wewnętrzna, uruchomienie nowych wydziałów, włączenie Collegium Medicum do struktury Uniwersytetu Jagiellońskiego czy choćby kontakty zagraniczne niewątpliwie napawały optymizmem. Do funkcjonowania, rozrostu, czy nawet wprowadzenia korekt potrzebne są podstawy. Jakaś baza, fundament bez którego działanie nie byłoby możliwe. W przypadku Almae Matris, ale i każdego uniwersytetu, obok kadry nauczającej, studentów, zaplecza politycznego, nie można zapomnieć o podstawach materialnych. Od drugiej wojny światowej aż do czasów współczesnych fundusze przyznawane są z budżetu państwa. Oczywiście poza chwilami, gdy uczelnia posiadała pieniądze potrzebne do rozwoju, a było ich niewiele, zwykle codziennie stawiano czoła brakowi w budżecie. Stan krytyczny osiągnął on w 1987 roku i utrzymywał się przez kilka lat. Od roku akademickiego 1990/1991 nastąpiła zmiana finansowania, bowiem wprowadzono system grantów przeznaczonych na badania naukowe udostępniane drogą konkursu, zaś w roku akademickim 1992/1993 wprowadzono opłaty za studia zaoczne. W celu polepszenia stanu ekonomicznego uczelnia zawierała umowy z zakładami przemysłowymi m.in. z Zakładami Azotowymi w Tarnowie, Zakładami Chemicznymi w Alwerni. W parze z problemami finansowymi szedł niedobór mimo wszystko lokali, któremu starano się zaradzić poprzez 4-letni plan już w 1946r. Podjęto decyzję o budowie nowych budynków, jednak dopiero za sprawą jubileuszu 600-lecia założenia Akademii Krakowskiej można było te plany ziścić, wznosząc gmach przy ul. Reymonta czy Collegium Biologicum przy parku Jordana. Bardzo pomocne okazały się władze miejskie, które w 1970r. przekazały gmachy przy ul. Grodzkiej, które stały się siedzibą socjologii, etnografii. Nadmienić należy także, iż spadek po Ignacym Paderewskim umożliwił budowę gmachu przy al. Mickiewicza. Największą inwestycją było Kolegium Polonijne oddane w 1991r. do użytku. Nabyty został także pałac Larischa przy ul. Brackiej. Godnym uznania gestem było podarowanie uniwersytetowi przez Ksawerego Popławskiego pałacu z bardzo cennymi zbiorami artystycznymi. Rozwój naukowy następował niezmiernie powoli, bowiem nowoczesna aparatura naukowa docierała z opóźnieniem. Istotną rolę odegrała Biblioteka Jagiellońska oraz biblioteki przy zakładach, ponieważ pomimo powolnego przyrostu księgozbioru w początkowym okresie, duży wzrost nastąpił później. Łączne zbiory zawierały ponad 5,5 mln voluminów i jednostek. Ważnym okazał się rok 1990 dla Biblioteki Jagiellońskiej, ponieważ wtedy po raz pierwszy zaczęła zamawiać i kupować książki bezpośrednio za granicą. Dary także miały swój wielki wkład w jej rozwój, np. ofiarność Karola Kramera w Zurychu do Biblioteki Instytutu Botaniki . Wsparcie finansowe okazały Niemcy poprzez modernizację sprzętu poligraficznego w Bibliotece Jagiellońskiej. Struktura organizacyjna Uniwersytetu Jagiellońskiego w okresie powojennym niejednokrotnie ulegała zmianom i wprowadzano w jej szeregi reformy. Jednak te generalne zwykle przejawiały się rozporządzeniami ministerialnymi lub ustawami sejmowymi. Było ich co najmniej kilka, od reformy Jędrzejewicza zaczynając. Wtedy to władza przedstawiała się następująco: najwyższą władzę stanowiły ciała kolegialne (senat i rady wydziałów), rektor był wykonawcą uchwał senatu. Od roku 1951 rektora powoływał minister, aż do 1956, czyli uchwalenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. Wtedy pierwszym rektorem z wyboru został Zygmunt Grodziński. Pełne przywrócenie senatów nastąpiło mocą ustawy po przeobrażeniach w 1989 roku. Zmianom podlegały także struktury wydziałów, instytutów, katedr. W 1946 roku nastąpił podział wydziału Filozoficznego na Wydział Humanistyczny i Wydział Matematyczno- Przyrodniczy, który zaś w 1952 roku podzielony został na Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii oraz Wydział Biologii i Nauk o Ziemi. Wydział Humanistyczny ulegał wielokrotnym deformacjom, rozdzielony został na Wydział Historyczny, Wydział Filozoficzno- Społeczny, które potem zostały połączone w Wydział Filozoficzno-Historyczny oraz Wydział Filologiczny, przy czym w 1991 roku