Pytania na kolokwium z WSM po 1945r.

Zimna Wojna
Plan Marshalla (kiedy ogłoszono itp.)
Doktryna Trumana
Doktryna powstrzymywania
Kennan
Azja Centralna, Afganistan, Pakistan (początek konfliktów , liderzy, Lew Pancziru, Taraki, Butto, czy jakoś tak te nazwiska, Beludżystan, Szangchańska Organizacja Współpracy, jakie państwa i data utworzenia…) Czeczenia, Azerbejdżan, Gruzja, Maschadow i Masajew.
Lata I i II wojny czeczeńskiej (podst. Liderzy …)
Europa środkowo-wschodnia (RWPG –kto wchodził, gdzie…) Kominform;
Org. Układu Warszawskiego (kto rządził w tych krajach w tamtych latach…)
Powstanie na Węgrzech, praska wiosna
UE (traktat Paryski, traktaty rzymskie, traktat fuzyjny, traktat z Mastricht, traktat z Amsterdamu, Traktat Lizbony … kto wchodził w skład).
Jaką rolę sprawuje komisja, parlament, rada UE, trybunał Obrachunkowy Trybunał Sprawiedliwości).
Gruzja - jej republiki, nazwy republik, prezydenci

1.Zimna wojna Cold War umowne określenie stosunków pomiędzy państwami zachodnimi a ZSRR i grupą państw socjalistycznych po II wojnie światowej. Za początek zimnej wojny przyjmuje się przemówienie W.L.S. Churchilla wygłoszone w Fulton 5 marca 1946, w którym zaatakował ekspansjonizm ZSRR i wezwał Zachód do zjednoczenia sił przeciwko rozprzestrzenianiu się komunizmu. Do końca lat 40. narastało napięcie w stosunkach międzynarodowych, m.in. zlikwidowana została demokracja w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, na co odpowiedzią ze strony Zachodu była doktryna Trumana i utworzenie NATO (1949) oraz lokalnych sojuszy wojskowych w Azji i strefie Oceanu Spokojnego. Szczytowym okresem zimnej wojny były lata 1950–1953, kiedy nastąpiła pierwsza zbrojna konfrontacja (wojna koreańska), na obszarze peryferyjnym, między blokiem radzieckim a Zachodem (oddziały amerykańskie pod flagą ONZ wystąpiły przeciwko "ochotnikom" z Chińskiej Republiki Ludowej), gwałtownie wzrosły zbrojenia i apogeum osiągnęła wojna psychologiczna (m.in. utworzenie Radia Wolna Europa).Po śmierci J.W. Stalina (1953), XX zjeździe KPZR i przemówieniu N.S. Chruszczowa w 1956 nastąpił długoletni okres zmiennego napięcia w stosunkach Wschód-Zachód. Początkowo wystąpiły tendencje odprężeniowe (rozejm w Korei, powstanie ruchu państw niezaangażowanych), ale jednocześnie 1955 powołano Układ Warszawski, 1956 miała miejsce radziecka interwencja na Węgrzech (rewolucja węgierska 1956), 1959 - rewolucja na Kubie.W latach 60. sytuacja międzynarodowa ponownie się zaostrzyła (m.in. 1961 budowa muru berlińskiego, 1962 kryzys kubański - świat stanął w obliczu wojny jądrowej, 1965-1973 wojna w Wietnamie, 1968 interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji).
W latach 70. nastąpiło odprężenie, odbyła się Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, zakończona 1975 podpisaniem Aktu Końcowego w Helsinkach, podpisano Układy SALT I i SALT II (rozbrojeniowe układy), Chiny weszły do ONZ. Mimo to nasilała się ekspansja radziecka w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.Następny okres zimnej wojny rozpoczął się wraz z interwencją ZSRR w Afganistanie (1979) i trwał do połowy lat 80. (m.in. kryzys 1980-1981 w Polsce, 1983 rozmieszczenie rakiet w europejskich krajach NATO). Konsekwentnie realizowany przez R. Reagana program wyścigu zbrojeń doprowadził do ekonomicznego i politycznego osłabienia ZSRR. 1989 zaczął się upadek rządów komunistycznych w Europie, do 1990 nastąpiło zjednoczenie Niemiec, 1991 rozwiązanie Układu Warszawskiego oraz samego ZSRR, co jest uznawane za koniec zimnej wojny.

2.Marshalla plan, Program Odbudowy Europy amerykański program pomocy gospodarczej dla Europy po II wojnie światowej. Sformułowany został przez generała, ówczesnego sekretarza stanu G.C. Marshalla. Uchwalony przez Kongres jako ustawa i zatwierdzony przez prezydenta Stanów Zjednoczonych 3 kwietnia 1948, realizowany do lipca 1951.Istota programu sprowadzała się do udzielenia pomocy finansowej wszystkim krajom Europy w formie bezzwrotnych pożyczek oraz nisko oprocentowanych pożyczek długoterminowych – rozdysponowano kwotę 13,5 mld dolarów. Związek Radziecki odmówił udziału w programie uznając go za formę podporządkowania krajów europejskich Stanom Zjednoczonym, co zagrażało ich suwerenności. Wymógł także podobne stanowisko na innych krajach obozu sowieckiego (w tym i na Polsce).W dniach od 12 lipca 1947 do 16 kwietnia 1948 obradowała w Paryżu konferencja 16 krajów europejskich, które ostatecznie podpisały konwencję o utworzeniu Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation - OEEC). Członkami jej zostały: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Włochy, Wielka Brytania.Po utworzeniu w 1949 RFN stała się ona formalnie członkiem OEEC, później także i Hiszpania. Stany Zjednoczone oraz Kanada brały udział w OEEC na prawach członków stowarzyszonych. Pomoc doprowadziła do szybkiego rozwoju gospodarczego państw europejskich, a szczególnie Niemiec. Plan przyczynił się do rozwoju wolnego handlu, zmniejszenia interwencji rządowych, powrotu do zasad wolnej konkurencji. OEEC została przekształcona w 1960 w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

3.Doktryna Trumana – program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego .Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji – 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji).Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.

4.Doktryna powstrzymywania znana też jako doktryna powstrzymania, lub odpychania, miała na celu powstrzymywanie wzrostu wpływów ZSRR, a później również Chin, przez niedopuszczenie do ekspansji komunizmu na świecie. Teoretyczne zasady polityki containment stworzył George Kennan w anonimowym artykule z 1947 r. Kennan za główny cel polityki USA uznał zapobieganie rozprzestrzenianiu się komunizmu do krajów nim nieogarniętych, przez tworzenie systemu sojuszy wojskowych. Containment było jednym z głównych celów doktryny Trumana, a jego efektem m.in. powstanie NATO (1949), a później: ANZUS (1951), SEATO (1954) oraz CENTO (1955). W latach sześćdziesiątych XX wieku, w związku z popularyzacją teorii domina, rozszerzono stosowanie doktryny powstrzymywania również na wsparcie dla proamerykańskich rządów na całym świecie (także reżimowych) oraz rozwiązania siłowe w celu zapobieżenia „eksportowi rewolucji”. Zgodnie z teorią domina, jeśli pozwoliłoby się na przejęcie rządów przez komunistów w danym kraju, spowodowałoby to zagrożenie komunizmem dla innych krajów regionu. Najbardziej spektakularnymi operacjami, przeprowadzonymi wskutek stosowania filozofii powstrzymywania, były: wojna w Korei, kryzys kubański, wojna w Wietnamie oraz pomoc amerykańska w czasie wojny w Afganistanie.Po wojnie wietnamskiej Kennan stwierdził, że doszło do nadinterpretacji jego idei i że sam nigdy nie usprawiedliwiłby w ten sposób interwencji wojskowej.

5.George Frost Kennan ur. 1904 zm. 17 marca 2005 New Jersey), dyplomata amerykański, sowietolog, uważany za architekta polityki zimnej wojny w latach 40. i 50. XX wieku. Był stryjecznym wnukiem podróżnika George Kennana (1845-1924). Kształcił się w szkole wojskowej, następnie na Uniwersytecie Princeton. Po studiach podjął pracę w amerykańskiej służbie dyplomatycznej. Pierwszą placówką zagraniczną Kennana była Genewa, potem przeniesiono go do Hamburga następnie do Tallina Od 1929 był trzecim sekretarzem wspólnej ambasady USA w republikach bałtyckich. W 1931 został przeniesiony do Berlina, gdzie w ramach Departamentu Stanu poznawał język i kulturę rosyjską. Jako ekspert ds. ZSRR znalazł się w składzie personelu ponownie otwartej w 1933 ambasady amerykańskiej w Moskwie, gdzie pozostawał do 1937.
W kolejnych latach pracował krótko w USA, następnie w Pradze, wreszcie w 1940 został skierowany ponownie do Berlina. Był pierwszym sekretarzem ambasady aż do wypowiedzenia wojny Stanom Zjednoczonym przez Niemcy. Został wówczas internowany i powrócił do USA kilka miesięcy później, w maju 1942. Wkrótce ponownie znalazł się w Europie jako przedstawiciel USA w Portugalii. W 1944 po raz kolejny wysłany został na placówkę do Moskwy. Był autorem słynnego artykułu The Sources of Soviet Conduct, opublikowanego anonimowo (tzw. X Article) w piśmie amerykańskim poświęconym stosunkom międzynarodowym "Foreign Affairs"; opowiedział się w nim za zimnowojenną polityką Marshalla i Trumana, w formie tzw. odstraszania (ang. containment). W 1952 został mianowany ambasadorem USA w ZSRR, ale już w październiku t.r. utracił stanowisko po skandalu dyplomatycznym, jaki wywołała jego wypowiedź porównująca ZSRR do nazistowskich Niemiec.W 1953 odszedł ze służby dyplomatycznej i podjął pracę w Princeton, w Instytucie Studiów Wyższych. Prowadził tam wykłady i publikował wiele prac dotyczących polityki międzynarodowej, m.in. wyróżnioną nagrodą Pulitzera książkę Russia Leaves the War (1956). W latach 1961-1963 był ambasadorem USA w Jugosławii. W 1982 został laureatem Nagrody Pokojowej Niemieckich Księgarzy.

