Strategia lizbońska
Strategia lizbońska – plan rozwoju przyjęty dla Unii Europejskiej przez Radę Europejską na posiedzeniu w Lizbonie w roku 2000.
Strategia Lizbońska stanowiła plan działań przyjęty przez przywódców krajów Unii Europejskiej podczas szczytu Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000r. Jej celem było zdynamizowanie rozwoju gospodarczego w Unii Europejskiej, stworzenie gospodarki opartej na wiedzy, zagwarantowanie wzrostu konkurencyjności oraz poziomu zatrudnienia w UE, zapewnienie spójności społecznej oraz dbałość o zrównoważony rozwój i ekologię. Przyczyną opracowania założeń strategii była pogłębiająca się różnica rozwojowa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi oraz Japonią, a krajami członkowskimi oraz sprostanie wyzwaniom stojącym przed Unią związanym z rosnącą konkurencją innych krajów, m.in. Chin oraz Indii.
Nowe wyzwania związane z globalizacją i rosnącą konkurencyjnością innych gospodarek Światowych, pojawienie się w krajach Unii barier strukturalnych spowalniających, a nawet hamujących wzrost gospodarczy oraz wysoki poziom bezrobocia doprowadziły do szerokiej dyskusji nad koniecznością określenia nowego programu reform gospodarczych UE. Jej efektem jest przyjęta podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbonie strategia, która stała się najważniejszym programem gospodarczo-społecznym Unii Europejskiej.
Zdecydowana większość działań podejmowanych w zakresie strategii lizbońskiej związana jest z modernizacją polityki zatrudnienia oraz kreowaniem pozytywnych zmian na rynku pracy. Podstawowym przesłaniem jest ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej, szczególnie w sektorze małych i Średnich przedsiębiorstw (MSP), w którym powstaje najwięcej miejsc pracy. Zgodnie z wytycznymi strategii lizbońskie konieczne jest również przemodelowanie systemu kształcenia w państwach członkowskich UE w taki sposób, aby promować rozwój gospodarki opartej na wiedzy.
Głównym celem strategii lizbońskiej jest stworzenie w Europie, do roku 2010, najbardziej konkurencyjnej gospodarki na Świecie. Sama strategia skupia się na czterech kwestiach:
1 innowacyjności (gospodarka oparta na wiedzy)
rozwija gospodarkę opartą na wiedzy: społeczeństwo informacyjne, badania i innowacje oraz kształcenie odpowiednich kwalifikacji i umiejętności; utworzenie Europejskiego Obszaru Badawczego; stworzenie sprzyjających warunków umożliwiających powstawanie i rozwój firm innowacyjnych, szczególnie w grupie małych i Średnich przedsiębiorstw, oraz stymulowanie przedsiębiorczości; inwestowanie w zasoby ludzkie; przekształcania szkół i ośrodków szkoleniowych w nowoczesne, ogólnodostępne centra edukacyjne o wielofunkcyjnym charakterze; wprowadzenia europejskiego certyfikatu potwierdzającego posiadanie podstawowych umiejętności informatycznych;
Edukacja i badania naukowe mają poważny wpływ na wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Przywódcy Unii Europejskiej stwierdzili w Lizbonie, że "inwestowanie w ludzi oraz budowa aktywnego i dynamicznego państwa dobrobytu" są podstawą gospodarki opartej na wiedzy. Oznacza to, że państwa członkowskie muszą starać się zwiększyć mierzone per capita inwestycje w zasoby ludzkie i nadać ważniejszą rangę kształceniu ustawicznemu, ponieważ podwyższenie kwalifikacji zwiększa szanse zatrudnienia. Jednakże to obszerne zagadnienie nie było przedmiotem legislacji Unii Europejskiej. Poczyniono jedynie pierwsze kroki, a efekty ich były mizerne. Unia Europejska przeznacz na inwestycje w szkolnictwie wyższym 1.1% PKB w porównaniu z 3% w USA. Różnica ta wynika w znacznej mierze z braku kapitału prywatnego, ponieważ poziomy inwestycji publicznych są zbliżone. Procent ludności dorosłej posiadającej wyższe wykształcenie rośnie, ale dystans do Stanów Zjednoczonych utrzymuje się. Również odsetek ludzi młodych przerywających naukę bez zdobycia jakichkolwiek kwalifikacji (18.1% w 2003 r.) jest nadal o wiele wyższy niż 10% zakładane na rok 2010.