Wydział Filozoficzno- Historyczny uległ podziałowi na Wydział Filozoficzny i Historyczny. Ponadto, do uniwersytetu zostały włączone wydziały medyczne (Lekarski, Farmaceutyczny, Pielęgniarski), co zaowocowało wyodrębnieniem autonomicznej jednostki je zrzeszającej, mianowicie Collegium Medicum. Należy mieć na uwadze także fakt, że do lat sześćdziesiątych polityka władz zmierzała do dostosowania nauki do panujących warunków, tak więc Stworzono Studium Wojskowe i Studium Wychowania Fizycznego. W 1968 roku utworzono Instytut Psychologii, Pedagogiki, Nauk Politycznych. Jednak prawdziwy rozkwit różnorodnych studiów nastąpił w latach dziewięćdziesiątych, co było efektem przemian krajowych oraz indywidualnymi ambicjami pracowniczymi. Do sprawnego funkcjonowania instytucji przyczyniła się administracja. Bowiem została radykalnie zreformowana po okresie stalinowskim przez rektora Mieczysława Karasia. Za jego sprawą doprowadzono m.in. do: zmniejszenia liczby samodzielnych jednostek administracyjnych, nadania większej puli obowiązków dziekanom. Swą uchwałą uniwersytecką z roku 1973 wprowadzono do wszystkich ciał kolegialnych większą liczbę studentów i jednostek pomocniczych w celu ułatwienia pracy. Powołano wtedy także Radę Społeczną Uczelni, która miała za zadanie instytucjonalizować związek uczelni ze społeczeństwem. Kolejnym etapem poprawy funkcjonowania Alma Mater było wprowadzenie regulaminu organizacyjnego w 1988 roku. Jeśli chodzi o organizację nauczania, ulegała ona przemianom. Najistotniejszą było to, że po 1945 roku nastąpiła zmiana ideologizacji studiów, zmieniono dogłębnie treści humanistyki. Nowością w nieco późniejszych latach okazał się przymus odbycia zajęć wojskowych, wychowania fizycznego czy lektoratów językowych. Przebudowie uległ też sam plan studiów. W latach siedemdziesiątych zmieniono liczbę zajęć oraz zastąpiono wykłady szkolarskie monograficznymi. W czasach stalinowskich zarządzono obowiązkową obecność na wszystkich zajęciach, wprowadzono dzienniki uczniów. W 1951 roku dokonano także zmiany podziału roku, na dwa semestry zamiast trzech trymestrów. Wprowadzano studia dwustopniowe, z którym zerwano w roku akademickim 1953/1954. Nie dopomógł temu program nauczania, który dzielił studia (oprócz prawniczych) na specjalizację nauczycielską i ogólną, z czym z resztą zerwano w roku akademickim 1982/1983. Po przemianach politycznych w 1989 roku szerzej wprowadzano studia licencjackie trzyletnie i studia magisterskie dwuletnie, gdzie przestrzegano zasady punktacji przedmiotowej. Przełamaniem tradycji było wprowadzenie studiów eksternistycznych już w latach 1953/54, natomiast w latach 1955/1956 studiów zaocznych. Jednak studia byłyby niczym bez studentów. W okresie powojennym szczególną uwagę zwracano na umożliwienie studiów młodzieży pochodzącej z rodzin chłopskich czy robotniczych. Mimo postulatów, jedynie w roku akademickim 1952/1953 osiągnęła najwyższy poziom procentowy, który jednak nie zbliżał się do wyimaginowanego poniekąd udziału procentowego w życiu uczelnianym, który stanowić miał planowo 60 % wszystkich studentów. Mimo ustawy z 1951 roku, która powoływała komisje kwalifikacyjne w szkołach średnich, ostatecznie głos i tak należał do ministerstwa. Zmiana nastąpiła z inicjatywy rektora Mieczysława Karasia, który wprowadził formułę ch. r.+ n. (chłopi, robotnicy, nauczyciele). Ale ostatecznie dopiero rekrutacja w roku akademickim 1991/1992 po raz pierwszy odbywała się według systemu punktowego. O przyjęciu decydował tylko wynik egzaminacyjny, a nie zajmowany status społeczny. Uwidoczniało się to w rozwoju liczebności studentów w okresie powojennym. Po przewrocie październikowym rozpoczął się ponowny wzrost, jednak poprzedzony był stagnacją, a nawet regresem w liczebności kandydatów do roku 1954/1955. Rektor Mieczysław Karaś podjął decyzję o zwiększeniu liczby miejsc na przełomie lat 1975/1976. Zaskakujący nie jest także fakt, że uczelniana społeczność była zdominowana przez mężczyzn aż do przełomu lat 1955/1956. Od tego momentu sukcesywnie zwiększała się liczba kobiet podejmujących naukę na krakowskiej