6.Szanghajska Organizacja Współpracy (ang. Shanghai Cooperation Organization - SCO) - organizacja subregionalna utworzona 15 czerwca 2001 roku w Szanghaju przez Chiny, Kazachstan, Kirgistan, Rosję, Tadżykistan i Uzbekistan na bazie istniejącej od 1996 tzw. Piątki Szanghajskiej. SCO koncentruje się na kwestiach bezpieczeństwa: kontrterroryzmie, zwalczaniu ekstremizmu i separatyzmu, rozwiązywaniu konfliktów granicznych, budowie wzajemnego zaufania; w ostatnich latach zwróciła się też ku współpracy gospodarczej. Wiodącą rolę w SCO odgrywają Chiny i Rosja. SCO przeciwstawia się trwałej obecności wojskowej USA w Azji Środkowej. Głównym organem SCO jest coroczny szczyt szefów państw, regularnie spotykają się też szefowie rządów. W 2004 roku status obserwatora w SCO uzyskała Mongolia, a w 2005 roku - Indie, Iran i Pakistan.

Górski Karabach to ormiańska enklawa będąca przedmiotem sporu pomiędzy Armenią a Azerbejdżanem. Obecnie obszar kontrolowany jest przez miejscowych Ormian wspieranych przez Republikę Armenii.Porozumienie z 2008 roku- Rok 2008 przyniósł zmiany w podejściu dwóch zwaśnionych sąsiadów - Armenii i Azerbejdżanu. W listopadzie 2008, prezydenci Alijew i Sarkisjan spotkali się w Moskwie z prezydentem Rosji, Miedwiediewem. Zaowocowało to podpisaniem 2 listopada 2008 roku dwustronnego porozumienia z udziałem rosyjskiego prezydenta w sprawie Górskiego Karabachu. Tym samym zapoczątkowane zostały rozmowy na temat rozwiązania konfliktu trwającego od 15 lat.

Nur Mohammed Taraki (ur. 15 lipca 1916, zm. 14 września 1979) - afgański polityk komunistyczny i pisarz tworzący w języku paszto, prezydent i premier Afganistanu w latach 1978-1979.W 1965 był jednym z głównych założycieli Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu. Został jej sekretarzem generalnym. W 1978, po przewrocie wojskowym objął funkcję przewodniczącego Rady Rewolucyjnej Afganistanu, szefa państwa i premiera. Przyjął wówczas tytuł Wielkiego Przywódcy Rewolucji Kwietniowej. Wprowadzony pod jego przewodnictwem ustrój socjalistyczny spotkał się z dużym sprzeciwem w Afganistanie, a po wezwaniu przez mułłów do świętej wojny, powstańcy szybko opanowali większość terytorium kraju. Poprosił wówczas o wsparcie ZSRR, a we wrześniu 1979 został podjęty przez Breżniewa na Kremlu. Moskwa dostarczała jego reżimowi broni, sprzętu wojskowego i doradców wojskowych, początkowo nie zakładając interwencji zbrojnej. Został zamordowany na polecenie swojego zastępcy Hafizullaha Amina. Przywiązano go ręcznikiem do łóżka, a następnie uduszono poduszką. Konwulsje trwały piętnaście minutJego dorobek pisarski to realistyczne powieści i opowiadania z życia wsi afgańskiej, m.in. Dy Bang muzafire (1958) i Zara (1962).

Benazir Bhutto (ur. 21 czerwca 1953 zm. 27 grudnia 2007– pakistańska polityk, premier Pakistanu w latach 1988-1990 i 1993-1996,pierwsza kobieta na tym stanowisku w kraju muzułmańskim. Jest najstarszą córką byłego prezydenta i premiera Pakistanu Zulfikara Alego Bhutto. Studiowała na tak prestiżowych uczelniach jak Uniwersytet Harvarda i Oksfordzki.Po powrocie do kraju w 1977 roku znalazła się w samym centrum dramatycznych wydarzeń. Po wyborach, które, przynajmniej oficjalnie wygrała kierowana przez jej ojca Pakistańska Partia Ludowa (wyniki wyborów stały się powodem masowych zamieszek), Ali Bhutto został obalony i uwięziony przez wojskowych, kierowanych przez szefa sztabu generała Zia ul-Haqa. Benazir, która doradzała ojcu w jego kampanii wyborczej znalazła się areszcie domowym. Po uwięzieniu ojca stanęła na czele partii.Za swoją działalność trafiła na ponad sześć lat do więzienia. W styczniu 1984 r. władze wojskowe pozwoliły jej wyjechać do za granicę ze względów zdrowotnych. Wróciła po dwóch latach, witana przez tłumy.
Śmierć generał Zia ul-Haqa i stopniowe odchodzenie od dyktatury wojskowej umożliwiły jej start i zwycięstwo w wyborach w 1988 r. Mając wówczas 35 lat, została pierwszą kobietą premierem w kraju muzułmańskim. Po dwóch latach ówczesny prezydent Ghulam Ishak Khan oskarżył ją jednak o nadużywanie władzy, korupcję i nepotyzm, i zdymisjonował. Do władzy wróciła w 1993, sprawując funkcję premiera do 1996 r., kiedy to ponownie została zdymisjonowana i oskarżona o korupcję. Wyemigrowała do Dubaju i stamtąd przez osiem lat kierowała opozycją. Wróciła do kraju w październiku 2007 r. po zawarciu porozumienia z prezydentem Musharrafem, który zgodził się objąć ją amnestią. W dniu przyjazdu na powracajacą byłą premier zorganizowano krwawy zamach, w którym zginęły 33 osoby. Sama Butto w nim nie ucierpiała.
Zginęła dwa miesiące później, 27 grudnia zastrzelona chwilę po zamachu samobójczym w Rawalpindi
Była zwolenniczką prowadzenia przez Pakistan programu atomowego oraz odebrania Indiom Kaszmiru i Dżammu.

Beludżystan– kraina geograficzno-historyczna w południowo-zachodniej Azji, w południowo-wschodniej części Wyżyny Irańskiej, nad Morzem Arabskim i Zatoką Omańską, na pograniczu Iranu, Pakistanu i Afganistanu. Powierzchnia około 500 tys. km², głównie wyżynno-górzysta, pustynie i półpustynie, rzeki okresowe.

Asłan Maschadow (ur. 21 września 1951 Kazachstan, obwód karagandzki) - zm. 8 marca 2005.Były prezydent Czeczenii, partyzant, polityk. lider czeczeńskich separatystów. Kierował obroną Groznego w czasie I wojny czeczeńskiej i dowodził oddziałami, które odbiły miasto z rąk Rosjan (1996). W 1997 został prezydentem Czeczenii. Maschadow opowiadał się za niepodległością Czeczenii, ale dążył do pokojowego ułożenia stosunków z Rosją. Oskarżony przez nią o przeprowadzenie zamachów bombowych w Moskwie i paru innych miastach Rosji, po rozpoczęciu II wojny czeczeńskiej (koniec 1999) przeszedł do podziemia. Poszukiwany przez wojska rosyjskie, ukrywał się, prowadząc działalność partyzancką. Przeżył kilka zamachów na swoje życie. Został zastrzelony w marcu 2005 w swojej kryjówce w Tołstoj Jurcie, w trakcie akcji rosyjskich służb specjalnych.