Podstawą wyjścia do tych wszystkich zmian miała być bardzo mocno rozwinięte i szeroko zakrojone badania naukowe, które zostaną wykorzystane przez gospodarkę krajów europejskich. Tu główną rolę odgrywać miały te innowacyjne, nowoczesne dziedziny wiedzy, będące źródłem rozwoju. Cele Strategii Lizbońskiej sprecyzowano do 2010 roku.
Strategia opiera się przede wszystkim na założeniu, że gospodarka krajów europejskich wykorzysta do maksimum innowacyjność opartą na szeroko zakrojonych badaniach naukowych, zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy, co miało się stać głównym motorem rozwoju. W związku z tym zdefiniowano następujące cele do 2010 roku:
INFO
inżynieria
oprogramowania, wiedzy i wspomagania decyzji,
sieci
inteligencji otoczenia,
optoelektronika,
TECHNO
nowe
materiały i technologie,
nanotechnologie,
projektowanie
systemów specjalizowanych,
BIO
biotechnologia i
bioinżynieria,
postęp biologiczny w rolnictwie i ochrona
środowiska,
nowe wyroby i techniki medyczne,
BASICS
nauki obliczeniowe oraz tworzenie naukowych zasobów
informacyjnych,
fizyka ciała stałego,
chemia.
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
zważywszy, że:
— dziedzictwo kulturowe, dorobek kulturowy oraz formy ekspresji kulturowej są ucieleśnieniem i wyrazem wspólnych i podstawowych wartości Unii Europejskich, a zarazem świadczą o zróżnicowaniu kulturowym i językowym Europy;— dorobek kulturowy ma kluczowe znaczenie społeczne i gospodarcze. Wśród obywateli, jak i w środowisku naukowym, istnieje rzeczywiste zapotrzebowanie na zasoby cyfrowe. Dzięki digitalizacji i udostępnieniu naszego dziedzictwa kulturowego w Internecie możliwe jest pobudzanie twórczych wysiłków i wspieranie działań w innych dziedzinach, takich jak uczenie się i turystyka, a tym samym wzmacnianie konkurencyjności i wzrostu w całej Europie zgodnie ze strategią lizbońską;
że Europejska Biblioteka Cyfrowa, prowadząc od początku przygotowania techniczne i konceptualne do przyjęciawszelkiego rodzaju dorobku kulturowego (tekstów, materiałów audiowizualnych, obiektów muzealnych oraz zapisów archiwalnych itp.), może na wczesnych etapach działalności wykorzystywać potencjał „masy krytycznej” wielojęzycznych zasobów tekstowych;
— jak ważne jest podejmowanie prac w zakresie digitalizacji, ochrony i udostępniania dorobku z pełnym poszanowa-niem prawodawstwa wspólnotowego i międzynarodowego w dziedzinie własności intelektualnej.
-że Komisja zamierza przeprowadzić badania nad postępem digitalizacji zasobów kultury w Unii Europejskiej, a takżenad skutkami społeczno-gospodarczymi długoterminowej ochrony zasobów cyfrowych oraz nad skutkami społeczno gospodarczymi dla dóbr publicznych;
ZACHĘCA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE,
— aby zajęły się kwestiami związanymi z digitalizacją i udostępnianiem w Internecie dorobku kulturowego oraz kwestią ochrony zasobów cyfrowych, określonymi w zaleceniu Komisji, a w szczególności zagadnieniami, na które zwrócono uwagę w niniejszych konkluzjach;
— ulepszyły strategie i precyzyjniej określiły cele krajowe w zakresie digitalizacji i ochrony zasobów cyfrowych;— współpracowały przy tworzeniu europejskiej biblioteki cyfrowej — wielojęzycznego, wspólnego punktu dostępu do rozproszonego europejskiego dziedzictwa kulturowego;
2. liberalizacji (rynków telekomunikacji, energii, transportu oraz rynków finansowych),
3. przedsiębiorczości (ułatwienia w zakładaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej)
4. spójności społecznej (kształtowanie nowego modelu aktywnego państwa socjalnego).
