PEDAGOGIKA SPECJALNA
Wykłady prof. dr hab. Czesław Kosakowski
Zadania przedmiotu
Zasadniczym celem nauczania przedmiotu jest nabycie wiedzy przez studentów z podstawowych zagadnień teoretycznych pedagogiki specjalnej oraz praktyką rehabilitacji, edukacji specjalnej jednostek z odchyleniami od normy, a w szczególności dotyczy:
- celów i zadań pedagogii specjalnej w obrębie nauk pedagogicznych oraz współzależności i powiązań z dyscyplinami naukowymi z jej pogranicza,
- czynników etiologicznych odchyleń od normy, z podkreśleniem możliwości działania profilaktycznego,
- zasad rewalidacji oraz terapii pedagogicznej w odniesieniu do osób z określonymi typami odchyleń od normy,
- czynników ukierunkowujących rozwój pedagogiki specjalnej,
- form instytucjonalnych rehabilitacji i edukacji społecznej oraz kierunków działania prewencyjnego,
- kształtowania zainteresowania przedmiotem oraz gotowość do podejmowania pracy z osobami niepełnosprawnymi.
Przedmiot ma więc na celu nie tylko zapoznanie studenta z problematyką pedagogiki specjalnej, ale ma także doprowadzić do zrozumienia sytuacji psychicznej i społecznej osób niepełnosprawnych. Ma dać również orientację w zakresie możliwości udzielania tym osobom pomocy, wszak studia pedagogiczne mają charakter podmiotowy.
Treści programowe
Pedagogika specjalna ogólna
Zagadnienia ogólne
Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Terminologia. Miejsce pedagogiki specjalnej w systemie nauk. Pedagogia specjalna a pedagogika ogólna, Współzależność pedagogiki specjalnej i nauk z jej pogranicza: medyczne, psychologiczne, społeczne. Czynniki warunkujące wzrost zainteresowania odchyleniami od normy.
Przedmiot i zadania pedagogiki specjalnej, Pojęcia odchylenia od normy. Definicja zdrowia i choroby. Różnice występujące w ocenie normy i odchylenia od normy. Pogranicze normy. Następstwa pierwotne i wtórne uszkodzenia /defekt podstawowy/. Przemiany w podejściu do zjawiska ludzkiej niesprawiedliwości. Wielowarstwowość i wielopłaszczyznowość zjawiska odchylenia od normy. Terminologia
Filozoficzne podstawy pedagogiki specjalnej. Etyka fenomenologiczna. Elementy antropologii filozoficznej – człowiek słaby.
Problematyka teleologiczna w pedagogice specjalnej.
Systematyka w pedagogice specjalnej. Klasyfikacja osób z odchyleniami od normy. Kryteria klasyfikacji /wielość kryteriów/. Znaczenie teoretyczne i praktyczne klasyfikacji. Działy pedagogiki specjalnej wg kryterium typu uszkodzenia osób oraz wg kryterium drogi postępowania. Współczesne tendencje w systematyce. Epidemiologia odchyleń od normy. Zapadalność i wskaźnik rozpowszechnienia.
Selekcja i orzecznictwo. Cele selekcji. Czynniki ją warunkujące. Wady i zalety systemu selekcji. Nowe tendencje w selekcji i orzecznictwie. Organizacja i metody rozpoznawania odchyleń od normy. Znaczenie diagnozy funkcjonalnej. Diagnoza nozologiczna. Wczesna diagnoza. Weryfikacja orzeczeń w tou postępowania rewalidacyjnego. Rekwalifikacja. Selekcja i orzecznictwo w świetle przepisów i unormowań prawnych.
Rewalidacja. Pojęcie rewalidacji. Relacje między pojęciami: rewalidacja, rehabilitacja, reedukacja, resocjalizacja itd. Elementy składowe rewalidacji: fizjologiczne, psychologiczne, społeczne. Dynamiczne układy funkcjonalne. Wczesna interwencja i wczesna stymulacja rozwojowa. Dziecko z ryzyka wystąpienia zaburzeń. Autorewalidacja. Podmiotowość osoby niepełnosprawnej w procesie rewalidacji.