7. I wojna w Czeczenii – konflikt zbrojny pomiędzy Czeczenami i Rosjanami, datowany na okres od 11 grudnia 1994 roku, do 31 sierpnia 1996 roku.11 grudnia 1994 do republiki Czeczeni wkroczyły wojska rosyjskie, chcące zapobiec postępującym działaniom niepodległościowym na jej terenie. Pomimo początkowych niepowodzeń - jak podjęta na rozkaz ówczesnego ministra obrony Rosji Pawła Graczowa próba zdobycia Groznego na Nowy Rok wyłącznie przez nieosłaniane jednostki pancerne – Rosjanie zajęli stolicę Czeczenii (luty 1995). Dowódcą wojsk rosyjskich, które zdobyły Grozny był gen. Lew Rochlin, który odmówił przyjęcia za zdobycie Groznego tytułu Bohatera Rosji, gdyż nie uznał za zaszczytne zwycięstwa odniesionego nad własnymi obywatelami.Od tego momentu rozpoczęła się walka partyzancka, w której w walce z bojownikami czeczeńskimi przegrupowanymi w górach Rosjanie ponosili znaczne straty. Problemem dla sił rosyjskich były zwłaszcza walki w miastach, do których dowódcy i żołnierze rosyjscy byli kompletnie nieprzygotowani, jak też przenoszenie walk poza teren Czeczenii. W czerwcu 1995 r. Szamil Basajew przeprowadził terrorystyczny rajd na szpital w Budionnowsku, a w styczniu 1996 r. akcję o takim samym charakterze na szpital w Kizlarze przeprowadził inny dowódca czeczeński – Salman Radujew. W grudniu 1995 roku Czeczeni zdobyli drugie co do wielkości miasto republiki Gudermes, jednak po kilku dniach walk zostali zmuszeni do ustąpienia. 21 kwietnia 1996 r. po namierzeniu jego telefonu satelitarnego i przeprowadzeniu rosyjskiego ataku rakietowego zginął Dżochar Dudajew, a władzę po nim przejął Zelimchan Jandarbijew. Po zaskakującym dla wojsk rosyjskich letnim ataku bojowników w sierpniu 1996 r. Czeczenom udało się odbić Grozny.Przejście konfliktu w stan przewlekły, porażki Rosji, a także okres wyborów prezydenta Rosji (czerwiec-lipiec 1996 r.) zaktywizowały działania polityczne, w których wielką rolę odegrał generał Aleksander Lebied' (Lebiedź), krótkotrwały sekretarz Rady Bezpieczeństwa Rosji – w ich wyniku 31 sierpnia 1996 r. w Chasawjurcie podpisano rozejm kończący pierwszą wojnę czeczeńską. Na jego mocy m.in. problem statusu republiki został odłożony na 5 lat.Wg danych strony rosyjskiej, w wojnie zginęło około 10 tysięcy bojowników oraz około 5,5 tysiąca żołnierzy rosyjskich. Nie są znane dokładne straty ludności cywilnej. Wg innych danych zginęło ok. 5 tys. Czeczenów oraz ok. 17 tys. Rosjan.

II wojna czeczeńska

Po okresie niezależności Czeczenii w latach 1996-1999 nastąpił okres względnego spokoju, przerwany na jesieni 1999 roku. Powodem do kolejnej interwencji militarnej stało się wkroczenie oddziałów Szamila Basajewa do sąsiedniego Dagestanu pod hasłem ustanowienia na Kaukazie islamskiego kalifatu wg zamysłu wahabitów i zamachy bombowe w Moskwie i Wołgodońsku w sierpniu i wrześniu tego roku, o które obwiniono czeczeńskich terrorystów.Wzorem interwencji sił NATO w Bośni w początkowej fazie konfliktu wykorzystano naloty lotnicze. Rozpoczęły się one już we wrześniu 1999 roku. Oddziały lądowe przekroczyły granicę czeczeńsko-rosyjską 1 października 1999 roku i bardzo szybko zajęły nizinną część republiki do rzeki Terek, na brzegu której zatrzymały się na dość długo, tym niemniej na początku grudnia pod kontrolą wojsk federalnych znajdowało się już ponad 50 proc. terytorium republiki. Po otoczeniu przez oddziały rosyjskie Groznego 6 grudnia 1999 roku wezwano mieszkańców miasta do jego opuszczenia zapowiadając, że osoby pozostające w mieście "będą uważane za terrorystów i bandytów i będą zniszczone przez artylerię i lotnictwo". Szturm rozpoczęto 12 grudnia. Ostatnie oddziały bojowników (ok. 2 tys. ludzi) czeczeńskie opuściły miasto w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 2000 roku. 29 lutego 2000 roku siły federalne zajęły ostatnie miasto pozostające w rękach czeczeńskich – Szatoj. Rosja ogłosiła zwycięstwo, które stało się elementem kampanii wyborczej Putina w rosyjskich wyborach prezydenckich w marcu 2000 roku.Pomimo trwania walk, w 2002 Rosja zakończyła oficjalnie działania zbrojne i zaczęła wprowadzać w Czeczenii za pomocą działań politycznych plan "normalizacji" w celu zmarginalizowania i pozbawienia legitymacji wyborczej nieujętego prezydenta Maschadowa, kierującego niepodległościowym rządem. Podstawowymi elementami planu była nowa konstytucja i wybory prezydenckie. Projekt konstytucji przedłożył Achmad Kadyrow – poprzednio duchowny islamski i jeden z dowódców polowych, po przejściu na stronę sił federalnych w 1999 r. (ogłoszony za to przez bojowników za zdrajcę) prorosyjski szef administracji republiki. Przyjęto ją w referendum z 23 marca 2003 roku – weszła w życie 2 kwietnia 2003 r. Stwierdza ona jednoznacznie, że Czeczenia jest integralną częścią Rosji. Kadyrow wygrał wybory prezydenckie 5 października 2003 roku – ich uczciwość była kwestionowana przez obecnych międzynarodowych obserwatorów.W wyniku akcji bojowników Kadyrow 9 maja 2004 zginął w zamachu na stadionie w Groznym. Obowiązki prezydenta przejął premier Siergiej Abramow. Ramzan, syn Achmada i dotychczasowy szef służby bezpieczeństwa, został mianowany wicepremierem i kieruje pracami rządu. Termin wyborów prezydenckich wyznaczono na 29 sierpnia. Początkowo na ich faworyta wskazywano Ramzana Kadyrowa – tuż po zamachu prezydent Władimir Putin przyjął go na Kremlu, ale dość szybko "uznano", że nie ukończył on wymaganych przez Konstytucję 30 lat i nie posiada nadzwyczajnych walorów intelektualnych i politycznych. Wśród faworytów wymieniano też lojalnego wobec Moskwy generała milicji i ministra spraw wewnętrznych Ału Ałchanowowa, który ostatecznie wygrał wybory. Choć oficjalnie nie zanotowano rażących naruszeń prawa wyborczego, organizacje międzynarodowe miały jednak szereg zastrzeżeń do przebiegu wyborów.Walki partyzanckie trwają do dziś. Wśród separatystów część związana z Szamilem Basajewem i fundamentalizmem islamskim zaczęła stosować zamachy na rosyjskich cywilów. Głośną tego rodzaju akcją było uwięzienie przez czeczeńskie komando ok. 700 zakładników w moskiewskim teatrze na Dubrowce w październiku 2002 roku - w czasie akcji odbijania zakładników zginęło ok. 150 osób. W sierpniu 2004 r. nastąpiło wysadzenie dwóch cywilnych rosyjskich samolotów przez kobiety-samobójczynie, tzw. szahidki. Najtragiczniejszą jak dotąd akcją było zajęcie szkoły w Biesłanie 1 września 2004 roku, które w wyniku działań zamachowców i szturmu rosyjskich oddziałów specjalnych, lokalnej milicji oraz miejscowej uzbrojonej ludności zakończyło się śmiercią ok. 350 osób z przypuszczalnych liczby ponad 1000 zakładników (w większości dzieci), a także zranieniem setek dalszych osób.Prezydent Czeczeni Asłan Maschadow oficjalnie odcinał się od tych taktyk (podobna sytuacja ma miejsce np. w Palestynie, gdzie obok siebie działają organizacje stosujące zamachy na cywilów (Hamas, Dżihad) i oficjalne struktury (Organizacja Wyzwolenia Palestyny), które nie akceptują takich akcji).

8.Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, RWPG, międzynarodowa organizacja gospodarcza państw socjalistycznych, założona w styczniu 1949 na podstawie konwencji podpisanej przez: Albanię, Bułgarię, Czechosłowację, NRD (1950), Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR.W 1962 Albania wycofała się z uczestnictwa w działalności Rady. W czerwcu 1962 przyjęta została do RWPG Mongolia, w 1964 Jugosławia zawarła z RWPG umowę o uczestniczeniu w pracach organów Rady na zasadzie równouprawnienia i wzajemnych korzyści w zakresie spraw będących przedmiotem obopólnego zainteresowania, w 1972 przyjęta została Kuba, w 1978 Wietnam. W maju 1973 Finlandia podpisała porozumienie o współpracy gospodarczej z RWPG. Status obserwatora posiadała Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna i Chińska Republika Ludowa. Zadania Rady oraz jej organa i funkcje określał Statut RWPG uchwalony w 1959 w Sofii. Od 1974 RWPG posiadała status stałego obserwatora w sesjach i pracach ONZ. Głównymi celami RWPG były: przyspieszenie postępu technicznego i ekonomicznego w krajach członkowskich, podniesienie uprzemysłowienia, wyrównywanie poziomu rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów, pobudzanie wzrostu gospodarczego i poprawa warunków życia ludności.Początkowo współpraca dotyczyła tylko handlu międzynarodowego (względnie trwałe powiązania poprzez zawieranie wieloletnich dwustronnych umów handlowych). Później objęła zakres postępu technicznego, koordynację planów gospodarczych, wspólne inwestycje, korzystanie z zasobów surowcowych oraz podział pracy i specjalizację w produkcji ważniejszych wyrobów.RWPG przestała istnieć w 1989 (formalnie rozwiązana w 1991) wraz z rozpadem ZSRR i wejściem krajów członkowskich na drogę transformacji gospodarek planowych w rynkowe.

