Klasik Studia foresightowe

Wykład 1

Podstawowa idea studiów foresightowych

WŁAŚCIWOŚCIĄ STUDIÓW FORESIGHTOWYCH JEST ŁĄCZENIE 4 ORIENTACJI:

1. Orientacja systemowo – hegrystyczna otwierająca studia foresightowe przez delimitację i integracje systemu

2. Orientacja aksjologiczno – normatywna - profilująca tworzenie wizji przyszłości. Wizje, kreowanie przyszłości, pożądaną sytuację w której miasto chce się znaleźć.

3. Orientacja sytuacyjno – eksploracyjna – ukierunkowująca budowanie scenariuszy uwarunkowań. Wykorzystujemy mał. Wiedzy i doświadczenia, coś może się wydarzyć – umiemy to udowodnić, to będzie w różnym stopniu zadowalające (od teraz do przyszłości), dotyczy otoczenia – jak się będzie zmieniać otoczenie.

4. Orientacja strategiczno – decyzyjna – zawierająca się w formułowaniu opcji strategicznych i kierunków działań (od przyszłości do teraz). Opcje kierunki i projekty strategiczne

TRÓJKĄT PODSTAWOWYCH DOMEN STUDIÓW FORESIGHTOWYCH NAD ROZWOJEM:

D ziałalność

F oresight

Technologiczne Przestrzenne

TYPOLOGIA REGIONALNA – metropolitalnych studiów: podstawowe kierunki badań, terytorialny zasięg badań for metropolia – region

Rozwój sektora aktywności

Rozwój technologiczny

Rozwój terytorialny

POSTAWY ZAJMOWANE WOBEC PRZYSZŁOŚCI:

1. Postawa woluntarystyczna (aksjologicznie zakorzeniona refleksja nad pożądanym kształtem przyszłości)

2. Postawa antycypacyjna (sytuacyjne rozpoznanie prawdopodobnej ewolucji)

3. Postawa proaktywna

FORESIGHT STRATEGICZNY. GŁÓWNE ORIENTACJE, POSTAWY I PRODUKTY:

Orientacja aksjologiczno – normatywna Orientacja sytuacyjno – ekspolracyjna

P ostawa woluntarystyczna Postawa antycypacyjna

W IZJA PRZYSZŁOŚCI SCENARIUSZ PRZYSZŁYCH UWARUNKOWAŃ

FORESIGHT STRATEGICZNY

STRATEGIA KREACJI PRZYSZŁOŚCI

Postawa proaktywna

Orientacja strategiczno - decyzyjna

FORESIGHT STRATEGICZNY:

1. Ukierunkowany przez i na wartości, uporządkowany proces kreowania przyszłości, angażujący zbiorową wyobraźnię i wiedzę

2. Kreacja średnio i długoterminowych wizji oraz decydowanie na ich podstawie o bieżących decyzjach i wspólnych działaniach

3. Zbiór metod, narzędzi, technik i działań, które pozwolą na precyzyjny opis otoczenia organizacji zarówno wobec bieżących jak i przyszłych sytuacji.

WIZJA STRATEGICZNA:

1. Zapis normatywnej koncepcji przyszłości, składają się na nią przyszłe pożądane zmiany (procesy) i stany (obrazy),

2. Opis aspiracji podmiotów decydujących o rozwoju organizacji, który dostarcza kompleksowego obrazu pożądanego stanu,

3. Jest to sposób przedstawiania strategicznej ścieżki rozwoju organizacji oraz kształtowania jej tożsamości

SCENARIUSZ EWOLUCJI:

1. Zapis wyniku eksploracji alternatywnych ścieżek ewolucji zewnętrznych uwarunkowań rozwoju,

2. Scenariusze dostarczają „złotego środka” między działaniem w warunkach złudnej pewności czerpanej z pojedynczej prognozy a działaniem w warunkach decyzyjnego paraliżu spowodowanego dezorientacją wynikającą z …, zmienności i nieprzekraczalności zmian w warunkach działania,

3. Scenariusze zmian w otoczeniu dotyczą zewnętrznych determinant, zdarzeń, tendencji pozostających poza kontrolą samorządu regionalnego.