Granice i możliwości rewalidacji. Przemiany w spojrzeniu na osobę niepełnosprawną. Człowiek niepełnosprawny wartością samą w sobie – restytucja człowieka w osobie niepełnosprawnej. Dominacja zachowanych możliwości u człowieka niepełnosprawnego. Zmiana społecznego odbioru osoby niepełnosprawnej. Rewalidacja osoby niepełnosprawnej w całokształcie uwarunkowań rodzinnych i społecznych. Sytuacja rodziny wychowującej dziecko niepełnosprawne. Problem naznaczenia społecznego. Autonomia osób niepełnosprawnych. Kreatywność osób niepełnosprawnych. Miejsce pedagoga specjalnego w drodze osoby niepełnosprawnej do autonomicznego funkcjonowania.
Wspólna i swoista problematyka w pedagogice specjalnej i ogólnej. Wspólna i swoista problematyka w rewalidacji osób z różnymi typami niepełnosprawności. Dominacja różnic stopnia a nie jakość pomiędzy osobami pełno i niepełnosprawnymi.
Integracja w pedagogice specjalnej. Integracyjny charakter pedagogiki specjalnej jako nauki. Integracja osób niepełnosprawnych w środowisku bytowania. Czynniki wyznaczające integrację. Granice integracji. Wady i zalety systemu segregacyjnego i systemu integracyjnego. Integracyjny system kształcenia. Postawy społeczne w stosunku do niepełnosprawnych. Czynniki je wyznaczające. Przebudowa postaw, Budowanie systemu prewencyjnego ogólnospołecznego, oraz myślenia prewencyjnego indywidualnego. Wsparcie społeczne. System integracyjnego kształcenia w świecie. Normalizacja warunków życia osób niepełnosprawnych.
Ortodydatyka. Pojęcie, treść, i zakres. Podstawowe założenia. Zasady ortodydaktyki. Zasady dydaktyki a ortodydatyki. Kształcenie specjalne a rewalidacja.
Metody pracy w kształceniu specjalnym. Metoda ośrodków pracy. Metoda instrumentalna.
Biblioterapia w pedagogice specjalnej. Istota i zadania. Formy pracy. /Na kierunku Pedagogika specjalna „Biblioterapia” występuje jako oddzielny przedmiot kształcenia./
Pedagog specjalny. Specyfika zawodu pedagoga specjalnego. Osobowość pedagoga specjalnego. Deontologia zawodu pedagoga specjalnego. Wypalane się sił pedagoga specjalnego.. Kształcenie kadr dla szkolnictwa specjalnego.
Pedagogika specjalna w aspekcie historycznym. Stosunek do osób niepełnosprawnych na przestrzeni dziejów. Rozwiązywanie problemów osób niepełnosprawnych w równych epokach historycznych. Rozwój teorii i praktyki. Wybitni pedagogowie specjalni: Maria Grzegorzewska, Kazimierz Kirejczyk, Aleksander Hulek, Zofia Sękowska, Natalia Han – Ilgierewicz, Janusz Korczak.
Szkoła specjalna
Szkoła specjalna. Kształcenie specjalne i pomoc specjalna a szkoła specjalna. Cele i zadania szkoły specjalnej. Funkcje szkolnictwa specjalnego w ogólnym systemie oświaty. System kształcenia specjalnego i pomocy specjalnej. Formy organizacyjne kształcenia specjalnego i pomocy specjalnej w powiązaniu ze szkołą masową. Rozwój form kształcenia i pomocy specjalnej. Przemiany szkoły specjalnej.
System kształcenia i pomocy specjalnej w Polsce.
Kształcenie i pomoc specjalna w świecie.