uczelni. Dodatkowym aspektem społeczności Alma Mater byli i są studenci zagraniczni. Ich wzrost liczebności nastąpił po roku 1989. Życie studenckie nie skupiało się wówczas tylko wokół nauki. Po wyzwoleniu Krakowa spod jarzma okupanta zaczęły się odradzać, bądź też kreować organizacje młodzieżowe, w których udział brali studenci uniwersytetu. Do takich organizacji zaliczyć można: Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej, Związek Młodzieży Demokratycznej czy Zjednoczenie Akademickiej Młodzieży Demokratycznej. W wyniku fuzji lewicowych organizacji młodzieżowych na kongresie wrocławskim w 1948 roku, powstał Związek Młodzieży Polskiej, ściśle powiązany z PZPR. Uległ on jednak rozwiązaniu wskutek wielu wypaczeń w roku 1956, przy czym w jego miejsce zajęło działające od 1950 roku Zrzeszenie Studentów Polskich. W opozycji do niej powstało Niezależne Zrzeszenie Studentów Polskich. W roku 1950 na polecenie ministerstwa władze Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadziły likwidację wszystkich kół naukowych, które zastąpione zostały przez ZSP. Jednak po 1956 roku nastąpiło już odrodzenie i usamodzielnienie się kół. Odrodziły się także artystyczne duchy młodzieży. Działalność artystyczną prowadził, teraz także, Chór Akademicki utworzony w 1878 roku, Zespół Pieśni i Tańca „Słowianki”, działający od 1959r. Ponadto studenci uniwersyteccy w okresie powojennym byli inspiratorami wielkich ruchów demokratycznych. Rozwinięcie u studentów tak niebanalnych umiejętności i możliwości udać się mogło z jednej strony z ich potrzeby patriotyzmu, poczucia wspólnoty, ale z drugiej za sprawą dobrze przygotowanej kadry kształcącej. II wojna światowa siała spustoszenie wśród profesorów, dlatego okres powojenny był trudny. W 1945 roku przeprowadzano rejestrację pracowników na uczelni. Braki kadrowe starano się uzupełnić poprzez nominowanie docentów na profesorów, a także rekrutacją spośród licznego grona profesorów Uniwersytetu Wileńskiego, Lwowskiego czy Warszawskiego. Zwiększyła się liczba asystentów, administracji. Mimo wahań liczbowych w składzie uniwersyteckim, można wyróżnić trzy typy i generacji uczonych. Pierwszą stanowili ci, którzy habilitacje czy też tytuły profesorskie uzyskali przed wojną, zorientowani ponadto byli na naukę niemiecką, stanowili typ erudyty. Należeli do nich m.in. Władysław Szafer, Władysław Konopczyński, Henryk Barycz. Drugą zaś, stanowili uczeni, którzy zdobyli wykształcenie w latach 1945-1970. Odcięci byli od kontaktów zagranicznych, co w dużej mierze nie pozwalało im osiągnąć takiego dorobku naukowego, jak poprzednicy. Trzecią generację zaś tworzyło pokolenie, gdzie studia zagraniczne stały się możliwe. Zorientowane było ono na naukę anglo- amerykańską, reprezentowało fachową wiedzę, ale tylko w zakresie swojej dziedziny, nie stanowiło typu erudyty. Jeśli chodzi o sferę materialną, nastąpiło w niej duże rozwarstwienie i zróżnicowanie nauczycieli akademickich. W rozwoju badań i życiu naukowym dokonane zmiany stały się przełomowe. W latach sześćdziesiątych osiągnięto liczbę 1000 publikacji, nastąpił od tego momentu wzrost liczby wydawnictw, przy czym te utworzone w 1955 roku rozwijają się dotąd. Ponadto, po raz pierwszy od czasów renesansu zajęto się zagadnieniami uniwersalnymi, zrywając z imperatywem naukowym, że nauka przede wszystkim powinna rozwiązywać problemy o charakterze narodowym. Dodatkowym elementem, który niezmiernie przyczynił się do sławy europejskiej była łacina, szkole filozoficznej natomiast sławę przyniosła działalność Romana Ingardena, autora dzieła „Spór o istnienie świata”, gdzie poruszano zagadnienia epistemologii, estetyki, etyki . Publikacje pracowników dowodzą głębokiej zmiany w dziedzinie problematyki badawczej, nieustannie następuje jej rozszerzenie we wszystkich dziedzinach. Współcześnie badania są skoncentrowane na tematyce ukierunkowanej profilem wydziałów i instytutów. Nawiązując do powyższego, Wydział Historyczny zajmuje się tematyką powszechną, badaniami nad historią kultury, mediewistyką. Wydział Filologiczny specjalizuje się w badaniach nad literaturą