Po kilku latach od wdrożenia projektu Strategii Lizbońskiej okazało się, iż jej działania są mało efektowne, nieskuteczne, oporne a także pozbawione priorytetów działania. Mało tego skutki jej wprowadzenia spowodowały jeszcze wiekszą lukę rozwojową pomiędzy krajami Członkowskimi Unii, a Stanami Zjednoczonymi. Reformy nie spełniły i nie osiągnęły zamierzonych celów poprzez niezwykle opieszałą oraz słabą koordynację wszelkich działań i brak determinacji politycznej, aby faktycznie coś zmienić na lepsze. Wydany raport podsumowujący przez byłego przewodniczącego parlamentu europejskiego, przyniosło efekt tzw. ponownego odpalenia Strategii Lizbońskiej, czyli relaunch. Podpisano kolejne deklaracje do 2006 roku, które skrytykowano natychmiast jako bardzo powierzchowne i nie mające szans realizacji. W 2009 roku ówczesny szwecki przewodniczący parlamentu europejskiego Fredrik Reinfeldt, osobiście i oficjalnie uznał, iż Strategia Lizbońska okazała się wielką porażką. W 2010 roku, także w dalszym ciągu negatywnie oceniano mozolną realizację Strategii. Niemożliwościa okazała się idylliczna koncepcja przegonienia technologicznie mocarnych Stanów Zjednoczonych przez Europę. Na 2010 rok PKB miał przekraczać 3%, niestety zatrzymał się w miejscu 1,9% i od lat nie wzrastał. Publikowane przez Europejski Związek Izb Przemysłu i Handlu, dane wykazały, iż zapóźnienie w stosunku do USA stale pogłębia się odnośnie finansowania nauki i rozwoju konkurencyjności rynku i wynosi obecnie około 20-30 lat. Za główny powód niepowodzenia wskazano oportunizm Krajów Członkowskich w stosunku do ograniczenia przywilejów socjalnych, biurokracji. 75% luki między UE, a USA spowodowane jest przez niższe wsakźniki zatrudnienia w Europie oraz krótszy czas pracy. Głównymi problemami Europy, podkreślającymi jej słabość są kłopoty z rynkami pracy.
Kryzys zniweczył wyniki wielu lat postępu gospodarczego i społecznego oraz odsłonił strukturalne słabości europejskiej gospodarki. W związku z koniecznością wprowadzenia zmian, w czerwcu 2010r. Rada Europejska przyjęła nową Strategię na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu – Europa 2020. Zastąpi ona Strategię Lizbońską. Strategia ma na celu przyspieszenie wyjścia z kryzysu gospodarczego i zapobieżenie podobnemu kryzysowi w przyszłości, a także stworzenie podstaw zrównoważonego rozwoju, który sprzyja gospodarce opartej na wiedzy i innowacji, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej. Jednym z założeń Strategii jest również ulepszenie istniejącego w Europie modelu socjalnego, a przede wszystkim zapobieganie wyłączeniu społecznemu poprzez zwiększenie zatrudnienia i walkę z ubóstwem.
Nowa Strategia pokazuje kierunek, w którym UE powinna zmierzać. Zauważa, że Europa może odnieść sukces, jeśli będzie działać wspólnie, jako Unia. Strategia wskazuje pięć celów UE na rok 2020, które nadadzą kierunek całemu procesowi i zostaną przełożone na cele krajowe. Obejmują one zatrudnienie, badania i innowacje, zmiany klimatu i energię, edukację oraz walkę z ubóstwem. Europa 2020 ma zapewnić wyjście z kryzysu, sprawić, że gospodarka UE stanie się inteligentna i zrównoważona, będzie sprzyjać włączeniu społecznemu, będzie się mogła pochwalić wysokimi wskaźnikami zatrudnienia i wydajności oraz większą spójnością społeczną. Europa 2020 to wizja społecznej gospodarki rynkowej dla Europy XXI wieku.