Literatura
H. Borzyszkowska - Osobowość pedagoga specjalnego „Szkołą specjalna” nr 1/1983
M. Chodowska /red./ - Człowiek niepełnosprawny. Lublin 1944
- Pedagogika specjalna wobec potrzeb teraźniejszości i wyzwań przyszłości Lublin 1994
- Wielowymiarowość integracji w teorii i praktyce edukacyjnej. Lublin 2002
J. Doroszewska - Pedagogia specjalna. Warszawa 1981
G. Doman - Ja postępować z dzieckiem z uszkodzeniem mózgu. Poznań 1996
W. Dykcik /red./ - Pedagogia specjalna. Poznań 1997
W. Dykcik, Cz. Kosakowski, J. Kuczyńska – Kwapisz - Pedagogia specjalna szansą na realizację potrzeb osób niepełnosprawnych. Olsztyn, Poznań, Warszawa 2002
U. Eckert /red./ - Niektóre metody i techniki pracy pedagoga specjalnego.
Warszawa 1994
M. Grzegorzewska - Pedagogia specjalna. Warszawa 1964
- Wybór pism. Warszawa 1964
E. Górniewicz, A. Kraus /red./ - Dyskursy pedagogii specjalnej. Od tradycjonalizmu do ponowoczesności. Olsztyn 2002
E. Górniewicz, A. Kraus /red./ - Dyskursy pedagogii specjalnej. Konteksty teoretyczne Olsztyn 2000
A. Gustavsson, E. Monterys – Zakrzewska - Upośledzenie w społecznym zwierciadle.
Warszawa 1997
N. Haring. R. Schiefelbusch /red./ - Metody pedagogiki specjalnej. Warszawa 1983
- Nauczanie specjalne. Warszawa 1982
A. Hulek /red./ - Pedagogika rewalidacyjna Warszawa 1997
- Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej. Kraków 1992
Z. Kawczyńska – Butrym - Niepełnosprawność - specyfikacja pomocy społecznej.
Warszawa 1998
B. Kaczmarek - Mózg – język – zachowanie. Lublin 1998
C. Kornas – Biela /red./ - Osoba niepełnosprawna i jej miejsce w społeczeństwie. Lublin 1998
Cz. Kosakowski - Pedagog specjalny – kim być powinien? w: System kształcenia pedagogów specjalnych. red. J. Wyczesny, H. Kosętka Kraków 1996
Cz. Kosakowski, M. Zaorska /red/ - Dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Toruń 2000
Cz. Kosakowski - Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej. Toruń 2003
A. Krause - Człowiek niepełnosprawny wobec przeobrażeń społecznych. Kraków 2004
- Integracyjne złudzenia pronoweczesności. Kraków 2000
K. Kuligowska /red./ - Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych. Warszawa 1991
O. Lipowski - Pedagogia specjalna. Warszawa 1977
T. Majewski - Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych. Warszawa 1995
J. Pańczyk /red./ - Tożsamość polskiej pedagogii specjalnej u progu XXI wieku. Warszawa 1998
K. Pennock - Ratowanie dzieci z uszkodzeniem mózgu. Toruń 1992
R. Ossowski - Teoretyczne i praktyczne podstawy rehabilitacji. Bydgoszcz 1999
Z. Sękowska - Pedagogika specjalna. Lublin 1978
- Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej. Warszawa 1998
J. Sowa - Pedagogika specjalna w zarysie. Rzeszów 1997
J. Sowa. F. Wojciechowski - Proces rehabilitacji w on teście edukacyjnym. Rzeszów 2001
B. Szczepanowska, J. Mikulski - Osoby niepełnosprawne w środowisku lokalnym. Wyrównywanie szans. Warszawa 1999
D. Tomasik /red./ - Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej. Warszawa 1997 „Szkoła specjalna”
„Rzecznik Pedagogiki Specjalnej”
K. Redzicka, A. Kobylańska /red./ - Dorosłość, niepełnosprawność, czas współczesny.
Kraków 2004
Cz. Kosakowski, A. Krause /red./ - Dyskursy pedagogik specjalnej. Tom B – Rehabilitacja, opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany. Olsztyn 2004
Cz. Kosakowski, A. Krause /red./ - Dyskursy pedagogik specjalnej. Tom 4 – Normalizacja środowiska życia osób niepełnosprawnych. Olsztyn 2005
Cz. Kosakowski, A. Krause /red./ - Dyskursy pedagogik specjalnej. Tom V - Pomiędzy teorią a praktyką. Olsztyn 2006
Cz. Kosakowski, A. Krause /red./ - Dyskursy pedagogik specjalnej. Tom 6 – Osoba z niepełnosprawności w systemie rehabilitacja, edukacji i wsparcia społecznego
Urszula Bartnikowska, Cz. Kosakowski, A. Krause /red./ - Dyskursy pedagogik specjalnej.
