ŚW.ANZELM

1033-1109 „ojciec scholastyki". Życie jego rozpada się na dwie, zupełnie odmienne części: w Bęc wiódł cichy żywot uczonego i nauczyciela, w Canterbury zaś życie dygnitarza kościelnego, zmuszonego toczyć z królem angielskim walkę o prawa Kościoła. Anzelm był następcą Augustyna. Wziął od niego bardzo wiele, przede wszystkim zasadniczą koncepcję stosunku wiary do rozumu i zasadniczą koncepcję Boga. Ale był po Augustynie pierwszym myślicielem, który potężnie pchnął naprzód myśl chrześcijańską w kierunku zapoczątkowanym przez niego.

PISMA. Monologium i Proslogion traktują o głównych zagadnieniach teologii, o istnieniu i naturze Boga. Dialogus de grammatico i De veritate są drobniejszymi pracami treści logicznej

POGLĄDY. WIARA i ROZUM. „wierzę aby zrozumieć” „wiara poszukująca zrozumienia” Wiara jest konieczna i pierwsza przed rozumem .Etapy dochodzenia do prawdy: wiara, miłość, świadomość dystansu, tęsknota za Bogiem, oczyszczenie duszy, łaska. Według niego „chrześcijanin powinien przez wiarę dojść do zrozumienia, a nie przez zrozumienie do wiary". „Pragnę w jakikolwiek sposób zrozumieć prawdę Bożą, w którą wierzy i którą kocha serce moje; nie po to bowiem chcę rozumieć, abym wierzył, lecz wierzę, aby rozumieć". Była to swoista postawa scholastyczna. Wedle niej dla poznania prawdy potrzebna jest i wiara, i rozum. Z jednej strony zrozumienie jest wyższym stopniem poznania niż ślepa wiara: Ale z drugiej strony wiara wyprzedza zrozumienie i jest dlań normą; wynik rozumowania jest z góry wyznaczony przez wiarę i musi być z nią zgodny. Rozum nie jest instancją, która by mogła sprawdzać prawdy wiary. Zadaniem rozumowania nie jest sprawdzać, lecz uzasadniać wiarę; nie dochodzić prawdy, lecz prawdę objawioną objaśniać. Pismo święte podaje co jest prawdą ale nie podaje dlaczego nią jest, umysł jest swobodny w poszukiwaniach –oczywiście w granicach dogmatu.

RACJONALNOŚĆ BOGA i ŚWIATA Żaden scholastyk nie stosował dialektyki w szerszym zakresie niż Anzelm: ten starał się dowieść nie tylko, że Bóg istnieje, i jakie posiada własności, że świat jest stworzony z niczego, że dusza jest nieśmiertelna i wolna, ale nawet starał się uzasadnić „tajemnice" wiary, Trójcę, wcielenie, odkupienie. Założeniem, które go upoważniało do takiego ujmowania prawd wiary, była myśl o racjonalności Boga i świata.

Zakładając logiczność Boga w dowodach stosował zasadę sprzeczności w stosunku do niego Założenie racjonalności bytu dało dialektyce Anzelma styl platoński. Podstawą jej był skrajny realizm pojęciowy w duchu Platońskim „prawda istnieje realnie podobnie sprawiedliwość” Pojmował idee po augustyńsku jak wzory, myśli Boga które których Bóg stworzył świat <egzemplaryzm>

Nie starał się uzasadniać realności pojęć przyjmował je za pewnik. W wyniku realizmu pojęciowego traktując człowiek jak gatunek a nie jednostkowy wyjaśnił iż cały świat był skażony grzechem przez Adama i odkupiony przez Chrystusa.

DOWODY ISTNIENIA BOGA miały ze wszystkich pomysłów Anzelma największe znaczenie; zawdzięcza im swą sławę filozofia

ZNACZENIE ANZELMA. Anzelm sformułował 1) metodę filozofii średniowiecznej wedle zasady fides quaerens intellectum; 2) zaczął budować metafizykę średniowieczną. Metafizyka ta była równie teocentryczna jak Eriugeny, jednak zupełnie od niej różna; Bóg nie był w niej identyczny ze światem, lecz był jego przyczyną trojaką: wzorem, sprawcą i celem; metafizyka ta była dualistyczna, nie z ducha Plotyna, lecz Augustyna