Michał Buszewski: "Optymizm mimo trudności"

W dniu 14 września br. wszedł w życie dekret „Summorum Pontificum” Ojca Świętego Benedykta XVI umożliwiający każdemu kapłanowi rzymskokatolickiemu korzystanie z ksiąg liturgicznych bł. Jana XXIII z 1962 r. W niedziele i święta w każdej parafii może odbywać się jedna taka celebracja, nie ma także przeszkód przeciw udzielaniu wiernym innych sakramentów zgodnie z ich przedsoborowymi, wielowiekową tradycją uświęconymi rytami. Rozpoczynający się właśnie adwent, a więc także i nowy rok kościelny, stanowi dobry moment na zastanowienie się nad recepcją Motu proprio Benedykta XVI w Polsce i na świecie.. Bezsprzecznie był to dobry czas dla rodzimych tradycjonalistów. Decyzji Ojca Świętego towarzyszy pozytywne zainteresowanie mediów, które skutkuje wzrostem świadomości wiernych w tej sprawie. W dniu 24 listopada br. odbyła się kolejna coroczna pielgrzymka tradycjonalistów na Jasną Górę. Wydarzenie to okazało się znaczącym sukcesem środowiskowym: do Matki Boskiej Częstochowskiej przybyło 2-3 razy więcej pątników niż w latach, a samych duchownych było kilkunastu! Wspomnijmy jeszcze pokrótce także o innych promykach nadziei. Dzięki staraniom wydawnictwa „Pallottinum” ukazał się już mszalik, skromna, ułatwiająca uczestnictwo w nabożeństwie książeczka zawierająca łaciński i polski tekst Mszy trydenckiej. Organizowane są już pierwsze konferencje przybliżające młodzieży liturgię klasyczną i łacinę (Bytom, spotkanie tzw. „Diakonii Liturgicznej”), kursy chorału gregoriańskiego, który ma stanowić oprawę Mszy trydenckiej (Wigry), dowiadujemy się, że w kilku seminariach rozważa się nauczanie kleryków celebrowania Mszy w rycie nadzwyczajnym. Jest to bardzo wielka zmiana jakościowa względem jakże niedawnych lat, kiedy to przedstawiano czasy przedsoborowe jako mroczną erę mamrotania niezrozumiałych formuł i palenia czarownic na stosach. Zgodnie z postanowieniem Benedykta XVI tak powinna wyglądać praktyka współistnienia „podwójnego użycia jednego i tego samego rytu”: to nadzwyczajny ryt trydencki powinien stanowić punkt odniesienia przy podnoszeniu świadomości religijnej wiernych przyzwyczajonych dotąd do rzeczywistości posoborowej. I łacinników powinna cechować otwartość względem reszty Kościoła, gdyż tworzenie zamkniętych, pseudoelitarnych enklaw nie może prowadzić do niczego dobrego. Byłoby zakopywaniem otrzymanego talentu w ziemi, a nie inwestowaniem go, by profity przynosił. Przywracanie tradycji liturgicznej nie może łączyć się z podziałami na szczeblu parafii i wartościowaniem ludzi na gorszych i lepszych. W ten właśnie sposób, prawidłowy i pokojowy, Msza trydencka powraca do naszych świątyń. Nie jest to oczywiście proces masowy, bowiem wymaga przygotowania celebransa, przeszkolenia ministrantów, zorganizowania grupy zainteresowanych wiernych i zgromadzenia niezbędnych do tego celu przedmiotów (w szczególności mszału wydanego przed 1965 r.). Mimo to, od wejścia w życie „Summorum Pontificum” pojawiło się już kilka nowych lokalizacji, w których uczestniczyć można we Mszy przedsoborowej: Toruń, Łomianki, Licheń. Byłoby ich bez porównania więcej, gdyby nie fakt, że decyzja papieża w wielu miejscach napotyka na opór ze strony jego podwładnych. Proces ten nie jest charakterystyczny wyłącznie dla Polski, dotyczy niestety całego świata. Niektóre episkopaty narodowe opublikowały wytyczne dążące do ograniczenia woli Benedykta XVI, mimo że podpisany przezeń dekret zawiera uroczystą formułę: „Zarządzamy, aby wszystko to, co zostało postanowione przez Nas w tym Liście Apostolskim wydanym w formie motu proprio, było obowiązujące i prawomocne oraz było zachowywane (..) bez względu na wszelkie przeciwne zarządzenia.” I tak, wskazówki Konferencji Episkopatu Polski w zasadzie stanowią tłumaczenie z analogicznego dokumentu biskupów niemieckich. Główne zastrzeżenia względem „Wskazówek” są związane z: * wprowadzeniem wymogu, by Msza trydencka odprawiana była w niedzielę jako dodatkowa w parafiach, a zatem może przypaść jej jedynie jakaś egzotyczna, nikomu niewygodna godzina – 5 rano, 14 lub 22:30, * faktycznym przeniesieniem z proboszcza na biskupa możliwości wyrażenia zgody na celebracje w rycie nadzwyczajnym, przy czym to biskup określa rodzaj i wielkość grupy mogącej starać się o odprawianie dla niej takiej liturgii, * weryfikowaniem znajomości obrządku i łaciny potencjalnych celebransów przez Diecezjalne Komisje Liturgiczne (składające się z kapłanów, którzy w rycie trydenckim Mszy odprawiać nie potrafią). Te istotne utrudnienia stoją w jawnej sprzeczności z literą i intencją Benedykta XVI. Nietrudno wskazać tu także sprzeczność z życzeniem wyrażonym przez Ojca Świętego Jana Pawła II w Motu proprio Ecclesia Dei (1988): „wszędzie należy uszanować nastawienie tych, którzy czują się związani z liturgiczną tradycją łacińską, poprzez szerokie i wielkoduszne zastosowanie wydanych już dawniej przez Stolicę Apostolską zaleceń co do posługiwania się Mszałem Rzymskim według typicznego wydania z roku 1962”. Trudno się zatem dziwić, że sekretarz Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów abp Malcolm Ranjith wprost mówi o rebelii części biskupów przeciw Benedyktowi XVI. Według watykańskiego hierarchy jej przyczyny to z jednej strony uprzedzenia natury ideologicznej, a z drugiej strony najcięższy grzech: pycha. „W szczególności to biskupi przysięgali wierność Ojcu Świętemu: czy nie mogą być konsekwentni i wierni swym zobowiązaniom?” – retorycznie pyta arcybiskup w wywiadzie udzielonym włoskiemu portalowi internetowemu Petrus (http://www.papanews.it ). Dla porządku należy napisać, że przynajmniej w czterech polskich diecezjach istnieją obecnie zorganizowane grupy, przed którymi piętrzone są trudności co do uczestnictwa we Mszy Św. w rycie klasycznym. Te diecezje to: Łomża, Łódź, Poznań i Radom. Wierni nie tracą ducha i zapowiadają, że jeśli kurie nadal będzie piętrzyć przeszkody, powiadomią Watykan. Wiedzą, ze wypełniają wolę Benedykta XVI. Michał Buszewski