STRATEGIA ROZWOJU :

1. to rekomendowana koncepcja działania, jej strukturę tworza opcje, kierunki, projekty,

2. strategia jest sztuką podejmowania wyborów w warunkach ograniczeń, presji szans,

3. strategia jest sztuką interpretacji oraz znajdowania sensu i znaczenia zdarzeń w otoczeniu w samej organizacji

STUDIA FORSIGHTOWE – WSTĘPNE ZAŁOŻENIA

SEGMENTACJA TERYTORIUM I JEGO OTOCZENIA

Fundamentalne segmenty terytorium; region /miasto	Segmenty otoczenia miasta/regionu
użytkowanie i zagospodarowanie terenów, dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe; w tym postindustrial Ludność, migranci, grupy społeczno – zawodowe, ludność funkcjonalna, turyści Infrastruktura materialna i niematerialna; udogodnienia i korzyści zewnętrzne Organizacje for – i non profit w tym ich lokalizacja i skupienia	Funkcjonalne obszary miejskie i regionalne, metropolie i obszary metropolitalne Makrootoczenie; społeczne, technologiczne, ekonomiczne, środowiskowe, polityczne Otoczenie konkurencyjne i grupy strategiczne miasta/regionu Otoczenie strukturalne, dominujące branże i sektory; koniunktura i perspektywy rozwojowe

STUDIA FORESIGHTOWE

• Prospektywna diagnoza, kluczowe idee i zasady, logiki, rozpoznawanie i ocena

• Kreowanie przyszłości

• Kluczowe zmienne, wizja strategiczna, wizja autonomiczna, wizja urealniona, cele strategiczne

• Gra w rozwój, gra aktorów, układ sił, wartości, korzyści, stawki

• Ewolucyjna zmiana, niepewność i ryzyko, studia i raporty, czynniki napędowe, scenariusze uwarunkowań, testowanie wizji

STUDIA FORESIGHTOWE –PIĘĆ KLUCZOWYCH IDEII W PRZEŁOŻENIU NA MIASTO/REGION:

1. Otoczenie miasta/regionu zmienia się, ale problemy miasta/regionu pozostają, substandardowe: zasoby mieszkaniowe, nieużytki przemysłowe, problemy komunikacyjne, środowiskowe itd.

2. Od gry kluczowych aktorów sceny miejskiej/ regionalnej do punktów zwrotnych/nowych tendencji rozwojowych. Zmieniająca się siła grup społecznych, grup biznesu, opcji politycznych, nowe koncepcje, procesy, wydarzenia

3. W myśleniu o przyszłości miasta/regionu rozpoczynaj od dobrych pytań i mocnych stron, od dominujących poglądów i opinii na temat sytuacji miasta/regionu, otwieraj nowe prospektywny rozwojowe, unikaj stereotypowego myślenia o swoim mieście/regionie.

4. Od antycypacji pożądanej przyszłości i pożądanych zmian w mieście/regionie i nowego stadium rozwojowego w cyklu życia do pomysłów na projekty i działania rozwojowe przechodzi się poprzez motywacje, tworzenie warunków systemów zachęty dla potencjalnych inwestorów i realizatorów pożądanych zmian.

5. Myślenie o przyszłości miast/regionów rozpoczyna się od stosowania prostych narzędzi, technik, chwytów heurystycznych, organizacyjnych, twórcze myślenie do zbiorowej refleksji, całościowego myślenia i tworzenia zintegrowanych wizji rozwoju miasta/regionu

ZASADY STUDIÓW PROSPEKTYWNYCH W SYSTEMACH BIZNESOWYCH I PRZESTRZENNYCH:

1. Prospektywna i zewnętrzna diagnoza obecnych sytuacji i pozycji organizacji/miasta stanowi punkt startowy studiów prospektywnych,

2. W studiach prospektywnych niezbędne jest posługiwanie globalną perspektywą oraz modelowaniem i mechanizmami wzajemnego oddziaływania organizacji/miasta z otoczeniem

3. Na przyszłości organizacji/ miasta ciążą dotychczasowe tendencje rozwojowe oraz ich bezwładność strukturalna i behawioralna (mentalna)

4. W studiach nad przyszłością organizacji/miasta zasobem rzadkim i kosztownym jest informacja strategiczna

5. Podstawą studiów prospektywnych jest rozpoznanie czynników jakościowych w tym zwłaszcza czynników napędowych, motorycznych

ZASADY STUDIÓW PROSPEKTYWNYCH W SYSTEMACH PRZESTRZENNYCH:

1. W studiach prospektywnych nad przyszłością organizacji/ miasta dominuje myślenie alternatywne,

2. W mikrootoczeniu i jego zmianach tkwi informacja dzięki której można uniknąć sytuacji kryzysowych organizacji/miasta.

3. Podstawą studiów pros. Jest ewolucja struktur i proaktywne zachowanie aktorów sceny konkurencyjnej będące konsekwencją

