PYTANIA Z BIOLOGII KOMÓRKI MIX

Opracowała M.Kwapisz 2012r.

1.Wymień w punktach cechy dobrego utrwalacza.

o Tani
o

Działa szybko

o

Musi mieć zdolność dobrej penetracji tkanki

o

Podczas działania jest małe prawdopodobieństwo wystąpienia artefaktów

o Nie narusza układu warstw tkanki
o

Nie narusza struktur komórek i tkanek

2.Wymień struktury komórki otoczone dwiema błonami elementarnymi. Jakie są morfologiczne
różnice pomiędzy tą błoną, a błoną komórkową?

o

Jądro komórkowe

o Mitochondria

Błona komórkowa otacza całą komórkę, a na jej powierzchni znajduje się warstwa glikokaliksu. Natomiast
błona elementarna otacza organella i nie ma warstwy glikokaliksu.
Glikokaliks – warstwa okrywająca bł.kom. złożona z białek nadających mu ładunek ujemny.

3.Wyjaśnij krótko pojęcia:
a) kariogram – obraz zespołu chromosomów jednej komórki uszeregowanych systematycznie wg ich
długości i położenia centromeru.
b)translacja – dobieranie odpowiednich kodonów nukleotydów mRNA z odpowiadającymi im
aminokwasami w syntetyzowanej cząsteczce polipeptydu
c) transcytoza – sposób transportu makrocząsteczek przez cytoplazmę z jednej powierzchni komórki na
inną. Jest połączeniem endocytozy i egzocytozy. Szczególnie intensywna T. jest w nabłonkach.

4.Wymień wszystkie okresy cyklu komórkowego, w których chromosomy zbudowane są z jednej
chromatydy. Narysuj i podpisz schemat chromosomu akrocentrycznego/ submetacentrycznego w
jednym z tych okresów.

5.Co to jest chromatyna płciowa, jaką przyjmuje postać w komórkach
samicy, a jakie w komórkach samca?
To silnie skondensowana grudka chromatyny w postaci jednego, nieczynnego
chromosomu X komórek kobiety. Aby nastąpiła ta kondensacja potrzebna jest
obecność drugiego chromosomu X.
U mężczyzn występuje tylko jeden chromosom X, a więc nie ma chromatyny
płciowej.

6. Narysuj schemat ultrastruktury mikrokosmka w przekroju podłużnym w
obrazie ME(mikroskopu elektronowego).Oznacz wszystkie szczegóły
schematu.

7.Czym charakteryzuje się budowa desmosomów, podaj przykład komórek posiadających liczne
desmosomy.
Desmosomy (plamki zwierające) – składają się z płytek leżących w pobliżu błony komórkowej obu
łączonych komórek. Te płytki są kompleksami białek – desmoplakiny i plakoglobiny. Od strony cytoplazmy

z płytkami łączą się filamenty pośrednie typu I i II, keratynowe, a od strony błony komórkowej białka
adhezyjne( desmogleina i desmokolina).
Występują w nabłonkach poddawanych dużym siłom mechaniczny m.in. naskórek, nabłonek pochwy i
szyjki macicy.
Desmosomy – połączenia w których błony przylegających komórek łączą się na ograniczonych, plamkowych
powierzchniach ,odgrywając rolę nitów.

8.Narysuj i podpisz schemat nabłonka wielowarstwowego. Podaj gdzie taki typ nabłonka występuje?
Nabłonek wielowarstwowy płaski – cała powierzchnia ciała, wyścieła jamę ustną, przełyk, odbyt.
Nabłonek wielowarstwowy walcowaty – wyścieła przewody wyprowadzające gruczołów ślinowych i innych
gruczołów zewnątrzwydzielniczych





9.Co oznacza termin CFU? Sprecyzuj których komórek dotyczy.
CFU – colony forming units, to komórki macierzyste wytwarzające kolonie komórek. To określenie dotyczy
komórek szpiku kostnego.

10.W których miejscach organizmu wytwarza się tkanka kostna o grubych pęczkach włókien
kolagenowych i nieregularnym przebiegu? Jak nazywa się ten rodzaj tkanki?
Nazywamy taką tkankę – tkanką kostną grubowłóknistą(lub splotowatą).Występuje ona w miejscach
przyczepu ścięgien do kości, w wyrostkach zębodołowych, błędniku kostnym, szwach kości czaszki. Taka
tkanka wytwarza się podczas kościotworzenia na podłożu błoniastym(inaczej łącznotkankowym), odbywa
się w błonie mezenchymatycznej.