Tom 7 – Współczesne problemy pedagogiki specjalnej.
Literatura faktu i beletrystyczna podejmująca problematykę
osób niepełnosprawnych
/Do wyboru po jednej pozycji z każdego działu/
Upośledzeni umysłowo
B. Bastad - „Nie zabierajcie misia”
Z. Bogusławska - „Gniazdo”
Ch. Bernard, S. Stander - „Odtrąceni”
L. Bronisz – Piekało - „Sny puszyste migdałowe”
B. Carpelan - „Łuk: opowiadanie o lecie które było inne”
- „Raj”
G. Cesbron - „Ale ja was kochałem”
A. Manzi - „Pomyleniec”
M. Craig - „Błogosławieństwo”
W. Faulkner - „Wściekłość i wrzask”
A. Sobolewska - „Cela”
H. Gagelman - „Kaj znów się śmieje”
G. Hourdin - „Nie zawinione szczęście”
B. Lach - „Ekspres na koniec świata”
M. Szejnert - „Świat dla Joanny. Uleczyć życie”
J. Vanier - „Wspólnota”
- „Wspólnota miejscem radości i przebaczenia”
M. Vivez - „Rodzina jak ich wiele”
S. Zaluski - „Pokuta”
D. Teraowsa - „Poczwarka”
Ch. de Vinick - „Siła bezsilnych”
Niewidomi
K. Bjamhof - „Gasnące oczy”
- „Łaskawe światło”
H. Boguszewska - „Świat po niewidomemu”
J. Szurek /red./ - „Ciemność przezwyciężona”
E. Dzwonik - „Pogorzelisko”
M. Harandon - „Ludzie z tamtego brzegu”
O.Johanes -„Światło w ciemności”
M. Kaziów -„Gdy moim oczom"
-„Zdeptanego podnieść'"
-„A jednak w pamięci"
T. Keitlen, N. Lobsen -„Pożegnanie z lękiem’’
J. Korczakowska -,,Spotkanie nad morzem’’
W. Korolenko -,,Niewidomy muzyk’’
W. Krapiwin -,,Skąd wieje wiatr”
J. Krzywicka -,,Ucieczka z ciemności’’
K. Kulesza, K. Sołonowicz -,,Przeciw rozpaczy’’
L. Martini -„Kolor wiatru"
N. Mitraszewski -,,A jednak życie’’
-,,Przerwany szlak’’
-„Ku pełni życia"„
-,,Gdy biją zegary’
U. Niesiołowska -,,Moi sąsiedzi’’
E. Peisson -,,Mroczny kurs’’
C. Richard -,,Z wysokości do jaskini’’
K. Siesicka -,,Bethowen i dżinsy’’
K. Sołonowicz-Olbrychska -,,Spotkania’’
J. Stabińska -,,Matka Elżbieta Róża Czacka’’
J. Stańczakowa -,,Przejścia’’
-,,Ślepak
-,,Boicie się czarnego ptaka’’
J. Szczygieł -,,Po kocich łbach’’
-,,Jak trudno kochać’’
-,,Nigdy cię nie opuszczę’’
H. Tacha -,,Księga dni’’
K. Witwicka -,,Kolory bez barw’’
H. Anderska -,,Szmaragdowe oczy’’
G. Cesbron -,,Słowa na wieczność’’
G. Danielsson -,,Po omacku’’
A. Gide -,,Symfonia pastoralna’’
E. Paukszta -,,Noc jak dzień’’
Głusi. Głuchoniewidomi
W. Bugla -,,Gdzie mowa jest złotem’’
A. Domańska -,,Los w rękach twoich’’
W. Hulewicz -,,Przybłęda boży’’
A. Kaczyńska -,,Helena Keller’’
H. Keller -,,Historia mojego życia’’
M. Kennedy -,,Nie w kalendarzu’’
C. McCullers -,,Serce to samotny myśliwy’’
R. Rolland -,,Życie Bethowena’’