4. W stud.pros. niezbędne jest uruchomienie całości potencjału intelektualnego i twórczego organizacji/miasta i sięganie po ten potencjały do otoczenia

5. W stud.pros. niezbędne jest zastosowanie zróżnicowanych procedur i technik dzięki którym możliwe jest komunikowanie i dialogowanie oraz współpraca z partnerami zewnętrznymi

Tworzenie wizji rozwoju

WIZJE ROZWOJU CECHY(CECHY DOBRZE SFORMUŁOWANE):

1. Całościowość (charakter holistyczny)

2. Spójność (w układzie synchronicznym i diachronicznym),

3. Żywotność ( realizowalność w rozpoznanych, ukierunkowaniach zewnętrznych)

4. Reprezentatywność (uwzględnienie oczekiwań wszystkich kluczowych aktorów rozwoju)

5. Ambitność (pozytywne napięcie emanujące z jej treści)

6. Atrakcyjność dla różnych grup docelowych

WIZJE ROZWOJU FUNKCJE (WIZJA PEŁNI TROJAKIEGO RODZAJU FUNKCJE):

1. Funkcja poznawcza – z wizji wynikają kryteria poprawnej selekcji i informacji opisujących sytuację aktualną,

2. Funkcja diagnostyczna – konfrontacja wizji ze stanem obecnym pozwala na jego wartościującą ocenę

3. Funkcja normatywna – wizja stanowi aksjologiczny wyznacznik celów i kierunków strategicznych

SCENARIUSZE OTOCZENIA BIZNESOWEGO I TERYTORIALNEGO:

CZYM SĄ SCENARIUSZE OTOCZENIA:

1. Są narzędziem służącym testowaniu wizji strategicznej organizacji/obszaru oraz ustaleniu na czym ma się skupić , czyli służącemu przemyśleniu obraniu strategii

2. Opisaniu przyszłości otoczenia (biznesowego, terytorialnego) służącymi do wychwycenia słabych sygnałów w postaci szans i zagrożeń oraz do aktualizacji, oceny obecnej strategii

3. Różnymi możliwymi ciągami zmian, które mogą wystąpić w otoczeniu oraz różnymi obrazami przyszłości otoczenia odzwierciedlającymi zachodzące zmiany (eksploracja)

4. Kompletnymi pakietami możliwości opisującymi przyszłość oraz ciągami zmian w otoczeniu, których stratedzy biznesowi/ terytorialni nie są w stanie kontrolować (antycypacja)

5. Opisami przyszłości opartymi na zależnościach przyczynowo-skutkowych oraz na logice współzależności, w których jedna zmiana staje się przyczyną realizacji innej zmiany/ zmian oraz jedna zmiana współwystępuje z jedną lub kilkoma zmianami

Scenariusze to ciągi zdarzeń i obrazy sytuacji

TYPY SCENARIUSZY OTOCZENIA

1. Scenariusze bez niespodzianek i scenariusze kwestionujące

2. Scenariusz ostrzegawczy

3. Scenariusz kierunkowy, scenariusz kontynuacji, scenariusz realistyczny

4. Scenariusze kontrastowe, scenariusze optymistyczne, scenariusze pesymistyczne

5. Scenariusze jakościowe i scenariusze ilościowe

6. Scenariusze zmian w otoczeniu branżowym i otoczeniu terytorialnym

7. Scenariusze zmian zachowań konkurentów, klientów i użytkowników

Co daje tworzenie scenariuszy(motywacje): * tworzenie scenariuszy inspirowane jest pragnieniem rozwinięcie umiejętności rozumienia tego co się dzieje w otoczeniu, zachodzących w nich zmian i pojawienia się nowych tendencji *tworzenie scenariuszy ma na celu poprawienie jakości obserwowania i wychwycenia na czas pojawienia się nowych tendencji *tworzenie scenariuszy prowadzone jest z myślą o nowych zjawiskach i procesach będących źródłem niespodzianek i punktów zwrotnych. KONKLUZJA: posługiwanie się firm i instytucji oraz miast i regionów scenariuszami zmian w otoczeniu biznesowych i terytorialnym prowadzi do zwiększenia ich zdolności adaptacyjnej oraz uczy wyprzedzającego reagowania na zmiany zachodzące w otoczeniu.