11.Sprecyzuj krótko, jakie zjawiska toczą się w pierwotnym punkcie kostnienia? Podaj przykład
kości, w którym nie wytwarza się taki punkt kostnienia?
Chondroklasty niszcząc chrząstkę stwarzają miejsce dla rozwoju beleczek kostnych. Z komórek
macierzystych powstają osteoblasty wytwarzające kość. Powstają beleczki kości grubowłóknistej wewnątrz
zmienionej chrząstki trzonu zawiązka chrzęstnego kości.(to kościotworzenie śródchrzęstne).W wyniku tego
kościotworzenia powstaje punkt kostnienia pierwotny.

12.Narysuj i podpisz schemat sarkomeru włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego szkieletowego w
trakcie skurczu w obrazie ME w przekroju podłużnym.





13.Wymień struktury charakterystyczne tylko dla neurocytów.
Tigroid(inaczej ziarenka Nissla)-charakterystyczna dla neuronów postać siateczki śródplazmatycznej
szorstkiej.
Tigroid ma za zadanie syntezy białek, które są transportowane wzdłuż wypustek nerwowych. Największa
kumulacja tigroid znajduje się w neuronach wydzielniczych , wydzielających białka hormonalne oraz w
neuronach ruchowych.


14.Czym różni się struktura osłonki mielinowej od osłonki bezrdzennej włókna nerwowego?
Włókna nerwowe otoczone osłonką mielinową nazywają się włóknami rdzennymi (zbudowanymi z dwóch
warstw zewnętrznej (rdzennej, mielinowej) i wewnętrznej(neurolemy) natomiast włókna bezrdzenne są to
włókna otoczone wyłącznie neurolemą.

15. Sprecyzuj dlaczego utrwalamy pobrane tkanki. Podaj w punktach cechy dobrego utrwalacza.
Utrwalamy pobrany tkanki, aby uniknąć procesu autolizy(ew.gnicia), zahamować rozwój bakterii,
czynników chorobotwórczych, działanie enzymów. Utrwalając uzyskujemy materiał zbliżony do
przyżyciowego. Materiał utrwalając utwardzamy.

16. W jakich mediach zatapiamy i kroimy pobrane wycinki narządowe? Na jaką grubość kroimy
skrawki w zależności od rodzaju mikroskopu?
Zatapiać możemy w żywicy epoksydowej(dla preparatów do mikroskopu elektronowego), lub w
parafinie(dla preparatów do mikroskopu świetlnego).Skrawki do analizy w mikroskopie świetlnym kroimy
na grubość ok. 10 µm, a do analizy w mikroskopie elektronowym kroimy na grubość ok. 0,1 µm.

17.Przedstaw zapis swojego kariotypu.
44 XX kobieta
44 XY mężczyzna

18. Narysuj i podpisz schemat budowy błony komórkowej w szczególności wmontuj w nią struktury
mogące odgrywać rolę błonowych receptorów komórkowych







19. Podaj w logicznej kolejności struktury komórki uczestniczące w biosyntezie białek.
a) jądro komórkowe(transkrypcja: na matrycy jednej nici DNA wytwarza się kopia RNA, jest

to mRNA)

b) rybosomy (mRNA przemieszcza się z jadra do rybosomów)
c) aparat Golgiego (powstałe białka są tu transportowane)

20.

Gdzie występują melanofory, a gdzie mastocyty.

Melanofory – tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka oka, w skórze części płciowych zewnętrznych i
brodawki sutka.
Mastocyty(inaczej komórki tuczne) – w tkance łącznej różnych narządów, szczególnie obficie wzdłuż
naczyń krwionośnych i w płynie jam ciała, oraz w tkance łącznej błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Melanofory- odmiana fibrocytów, zawierają w cytoplazmie ziarenka brunatnego barwnika- melaniny.
Mastocyty – biorą udział w obronie organizmu przed bakteriami itp.

21.Podaj przykład tkanek łącznych w których włókna kolagenowe mają regularny, równoległy układ.
Np. ścięgno, rozcięgno i powięź.

22. Wymień struktury wchodzące w skład pęczka naczyniowo - komórkowego.

Który z nich

umożliwia penetrację pęczka przez mankiet kostny?
Pęczek naczyniowo - komorowy: przez otwory w mankiecie kostnym przedostają się pęczki tkanki
mezenchymatycznej z ochrzęstnej , w których są komórki macierzyste oraz włosowate naczynia
krwionośne. Pęczek przenika do środkowych części modelu chrzestnego.


23.Wymień rodzaje komórek zasiedlających czerwony szpik kostny. Przy każdym rodzaju komórek
zaznacz ich funkcje. (niedokończone)
Szpik kostny czerwony – miejsce aktywnego wytwarzania komórek krwi.

24.