P.Wigard, S. Wigard -,,Cholerna cisza’’
I. Turgieniew -„Mumu i inne opowiadania’’
O. Skorochodowa -,,Jak postrzegam świat’
A. Górska -,, Okrążenie ciszy’’
F. Bollag -,,Wyszłam z krainy ciszy’’
F. Itam -,,Zanurzona w ciszy’’
J. Van Healle -„Morze ciche’’
M.L. Barguse -„Źle słyszę”
O. Sacks - ,,Zobaczyć głos. Podróż do świata ciszy’’
Przewlekle chorzy
S. Salop -,,Odroczenie egzekucji’’
J. Andrzejewsk -,,Apelacja’’
P.D. Arcos -,,Droga grzechu’’
E. Banach, A. Banach - ,,Ostatnia podróż’’
M. Balter, R. Katz - ,,Dziecko niczyje’’
C. Bernard, S. Stander -,,Odtrąceni’’
T. Bernhard - ,,Chłód. Izolacja’’
- ,,Oddech’’
K. Brewińska - ,,Con amore’’
M. Białoszewski - ,,Zawał’’
J. Bieniek - ,,Życie jest piękne’’
D. Bieńkowska - ,,Ludzie z Górki’’
F. Burnett - ,,Tajemniczy ogród’’
C. Bursaci - ,,Pierwsza książka, ostatnia książka’’
E. Donnelly - ,,Żegnaj dziadku powiedziałem cicho’’
F. Germonprez - ,,Ludzie w cieniu’’
S. Grzesiuk - ,,Na marginesie życia’’
L. Gustafsson - ,,Śmierć pszczelarza’’
Ł. Herzowa - ,,Sztafeta miłosierdzia’’
G. Cesbron - ,,Jest później niż myślisz’’
H. Knef - ,,Wyrok’’
H. Kofta - ,,Ciało niczyje’’
M.Koreywo - ,,Byłem chory na raka’’
S. Kowalski - ,,Idol’’
J. Krzysztoń - ,,Obłęd’’
- ,,Sekret i inne opowiadania’’
H. Kudłaciak - ,,Poza otwartym oknem’’
W. Kuroczkin - ,,Otwarta wiosna’’
A. Lindgren - ,,Bracia Lwie Serce’’
E. Marszał - ,,Pamiętnik pacjenta’’
D. Hondrone - ,,Andriolino, chłopiec, który umiał cierpieć’’
M. Musierowicz - ,,Ida sierpniowa’’
F. Namora - ,,W niedziele po południu’’
M. Nurowska - ,,Reszta świata’’
A. Philipe - ,,Chwile westchnienia’’
M. Poinsenet - ,,Uśmiechnij się do moich cierpień’’
H. Poświatowska - ,,Opowieść dla przyjaciela’’
F. Prevost - ,,Darowane życie’’
J. Pytlakowski - ,,Martwe klawisze’’
W. Rogowski - ,,Guz’’
K. Roźnowska - ,,Żyć każdego dnia’’
E. Bombek - ,,Nic mi nie jest’’
D. M. Komp - ,,I dziecko będzie je prowadzić’’
Ch. I. Zachert - ,,Spotkamy się kiedyś w moim raju’’
M. Wieliczko - ,,Moje wiersze’’
J. Grzegorczyk - ,,Niebo dla akrobaty’’
M. Zeither - ,,Zaproszenie do nieba’’
J. Gregory - ,,Mama kazała mi chorować’’
J. Picoult - ,,Bez mojej zgody’’
Fym - ,,Halo, pan Bóg tu Anna”
E. Schmitt - „Oskar i Pani Róża”
Kalecy
B.Arct -„Alarm w St.Omer”
T.Bastat -„Kiersti”
K.Blauth -„Cena rekordu”
Z.Brzorzowski -„Opowieść o Ewie”
T.Bosco -„Mądrość serca”
E.Chajęcka -„Syn! Będzie szczęśliwa”
J.Criscuolo -„Słońce świeci dla wszystkich”
K.Czyżewski, Z.Hora -„Klęska, nadzieja, życie”
J.D.Bauby -„Skafander i motyl”
M.Dzięgielewska -„Losowi na przekór”
