JELEŃ: rząd parzystokopytne, rodzina jeleniowate –
pełnorożce.
Gatunki o pełnym porożu (w przeciwieństwie
do rogów) ulegającym u większości gatunków corocznej zmianie.
Należą do zwierzyny grubej, płowej. W Polsce dwa gatunki: a) jeleń
szlachetny (Cervus elaphus) ekotyp: nizinny i górski (karpacki) b)
sika (Cervus nippon) – introdukowany z Azji
Jeleń szlachetny
- Liczebność szacuje się na 130 tys osobników. Odstrzał roczny
około 39 tys sztuk. Morfologia: Osiąga 2,5 m długości. Wysokość
w kłębie do 1,5 m. Masa łani – ok 70 kg, byka – ok 200 kg
(największe rozmiary osiągają osobniki około ósmego roku życia
samce 224 kg, samice 132 kg) Najlepszą kondycję wykazują jelenie
w wieku 5-10 lat. Samiec – byk, samica – łania
Szyja
długa – u starszych porośnięta od spodu dłuższym włosem –
grzywa. Okrywa włosowa – suknia Ogon – kwiat, krótki dobrze
widoczny, Zgrubienie u podstawy tyk – róża, Nogi – badyle,
zakończone racicami, ponad którymi umieszczone są szpile, Tył
zadu lustro – białe otoczone ciemną obwódką, Młody jeleń –
cielę, Rejestry – szczeliny w zębach, Oczy – świece, Uszy –
łyżki , Posiadają szczątkowe kły – grandle, Grzęzy –
wymiona (u łani), Licówka – łania, która przewodzi chmarze
samic z młodzieżą, Chłysty = kibice młode samce odpędzane od
chmary przez byka stadnego. Ciąża trwa u łani 230-240 dni, młode
( 1-2) rodzą się w drugiej połowie maja, lub na początku czerwca.
Młode piją mleko do 3 m-cy ale już wcześniej zjadają też
listki, Jeleń żyje 20-25 lat. Zmiana szaty: IV oraz IX/X
Reguła
zębowa: 34 zęby : I 0/3, C 1/1, P 3/3, M 3/3, I –
siekacze, C – kły, P – przedtrzonowe, M – trzonowe, Uzębienie
mleczne = i- 0/3, c 1/1, p 3/3, szczęka:, żuchwa: 3133. P3 jest
dwudzielny (p3 jest trójdzielny). Samce posiadają poroże (wieniec)
– jego długość 80 - 110 cm a waga od 3 do 12 kg.
Zrzucanie
poroża – od połowy II do końca IV, Wycieranie scypułu od VI do
VIII, Najlepsze poroże – samce około 10-12 lat, Gomóła –
byk pozbawiony wieńca do ponownego jego nasadzenia, Mnich – jeleń
nie nakładający wieńca w ogóle, lub mający poroże zdeformowane,
Szydlarz – byki od trzeciego roku życia o tykach z jedną odnogą
oczną lub oczniakiem i opierakiem oraz z długim ostrym grotem,
czyli szydłem. Samiec z pierwszym nierozwidlonym porożem nazywany
jest szpicakiem. Drugie poroże może przyjmować formę: szpiców,
wideł, lub szóstaka. Poroże może mieć formę regularną lub
nieregularną. Liczba odnóg i masa poroża zwiększa się z wiekiem
jelenia do 10-14 roku życia, u starszych osobników maleje (proces
ten nazywany jest uwstecznianiem się poroża).
Gomóła - byk w okresie od
zrzucenia wieńca do osadzenia nowego. W przypadku uszkodzenia poroża
w okresie wzrostu lub zaburzeń hormonalnych poroże rozwija się
nieprawidłowo. Żyją w stadach - chmara. Chmarze przewodzi łania -
licówka. Przepisy wykonawcze polskiego prawa łowieckiego zakazują
strzelania do licówki podczas polowania. Rykowisko jeleni rozpoczyna
się w drugiej połowie września. Byki i łanie osiągają
dojrzałość płciową w 2 roku życia, ale do rozrodu przystępują
zwykle samce powyżej 5 roku życia. Łanie rodzą pierwsze młode w
wieku 3 lat. Młode byki określamy jako chłysty lub kibice. Byki
gromadzą zapasy tłuszczu przed rykowiskiem – mówimy że są
łojne lub kraśne zaś po rykowisku - spadłe.
Organista – młody byk zaczynający ryczeć na początku rykowiska.
Ciąża trwa 240 dni. Z reguły 1 rzadziej 2 młode, zwane cielętami.
Poród przypada na maj-czerwiec. Żółtawobiałe plamki na bokach i
grzbiecie młodych zanikają jesienią. Cielęta żywią się
mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do
trzeciego roku życia. Tropy - odcisk racicy owalny o długości
około 8,5 cm i szerokości 7 cm. Ciągnący jeleń pozostawia ślady
samych racic, zaś sadzący zostawia ślad racic i szpil.
|
Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia. W 2013 roku odnotowano kolejne zwiększenie się krajowej liczebności jeleni, do 178 tysięcy osobników, czyli o 8% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrostowy trend populacji tego gatunku trwa od około połowy lat 90 ubiegłego wieku. Pozyskanie łowieckie jeleni w sezonie 2012/13 wynosiło 56,6 tysięcy sztuk i było o 14% wyższe niż w sezonie ubiegłym.
|
JELEŃ1.