Kraje członkowskie RWPG

Kominform, Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych, międzynarodowy ośrodek polityczny i ideologiczny partii komunistycznych, utworzony 1947 w Wilczej Górze koło Szklarskiej Poręby, na naradzie przedstawicieli partii komunistycznych: Bułgarii, Czechosłowacji, Francji, Jugosławii, Polski, Rumunii, Węgier, Włoch i ZSRR, podczas której główną rolę odgrywał A.A. Żdanow.
Formalnie jego głównym celem było “organizowanie wymiany doświadczeń między partiami i – w miarę potrzeby – koordynacja ich działalności na zasadzie wzajemnego porozumienia”. Wchodzące w jego skład partie komunistyczne miały również tworzyć jednolity front w walce z kapitalizmem, a także udzielać sobie wzajemnej pomocy. Faktycznie kierownictwo ZSRR dążyło do stworzenia kierowniczego ośrodka europejskiego ruchu komunistycznego, w miejsce rozwiązanej 1943 III Międzynarodówki. Główna siedziba Kominformu mieściła się do 1948 w Belgradzie, następnie w Bukareszcie. Od 1948 działalność Kominformu w znacznej mierze zdominował konflikt pomiędzy WKP(b) a Komunistyczną Partią Jugosławii. Po 1953 nastąpiło ograniczenie jego działalności. 1956 został rozwiązany. Podjął uchwały m.in. o kolektywizacji wsi i wprowadzaniu uniwersalnej drogi do socjalizmu. Główni działacze: J. Berman, A. Zawadzki, T. Kostow, W. Czerwenkow, G. Gheorghiu-Dej, M. Rákosi, M. Farkas, A.A. Żdanow, G.M. Malenkow, J. Duclos, R. Slánský, P. Togliatti. Organ prasowy – dwutygodnik "O trwały pokój, o demokrację ludową!", wydawany początkowo w Belgradzie, następnie w Bukareszcie, ukazywał się także w języku polskim.

9.Warszawski Układ, właściwie Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej, europejski sojusz wojskowo-polityczny ZSRR i państw od niego uzależnionych. Podpisany 14 maja 1955 w Warszawie przez Albanię (wystąpiła w 1968), Bułgarię, Czechosłowację, NRD, Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR. Wszedł w życie 6 czerwca 1955.Podpisanie Układu Warszawskiego było reakcją na powstanie NATO i remilitaryzację RFN (przyjętej do NATO w 1955). Celem wewnętrznym sojuszu było ujednolicenie struktur wojskowych i podporządkowanie ich ZSRR oraz usankcjonowanie obecności wojsk radzieckich na terytorium NRD, Polski, Rumunii i Węgier. Układ miał obowiązywać 20 lat z automatycznym przedłużeniem o 10 lat, o ile żadna ze stron go nie wypowie. W 1975 przedłużono go o 10 lat, a w 1985 o dalsze 20.
Główne organy - Doradczy Komitet Polityczny i Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych (z siedzibą w Moskwie) - były przez cały czas istnienia sojuszu podporządkowane ZSRR i kierowane przez dowódców radzieckich. W ramach układu doszło w 1968 do inwazji Czechosłowacji, w której nie wzięła udziału tylko Rumunia.W wyniku rozpadu bloku socjalistycznego w Europie (1989) nastąpiło formalne rozwiązanie układu na posiedzeniu w Pradze 1 lipca 1991.Inne na ten temat: Hodża Enver, Blok radziecki, Siwiec Ryszard, Rokowania rozbrojeniowe, Wyścig zbrojeń, Wiedeńskie rokowania rozbrojeniowe, Traktat o siłach konwencjonalnych w Europie,

10.Powstanie węgierskie 1956, Powstanie wybuchło 23 października 1956 i trwało do 10 listopada 1956, kiedy to zostało ostatecznie stłumione przez zbrojną interwencję Armii Radzieckiej. Było ono próbą narodu węgierskiego zdobycia wolności i uwolnienia się spod sowieckiej dominacji.

Polskie reakcje na powstanie węgierskie

Wydarzenia na Węgrzech spotkały się z bardzo żywiołową reakcją w Polsce. Po inwazji radzieckiej pomoc okazywana przez Polaków "Węgierskim Bratankom" przybrała olbrzymią skalę. Do 12 listopada w całym kraju zgłosiło się 11.196 honorowych krwiodawców, tak że wobec trudności z ich obsłużeniem uruchomiono dodatkowe punkty krwiodawstwa. W całym kraju powstawały komitety zajmujące się działaniem na rzecz potrzebującej ludności węgierskiej. Statystyki PCK wskazują, że samym transportem lotniczym (15 samolotów) dostarczono na Węgry 44 tony medykamentów i materiałów pierwszej potrzeby. Pomoc wysyłana przy użyciu transportu drogowego i kolejowego była znacznie większa. Polską pomoc szacuje się na wartość ok. 2 mln ówczesnych dolarów amerykańskich. Jako ciekawostkę można przytoczyć fakt, iż społecznie, oddolnie zorganizowana pomoc materialna przysłana z Polski była znacznie większa niż udzielona przez rząd USA.

Praska wiosna, wydarzenia związane z próbą reformy systemu komunistycznego i osiągnięcia w nieco większym stopniu niezależności państwowej. Za początek procesu uznaje się wybór na stanowisko I sekretarza Komunistycznej Partii Czechosłowacji (KPCz) A. Dubčeka w dniu 5 I 1968. Udało mu się skupić wokół siebie grono partyjnych reformatorów i przeforsować program zmian politycznych i gospodarczych.
Opublikowany program reform był zwany "polityką otwartych drzwi", a reformy określano jako "socjalizm z ludzką twarzą". Obiecano rozszerzenie swobód obywatelskich i politycznych. Perspektywa liberalizacji spowodowała powstawanie różnych grup nieformalnych, np. Klubu Zaangażowanych Bezpartyjnych, Klubu 231.Zapowiedziano też reformy gospodarcze, rehabilitację skazanych w procesach politycznych w latach 1949-1954 i ukaranie ich organizatorów, zniesienie cenzury. W czerwcu 1968 ukazał się manifest autorstwa pisarza L. Vaculika 2000 słów. Autor poddał w nim ostrej krytyce rządy komunistów.

Interwencja wojsk Układu Warszawskiego

Wydarzenia w Czechosłowacji mocno zaniepokoiły rządy państw członkowskich Układu Warszawskiego. Zorganizowano szereg narad przywódców partii komunistycznych, a po ostatniej z nich w Černej nad Cisą doszło do interwencji. W nocy z 20 na 21 sierpnia wojska Bułgarii, NRD, Polski, Węgier i ZSRR, w sile 200 tys. żołnierzy, wkroczyły do Czechosłowacji.
Ich liczebność po kilku tygodniach wzrosła do ok. 700 tys. Interwencja nie doprowadziła do przelewu krwi na wielką skalę (ocenia się, że zginęło ok. 200 osób), a opór ludności został utrzymany w ramach walki cywilnej, w tym ogłoszonego 23 sierpnia strajku generalnego. W efekcie nie powołano rządu z V. Bilakiem na czele (wezwał na pomoc wojska Układu Warszawskiego).
Dotychczasowe kierownictwo (m.in. A. Dubček i O. Černik) przewieziono do Moskwy i 26 sierpnia podpisali oni tzw. protokół moskiewski, który sankcjonował obecność wojsk "sojuszniczych" na terenie Czechosłowacji, uznali też za nielegalny odbyty w konspiracji XIV Zjazd KPCz. Po powrocie do kraju A. Dubček musiał realizować politykę Moskwy, co spotkało się z licznymi protestami, łącznie z tragicznym samospaleniem J. Palacha w styczniu 1969.
Po tzw. rozruchach hokejowych w marcu 1969, będących skutkiem zwycięstwa hokeistów czechosłowackich nad ekipą ZSRR, władze radzieckie doprowadziły do zmiany na stanowisku I sekretarza KPCz. 17 IV 1969 A. Dubčeka zastąpił G. Husak i przystąpił do "normalizacji", czyli do zniesienia dotychczasowych reform

11.Traktat Paryski podpisany 18 kwietnia 1951 na okres 50 lat, przez Niemcy, Francję, Belgię, Holandię, Luksemburg, Włochy. Wszedł w życie w lipcu 1952. Na jego mocy powołano Europejską Wspólnotę Węgla i Stali. Dwa kluczowe sektory gospodarki - przemysł węglowy i stalowy krajów członkowskich, zostały poddane międzynarodowej kontroli.

Cele traktatu:
- utworzenie wspólnego rynku węgla, stali, rudy żelaza i złomu, rozwój gospodarczy w oparciu o wspólny rynek, racjonalna produkcja i podział produktów przemysłu węglowego i stalowego;
- zapewnienie państwom EWWiS regularnych dostaw węgla i stali, stworzenie jednakowych warunków dostępu do tych produktów, kontrola cen;
- połączenie istotnych dla obronności sektorów: węgla i stali - co miało przyczynić się do umocnienia pokoju (poprzez powiązanie siecią zależności przemysłów Francji i RFN).
Do nadzorowania postanowień traktatu powołano instytucje o charakterze ponadpaństwowym - Wysoką Władzę (organ wykonawczy) i Wspólne Zgromadzenie (organ kontrolny), połączone z organami EWG i Euratomu na mocy Traktatu fuzyjnego.
Był to pierwszy formalny krok integracji europejskiej. Traktat paryski był wynikiem realizacji Planu Schumana – ówczesnego ministra spraw zagranicznych Francji. Traktat wygasł 23 lipca 2002, jego cele są realizowane przez instytucje UE.