J.Eareckson, J.Muser -„Joni”
J.Eareckson, S.Estes -“Krok dalej”
M.Killilea -„Karen”
-„Z pozdrowieniem od Karen”
Z.Koivistonen -„Wszystko pokonam”
K.Kordas -„Zbój”
J.Korzeniowski -„Garbaty”
I.Kowalczyk -„Poza granicą skargi”
S.Kowalewski -„Dzikie ptaki lecą najdalej”
M.LeCaplin -„Kwadrat nieba”
D.Legrix -„Taka się urodziłam”
M.Letki -„Jutro znów pójdę w świat”
A.Łubieńska -„Salamandra”
F.Mauriac -„Pokraka”
W.Malicka -„Powrót do życia”
W.Orłowski -„Cudza miłość, cudze ciepienie”
E.Peison -„Podróż Edgara”
E.Porter -„Pollyanna”
A.Cholewa – Selo -„Oswoić los”
L.M.Klingvall -„Notatki nogą pisane”
-„Na brzegu”
M.Pressler -„Jesienne astry”
L.Prorok -„Widzę świat”
J.Przeździecki -„Kot”
E.Ringel -„Gdy życie traci sens”
J.Rytchen -„Sen we mgle”
K.Salaburska -“Nieprzetarty szlak”
L.Seymour – Tałasiewicz -„Trzy miłości”
P.Simone -„Pomogę ci wygrać”
E.Siemaszkiewicz -„Białe niebo”
B.Snell – Mrozik -„Przywróceni życiu”
S.Szmaglewska -„Nowy ślad Czarnych stóp”
G.Tindall -„Najmłodsza”
K.Witwicka -„Opowiadania konstancińskie”
H.Viscardi -„List do Jima”
M.Dudkiewicz -„Co wolno kulawemu”
A.Zatrubówna -„W czarodziejskim domu”
S.Zwieg -„Niecierpliwość serca”
W.i A. Cywickie -„Bez wytchnienia”
W.Faulkner -„Tajemniczy szeryf”
M.Gierczik -„Oddajesz na zawsze”
S.Hill -„Albatros”
J.Krzywicka -„Wichura i trzciny”
Niedostosowanie Społeczne
W.Adamiecki -„W cztery oczy”
-„Zabiłem człowieka”
C.Bodker -„Opowieść o Zavisie”
J.Cau -„Litość Boga”
S.Ceccherini -„Droga”
G.Cesbron -”Bezdomne Psy”
-„Niewiniątka Paryża”
-„Listo otwarty do zmarłej dziewczyny”
-„Jesień Don Juana”
I.Chauffin -„Dziennik młodego przestępcy”
S.Christov -„Na przykład Martin”
N.Cruz, J.Buckingham -„Nicy VCruz opowiada”
P.D’Arcy -„Listy do Sary”
K.Dębek -„Zaćpane życie”
G.Dowiasz -„Rody horyzont”
C.Droguett -„Eloy”
N.Dumbadze -„Białe flagi”
G.Gerne -„Kapitan i wróg”
J.Grzymkowski -„Zderzenie”
H.Hesse -„Wilk stepowy”
A.Honegger -„Dręczyciele”
W.Hort -„Tułacze dzieci”
H.Jaeger -„Ukarane lata”
Juliette -„Dlaczego ja”
I.Jurgelewiczowa -„Ten obcy”
T.Kaiko -„Japońska opera za trzy grosze”
W.Kalicki -„Inaczej”
K.Kasey -„Lot nad kukułczym gniazdem”
J.Komolka -„Ucieczka do nieba”
K.Koźniewski -„Bunt”
J.Krasicki -„Boczny tor”
E.Kunowicz -„Na siedem spustów”
A.Kurpin -„Jama”
D.Lapierre -„Miasto radości”
M.Lewandowski -„Dwie twarze wolności”
-„Pęknięcie ziemi”
-„Po wyroku”
-„Dzieci, które znałem”
-„Studzieniec”
A.Lindgren -„Rasmus i włóczęga”
S.Łastik -„Dom na wiśniowej”
-„Trudne dzieci”
M.Łopatkowa -„Którędy do ludzi”
H.Filipczuk -„Dziewczęta z zakładu”