polską, uwzględniające epoki od średniowiecza do XX w. Natomiast w obrębie Wydziału Matematyki i Fizyki kontynuowane są prace w dziedzinie równań różniczkowych, zapoczątkowane przez prof. Tadeusza Ważewskiego. Na Wydziale Chemii prowadzone są badania w dziedzinach chemii organicznej, nieorganicznej, fizycznej czy też radiochemicznej. Najmłodszy spośród wydziałów, Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej, legitymuje się badaniami bibliotekoznawczymi, problemami sztuk audiowizualnych. Uniwersytet Jagielloński, który mimo wielu przeszkód napotykanych na swej wyboistej i krętej drodze rozwoju, zawsze starał się służyć państwu i obywatelom, pomagać w rozwiązywaniu istotnych problemów społecznych. Stał się opoką oświaty także dzięki wielowiekowej tradycji. Czasy po II wojnie światowej okazały się wielkim wyzwaniem. Od podstaw budowano szkolnictwo wyższe, starano się zaradzić problemom kadrowym, finansowym, a w odpowiedzi na aspiracje oświatowe społeczeństwa reaktywowano Powszechne Wykłady Uniwersyteckie. W latach późniejszych, pracownicy jagiellońskiej wszechnicy służyli ministerstwom jako eksperci, pomagali w kodyfikacji prawa polskiego, uczestniczyli w zjazdach i posiedzeniach ważnych z narodowego punktu widzenia, wchodzili w skład najwyższych gremiów politycznych i naukowych, tzn. byli m.in. członkami Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (Marian Książkiewicz), Rady Państwa (Mieczysław Klimaszewski). Uniwersytet upowszechniał naukę i kulturę także za granicą państwa polskiego, udostępnił zwiedzającym z kraju, ale też spoza granic, zbiory Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Działo się to po udostępnieniu możliwości wyjazdów zagranicznych po 1956roku. Wpłynęło to na rozsławienie kultury, popularyzacji wiedzy o Polsce a także scalenie i integracji Polonii z krajem. Miał duży wkład w utworzenie uczelni akademickiej na Górnym Śląsku, sprawował opiekę nad powstającymi kolegiami, dbał o dostarczanie im nauczycieli akademickich. Dzięki m.in. takiej pomocy nastąpiło utworzenie w Nowym Sączu Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej, której podstawę stworzyło Kolegium Językowe, a na uroczystym otwarciu filii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach w 1963 roku, przekształconej w samodzielny uniwersytet, uczestniczyli przedstawiciele najwyższych władz partyjnych: Edward Gierek i Józef Cyrankiewicz. Udział krakowskiej uczelni w rozszerzaniu wyższej edukacji polegał m.in. na wprowadzeniu tzw. „Uniwersytetu Otwartego” w latach 1987-1995. Nauka była dostępna wówczas dla wszystkich maturzystów w dwu kierunkach: humanistycznym i przyrodniczym. Ponadto w latach wcześniejszych organizowano Wykłady Powszechne. Największą popularnością cieszy się powołany w 1882 roku Uniwersytet Trzeciego Wieku. Nader trudno jest wiernie przedstawić zmiany strukturalne, organizacyjne na tle przemian politycznych, przy jednoczesnym uwzględnieniu obok roli dla nauki, rolę dla społeczeństwa. Zaowocowało to otrzymaniem wielu orderów i odznaczeń tj. Złoty Medal Cracoviae Merenti otrzymany przez ks. Kard. Franciszka Macharskiego przyznany biskupstwu krakowskiemu w roku 2000, a także prof. Franciszka Ziejkę dla Uniwersytetu Jagiellońskiego. Świadczy to o niemałym zasługach, ponieważ dotychczas tym najzaszczytniejszym medalem uhonorowany został tylko Jan Paweł II. Można zatem jedynie snuć nadzieję, że burzliwa przeszłość, nie tylko czasów powojennych, ale całość wielowiekowej batalii o uniwersytet nie będzie musiała zaistnieć w dzisiejszych czasach. Co prawda, kosztowało wiele wysiłku, pracy i zaangażowania stworzenie i obrona Almae Matris, jednak satysfakcja po osiągnięciu celu rekompensuje starania i napawa dumą. Jagiellońska wszechnica jest do dziś jedną z najlepszych uczelni w Polsce, ale pod pewnym względem uzurpuje sobie prawo wyłączności: jako jedyna ma tak długą tradycję, tak wielki wkład we wszelkie dziedziny życia i tak ogromny powód do dumy z racji walk o jej egzystencję, że nie podawana jest w wątpliwość słuszność jej funkcjonowania.

Małgorzata Śliwińska (resocjalizacja)