Traktaty rzymskie, traktaty założycielskie (wraz z Traktatem paryskim), dwa traktaty międzynarodowe, fundamentalne dla integracji europejskiej podpisane w Rzymie 25 marca 1957 przez ówczesne kraje tworzące EWWiS: Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy. Wszystkie wymienione wyżej państwa zatwierdziły 29 maja 1956 raport belgijskiego ministra spraw zagranicznych P.H. Spaaka w sprawie ogólnej unii gospodarczej i unii w zakresie pokojowego użycia energii atomowej. Traktaty, zawarte na czas nieokreślony, powoływały do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą – mającą stworzyć wspólny rynek, oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, którego zadaniem była kontrola i współpraca w sferze pokojowego wykorzystania energii jądrowej. Traktaty weszły w życie z dniem 1 stycznia 1958.
Oprócz tego podpisano także porozumienie dotyczące tworzenia instytucji wspólnych dla EWG, Euratomu i EWWiS. W Rzymie zawarto także konwencję o włączeniu krajów i terytoriów zamorskich Belgii, Francji, Holandii i Włoch do Wspólnot, co było jednocześnie początkiem Europejskiego Funduszu Rozwoju. Traktaty dążyły, przez swe zapisy, do silniejszej kooperacji ekonomicznej, prowadzić do tego miało m.in. eliminowanie ceł w obrocie wewnętrznym, ujednolicanie stawek ceł zewnętrznych, a także wprowadzanie środków umożliwiających coraz swobodniejszy przepływ towarów, pracowników, usług i kapitału. Stały się podstawą procesu integracji europejskiej i, w konsekwencji, utworzenia Unii Europejskiej.

Traktat fuzyjny, podpisany 8 kwietnia 1965, wszedł w życie 1 lipca 1967. Zakładał powstanie jednej Rady Ministrów (dziś – Rada Unii Europejskiej) dla Wspólnot po połączeniu odpowiedników z EWWiS, Euratomu i EWG, oraz wspólnej Komisji). W ten sposób trzy istniejące organizacje posiadały jednolite instytucje, a także jeden budżet. Układ był wynikiem procesu jednoczenia instytucji wspomnianych organizacji, który zapoczątkowano już w Traktatach Rzymskich, łącząc ich zgromadzenia parlamentarne i trybunały.

Traktat nicejski kolejny dokument traktat wprowadzający reformę Unii, uzgodniony został podczas szczytu UE w Nicei w dniach 7–11 grudnia 2000. Stanowił podsumowanie prac rozpoczętych przez konferencję międzyrządową w lutym 2000. Szczyt nicejski podkreślił zasadę równoprawnego traktowania obecnych i przyszłych członków Unii – traktat otworzył drogę do rozszerzenia.

Jego najważniejsze postanowienia dotyczą m.in. wielkości i składu poszczególnych instytucji w przyszłej, poszerzonej organizacji:
1) od 2005 każde państwo członkowskie będzie posiadało jednego komisarza, wzmocnieniu ulegnie pozycja przewodniczącego Komisji Europejskiej, który będzie mógł zmieniać zadania i zakres obowiązków komisarzy;
2) rozszerzenie zakresu decyzji podejmowanych kwalifikowaną większością głosów do 28 artykułów traktatowych, m.in. nominowanie przewodniczącego Komisji Europejskiej, wspólna polityka przemysłowa, zasady polityki azylowej. Jednak w innych ważnych sferach (np. podatki, fundusze strukturalne) zachowana zostaje zasada jednomyślności;
3) podkreślenie możliwości ściślejszej współpracy określonych państw w wybranych dziedzinach (realizacja zasady Europy koncentrycznych kręgów);
4) postanowienia dotyczące Parlamentu Europejskiego: po rozszerzeniu Unii o 12 państw będzie w nim zasiadało 732 przedstawicieli, podział miejsc między państwa członkowskie będzie przedstawiał się w sposób następujący: Niemcy – 99; Wielka Brytania, Francja i Włochy po 72; Hiszpania i Polska po 50; Rumunia – 33; Holandia – 25; Grecja, Belgia i Portugalia po 22; Czechy i Węgry po 20; Szwecja – 18; Austria i Bułgaria po 17; Dania, Finlandia i Słowacja po 13; Litwa i Irlandia po 12; Łotwa – 8; Słowenia – 7; Cypr, Estonia i Luksemburg po 6; Malta – 5;
5) ulegnie zmianie system podziału głosów w Radzie UE; będzie przedstawiał się w następujący sposób: Niemcy, Wielka Brytania, Francja i Włochy po 29; Hiszpania i Polska po 27; Rumunia – 14; Holandia – 13; Belgia, Czechy, Grecja, Portugalia i Węgry po 12; Austria, Bułgaria i Szwecja po 10; Dania, Finlandia, Irlandia, Litwa i Słowacja po 7; Cypr, Estonia, Luksemburg, Łotwa i Słowenia po 4; Malta – 3. Łącznie daje to 345 głosów, większość potrzebna do uchwalenia projektów wynosić będzie 258.Traktat został odrzucony przez Irlandię w I referendum (czerwiec 2001), przyjęty w II referendum (październik 2002)

Traktat z Maastricht układ dwunastu państw członkowskich Wspólnot Europejskich zawarty na zjeździe przywódców państw EWG w Maastricht w Holandii w dniach 9-10 grudnia 1991, dotyczący integracji politycznej i gospodarczej tych państw. Stanowił najszerszą reformę struktur europejskich.
Formalne podpisanie traktatu nastąpiło 7 lutego 1992, wejście w życie 1 listopada 1993. Najważniejszą decyzją było powołanie Unii Europejskiej opartej na trzech filarach.
Wśród najważniejszych ustaleń traktatu należy wymienić:
1) zobowiązanie, iż do 1999 UE wprowadzi wspólną walutę, którą będą się mogły posługiwać kraje spełniające kryteria konwergencji, przystępujące do Unii Gospodarczej i Walutowej, nad stabilnością nowej jednostki monetarnej ma czuwać Europejski Bank Centralny;
2) dotychczasowa luźną współpracę w dziedzinie polityki zewnętrznej zastąpiono wspólną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa;
3) państwa członkowskie Unii zobowiązały się rozwijać współpracę w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i polityki wewnętrznej (powstał m. in. Europol);
4) wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego przez przyznanie mu nowych uprawnień dotyczących m.in. jego zgody na większą niż dotychczas liczbę decyzji (np. wpływ na powoływanie członków Komisji Europejskiej);
5) utworzono Komitet Regionów;
6) wprowadzono obywatelstwo UE, gwarantujące każdemu obywatelowi Unii prawa wyborcze, bierne i czynne, w wyborach samorządowych i wyborach europejskich na obszarze pozostałych krajów Unii; poza tym zapewniające swobodę poruszania się na terenie UE, jak i ochronę dyplomatyczną bądź konsularną wszystkich państw unijnych (np. w kraju, gdzie nie ma placówki dyplomatycznej Holandii obywatel tego kraju może zwrócić się o pomoc do placówki Włoch lub Niemiec);
7) oprócz Wielkiej Brytanii pozostałe 11 państw zgodziło się na porozumienie w sprawie polityki socjalnej, w ramach dodatkowego protokołu do traktatu.
Postanowienia w odczuciu ogólnym przyczyniły się do skomplikowania struktur i procedur unijnych, które dla zwykłych obywateli stały się po prostu nieczytelne i budziły obawy dotyczące powstania biurokratycznego tworu. Było to przyczyną dążenia do zmiany niektórych postanowień z Maastricht i doprowadziły po kilku latach do uchwalenia Traktatu amsterdamskiego.

Traktat amsterdamski, przyjęty na szczycie Unii w Amsterdamie 17 czerwca 1997, podpisany 2 października 1997 w Amsterdamie na szczycie Rady Europejskiej. Kończył konferencję międzyrządową UE, służącą przeglądowi i rewizji zasad zawartych w Traktacie z Maastricht. Był kolejną próbą reform Wspólnoty. Wszedł w życie 1 maja 1999. Zawierał zmiany w stosunku do prawa wspólnotowego, które miały przygotować organizację do wyzwań o charakterze światowym, a jednocześnie sprawić, aby działania podejmowane wewnątrz Unii były bliższe obywatelom i bardziej dla nich przejrzyste.
Nieznacznie wzmocniono Wspólną Politykę Zagraniczną i Bezpieczeństwa, ale odłożono na później kwestię włączenia Unii Zachodnioeuropejskiej do UE. Umacnia ono współdziałanie w zakresie polityki imigracyjnej, azylowej i kontroli granic, ale Danii, Wielkiej Brytanii i Irlandii zezwolono na własną kontrolę graniczną. Jedną z wprowadzonych zasad była tzw. bliższa współpraca nawiązująca do koncepcji Europy koncentrycznych kręgów, która umożliwia większą integrację krajów tym zainteresowanych, bez zmuszania do takich posunięć innych członków Unii pragnących pozostać na dotychczasowym poziomie integrowania się. Poszerzono w nim zakres spraw objętych zasadą większości głosów, co ograniczy stosowanie weta.
Traktat potwierdzał podstawowe prawa obywateli UE – przestrzeganie zasad wolności i demokracji, prawa człowieka, praworządność, zrównanie w prawach socjalnych kobiet i mężczyzn. Rada Unii może podejmować kroki, które przeciwdziałają dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie czy religię. Dokument zobowiązuje Unię do dbania o wysoki poziom zatrudnienia poprzez wymianę informacji i prowadzenie programów pilotażowych. Sporo miejsca poświęcono polityce socjalnej, przewidując działanie w takich dziedzinach, jak poprawa warunków pracy czy równouprawnienie kobiet i mężczyzn na rynku pracy. W traktacie znalazło się również sformułowanie dotyczące obywatelstwa UE, które ma uzupełniać obywatelstwa narodowe.
Traktat umocnił pozycję przewodniczącego Komisji Europejskiej, który może określać polityczne kierunku pracy i wywierać większy niż do tej pory wpływ na pracę tego gremium. Wzmocniono też pozycję Parlamentu Europejskiego, nadając mu m.in. prawo akceptowania kandydata na stanowisko przewodniczącego Komisji. Jednocześnie liczbę miejsc w parlamencie ograniczono w przyszłości do 700 (Traktat nicejski podniósł później tę liczbę).