-„Gdzie jest ich miejsce”
-„Będziesz moją siostrą”
S.Łubieński -„Ballada o Januszku”
L.Martini -„Marco na Sycylii”
K.Marton -„Proszę mnie porwać”
G.Mebs -„Niedzielne dziecko”
M.Munkaci -„Bękart”
M.Musierowicz -„Kłamczucha”
E.Niziurski -„Salon wytrzeźwień”
M.Orłoń -„Pozwolił ptakom śpiewać”
F.Ossendowski -„Biały kapitan”
K.Peterson -„Wilk Grilly”
J.Paulhac -„Nie prosiliśmy się na świat”
K.Salaburska -„Spotkanie z diabłem”
A.Sarrazin -„Skok”
H.Sekuła -„Siedem domów Kuny”
J.Siedlecka -„Parszywa sytuacja”
A.Sililitoe -„Samotność długodystansowca”
J.Steiner -„Praca karna. Nóż dla uczciwego znalazcy”
J.Stwora -„Co jest za tym murem”
J.Szczygieł -„Dopalające się drzewa”
E.Szopa -„Biały ford”
S.Totel -„Długa podróż więźnia”
J.Trębicki -„Zbrodnia i …”
D.Wilkierson -„Krzyż i sztylet”
A.Wydmiński -„Leprozorium”
J.Zającówna -„Brama na drodze”
-„Ewa”
-„Heca z łysym”
-„Mój wielki dzień”
A.Zeyland -„Wyspy szczęśliwe”
-„Wojna ptaków”
H.Boguszewska -„Pozbierane dzieci”
-„Dziewczyna z rogu Piccadilly”
M.Musierowicz -„Opium w rosole”
Alkoholizm
M.Hans -„W zaklętym kręgu”
P.Havikko -„Lata”
I.Kleberger -„Rozmowy nocą”
Z.Korczak -„Umierałem sto razy”
M.Łęczycka -„List Bożeny”
A.Makowiecki -„Co dzień bliżej nieba”
H.Mularski -„Dzielnica cudów”
B.Rajca -„Wiwat swoi”
D.Selvig D.Riley -„Nie piję”
R.Tabas -„Trzynasty stopień szczęścia”
W.Wiśniewski -„Błękitny wzrok”
J.Żmijewski -„Stracona bramka”
E.Isakiewicz -„Liczenie słoni”
Narkomania
Christine F. -„My dzieci z dworca ZOO”
K.Jankowski -„Mój Sambbala”
A.Methel -„Przegrane gry”
E.Ostrowska -„Oto stoję przed tobą w deszczu ciała”
D.Passent -„Dzisiaj umrą dwie osoby”
B.Rosiek -„Pamiętnik narkomanki”
M.Sokołowski -„Gady”
J.Stompor -„Narkomanka”
Inne
R.Hirszfeld -„Historia jednego życia”
M.Haddoń -„Dziwny przypadek psa nocną porą”
J.Irving -„Regulamin tłoczni win”
O.Sacles -„Mężczyzna który pomylił żonę z kapeluszem”
J.M. Vascons elos -„Moje drzewko pomarańczowe”
-„Chodź obudzimy słońce”
Kenzaburo OE -„Zerwać pąki, zabić dzieci”
L.Fleischer -„Rain Men”
G.Cesborn -“List do zmarłej dziewczyny”
J.Guillon -„Zło”
I.Jackson -„Świry i dziwadła I Zespół Aspergera Na Ścieżce do dorosłości”
K.Hosseini -„Chłopiec z latawcem”
Ch.Florance, M.Gazzaniga -„Siła miłości”
J.Kolet -„Mój brat huragan”
M.Baranowska -„To jest wasze życie: Być sobą w chorobie przewlekłej”
M.White -„Życie i nauka”
J.Nielsen, M.Wollers -„I będę żyć”
J.Pfane -„Anna zaczyna nowe życie”
J.Heller, S.Vogell -„Nic śmiesznego”
Ch.Reeve -„Wszystko jest możliwe”
R.Dachowna -„Tango z motylem”