Wymień różnice włókien mięśni szkieletowych i sercowych.

Tkanka mięśniowa szkieletowa

Tkanka mięśniowa sercowa

Komórki wielojądrowe włókniste

Komórki układu przewodzącego serca

Występują enzymy: dehydrogenaza
bursztynianowa

Występują enzymy biorące udział w
beztlenowej glikolizie

Dużo włókien mięśniowych

Mało włókien mięśniowych

Działa zależnie od woli

Działa niezależnie od woli

* Brak wstawek

* Posiada wstawki

* Mała ilość sarkoplazmy

* Duża ilość sarkoplazmy

* Dużo mitochondriów

* Mało mitochondriów

* Filamenty miozynowe i aktynowe

* Filamenty miozynowe

25.

Wymień w punktach procedury jakim poddaje się pokrojone parafinowe skrawki aż do

przykrycia ich szkiełkiem nakrywkowym.

o

Odparafinowanie za pomocą ksylenu (inaczej nie uda się barwienie)

o

Nawodnienie (alkoholami o zmniejszającym się stężeniu)

o Barwienie (hematoksyliza- na niebiesko, powinowactwo do zasad, barwi jądro komórkowe. Eozyna-

na pomarańczowo-różowy, powinowactwo do kwasów, barwi cytoplazmę)

o

Odwodnienie (alkoholami ze zwiększającymi się stężeniami)

o

Nakrywamy szkiełko podstawowe szkiełkiem nakrywkowym

26.

Dlaczego umieszcza się preparaty szkiełkiem nakrywkowym do obiektywu?

Przy dużym powiększeniu ogniskowa byłaby za krótka by przebyć drogę szkiełka podstawowego, które jest
grubsze od nakrywkowego. Preparat byłby wtedy nieostry.

27.Wyjaśnij zjawisko recyrkulacji błon w komórce, wymień struktury w nim uczestniczące.
Struktury – siateczka śródplazmatyczna, endosomy, lizosomy, aparat Golgiego, błona komórkowa.
Polega na krążeniu fragmentu błony pomiędzy organellami. Podstawą tego zjawiska jest uniwersalna
budowa błony biologicznej.

28.Wymień rodzaje komórek tkanki łącznej właściwej luźnej, podaj ich funkcje oraz podkreśl
najliczniejsze.
Funkcja:

o

Wypełnia wolne przestrzenie między komórkami miąższowymi różnych narządów

o

Występuje w warstwie brodawkowatej skóry właściwej, tkance podskórnej, stanowi główny składnik
błon surowiczych

o

Otacza i ustala położenie wielu narządów rurowatych(np. naczyń krwionośnych, przełyku)

Komórki:

o

Komórki niezróżnicowane

o Fibroblasty (najliczniejsze)
o Histiocyty
o

Komórki tuczne

o

Komórki plazmatyczne

o Leukocyty
o

Komórki tłuszczowe

o

Komórki barwnikowe

29.

Z jakiej tkanki utworzona jest ochrzęstna i jakie pełni funkcje. Wymień chrząstki jej pozbawione.

Z tkanki łącznej właściwej włóknistej.
Funkcja: odżywcza, ochrzęstna bierze również udział w wytwarzaniu kolejnych warstw tkanki chrzęstnej.
Chrząstki pozbawione ochrzęstnej to: chrząstka stawowa i nasadowa.

30.

Gdzie w chrzęstnym modelu kości znajdują się komórki a) których podziały umożliwiają wzrost

kości na długość w trakcie kostnienia, b) które degenerują w pierwszej kolejności.
a)są to komórki chrząstki szklistej leżące między nasadą, a trzonem zawiązka kości
b) w środkowej części trzonu modelu chrzęstnego

31.Z jakimi komórkami związek mają a) histiocyty b) komórki plazmatyczne.
a) histiocyty to komórki tkanki łącznej właściwej, funkcja: fagocytoza. Mają kontakt z bakteriami,
cząstkami chorobotwórczymi
b) komórki plazmatyczne to komórki tkanki łącznej właściwej syntetyzują immunoglobuliny. Mają kontakt
z antygenami.

32.Z jakich struktur utworzone są a) diady b) tigroid Gdzie występują i jaką pełnią rolę.
a) Diada zbudowana jest ze zbiorniczka siateczki sarkoplazmatycznej połączonej z kanalikiem T.
Występują w komórkach mięśnia sercowego. Służy do przekazywania sygnału do skurczu od błony
komórkowej do błony siateczki sarkoplazmatycznej .
b) Tigroid – to zbiór siateczki śródplazmatycznej szorstkiej, w której rybosomy związane z błoną tworzą
rozetki. Tigroidy są szczególnie liczne w neuronach wydzielniczych wydzielających białka hormonalne i w
neuronach ruchowych rdzenia kręgowego.