Traktat lizboński wszedł w życie 1 grudnia 2009 r. Tym samym zakończyły się kilkuletnie dyskusje na temat spraw instytucjonalnych. Traktat lizboński zmienia traktaty UE i WE, ale ich nie zastępuje. Wyposaża on Unię w ramy prawne oraz instrumenty potrzebne do sprostania przyszłym wyzwaniom i spełnienia oczekiwań społeczeństwa.

Bardziej demokratyczna i oparta na bardziej przejrzystych zasadach Europa: w traktacie wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, zwiększono możliwość uczestnictwa obywateli w procesie decyzyjnym oraz wyraźniej określono podział zadań między władzami europejskimi i krajowymi.
- Większe znaczenie Parlamentu Europejskiego: traktat wyposaża Parlament Europejski, wybierany w wyborach bezpośrednich przez obywateli UE, w istotne nowe kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych. Rozszerzenie zakresu stosowania procedury współdecyzji zapewnia Parlamentowi Europejskiemu pozycję równorzędną z Radą (reprezentującą państwa członkowskie) przy przyjmowaniu zdecydowanej większości unijnych aktów prawnych.
- Większe zaangażowanie parlamentów krajowych: zwiększają się możliwości udziału parlamentów narodowych w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Większa rola parlamentów narodowych i Parlamentu Europejskiego wpłynie na wzmocnienie demokracji i legitymacji władzy w UE.
- Większy wpływ obywateli: dzięki inicjatywie obywatelskiej milion obywateli z różnych państw członkowskich może zwrócić się do Komisji o przedłożenie nowego wniosku legislacyjnego.
- Podział kompetencji: wyraźna klasyfikacja kompetencji pozwoli jasno określić relacje między państwami członkowskimi i Unią Europejską.
- Wystąpienie z Unii: w traktacie lizbońskim po raz pierwszy wyraźnie przewidziano możliwość wystąpienia z Unii.
Sprawniej działająca Unia: traktat uproszcza metody pracy i zasady głosowania oraz usprawnia i modernizuje zasady funkcjonowania instytucji UE liczącej 27 państw. Zwiększają się także możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla współczesnej Unii.
- Skuteczne i efektywne podejmowanie decyzji: głosowanie większością kwalifikowaną w Radzie rozszerzono na nowe obszary polityki. Dzięki temu proces decyzyjny stanie się szybszy i sprawniejszy. Od 2014 r. większość kwalifikowaną będzie się obliczać na zasadzie podwójnej większości: państw członkowskich i ludności. Dzięki temu zwiększy się w Unii legitymacja władzy. Podwójną większość stanowić będzie co najmniej 55% państw członkowskich reprezentujących co najmniej 65% ludności UE.
- Stabilniejsze i mniej skomplikowane ramy instytucjonalne: traktat ustanawia urząd stałego przewodniczącego Rady Europejskiej wybieranego na okres dwóch i pół roku, wprowadza bezpośredni związek pomiędzy wyborem przewodniczącego Komisji Europejskiej a wynikami wyborów do PE, przewiduje nowe przepisy w zakresie składu Parlamentu Europejskiego oraz określa bardziej przejrzyste zasady w zakresie wzmocnionej współpracy i przepisów finansowych.
- Poprawa jakości życia Europejczyków: traktat lizboński wzmacnia możliwości działania UE w wielu dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii i jej obywateli, w szczególności w zakresie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (walka z terroryzmem, zwalczanie przestępczości), lecz również w dziedzinach takich jak: polityka energetyczna, zdrowie publiczne, ochrona ludności, zmiany klimatyczne, usługi użyteczności publicznej, badania, przestrzeń kosmiczna, spójność terytorialna, polityka handlowa, pomoc humanitarna, sport, turystyka i współpraca administracyjna.
Europa praw i wartości, wolności, solidarności i bezpieczeństwa: traktat promuje wartości UE, włącza Kartę praw podstawowych do prawa pierwotnego, przewiduje nowe mechanizmy solidarności i zapewnia lepszą ochronę obywateli europejskich.
- Wartości demokratyczne: traktat lizboński wymienia i umacnia wartości i cele, na których opiera się Unia. Mają one służyć jako punkt odniesienia dla europejskich obywateli, symbolizując to, co Europa może zaoferować partnerom na całym świecie.
- Prawa obywateli i Karta praw podstawowych: traktat lizboński chroni istniejące prawa i wprowadza nowe. W szczególności zapewnia poszanowanie wolności i zasad określonych w Karcie praw podstawowych i nadaje im wiążącą moc prawną. Dotyczy praw cywilnych, politycznych, gospodarczych i socjalnych.
- Wolność obywateli europejskich: traktat lizboński chroni i umacnia „cztery swobody”, a także swobody polityczne, gospodarcze i społeczne przysługujące mieszkańcom Europy.
- Solidarność państw członkowskich: traktat stanowi, że Unia i jej państwa członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli którekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej bądź katastrofy spowodowanej przez człowieka. Podkreślono również znaczenie solidarności w dziedzinie energii.
- Poprawa ogólnego bezpieczeństwa: traktat zwiększa potencjał Unii do działania w przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, co przekłada się bezpośrednio na większe możliwości Unii w zakresie zwalczania przestępczości i terroryzmu. Nowe postanowienia dotyczące ochrony ludności, pomocy humanitarnej i zdrowia publicznego mają również na celu zapewnienie Unii większych możliwości reagowania na zagrożenia bezpieczeństwa europejskich obywateli.
Zwiększy się znaczenie Europy na arenie międzynarodowej dzięki połączeniu instrumentów europejskiej polityki zewnętrznej, zarówno w zakresie kształtowania, jak i realizacji polityki. Traktat lizboński pozwoli Europie zajmować przejrzyste stanowisko w kontaktach z partnerami na całym świecie oraz zapewni wykorzystanie potencjału gospodarczego, humanitarnego, politycznego i dyplomatycznego Unii dla promowania jej interesów i wartości na całym świecie przy jednoczesnym poszanowaniu interesów poszczególnych państw członkowskich w zakresie spraw zagranicznych.
- Nowy urząd wysokiego przedstawiciela Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa i jednocześnie wiceprzewodniczącego Komisji zapewni większe oddziaływanie, spójność i widoczność działań zewnętrznych UE.
- Wysokiego przedstawiciela wspomaga nowa Europejska Służba Działań Zewnętrznych.
- Ustanowienie jednolitej osobowości prawnej Unii wzmocni jej pozycję negocjacyjną, zapewniając jej jeszcze większą siłę oddziaływania na arenie międzynarodowej, oraz sprawi, że stanie się ona bardziej widocznym partnerem dla państw trzecich i organizacji międzynarodowych.
- W zakresie europejskiej polityki bezpieczeństwa i obrony zachowano szczególne zasady podejmowania decyzji, ale równocześnie ułatwiono podejmowanie działań w ramach wzmocnionej współpracy w mniejszej grupie państw członkowskich.

12.Komisja Europejska jest jedną z głównych instytucji Unii Europejskiej. Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona interesów całej Unii. Komisja przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego. Zarządza bieżącymi sprawami związanymi z wdrażaniem polityki UE w poszczególnych obszarach i wydatkami z funduszy UE. Zadaniem Komisji jest reprezentowanie i ochrona interesów całej Unii. Komisja nadzoruje i wdraża politykę UE w poszczególnych obszarach poprzez:

1. Przedstawianie wniosków dotyczących nowych aktów prawnych Komisja posiada „prawo inicjatywy prawodawczej” – może przedstawiać wnioski dotyczące nowych aktów prawnych służących ochronie interesów UE i jej obywateli. Robi to tylko w tych kwestiach, którymi nie można zająć się skutecznie na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym (zasada pomocniczości).Kiedy Komisja przedstawia wniosek dotyczący danego aktu prawnego, stara się zaspokoić różne interesy w jak najszerszym zakresie. W celu zapewnienia poprawności szczegółów technicznych, Komisja przeprowadza konsultacje z ekspertami za pośrednictwem różnych komitetów i grup. Przeprowadza również konsultacje publiczne. Departamenty Komisji przygotowują projekt proponowanego nowego aktu prawnego. Jeżeli co najmniej 14 z 27 komisarzy popiera projekt, jest on wysyłany do Rady i Parlamentu. Po poddaniu projektu pod debatę i wprowadzeniu do niego zmian, obydwie instytucje decydują, czy należy go przyjąć jako akt prawny.

2. Zarządzanie budżetem UE i przydział środków finansowych Wraz z Radą i Parlamentem Komisja określa ogólne i długoterminowe priorytety UE w zakresie wydatkowania środków w „ramach finansowych” UE. Komisja przygotowuje również roczny budżet do zatwierdzenia przez Parlament i Radę oraz nadzoruje sposób wydawania środków finansowych na przykład przez agencje oraz władze krajowe i regionalne. Kontrolę nad zarządzaniem budżetem przez Komisję sprawuje Trybunał Obrachunkowy. Komisja zarządza finansowaniem polityki UE w poszczególnych obszarach (np. w obszarze rolnictwa i rozwoju wsi) oraz programów takich jak „Erasmus” (wymiana studentów).