Rząd parzystokopytne, rodzina jeleniowate – pełnorożce.
Gatunki
o pełnym porożu (w przeciwieństwie do rogów) ulegającym u
większości gatunków corocznej zmianie. Należą do zwierzyny
grubej, płowej. W Polsce dwa gatunki: a) jeleń szlachetny (Cervus
elaphus) ekotyp: nizinny i górski (karpacki) b) sika (Cervus nippon)
– introdukowany z Azji
Jeleń
szlachetny - Liczebność szacuje się na 130 tys osobników.
Odstrzał roczny około 39 tys sztuk.
Morfologia: Osiąga 2,5 m długości. Wysokość w kłębie do
1,5 m. Masa łani – ok 70 kg, byka – ok 200 kg (największe
rozmiary osiągają osobniki około ósmego roku życia samce 224
kg, samice 132 kg) Najlepszą kondycję wykazują jelenie
w wieku 5-10 lat. Samiec – byk, samica – łania,
Szyja
długa – u starszych porośnięta od spodu dłuższym włosem –
grzywa. Okrywa włosowa – suknia Ogon – kwiat, krótki dobrze
widoczny, Zgrubienie u podstawy tyk – róża, Nogi – badyle,
zakończone racicami, ponad którymi umieszczone są szpile, Tył
zadu lustro – białe otoczone ciemną obwódką, Młody jeleń –
cielę, Rejestry – szczeliny w zębach, Oczy – świece, Uszy –
łyżki , Posiadają szczątkowe kły – grandle, Grzęzy –
wymiona (u łani), Licówka – łania, która przewodzi chmarze
samic z młodzieżą, Chłysty = kibice młode samce odpędzane od
chmary przez byka stadnego. Ciąża trwa u łani 230-240 dni, młode
( 1-2) rodzą się w drugiej połowie maja, lub na początku czerwca.
Młode piją mleko do 3 m-cy ale już wcześniej zjadają też
listki., Jeleń żyje 20-25 lat. Zmiana szaty: IV oraz IX/X
Reguła
zębowa: 34 zęby : I 0/3, C 1/1, P 3/3, M 3/3, I – siekacze,
C – kły, D – przedtrzonowe, M – trzonowe, Uzębienie mleczne
= i- 0/3, c 1/1, p 3/3, szczęka:, żuchwa: 3133. P3 jest
dwudzielny (p3 jest trójdzielny). Samce posiadają poroże (wieniec)
– jego długość 80 - 110 cm a waga od 3 do 12 kg.
Zrzucanie
poroża – od połowy II do końca IV, Wycieranie scypułu od VI do
VIII, Najlepsze poroże – samce około 10-12 lat, Gomóła
– byk pozbawiony wieńca do ponownego jego nasadzenia, Mnich
– jeleń nie nakładający wieńca w ogóle, lub mający poroże
zdeformowane, Szydlarz – byki od trzeciego roku życia o tykach z
jedną odnogą oczną lub oczniakiem i opierakiem oraz z długim
ostrym grotem, czyli szydłem. Samiec z pierwszym nierozwidlonym
porożem nazywany jest szpicakiem. Drugie poroże może przyjmować
formę: szpiców, wideł, lub szóstaka. Poroże może mieć formę
regularną lub nieregularną. Liczba odnóg i masa poroża zwiększa
się z wiekiem jelenia do 10-14 roku życia, u starszych osobników
maleje (proces ten nazywany jest uwstecznianiem się poroża). Gomóła
- byk w okresie od zrzucenia wieńca do osadzenia nowego. W przypadku
uszkodzenia poroża w okresie wzrostu lub zaburzeń hormonalnych
poroże rozwija się nieprawidłowo. Żyją w stadach - chmara.
Chmarze przewodzi łania - licówka. Przepisy wykonawcze polskiego
prawa łowieckiego zakazują strzelania do licówki podczas
polowania. Rykowisko jeleni rozpoczyna się w drugiej połowie
września. Byki i łanie osiągają dojrzałość płciową w drugim
roku życia, ale do rozrodu przystępują zwykle samce powyżej 5
roku życia. Łanie rodzą pierwsze młode w wieku 3 lat. Młode byki
określamy jako chłysty lub kibice. Byki gromadzą zapasy tłuszczu
przed rykowiskiem – mówimy że są łojne lub kraśne zaś po
spadłe. Organista – młody byk zaczynający ryczeć na początku
rykowiska. Żółtawobiałe plamki na bokach i grzbiecie młodych
zanikają jesienią. Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10
miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia. Tropy -
odcisk racicy owalny o długości około 8,5 cm i szerokości 7 cm.
Ciągnący jeleń pozostawia ślady samych racic, zaś sadzący
zostawia ślad racic i szpil.
|
Cielęta żywią się mlekiem matki przez 8-10 miesięcy, pozostając przy niej do trzeciego roku życia. W 2013 roku odnotowano kolejne zwiększenie się krajowej liczebności jeleni, do 178 tysięcy osobników, czyli o 8% w porównaniu z rokiem poprzednim. Wzrostowy trend populacji tego gatunku trwa od około połowy lat 90. ubiegłego wieku. Pozyskanie łowieckie jeleni w sezonie 2012/13 wynosiło 56,6 tysięcy sztuk i było o 14% wyższe niż w sezonie ubiegłym.
|