33.

Wymień w punktach cechy ultrastruktury kardiomiocytów.

o

Wydłużone komórki

o

Boczne odgałęzienia

o

Poprzeczne prążkowanie

o

Jądra komórkowe leżą w środku komórek

34.

Schemat budowy synapsy akso-dendrytycznej chemicznej.

35.

Które z etapów przygotowywania preparatów histologicznych wpływają na powstanie artefaktów?

o Pobranie tkanki - działanie mechaniczne
o Krojenie i prostowanie po krojeniu- działanie mechaniczne
o Odwadnianie- rozpuszczanie związków chemicznych w skrawkach

o

Płukanie- rozpuszczanie związków chemicznych w skrawkach

o Zatapianie w medium- Obkurczanie skrawków

36. Jak wyliczamy całkowite powiększenie mikroskopu?
Całkowite powiększenie mikroskopu świetlnego to iloczyn :
powiększenia okularu * powiększenia obiektywu * powiększenia tubusu

37.Wymień składniki nukleosomu.
Nukleosom – podstawowy składnik chromatyny. Składniki: Przeciętnie w jednym jadrze komórki
diploidalnej znajduje się 30 mln nukleosomow. W sklad nukleosomu wchodzi DNA oraz dwa tetramery
histonow , które razem tworzą oktamer. Dookoła oktameru histonów owija się DNA, tworząc razem rdzeń
nukeosomu.

38.

Co to jest kariogram i w którym stadium mitozy blokuje się podział komórki aby go uzyskać.

Kariogram - obraz zespołu chromosomów jednej komórki uszeregowanych systematycznie wg ich długości i
położenia centromeru. Podział komórki blokuje się w metafazie.

39.

Narysuj i podpisz schemat budowy błony siateczki śródplazmatycznej szorstkiej. Czym różni się

od błony komórkowej?

Błonę komórkową pokrywa glikokaliks, błonę sś nie. Do siateczki śródplazmatycznej przyczepione są
rybosomy, w błonie komórkowej nie ma ich.





40.

Na czym polega transcytoza? Który etap tego transportu wymaga obecności receptorów

błonowych.
To sposób transportu makrocząsteczek przez cytoplazmę z jednej powierzchni komórki na inną. Jest
połączeniem endocytozy i egzocytozy. Szczególnie intensywna T. jest w nabłonkach. Obecności receptorów
błonowych wymaga endocytoza.


41.

Funkcje proteasomów i peroksysomów.

Proteasomy – biorą udział w trawieniu białek o nieprawidłowej konformacji, uszkodzonych, białek
regulatorowych, białek antygenowych, białek w czasie głodzenia.
Peroksysomy – prowadzą ß-oksydację, biorą udział w detoksykacji metabolitów i ksenobiotyków.

42. W jakim typie połączeń międzykomórkowych występują koneksony. Z jakiej substancji są
zbudowane?
W połączeniach typu neksus. Koneksony zbudowane są z białka błonowego koneksyny.

43.

Schemat budowy nabłonka wielorzędowego urzęsionego z obecnością jednokomórkowego gruczołu

śródbłonkowego.




44.Przykład występowania tkanki łącznej w której włókna kolagenowe biegną: a) we wszystkich
kierunkach ale jednej płaszczyźnie b) w różnych kierunkach i różnych płaszczyznach.
a)tkanka łączna luźna błoniasta
b)tkanka łączna luźna blaszkowata

45.

Mechanizm powstawania grup izogenicznych.

Tkanka chrzęstna powstaje z mezenchymy. W miarę rozwoju chrząstki komórki chrząstkotwórcze przestają
produkować substancję międzykomórkową i przekształcają się w komórki chrzęstne. Chondrocyty
zachowują zdolność podziału, ale komórki potomne nie mogą oddalać się od siebie(pozostają w kontakcie)
przez gęstość substancji podstawowej. W ten sposób tworzą się grupy izogeniczne składające się z 2 lub
kilku komórek.

49.Elementy strukturalne krwi mające zdolność czynnego ruchu i fagocytozy. Narysuj i podpisz
schemat ultrastruktury jednego z nich.
Zdolność czynnego ruchu i fagocytozy mają leukocyty.




50.Gdzie znajdują się w mięśniu gładki i jaką pełnią rolę ciałka gęste i kaweole?
Ciałka gęste – wewnątrz komórki mięśnia gładkiego.
Kaweole – wgłębienia sarkolemy

51.Rodzaje włókien nerwowych. Narysuj schemat jednego z nich z detalami

o Dendryty
o Akson