3. Egzekwowanie prawa europejskiego Jako „strażnik traktatów” Komisja kontroluje, czy każde państwo członkowskie prawidłowo stosuje prawo UE. Jeżeli uzna, że rząd danego kraju nie stosuje się do przepisów prawa UE, Komisja najpierw wysyła oficjalne pismo z wnioskiem o naprawienie problemu. W ostateczności Komisja kieruje daną sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Trybunał może nałożyć kary, a jego orzeczenia są wiążące dla państw członkowskich i instytucji UE.

4. Reprezentowanie UE na arenie międzynarodowej Komisja występuje w imieniu państw UE na forum organizacji międzynarodowych takich jak Światowa Organizacja Handlu.Z ramienia UE negocjuje również umowy międzynarodowe takie jak umowa z Kotonu (o pomocy i handlu między UE a rozwijającymi się krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku).

Trybunał Obrachunkowy UE Europejski Trybunał Obrachunkowy kontroluje finanse UE. Jego rola polega na usprawnianiu zarządzania finansami UE i przygotowywaniu sprawozdań na temat wykorzystywania środków publicznych. Trybunał został utworzony w 1975 roku i ma siedzibę w Luksemburgu.

Cel: Trybunał Obrachunkowy jest uprawniony do weryfikacji (kontroli) każdej osoby lub organizacji dysponującej środkami UE, aby zapewnić podatnikom UE najlepszy stosunek wartości do ceny. Trybunał często przeprowadza kontrole na miejscu. Ustalenia Trybunału są przedmiotem sprawozdań przekazywanych Komisji oraz rządom krajowym UE. Trybunał Obrachunkowy nie posiada uprawnień w zakresie egzekwowania prawa. Jeżeli kontrolerzy wykryją nadużycia lub nieprawidłowości, informują o tym OLAF – Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.

Zadania: Jednym z kluczowych zadań Trybunału jest przedkładanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie corocznego sprawozdania za poprzedni rok budżetowy (coroczna procedura udzielania absolutorium). Przed podjęciem decyzji w sprawie zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję Parlament szczegółowo analizuje sprawozdanie Trybunału. Trybunał wydaje również opinie dotyczące przepisów prawa UE w kwestiach finansowych oraz wspierania działań UE związanych ze zwalczaniem nadużyć. Kontrolerzy często przeprowadzają inspekcje w instytucjach UE, państwach członkowskich oraz krajach otrzymujących pomoc od UE. Chociaż praca Trybunału w znacznej mierze dotyczy pieniędzy, za które odpowiada Komisja, w praktyce 80% tych dochodów i wydatków pozostaje w gestii organów krajowych.

Parlament Europejski Europarlamentarzyści (posłowie do PE) reprezentują obywateli. Są wybierani w wyborach bezpośrednich, które odbywają się co pięć lat. Parlament jest, wraz z Radą Unii Europejskiej, odpowiedzialny za stanowienie prawa w UE. Parlament pełni trzy podstawowe funkcje:

debatuje nad aktami prawa europejskiego i uchwala je wraz z Radą,
sprawuje nadzór nad innymi instytucjami UE, w szczególności nad Komisją, aby upewnić się, że działają w sposób demokratyczny,
debatuje nas budżetem UE i przyjmuje go wraz z Radą.

Uchwalanie aktów prawa europejskiego W wielu obszarach, takich jak ochrona konsumentów i środowiska, Parlament współpracuje z Radą (reprezentującą rządy państw członkowskich) przy podejmowaniu decyzji o treści aktów prawnych UE i ich oficjalnym przyjęciu. Proces ten jest nazywany „zwykłą procedurą ustawodawczą” (poprzednio procedurą „współdecyzji”).Na mocy traktatu lizbońskiego powiększył się zakres zagadnień objętych nową zwykłą procedurą ustawodawczą, dzięki czemu Parlament uzyskał większe uprawnienia i większy wpływ na treść aktów prawnych w obszarach obejmujących rolnictwo, politykę energetyczną, imigrację i fundusze UE. Zgoda Parlamentu jest również wymagana w przypadku innych ważnych decyzji, np. o przyjęciu nowych krajów do UE.

Nadzór demokratyczny Parlament na wiele sposobów wpływa na pozostałe instytucje europejskie.Gdy powoływany jest nowy skład Komisji, jej 27 członków – po jednym z każdego państwa UE – nie może objąć urzędu, dopóki ich kandydatury nie zatwierdzi Parlament. Jeżeli posłowie do Parlamentu Europejskiego nie zatwierdzą danego kandydata na komisarza, mogą odrzucić cały skład Komisji.Parlament może również wezwać Komisję do dymisji w trakcie jej kadencji. Taka procedura jest określana mianem „wotum nieufności”.Parlament sprawuje kontrolę nad Komisją, badając przedstawiane przez nią sprawozdania i kierując zapytania do komisarzy. Istotną rolę w tych działaniach odgrywają komisje parlamentarne.Posłowie do PE rozpatrują petycje od obywateli i powołują komisje śledcze.Kiedy przywódcy państw członkowskich spotykają się na szczytach Rady Europejskiej, Parlament przedstawia swoją opinię na temat zagadnień uwzględnionych w porządku obrad.

Nadzorowanie budżetu Wraz z Radą Unii Europejskiej Parlament przyjmuje roczny budżet UE.Parlament posiada komisję, która monitoruje wydatki budżetowe i każdego roku dokonuje oceny wykonania przez Komisję budżetu na poprzedni rok.

Rada Europejska Posiedzenia Rady Europejskiej to zasadniczo szczyty, na których spotykają się przywódcy UE, aby podejmować decyzje na temat ogólnych priorytetów politycznych i najważniejszych inicjatyw. W ciągu roku odbywają się zazwyczaj cztery posiedzenia, którym przewodniczy stały przewodniczący.Rola Rady Europejskiej jest dwojaka – polega na wyznaczaniu ogólnych kierunków polityki i priorytetów UE oraz rozwiązywaniu złożonych i delikatnych kwestii, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu współpracy międzyrządowej.Chociaż Rada Europejska ma wpływ na określanie kalendarza politycznego UE, nie ma uprawnień do uchwalania aktów prawnych.

Trybunał Sprawiedliwości dokonuje wykładni prawa UE, aby zapewnić jego stosowanie w taki sam sposób we wszystkich państwach UE. Rozstrzyga również spory prawne między rządami Unii a jej instytucjami. Trybunał rozpatruje także sprawy wnoszone przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje, które uważają, że ich prawa zostały naruszone przez instytucje UE.

Rodzaje spraw Trybunał orzeka we wnoszonych do niego sprawach. Najbardziej powszechnych jest pięć następujących rodzajów spraw:

wnioski o orzeczenia w trybie prejudycjalnym – kiedy sądy państw członkowskich zwracają się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni danego zagadnienia prawa UE
skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom – wnoszone przeciwko rządom państw UE w związku z niestosowaniem prawa UE
skargi o stwierdzenie nieważności – przeciwko aktom prawnym UE, które są uznawane za niezgodne z traktatami UE lub prawami podstawowymi
skargi na bezczynność – przeciwko instytucjom UE za zaniechanie działania w celu podjęcia decyzji od nich wymaganych
skargi bezpośrednie – wnoszone przez osoby fizyczne, przedsiębiorstwa lub organizacje przeciwko decyzjom lub działaniom UE.

1.Procedura orzekania w trybie prejudycjalnym

Sądy krajowe w każdym państwie UE są odpowiedzialne za zapewnienie właściwego stosowania prawa UE w danym kraju. Istnieje jednak ryzyko odmiennej interpretacji prawa UE przez sądy w różnych krajach.
Aby temu zapobiec, wprowadzono procedurę „orzeczeń w trybie prejudycjalnym”. Jeżeli sąd krajowy ma wątpliwości co do wykładni lub ważności danego aktu prawa UE, może – a niekiedy musi – zwrócić się o poradę do Trybunału Sprawiedliwości. Poradę tę określa się jako „orzeczenie w trybie prejudycjalnym".

2. Skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom

Komisja może wszczynać takie postępowania, jeżeli sądzi, że państwo członkowskie nie wypełnia zobowiązań, które nakłada na nie prawo UE. Postępowanie takie może wszcząć również inne państwo UE.
W obu przypadkach Trybunał rozpatruje domniemane uchybienie i wydaje wyrok. Jeżeli Trybunał uznaje dane państwo za winne uchybienia, zobowiązuje je do bezzwłocznego naprawienia sytuacji. Jeżeli następnie Trybunał stwierdza, że państwo nie zastosowało się do jego wyroku, może na nie nałożyć karę grzywny.

3. Skargi o unieważnienie

Jeżeli którekolwiek z państw UE, Rada, Komisja lub (pod pewnymi warunkami) Parlament uważają, że dany akt prawa UE jest niezgodny z prawem, mogą zwrócić się do Trybunału o stwierdzenie jego nieważności.
Skargę o stwierdzenie nieważności mogą również wnieść osoby prywatne, które domagają się od Trybunału unieważnienia konkretnego aktu prawnego, ponieważ ma on na nie – jako na osoby fizyczne – bezpośredni negatywny wpływ.
Jeżeli Trybunał stwierdza, że dany akt prawny został przyjęty w niewłaściwy sposób lub nie posiada odpowiedniej podstawy w traktatach, może stwierdzić jego nieważność.

4. Skargi na zaniechanie działania

Traktat zobowiązuje Parlament, Radę i Komisję do podejmowania określonych decyzji w określonych okolicznościach. Jeżeli nie dopełniają one tych zobowiązań, państwa członkowskie, inne instytucje unijne i (pod pewnymi warunkami) osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa mogą wnieść do Trybunału skargę w celu oficjalnego odnotowania faktu tego zaniechania.

5 .Skargi bezpośrednie

Każda osoba fizyczna lub przedsiębiorstwo, które doznały szkody w wyniku działania lub bezczynności UE lub jej urzędników, może wnieść do Sądu skargę bezpośrednią.

14. GRUZJA

Podział administracyjny

Gruzja dzieli się na: dwie republiki autonomiczne Abchazję i Adżarię, 9 regionów administracyjnych i miasto wydzielone Tbilisi. Obie republiki autonomiczne Gruzji, czyli Abchazja i Adżaria zostały utworzone w latach 20. XX wieku, w czasach ZSRR. Gruzińskie regiony możemy porównać do polskich województw. Ich zwierzchnikami są przedstawiciele prezydenta Gruzji, potocznie nazywani gubernatorami, których mianuje i odwołuje prezydent. Te regiony to:

Regiony dzielą się na 61 prowincji Faktycznie republika autonomiczna Abchazja i były obwód autonomiczny Osetia Południowa nie znajdują się pod kontrolą władz gruzińskich i stanowią państwa nieuznawane.

Po rozpadzie ZSRR

W latach 80., na skutek gorbaczowskiej pieriestrojki powtórnie ujawniły się gruzińskie aspiracje niepodległościowe. 31 marca 1991 98,91% Gruzinów opowiedziało się w referendum za niepodległością, która została ogłoszona 9 kwietnia. 26 maja prezydentem Gruzji wybrany został Zwiad Gamsachurdia, który został później obalony 22 grudnia przez pucz, przygotowany i przeprowadzony przez paramilitarną organizację Mchedrioni (Jeźdźcy). Zwolennicy Gamsachurdii oskarżyli Mchedrioniego o związki z rosyjskimi służbami specjalnymi. W marcu 1992 kolejnym prezydentem Gruzji został były radziecki minister spraw zagranicznych Eduard Szewardnadze. Gruzję ogarnęła wojna domowa, która przy wsparciu oddziałów wojsk państw sąsiednich - Azerbejdżanu, Armenii i Rosji - zakończyła się zwycięstwem Szewardnadzego. Ten ostatni podpisał kontrowersyjną umowę, w której zobowiązywał się przystąpić do Wspólnoty Niepodległych Państw w zamian za pomoc militarną i polityczną. 2 listopada 2003 w wyborach parlamentarnych zwyciężyła koalicja reformatorów przewodzona przez Nino Burdżanadzego, Micheila Saakaszwilego i Zuraba Żwanię, jednak rząd sterowany przez Szewardnadzego sfałszował ich wynik, co doprowadziło do masowych protestów, nazwanych przez dziennikarzy rewolucją róż i zmusiło go do ustąpienia 23 listopada. 4 stycznia 2004 na prezydenta wybrany został Micheil Saakaszwili otrzymując 96% głosów.

Historia najnowsza

Obecnie Gruzja jest nadal krajem biednym jak na standardy europejskie, rząd jednak usiłuje wyplenić korupcję i przeprowadza reformy gospodarcze przy wsparciu MFW i Banku Światowego. Rząd zdołał przywrócić kontrolę nad zbuntowaną prowincją Adżarii jednak Abchazja i Południowa Osetia nadal znajdują się de facto pod kontrolą Rosji i separatystów, stanowiąc państwa nieuznawane, a 230 tysięcy uchodźców nie może powrócić do swoich domów.W październiku 2007, były minister obrony, Irakli Okruaszwili, oskarżył prezydenta Micheila Saakaszwili o korupcję i niekompetencje, planowanie zabójstwa Badri Patarkaciszwilego, bogatego biznesmena, a także ukrywanie prawdziwego powodu śmierci Zuraba Żwanii. Zarzuty te doprowadziły do jego aresztowania, lecz po wpłaceniu 6 milionów dolarów amerykańskich, został zwolniony i wyjechał do Niemiec gdzie uzyskał azyl polityczny. Po aresztowaniu, Okruaszwili wycofał zarzuty wobec prezydenta, lecz wznowił je po zwolnieniu go i emigracji. Na początku listopada 2007 roku opozycja rozpoczęła protesty przeciwko rządom prezydenta Saakaszwilego, oskarżając go o wprowadzenie rządów autorytarnych i domagając się jego ustąpienia i rozpisania nowych wyborów. 7 listopada 2007 roku prezydent wprowadził stan wyjątkowy na terenie całej Gruzji na okres 15 dni^[2], a następnego dnia rozpisał przedterminowe wybory prezydenckie na 5 stycznia 2008 roku. W wystąpieniu telewizyjnym uzasadnił jego wprowadzenie tym, że "istnieje niebezpieczeństwo niepokojów". Saakaszwili oskarżył też Rosję o podsycanie niepokojów, zapowiadając jednocześnie wyrzucenie kilku rosyjskich dyplomatów. 13 listopada 2007 Rosja poinformowała, iż formalnie zakończyła swoją obecność wojskową w Gruzji^[3], zamykając ostatnią bazę wojskową w tym kraju (dotyczy to baz założonych w latach 90. XX w., po obaleniu prezydenta Zwiada Gamsachurdii). Nie zakończyło to jednak ponad 200-letniej^[3] obecności wojskowej Rosji na terytorium Gruzji. W dalszym ciągu wojska rosyjskie kontrolują państwo nieuznawane w Abchazji i Osetii Południowej stacjonując tam na mocy podpisanych z Abchazją i Południową Osetią 17 września 2008 roku układów o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej. W 2008 roku Gruzja wraz z Ukrainą rozpoczęła stanowcze działania mające na celu dołączenie do NATO. Zwolennikami rozszerzenia paktu o te państwa są między innymi USA i Polska. Przeciwna jest zaś Rosja (argumentuje to zwiększeniem zagrożenia dla swoich granic), sceptyczne pozostają państwa "Starej Europy", takie jak Francja i Niemcy. Na szczycie NATO w Bukareszcie 3 kwietnia 2008 roku, Gruzja otrzymała zapewnienie, że na pewno w przyszłości przystąpi do paktu po spełnieniu wymaganych warunków.

W nocy 8 sierpnia 2008, po zbrojnej próbie przywrócenia przez Gruzję "konstytucyjnego porządku", rozpoczęła się wojna w Osetii Południowej. Wojska rosyjskie wkroczyły na tereny autonomii Osetii i Gruzji.

Sekretarz Rady Bezpieczeństwa Gruzji Kacha Lomaja oświadczył, że Gruzja złożyła do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości wniosek o rozstrzygnięcie sporu z Federacją Rosyjską, polegającym na stosowaniu czystek etnicznych przez siły zbrojne Rosji na terytorium Osetii Południowej i innych terenach okupowanych, a należących do Gruzji i żądaniu przez Gruzję ich natychmiastowego zaprzestania. Jednocześnie Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego Luis Moreno-Ocampo oświadczył, że do Trybunału wpłynęły zawiadomienia o popełnianiu zbrodni podlegających jurysdykcji Trybunału oraz że nie wyklucza on wszczęcia postępowania. Gruzja zamierza też złożyć zawiadomienie do MTK o ludobójstwie w Abchazji w 1992. Federacja Rosyjska nie jest państwem-stroną statutu rzymskiego, jest nią jednak Gruzja, jurysdykcji Trybunału podlegają więc zbrodnie popełnione na terenie Gruzji

Według sponsorowanego przez UE raportu niezależnej międzynarodowej komisji powołanej do zbadania konfliktu Gruzja "rozpoczęła nieuzasadnioną wojnę". Raport, opublikowany 30 września 2009 stwierdza m.in., że "Ostrzał artyleryjski Cchinwali (stolicy Osetii Pd.) przez gruzińskie siły wojskowe nocą z 7 na 8 sierpnia 2008 stał się początkiem zbrojnego konfliktu na dużą skalę." Potem dodaje: "Powstaje pytanie, czy owo użycie siły (...) było uzasadnione w rozumieniu prawa międzynarodowego. Otóż nie było."

Prezydenci Gruzji od 1990

Zwiad Gamsachurdia 14 listopada 1990 (prezydent od 14 kwietnia 1991) - 6 stycznia 1992 (obalony w wyniku puczu)
Edward Szewardnadze 10 marca 1992 (prezydent od 26 listopada 1995) - 23 listopada 2003 (zgodził się ustąpić w wyniku masowych protestów opozycji po próbie sfałszowania wyborów, vide rewolucja róż)
Nino Burdżanadze 23 listopada 2003 - 25 stycznia 2004 (tymczasowo)
Michał Saakaszwili 25 stycznia 2004 - 25 listopada 2007
Nino Burdżanadze 25 listopada 2007 - 20 stycznia 2008 (tymczasowo)
Michał Saakaszwili od 20 stycznia 2008

Pytania na kolokwium z WSM po 1945r opracowanie, Grabowski